'TtüT'iCïTm.'"''' Hotfemetk ir/f j\o m? Zaterdag 5 Juni 9$120 'i4e Jaargang DE PELGRIMVADERS A. R. PARTÖDAG TE GOES. ^yenadorp Uitgave van li Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: L'ANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11). Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers: Dostterbaan Le Cointre, Goes. tZeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Prijs per 3 maanden fr. p. post f2,25 Losse nummers f005 Prijs der Advertentiën: 14 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent. Eenzelfde adv. 3 maal geplaatst wordt 2 maal berekend. Bij abonnement belangrijke korting. Kleine advertenties 75 cent. Bewijsnummers 5 cent Niet rood. maar rond. In een deel dier oplaag van ons vorig Inommer staat in de driestar „Stijl": een werkman im zijn rood© taal. Geschreven was natuurlijk ronde taal! K- Belgen en Wielingen. |De oorlog heeft ons volk in nau- iwere aanraking gebracht met onze [zuidelijke broeders de Belgen. Uit de (geschiedenis ,v.an honderd jaren terug Berkmeren wij: ons. nog wel den afkeer Idiein onze Zeeuwseihe vaders e'n groot vaders-vain „die muiters" hadden. Sto ken en kuipen was. volgens hen de levenslust der diplomaten, opschep- Sen en schreeuwerig doen de taMiiëJk er burgeren; de naalm „muiters", aan )de Belgische centen gegeven, nog tot Ivoor enkele jaren in onze provincie in zwang, heeft sinids den Belgischen iopstand de gedachten getypeerd, welke Iele Zeeuwen omojtrent België koesterden. 'De tiendaagisiche veldtocht, zoo weitl op: onze scholen schertsend verteld, avas .aan België's k'ant de. tiendaagsché Joop; en op de cents-prenten van zes tig en meer jaren terug werd deze Moop" vereeuwigd, onder meer met dit poëtisch onderschrift: Held Daine laat zijn hielen kijken; hij moet voor Hollands ida.pp'ren wijken. Paine was namelijk de. chief vain het Belgische Maasleger. (Dan, de oorlog kwam en bracht de- Belgen met ons in nauwere aanraking. Het broeder-hart sprak van weerszij den weer, en een verbond' van vriend schap: werd stilzwijgend gesloten. Het was bijna algemeen'": die lieve Belgen! Idat goede „Olla,nd." Poch van lieverlee luwde dit. De edelen onder de vluchtelingen keer den terug'; ein wat er overbleef, de goeden natuurlijk niet te na gespro ken, was niet veel goeds. En toen eindelijk ook dezen verdwenen waren en het leven in België zijn normalen loop hernam', koelde.de dankbaarheid bij velen af, en maakte de goede ge zindheid plaats voor wederzijds ch wantrouwen. Vooral in de hoogere regionen, de omgeving des Konings en zijner [raads lieden, kwam dit uit. AI spoedig bleek: Have re had België'» krijgslieden en diplomaten "bedorven. Straks kwamen de Renkins en Nothomhs weer aan het roer en voegde Hymens zich hij' henen daar had men niet oude „lieve" leven gaande. België wilde groot doen', .en zich uitbreiden (mien noemt dit: annexionismeen wel ten koste van den Nederlandsafep broeder, 'die zijne miljoenen ha|d veil gehad om' hem te helpen in de 'droeve periode, die ach ter ligt, ein nu met ontsteltenis en ontstemming vernemen moest dat de ondankbare broeder uit het Zuiden de hand wilde leggen op een paar zijner provinciën. Pat deze foef' (mislukt is, ligt nog versch in 'tgeheugen.' Maar nu komt de Belgische diplomatie op haar eischen terug en wil beslag leggelh lopl 'de Wielingien, de vaargeul, die uit gang geeft aan het Scheldewater 'naar iele Noordzee. En ophieuw wordt in onz.e provin cie, ja over 'tgainsche land de klacht vernomendie "onbetrouwbare Belgen ■Inderdaad, ©en groot stuk van het respect voor onzen Zuiderbuur is a,an 't verdwijnen. (Over 'tgeheel m'aken wij onderscheid o Mistress Carver en haai' zoon waren aan boojrd gekomenvoor de laatste maal hadden de banden van Chlristoffel haar gesteund, die hem het leven had ge schonken. Hij' boog zijn met blond haar bedekte hoofd voor liaar neder. „Moe der, zegen mij1'!" sprak hij! als een'kind. En met een bevende stem spïak mistriss Carver de plechtige woorden uit. Een handdruk aan zijn vader, een kus op het voorhoofd van zijn zuster enhij ging heen. Tivee bevende handen klampten zich aan zijn a'nm vast. „ICenelm!" sprak zij met een gesmoorde stem. „Wat een mcnsch vooir1 een ander doen kan, zal ik doen", antwoordde Christof- fel, zich tot haar neigende; „maar het is Gods werk. Gij1 moet bidden, Anna". Zij1 gaf een toestemmenden knik; spre ken kon zijl nieten zij 'ging 'tot haai' moeder' om haar te ondersteunen. Chris- toffel sloeg een van zijn stevige armen om den hals van zijne moeder, zooals hjj als kind van z'es jaren ideed en om helsde h a ar nog eenmaal teederh'ariig, en lusschen Iden Vlaming en Ren Waal, en zoeken wij het kwaad minder bij den eerste dan wel bijl laatstgenoemde. Maar onze totaalindruk is toch da.t wij1 voor België moeten gaaln oppassen. Pe uiteenzetting van minister van Kiamebeek in de Tweede-Kamerzitting van Donderdag heeft ongetwijfeld |de ganse he natie in dit gevoelen versterkt., [Het is jammer da!t zij 'zoo laat kwam immers nu had de Belgische pers, na de openbaar gemaakte onware voor stellingen van minister Renkin, ,een week lang de gelegenheid de openbare meening in België en in 't Buitenland tegen ons land in te nemen. Wij zul len echter maar denken: al is dé leu gen nog zoo snel, de waarheid achter haalt haar wel. [Het staat dan, na de uiteenzetting van onzen minister, voor wie de ge schiedenis niet kenden, vast dat "de Wielingen van ons is'; en niet minder is duidelijk! geworden dat de Wielin- gen-quaestie voor de Belgische neg.ee- ring slechte' een voorwendsel i,s om zich ,a.an de onderteekenïng va,n het contract te onttrekken, zoolang niet in beginsel voor haar vaststaat dat zij de beschikking beschikking voor bod© van bezitheeft over de Schel de en zijn monden, en daardoor over onze heel© provincie. Pit splelletje heeft onze regeering doorzien; dien eisch beeft zij vrien delijk en béslist .afgewezen. En de in- terpellant in onze Tweede 'Kamer, de heer Troelstra, heeft deze houding goedgekeurd, hetgeen waarborgt dat de regeering hij hare kloeke houding, zal volharden, spijt de Nothombs en Destrée's, de Renkins en Vandeveldes, en het geblaas van Hymans, \vi,enls| mal figuur door dezen onheuschein eisch der Belgische regeeriing moet worden gered. (Voor ons land is deze loop der za ken niet oinvoordeelig. Onzerzijds, wals reeds lieea wat xoegegeveu; m aeze concessies zijn nu werkeloos gewor den; het traotaat van 1839 blijft van kracht. België is het verwende kind gelijk dat jde kracht '.vam bet dilemma: alles of niets niet kennende, „alles" zich ziet ontgaan, en nu met „niets" naar huis gaat. Het is voor ons een heele opluchting. Door |de Wielingen aan België ca deau te doen, zou Nederland niet al leen ©en zijner historische rechten hebben prijs gegeven, maar in beginsel zou 't zichzelf hebben weggegooid. De Belgische kameel zou eerst zijn poot in de gang gezet hebben; doch het slot van de geschiedenis zou geweest zijn w.ant staatslieden a la No- thomb staain voor niets! dat hij hleefamiaal in: huis