fto 188
II onder dag 6 Mei 1020
*!4e Jaargang
GISËLA
PANORAMA.
Buitenland.
FEUILLETON.
Uitgave van
U Dfaaml, Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
BANGE VORSTSTRAAT 219.
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
EIRMA F. P. D HU IJ L- BURG.
Drukkers
Dostterbaan Le Cointre, Goes.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Prijs per 3 maanden fr. p. post f2,25
Losse nummers f0,05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent.
Eenzelfde adv. 3 maal geplaatst wondt
2 maal berekend.
Bij abonnement belangrijke korting.
Kleine advertenties 75 cent.
Bewijsnummers 5 cent.
Bi' '""'HF 9»#; u
Het Oranjeboek.
Het Oranjeboek, loopenide van Juni
1919 tot April 1920, vertolkt nog al
te zeer ide oorlogsklanken van vóór
Idiem trjjd, om belang In te bezoemen.
Men leest er in van de onderhan
deling met België Over doorvaart van
schepen, van vergoedingen voor gele
iden verliezen aan schepen; van den
[Keizer, wat overigens geen nieuws
bevat, van de internationale positie
tvan den Rijn; en voorts tal van me-
Idedeelingen inzake gesloten overeen
komsten met Entente-landenen gege
vens omtrent de rantsoeneering en
dergelijke. Over de ©enige quaes tie,
Idi© de natie op| 'toogenblik .interes
seert, Ide quaestie (met België, zwijgt
het Boek.
Het overgroot© volksdeel stelt
len terecht weinig belang in (de
instelling van het Oranjeboek.
Toch blijft deze instelling, toege
juicht, omldat zij de gelegenheid biedt
af en toe kennis te maken mlet de
(diplomatie onzer naburen, en gewaar
schuwd te worden biet al te haastig
te zijn met onze sympathieën en anti
pathieën jegens deze of die.
(Zoo wordt met name in zake de
keizer-quaestie een brief gepubliceerd,
van 28 Juni 1919, waarin de toenma
lige minister president, op norschen
en aanmatigenden toon oinze regeering
waarschuwt dat zij 'den Keizer goed
in 't. oog houden izal, aluders zullen
de Franschen '1 komen doen.
|Onze regeering heeft echter goed
van zich af gesproken. Ook is de in
druk nu voor goed gevestigd, wat trou
wens voor velen te voren reeds vast
stond, dat wiji pm den Keizer geen
verwikkelingen meer te wachten zijn.
Breken.
D'ó Standaard is'de laatste da
gen bezig de Christenen en Christe
lijk geziniden uit de neutrale vakor
ganisaties te .lokken.
Een uitnemend pogen.
Ons dunkt, Idat net nu eindelijk tijd
wordt jdat alle arbeiders, vakmenschen,
ambtenaars, onderwijzers de bonden
en vereenigingen die de vaan der re
volutie hoog houden den rug toekee-
ren, en hiertoe ook hunne kameraden
over te halen.
(Langzamerhand hebben al deze ver
eenigingen de vale teint der neutrali
teit verwisseld voor de roode kleup
van het socialisme. De invloed die
van deize revolutionair gezinden uit
gaat is verderfelijk. Hun toeleg toch
is niets anders dan opruiming en op
ruiing. Tegen 't gezag staan zij princi
pieel vijandig over. Aan bevoordefe-
ling van den patroon denken zij1 niet.
Van hard wérken, of intenser werken,
nu de werktijd is ingekort, zijh zij
aikeerig. De orde der dingen keefen
zij om. Ziedaar het streven van re
volutionaire vakvereenigingen,
[Wij steunen daarom den aandrang
van D e Standaard, en verwerpen
elke poging om1 het blijven yan Christen
jongemannen in neutrale vakvereem-
gingen te vergoelijken.
De redactie van een der bladen
dringlt er wel met klem op; aan dat
al ónze Christelijke arbeiders zich bij
door M. v. W.
,66) o—
Het waren wel maar kleine dingen, die
Kurt zooals terloops opmerkte, maar zij
waren voor hem duidelijke bewijzen, dat
de grond, waarin Gisela's beele denken
en zijn nu wortelde ,een macht tot over
winning was; andiers had zij niet zoo
heldhaftig kunnen standhouden. Hij wist
ook dat het geloof aan haren Heiland
die grond was, en hij, die zich vroeger
van godsdienst had willen laten over
tuigen, voelde nu in het diepst van zijn
ziel ook verlangen naar datzelfde hou
vast.
Het viel Gisela heden op, hoewel het
haar hoogst aangenaam was, dat Zachan
de dames vroeg voor de gewone komst
van Kuxt heen te gaan; want tot nu toe
had hijhet altijd zóó weten te draaien
dat zijnlj dip besprekingen tegenwoordig
was en daardoor was zij reeds meermalen
getuige geweest van pijnlijke tooneelen-
De nederbuigende manieren van haren
stiefvader tegenover Kurt, brachten haar
bloed altijd aan het koken, en vaak
iwenschte zij, dat de waardige kalmte en
gelatenheid van Kurt, waarmede hij al die
epeldeprikken verdroeg, zich in toorn ver-
de Christelijke vakorganisatie aanslui
ten. Doch vraagt tegelijk respect voor
die, overigens ernstige Christenen, die
nog lid van neutrale organisaties blij
ven, opldat deze niet geheel in rood©
haniden komen, de neutrale middenstof
niet aan het socialisme worde over
geleverd, en deze® booze invloeden te
weren. i
Tegenover deze „gedienstigheden
der praktijk" stellen jyij'. den eisch:
„breken over heel de linie."
[Niet vergoelijken dat .iemand buiten
de Chr. organisatie Istaat of blijft, ook
al kan 't zijn dat hiji daarmee niet zon
digt. Van velen toch gelidt dat zij wel
degelijk zondigen, ook al grijpen zij
dit motief aan ter verontschuldiging
van een zondig blijven in een vereeni-
ging, waar niet het persoonlijk en het
vakbelang ondergeschikt is aan de
Christelijke roeping.
Wij gelooven dat het nu de tijd is
om aan .alle Christelijke werklieden'
en ambtenaren een „ga uit van haar"
toe te roepen.
Tegenover gevaar van wegzinken
der neutrale overblijvenden in het re
volutionaire moeras staat de kans dat
vele van dezen, ziende wiaar 't op uit
loopt, het voorbeeld 'hunner Christe
lijke kameraden volgen en (zich bijl
hen voegen.
[Revolutionair pf Anti-Revolutionair,
een derde is e'r toch niet.
[De schoolstrijd geeft hier wel ipts
te leeren.
APRIL. 1920.
'De Kroniek valn de maand die ons
voorbijging vraagt ditmaal allereerst
onze aandacht voor eigen, kring.
Voor School, Kerk en Partij,
ïn behandeling, kwam de nieuwe
wet op het Lager onderwijs, en die
behandeling geschiedde (ditmaal onder
gematigde temperatuur. De hitte van
den partijstrijd het hartstochtelijke vatn
den strijd om het bestaan openbaarde
Zich ditmaal niet.
Toch blijft het waar dat ook in de
Seriode van gelijkstelling, idie weinet
en eersten Minister van onderwijs
ingingen, onze belan'gstellin g in de
Christelijke" School blijft en ook blij
ven zal. De strijd voor de christe
lijke School blijft ook, want hij gaat
om het zieleheil van de kinderen,
van ons en ons volk, om een opvoe
ding naar Gods Woord en tot Zijn eer.
Het gaat er om om tegenover het
perspectief dat de wereld geeft v.an
niet leven hier en hiernamaals, een
eigen, een christelijk perspectief te
stellen. Het is de vraag; of we onze
camera naar beneden of naar boven
richten, en het leven op[ deze bf die
wijze aankijken en ook .anderen laten
zien.
"Maar naast die alles beheerscbenide
vraag is pok de ■methode van opvoe
ding van onderwijs ons niet onver
schillig. In ldi-t opzicht geldt voor ons
.allen net Apostolische1 woord: wij ja
gen er naair maar hebben het nog
niet gegrepen.