zou. zijn terecht gekomen. Want de minister heeft het terecht gezegdde Wielingen, dat is de Schelde; en de Schelde dat is Zeeuwsch Vlaanderen; en Zeeuwsch Vlaanderen, dat is Zeeland; en Zee land is tein slotte Nederland! li. ,,'t Was ear goede dag". Zoo hoorden wij onder de bezoekers verluiden. Inderdaad, ©en dag, waarop met ge noegen terug gezien kan worden. Maai' dat niet alleen, wij mogen met ieienigen toen splrong: hij in de vlet, die hlem' wacht te. Hij was de laatste Vij'ï minuten latei' had de „Speedwell" hlet anker gelicht, en mistress Carver, die door Anna in de hut was gebracht, snikte in stilte, met het aangezicht in een neusdoek ver borgen. Anna schreide niet, maar de scha duw des doods trok over het gelaat; on bewegelijk staande vooir het open luik, zag zij uit naar het land, dat zich ver wijderde. Opeens beefde zij'; zij' had Ke- nelm Win-slow op de kade ontdekt. Zij wierp zich op de knieën- en keek niet meer uit. Het scheepke zeilde prettig door; de wind was goed. Weldra zag men de En- gelsche kust. De meeste vrouwen waren zeeziek. "Mistress Carver kon van haar bedleger niet -opstaan. Zijl wenkte haar dochter, die niet doior zeeziekte was aan getast. „Zie voor mij' naar de kust van Enge land", zeide zij. „Het is nu twaalf jaren geleden, dat ik haar gezien heb; ik heb er mijn vader en mijn moeder achterge laten". „Zij wachten u lin 'het ware vaderland", zeide Anna op beslisten- toon. „Ja antwoordde haar moeder, en' tot zichzeive zeide zij: „Nu zal het niet grond verwachten, dat hij rijke vruchten zal dragen. i Wij zullen trachten bet effect van dezen uitnemend geslaagden partijdag zoo moge lijk nog eieinigermate te verhoogen door een uitgebreid verslag te geven' van het op ,de middagvergadering gesprokene. Men wil ons dan wel ten' goede houdien als wij het over meerdere nummers ver doelen. Bij al ds nadeden hieraan ver bonden biedt het dan toch dit voordeel, dat men nog eens rustig het belangwek kende betoog van den Amsterdamscben hoo-gteeraar, mr. P. A. Diepenhorst, kan overdenken. Hier is dan bet vervolg des professor's rede over de nieuwe politieke taak der vrouw Er waren ei' echter, die „mannelijk" in den zin van kloek opvattien en toch aanspraken deden gelden op vrouwenkies recht. Doch. deze vrouwcTiike list mocht natuurlijk met bat-eo. Spreker herinnerde dan aan de Kies wet van Van Houten en aan den sedert 1895 gevoerden strijd voor het vrouwen kiesrecht. In 1911 werd een petitionnement aangeboden, onderteekend door 300.000 personen, waarin dat kiesrecht niet klem werd opgeëis-cht. En in den politieken strijd kwam de begeerte telkens weer naar voren. In 1913 werd in het Concentratie- manifest de eisch van algemeen mannen- en vrouwenkiesrecht neergelegd. Van a.-r. zijde werd daartegenover met kracht ver dedigd 't gezinshoofdeiikiesreclit. Ds hoof den van bet gezin moesten kiesrecht ont vangen en alle daarmede gelijkgestelden. Wanneer aan het hoofd van een gezin een vrouw of 'een weduwe stond ,dan wilde men ook die bet kiesrecht toekennen. Maar het ideaal bleek moeilijk tie verwezenlijken. Immers onder bet ministerie Heemskerk werd «en Gr-ondw'sts-commissie ingesteld, waarin de -leden der rechterzijde de meer derheid- hadden, o. a. hadden daarin zit ting dr. Kuyper en jhr. mr. de Savornin Lohman. Doch er bleek ten aanzien van het vrouwenkiesrecht geen meerderheid te bestaan. In 1913 trad het kabinet Coi't van der Linden op. Hij kwam met twee groot© punten op het program: de paci ficatie, de vrede op schoolgebied en