Een proeve van wijziging der me
anderen zou; die zou zij beter hebben
kunnen verdragen dan dat stilzwijgende
dulden; want zij wist niet dat het nu
bij hem niet meer alleen koude berekende
zelfbeheersching was, maar de eerste
vrucht hiervan, dat hij de hem opgelegde
plicht als een school der vernedering
voor zichzelf erkende-
Al betiteldfe hij het hu nog niet juist
met dien naam, want daarvoor was hij'
toch nog te trotsch, aooj. was bet Hém
toch duidelijk, dat dezé harde moeilijke
periode voor Zijn innerlijiken menlsch noo-
dig was. Hij moest nu Zijn eigen ik lang
zamerhand geheel afbrekfen en al ging
het ;ook langzaam met het „klein wor
den", er ontstond toch een algeheel©
breuk met het oude.
Van alles ,wat die sterke manneziel
bewoog, vermoedde Gisela nog nietsmaar
iets anders drukte haar, eiken keer als
zij hem zag, het was het geheim harer
verloving met Eberhardt en toch was het
haar onmogelijk geweest het hem te zeg
gen. Gisteren, dat wist zij, had hij alles
gehoord, want al had zij ook gedurende
Eberhardt's aanwezigheid stil in haar
torenkamertje gezeten, daarom had zij
toch nauwkeurig op het minste geluid acht
gegeven zij had zijn rijtuig voor Kurts'
woning Hooren stilhouden zij wist dat
beide heeien een onderhoud gehad had
den, en de beslissing over hetgeen nu
komen zou, moest door haar voogd tot
uiting komen- Zij maakte zich niet be
zorgd over het hoe en wanneer; zij had
thode voor de school is thans in be
handeling, idie onze belangstelling ver
dient.
(Voorgesteld' wordt thans dat licha
melijke oefeningen yoortaan tot de
verplichte leervakken zullen behooren,
zoo dat in de lagere klassen voor de
kleintjes een heel andere methode zal
tevolgo. worden. Voor de groeten
wam het ingrijpend voorstel om een
zevende leerjaar aan de school toe
te voegen. Voegen we. daar nog hij
dat evenzeer ingrijpende veranderin
gen voor de opleiding van onderwij
zers, voor Schooltoezicht en voor vér
der voortgezet Lager Onderwijs, Her-
halings- en *M. U. L. Onderwijs wordt
voorgesteld, flan zal het wel duide
lijk zijh, dat veler belangstelling zich
ditmaal opjde school en hare inrich
ting vereenigde. Naast de school blijft
de Kerk van onze belangstelling ver
zekerd.
(Voor (den antirevolutionair staat de
Kerk in het centrum! van het leven.
[Hoevelen tot gestaldigen arbeid .ge
roepen, en steeds vervuld m'et de1 ge
dachte aan altijd dringende behoeften,
vinden voedsel, naar den geest, door
üh de kerk te hooren spreken van een
andere wereld en eeuwig leven? Hoé-
velen hooren op geen andere wijze,
en op geen andere plaats .dan in de
kerk, spreken over God en van den
mensch, van goéd en kwaad, van de
verdorvenheid van onzie natuur en Van
den adel onzer bestemming
[Men. (spreekt in otnze dagen veel
over genot en genieten. Niet dezelfden,
maar misschien meerderen genieten
in de eenvoudigste bedehuizen .m'eer
dan anderen in schitterende kunst
tempels of hij' de axioma's der wijs
begeerte.
Maar (de Kerk vervult hare roeping
op aarde, en is onderworpen aan "de
wetten van. het stoffelijke leven, en
het zijn deze die haar benauwen. 'Op
het vervullen vap het ambt van voor
ganger in de gemeente drukken de
tijdsomstandigheden. Door den nood
der tijden komt menige kansel leeg
te staan.
(Die overwegingen hebben Ide Sy
node van hpt humieriek talrijkste kerk
genootschap in ons land, er toe ge
leid om] gewichtige, diepingrijpende
veranderingen voor het salaxieeïen van
predikanten voor te stellen.
Tot nu toe behoorde het bepalen
van het salaris uitsluitend tot de be
voegdheid der plaatselijke gemeente.
Het voor-stel is nu om van hooger
hand een minimum-salaris, met vast
gestelde verhoogingen ite bepalen. En
verder om een bijdrage van ieder lid
der kerk te vorderen hij wijze van
hoofdgeld, onverminderd de bijdrage
door de plaatselijke gemeente gevor
derd. E er deze voorstellen wet gewor-
Idien zijn en in het leven opgenomen,
zal er nog heel wat water door de
Schelde loopen. De een zal daarin
zien een oorzaak van afnemende be
langstelling en idte ander een heilzame
censuur, langs lijhen van geleidelijk
heid.
In ieder geval, naast het school
leven gaat net kerkelijk leven onze
aanldacht niet voorhij, evenmin als het
leven van onze partij.
immers zijn eerewoord, dat hij niets aan
haar geluk in den weg zou leggen; zij
kon dus heel gerust zijn- En zij had
meer dan dat, zij had Gods genade en
barmhartigheid, die haar, zooais het in
het gezang heet, veilig voert"; waarom
zou zij dus niet onbezorgd en vroolijk
zijn
Toen zij nu heden juist de kamer Vér-
laten wilde, onmoette zij Kurt op den'
drempel en op Hetzelfde oogenblïk viel
'een kleine paarse aster uit haar cein
tuur op den grond; Hij raapte hem ylugl
oppen gaf hém haar, zachtjes zeggend:
„Geluk 'er mee, nichtje!" en. tegelijk glim
lachte hij. Zij keek hem verwondend aan;
in langen tijd had zij hem niet z(ok> zien
glimlachen; het was weder op de oude
hartelijke manier geweest, die zij z|oo in
hëmi gewaardeerd had.
Terwijl zij de trap opliep naar haar
kamer, keek zij de kleine paarse aster
aan en dacht aan haar lieveling sgroet
„geluk er meel" zij herinnerde zich dat
zij hem getzegd had, dat zij "haar Zoo
aardig vond. Hoe heteflijk dat bet geluk
nu spoedig gelbéel en ten .volte in haar
levetn komen 'zou! (Wat was zij blij, miet
idien bioiopvollen groet van Kurt, want
nu wist zij dat het onderhoud met Eber
hardt niet tevergeefs geweest was.
Intusschen stond Kiurt tegenover haar
stiefvader en werd door dezen met Se
Vriendelijke woorden begroet:
„Mijnheel' 'de rentmeester, sedert wan
neer is (hét hier gebruikelijk dat gasten!
In Idie afgeloopen maand kwam de
antirevolutionaire partij, vertegenwoor
digd door hare kiesvereenigiingen, bij
een, teneinide zich een nieuwen leidjer
te kiezen. Haar ouden leider, dr. Kuy-
per, was door gevorderden leeftijd tot
aftreden genoopt. Hij (had met de partij'
een veertigjarige woesltijhreis vol
bracht. Haai een plaats veroverd on
der de strijdende partijen. Gelijk oud-
Israël onder leiding van MozeS en
Jozua de omringende volken, Amaje-
kieten, Moabieten, Filistijnen, terug
drongen of overwopnen, zoor dreef de
antirevolutionaire partij', olnlder zijn
leiding, de omringende partijen, libe
ralen, radicalen, (democraten, uit hun
oppermachtig bezit, getuige dé thans
in behandeling zijnde wet op. het La
ger Onderwijs.
'Onder zijn leiding werd .de1 partij
die eens aangeduid werd als een partij
bestaande uit een veldheer zonder Ier
ger, tot de regeering geroepen.
Te midden van een wereld die zoekt
en tast, twijfelt en erotiseert werd: door
haar, ouder beproefde en vaste leiding
de vaan des geloofs omhoog geheven.
En het is immers het geloof dat de
wereld overwint. In de Middeleeuwen
was het zwaard en de kromstaf het
(devies van den volksleider, daarmee
aanduidende flat hij' zoowel voor de
geestelijke als voor fle stoffelijke be
hoeften zijns volks zorgde.
lln onzen nieuwen tijidi vervangt het
levende woord zwaard en kromistaf.
Wapenen aan den „geweldige" toever
trouwd.
[Nu deze aan zijn hand ontvielen
zullen ze voortaan door tweeën >vor
den gedragen.