het algemeen kiesrecht. En wat dit laatste betreft, voltrok zich het succes zeer snel. In de Grondwet werden drie dingen opge nomen: 1. algemeen kiesrecht voor man nen; 2. wegneming van de beletselen dat de vrouw kiezer zou worden, en 3. In de- Grondwet zelf w-erd de verkiesbaarheid lang meer duren". kien kwam te Southampton, waar hét grootste der twee voo-r den pelgrimstocht bestemde schepen hen reeds eenige dagen wachtte. De meesten hunner verlieten de „Speedwell", die hen naar Southampton gebracht had, en -scheepten] zich op de „May Flower" in. Het hart bonsde hen bij ihet aanschouwen van het vaderland. Sinds twaalf jaren hadden slechts enkelen de:r' ballingen Engeland weer gezien. Zij boorden in de straten hun moedertaal. De ouderen herkenden de voorwerpen, waaraan hun oogen van kindsbeen af gewend waren geweest. De jongelieden trachtten zich alles te herinneren wat zij van Engeland wisten. De kinderen verwonderden zich over gebouwen en schepen, die er zoo geheel anders dan in Holland uitzagen-. Maar Engeland bood hun geen rust voor 'hun zielen aan: het geloof, 'dat zij! beleden, was er niet vrij'; koning Jakobus eischte van al zijn onder danen een volkomen overeenstemming met de vormen en de leerstellingen, die hij zelf had aangenomen. De pelgrims, die van Leiden gekomen waren, zochten een oord waar zij God vrijelijk zouden kunnen dienen, en naar hun geweten leven. Zij beklommen weer hun sche pen. Voor de laatste maal sloegen zij een der vrouw voor Staten-Generaal en andere vertegenwoordigende colleges vastgesteld. Met onverwachte eenstemmigheid werden deze voorstellen aangeino-mien. Bij de eerste lezing werd in de Eerste en Tweede Ka mer niet één stem tegen uitgebracht en bij de tweede lezing hebben in de Tweede Kamer alleen van Idsinga en Bichon en heeft in de Eerste Kamier alleen de heer 't Hooft tegen gestemd. Van onzen kant, van a.-r. zijde ,wsrd door den heel* van der Voort van Zijp ©en verklaring afgelegd, dat hoewel bet individueel kiesrecht, de stemplicht en het openzetten van de deur voor het vrouwenkiesrecht bij ons princi- piëele bezwaren blijven ontmoeten, wij noch nu, noch in een* verder stadium de Grondwetsherziening wilden doen af stuiten en daarom geen stemming zouden vragen. s Lang is nog gestreden over de verkies baarheid der vrouw en zelfs deed de oud-afgevaardigde van Goes, de heer Loh man, bet voorstel om bij de verkiesbaar- beid het woord „mannelijke" weer in te voegen. Hij verdedigde die invoeging niet op principeele, maar op eigenaardige prac- lische gronden. Hij reden-eerde zoo: Wan neer de vrouw verkozen wordt zal daar van groote invloed op den man uitgaan en dan kan het gebeuren, dat de man alleen stemt in de richting welke de vrouw begeert, om de vrouw dus ©en genoegen te doen. En toen Mondeis adviseerde om te bepalen, dat al'leein de vrouw boven e-en zekeren leeftijd verkiesbaar mocht zijn, antwoordde LohmanDit helpt niets, want daar zijn nu eenmaal manuien, die de vrouwen op alle leeftijden even charmant en beminnelijkvinden. Wanneer zij dat hebben, gaat het. nooit over. Men kan het ook niet aan de kiezers overlaten. Want verbeeldt u, dat in de advertenties en de strooibiljetten stond, dat de candidaat onvatbaar is voor yi'ou- wielijke invloeden! Wat de kiezers van Beveland betreft, geloovien wij echter wel, dat een dergelijke aanbeveling op hen g-een Het voorstel Lohman w-ei'd met 68 tegen 15 stemmen verworpen. Het woord manne lijke bleef dus geschrapt. Noch bij de a.-r., noch bij de c.