Do bezoeker idie wél eens een kijkje
nalm in het .Amisterdamsche Panopti
cum waar Jeruzalem te zien gegeven
werd, stonde na _een lange, donkere
gang doorgegaantezijn, plotseling
voor de door een felle Oóstersche 'zon
beschenen stad, die al de eeuwen door
het middelpunt ider wereldgeschiedenis
blijft. Omkeerencle stond ge, even plot
seling voor een (deel .van datzelfde
Jeruzalem. door donkere; wolken in
duisternis gehuld. Het was dat deel
dat-herinnert aan het lijjden van den
Heiland. Gethsemané e'n Golgotha.
Déze indrukwekkende rangschikking
wensch ik ten voorbeeld te nemén
bij' (het ontwerpen van dit Panorama
voor Aptril.
|0p de kaart van Europa ligt 'het
kleine, 'zonnige Nederland in lente-
weelde en bloementooi. Maar als ge
omi ,u heen ziet dan ziet ge nagenoeg
de geheele bevolking van ons wereld
deel wandelen op| een vi.a dolo-
r o (s a, omringd! door wolken en don
kerheid.
'Ziet naar Ierland, waar moorden
en branden tot de dagfelijkscbe bezig
heden behooren. Mr. Macpherson, de
Minister van Ierland, moge voor de
zooveelste maa.1 een Home-rul-bill ter
bevrediging indienen, Sinn-Fein, de
partij van 'den opstand is de baas en
wil van geen bevrediging weten. Ziet
naar Oostenrijk, de armlastige olnder
fle Staten, levende van aalmoezen, of
naar Turkije1, levenidié bij; de jalouzie
van belanghebbenden.
die hier1 op het slot worden afgewezen,
bij ,u ontvangen' worden? Ik zou. toch'
meenen dat u niets met hen uitstaande
haidt inmenging mn mijn familiezaken!
moet ik u ten strengste verbieden'!"
Kurt vertrok geien- spier van zlijn gelaat,
doch' zleidie scherp:
„U vergist zich, mijnbeer de baron,
ik 'héb nooit iets met die van von Za
chan te maken gehad en' Koop nooit in
uw familieaangelegenheden te worden]
gehaald, maar ik veirmoed dat uw woor
den doelen op een bezoek dat vrijheer von
Sturmhagen) mij gisteren bracht. Zoover
ik weet bestaat volstrekt geen familie
pf andere betrekking tussöben ui _en
hem. Het onderhoud, waarom [hij mij
beiziooht, had daarom dus slechts betrek
king op dingen' die mij persoonlijk aan
gaan. - ii
Hij moest mij, als voogd mijner nicht,
spreken en vroeg mij buitendien u mee
te doelen dat hij morgén nog "eens hoopt
te komen om van uw vrouw nadere bij
zonderheden over de inrichting van dok
ter Wallan te hooren, voor zijn' nicht,
juffrouw von Barnsteg, dia als begeleidf
ster van een dochter van professor Stein-
bruck hier de wintermaanden1 (hoopt dloor
te brengen'. Als mijnheer da baron het
.goed 'vindt, zal ik bami het rijtuig ken
den aan dén' middagtrein 1"
„Dat is mijn zaak. Ik zal wel ter rech
ten tijd voor !ziijn ontvangst zorgen; uw
'hulp is daarbij volstrekt niet noodig!"
'zei Zachan; leunde behagelijk in' feijin stole®,
Ziet naar Rusland en Duilschland,
.waar iedere groepl of partij, en hoé-
velen zijn er niet, Id'oet. wat goed is
in eigen «ogen. Ziet naar Frankrijk,
een .eeuw geleden als: een porceleinen
vaajS', schitterend in den glans dei-
nieuwheid. Nieuw in macht, nieuw in
ideeën. Nu gelijkend op; een rommel
pot, waar vrijheid, gelijkheid en broe
derschap krijgertje spelen, ieder voor
zichzelf, nieit voor het gemeenehest.
[Hoort dat klein© keffertje dat België
heet, reclame maken van zïjtn oor
logsellende, en (zich voortdurend be
klagende dat te weinig waardeoring
vooral financieel hem' te beurt
valt voor zijn edel en dapper gedrag.
[Ziedaar fle breede schaduwen naast
het stipje licht.
lOf teêkende ik te zwart?
Zou er soms een kleine ster te zien
zijn? Is het voor een der meest lij
denden een' profetie dat de wissel
koers dier Marken in dezelfde mate
omhoog ginjg als fle, Frankeln „naar
heneden? Zou het kunnen zijn dat
de overwinnaar van héden de over
wonnene van morgen werd
Het gaat in de geschiedenis der vol
ken niet zelden als. in de natuur.
In onze bloemengaarde wordt de
roóde roos meestal onmiddellijk ge
volgd door de witte lelie.
de K.
De stakingen in Frankrijk.
De stakingStoestand der spoorweg
arbeiders is ongeveer hetzelfde geble
ven. De lijnen, waar het meeste ge-
stalakt wordt, tellen ongeveer 15 pet.
stakers. Op! ide andere lijnen is bet
percentage veel minder. De spoorweg
directies hebben bekend gemaaM, dat
zij tot uitsluiting; zullen overgaan. De
mijnwerkers van het Noorden en den
Pas de Calais werken.
In de havens ligt de arbeid niet
geheel en al stil, niettegenstaande het
feit,, dat een groot aantal arbeiders
staken.
De taalkwestie in België.
De talen-commis'sie uit de Belgische
kamer heeft besloten, dat de beginse
len, betreffende het taalgebruik in het
staatsbeheer ook toepasselijk zouden
zijn op ide besturen van die lichamen,
welke onder staatstoezicht staan, zoo
als de nationale bank, de regie enz.
(Besloten werd, dat in de provincies
Antwerpen, Oost-Vlaanderen, West-
Vlaanderen, Lintburg!, en in het arron
dissement Leuven en met voorbehoud
ook in Brussel 'de staatsbesturen, als
mede alle lichamen, die onder controle
staan van (den staat, zich zullen be
dienen van de Vlaamsehe taal bij' hun
onderlinge correspondentie of wel bij
correspondentie met het centrale be
stuur.
iVoor de provincies Luik, Luxem
burg, Namen, Henegouwen en het ar
rondissement Nyvel wordt bepiaald, flat
het Franscih fle voertaal zal zijn.
De Vlamingen beschouwen dat be
sluit van. de parlementaire commissie
als een flinke vooruitgang op den weg
naar hun einddoel.
bengelde 'zijn lorgnet tusschen de vingers;
,fen vervolgdeij
„Bovendien wacht u morgen anüér
werk. Ik hteib mijn tuinman' bevolen |mét
u naar Frankfort te gaan, om sierplanten!
aan te koopen'idaar op uw bevel mijn!
bloementuin geplunderd werd', is hét uw
plicht voor nieuwe te zórgen; mijn vrouw
mist de kostbare, planten zéér. Dus iui
wilt 'zich' voor het reisje gereed maken!"
Een spottend lachje speelde om Kurt's
mondhoeken, toen hij Óp de aanfnlatigenldé
woorden1 van Zachan antwoorddé:
„U vergeet, mijnheer de baron, dat u
sedert den lsten Juli het onderhoud vanl
den tuin op u genomen h'ebt én) mij
van mijn verphchtingien in betrekking!
daarmee, hebt -ontslagen; van plunderen
op mijn bevel kan dus evenmin kwestie
zijn als van een -reis door mij in hét
belang; van uw bloiemienliefbehbeirij. Mis
schien zou 'uw protagée AValdtraut. het
kunnen doen en u ook, als haar dat
in den zin komt, kunnen imieedeelen waar
de planten blijven; als zij dat niet Idoet,
ben ik genoodzaakt u de nieuwste plaats
voor hien te zeggen; achter den houtmijt
naast ide koeienstal (hééft zij, naar hét
mij voorkomt, eten soort autodafé Vanl
flora's kindeken gemaakt, ik ontdekte daar
tenminste "een gropt aantal verdorde, plan
ten, maar ik kan mij. Vergissen en
het gaat mij ook absoluut niets aan!"
(Wordt vetrvolfgjcI.)_
•rtj