-h., noch bij de r.-k. was er eenstemmigheid te dezen opzichte. De grendel was dus van de deur. Hel kiesrecht kreeg d-e vrouw bij de Grondwet nog niet. Tot Marchant's voorstel van 9( Mei 1919, om ook de vrouw bet actieve kiesrecht te verleienen met 64 tegen 10 stemmen werd aangenomen. Nu is het er dus. En over twee jaar worden alle vrou wen ter stembus voor de Tweede Kamer -geroepen. In Maastricht hebben de vrouwen al moeten stemmen voor den Raad, in ver band met annexatie van ©nkelie dorpen. Gestemd met ©er-e. En zo-oals de vrouwen vain St. Sei'phaas zijn opgekomen, zoo zullen straks ook de vrouwen van Beve- land. van Walcheren, van geheel Neder land moeten stemmen. Stemrecht is stem plicht en vruchteloos zijn de debatten over het principiëele 'en over het wenscbelijke van vrouwenkiesrecht. Het is nu niet meer de tijd voor jammerklachten, noch voor triumfkreten. Een nieuwe politieke taak is de vrouw opgelegd. Het tweede punt mijn-er rede is: de waarschuwing, dat de beteekenis van de verandering niet te zeer zal worden over schat. Er was reeds een oude politieke taak. Eir was reeds een taak, door de vrouwen verricht. '0-ok de Christenvrou wen w-arem reeds in politicis, op poli tiek erf werkzaam'. Zij1 hadden reeds ver- tigenwoordigers en zijl hebben ook nu hun representanten in de Kamer. bu rners een goed vertegenwoordiger komt niet alleen1 op voo-r de kiezers, maar komt op voo-r het volk in alle rangen en stan den, voor mannen en vrouwen. Dat volk is niet gelijk aan, de kiezers. Men heeft niet een juist beeld van het volk, wan neer men alle kiezers bij elkaar telt. Daar om protesteerde Groen van Prinsterer in de dagen van h'et censuskiesrecht tegen de vereenzelviging van 'het volk en het kiezerstal en beriep hij1 zich op het volk achter de kiezers. Van hem zijn de dik werf misverstane woorden1: Staatsman- niet .Evangeliebelijder! Hij' wenschte niet als staatsman, niet als hoofd eener partij, maar als belijder van. het Evan gelie in de Tweede Ivamer werkzaam te zijn. Niét een staatsman, die ook Evan geliebelijder is, maar een Evangeliebe lijder, die ook staatsman is. Politieke in vloed wordt niet alleen uitgeoefend door het werpen eenis in de vier jaar van een stembiljet in de bus. Daar zijn nog gees telijke werkingen, gebeden en zielezuch- tingen van stillen in den lande, die ster ker vervormende kracht hebben op het landsbestuur dan de fijnst opgebouwde politieke rede, dan de scherpste interpel latie, dan de indrukwekkendste motie, ja dan de hardnekkigste obstructie. In dien zin waren onze vrouwen 'reeds lang op politiek gebied werkzaam en wij' zeggen er baar dank voor. Wanneer deze dank wordt gebracht, dan wo'rdt niet allereerst gedacht aan d-e rappe jonge vrouwen, die op de warme verkiezingsdagen den man nen lafenis aanbrachten voor h!et vermoei de lichaam, die de klappers bijwerkten en die op de feestavonden meejubelden. Ook die hulp ischatten wijl hoog, maar daar is meer. Wanneer wij de Christenvrouwen1 dank zeggen, dan denken 'wijl aan dat gewijd meeleven, dat ten goede .inwerken op mannen en zonen, dat totgroote din gen in staat stelt. Het is niet te veel gezegd, wanneer wij opmerken, dat met name de Nederlandsche Christenvrouw slerie^ -^fi ning in den schoolstrijd; trots veel tegen stand bleef en overwon de Chr. school, o-mda-t ze is geboren uit eeuwigheids- drang, beiligbeidsdorst, omdat de liefde tot Christus haar het aanzijn gaf' en stier- de 'haar gang. Van die liefde gaf de vrouw zoon verheffend getuigenis, en vooral de oriderwijzersvrouw. 'Ook Groen van Prin sterer bracht ©en ©ere-saluut aan de vrouw. Er zijn niet alleen groote man nen in Nederland, maar ook en bovenal groote Nederlandsche vrouwen. Er is geen dappere Kenau Hasselaar, geen bevalli ge en smaakvolle Tesselschade, geen Grieksch en Latijn sprekende Anna Maria Schuurman, die bedoel ik niet, maar er is een andere, die in stilte zegenrijk werk vellicht. Wie iheeft de liefde tot God, wie heeft de liefde tot C.hlr. deugden in de harten idier kinderen geplant? Wie heeft de eerbied voor den Bijbel ook in de aanzienlijke geslachten bewaard. Dat zijn uw verdiensten geweest, Nederland sche vrouw; vooral van U, die daarin boven anderen uitmuntte. Weinig heeft de Nederlandsche (historie van U kun nen melden, maag het Schoonste is in dat gedwongen stilzwijgen vervat. Terwijl de mannen elders arbeidden, bloeiden door uw zorgen deugd en 'godsdienst en va derlandsliefde in uw binnenvertrek. Gij waart de sieraden van uw huis, en sie raden van uw vaderland. Zoo waren de vrouwen reeds voorheen de stille gees telijke hulptroepen in den politieken strijd. Het is verandering van regiment, van blik van onvergankelijke genegenheid op het vaderland: „Vaarwel, dierbaar Enge land!'' iriepen zij, en gingen onder zeil, ooi aan gene zijde der zeeën een ander Engeland, een haar moeder waardige dochter te stichten. De passagiers, op de „May Flower" als ingepakt, waren niet zander bekommernis de „Speedwell"' zeilde niet gelijk met hen), en reeds tweemaal hadden zijl het kleine Vaartuig uit het gezicht verloren; weldra ontdekten zijl, dat er iets niet in orde w;as, en de kapitein van „Speedwell'' seinde, dat "hij averij had. Dm' die te lier- stellen moest men de haven van Dart mouth binnenloopen. ,,'s Ileeiren zegen rust niet op de reis", zeide Cushman tot zijjn vriend Ca ver. „Hij stelt ons geloof op de proef', ant woordde de andere -eenvoudig. Maar de lieer Cushnjgji schudde het hoofd; hij was niet overtuigd. i Weer was men de zee ingestoken, toen de „Speedwell" voor de tweede, maal be kend maakte, dat bijl niet in staat was de reis voort te zetten. De twee schepen kwamen bij elkander; men liep de reede van Plymouth binnen. Daar verklaarde de kapitein van het kleine vaartuig rond uit, dat hijl zijn schip, zijn equipage en zijin leven op zulk een lange en gevaar volle irei-s niet kon, en ook niet wilde wagen. De pelgrims keken elkander ver legen aan- Als men zooveel als maar oenigszins mogelijk was op de „May Flo wer" deed overgaan met opoffering van alle geriefelijkheden gedurende den tocht, kon men toch niet meer dan twee derde gedeelten van de kolonisten opnemen. „Laat ons naar de wet van Israël han delen", sp'rak de heer Carver; „dat de scbroomvalligen, de kranken, zij wion het hart bezwijkt op de „Speedwell" na,ar Hol land terug'keeren, en dat die dan de twee de :reis afwachten". „Dat zij zoo!" sprak dc heer Brew ster, wien de predikant Robinson de léi- ding der nieuwe gemeente had opgedra gen, toitdat zij weer een herder en leeraar zou 'hebben gekregen- „Die naar Holland terug willen, steken de hand op!" Er heerschte doodsche stilte, niemand verroerde zich, niemand wilde de eerste zijn om- van een heilige onderneming, iets claar zoo naar gewenscht, en waar- Voor zoo veel gebeden was, af te zieni. Eindelijk -stond de héér Cushman op, zijki vrouw steunde op zijn arm. „Ik zal op de tweede reis. in hot vol gende jaar wachten en mét onzen leeraar kouien!" zeide hijl (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1