No 165
Donderdag 15 April 19)20
34e Jaargang
GÏSELA
FEUILLETON.
Staten-Generaal.
Buitenland.
DE OVERHEID EN HET VLOEKEN.
De Deputatenvergadering.
Uitgave van
Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
6ANGE VORSTSTRAAT 219-
(Telefoon No- 11).
BuTeau te Middelburg:
F.IRMA F. P. DHUIJ L- BURG-
Drukkers
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Prijs per 3 maanden fr. p. post f 2/25
Losse nummers f 0,05
'I
Prjjs der Advertentiëa:
14 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent.
Eenzelfde adv. 3 maal geplaatst wordt
2 maal berekend.
Bij abonnement belangrijke korting
Kleine advertenties 75 cent.
Bewijsnummers 5 cent.
ii mm mmwm
IV.
Nagaande, welke houding de Over
heid ten oplzicMe van het vloeken heeft
aam te nemen, wezen we achtereen
volgens op Iden ernst van het vloek-
-euvel, op Ide bevoegdheid van den
gemeenteraad om! jdit kwaad te bestrij
pen en op: den aard der op te leggen
fctraf.
1 Het vloeken is een .ernstig kwaad,
ernstig daarom, dat het tot de alge-
heele ontwrichting der maatschappij'
bijdraagt, meer echter nog, omdat
het de zedelijke normen uit net leven
wegneemt en inderdaad niet anders
is dan een op ruwe wij'ze beleden
atheism©. Het vloeken werd reeds tot
jeen volkskanker, het toont ons een
(der vele zieke plekken aan onze sa
menleving, het is een der tallooze
uitingen van hetgeen leeft in het
m'enschdom van dezen tijd: het niet
mieer rekenen met teen God.
En daarom!, het is een euvel, dat
ö'm! bestrijding roept.
Daartoe heeft de gemeenteraad wet
tige bevoegdheid, zooals we aantoon
den. Dat doze meening ook door ande
ren gedeeld wordt, kan blijken uit het
geen een gezaghebbend blad als „de
Gemeentestem" in haar laatste nr. (20
Maart j.l., no. 3573) op een desbe
treffende vraag antwoordde, toen de
redactie haar standpunt aldus weer
gaf: „Naar onze meening ka;n zulk
een verbod (n.l. tegen het vloeken in
het openbaar), geacht worden te steu
nen op bet belang; der openbare zede
lijkheid, waarvan de behartiging aan
Iden gemeenteraad is opgedragen. En
ook het feit, dat reeds, meer dan een
.verordening, dit onderwerp regelende,
Boor Gedeputeerde Staten van ver
schillende provinciën werd goedge
keurd. toont aan, dat deze zaak bin
nen de verordeningsbevoegldheid van
den Raad ligt.
Zal voorts de Raad met kracht en
kans op goeden uitslag dezen strijd
voeren, dan zal hij!, zoo hiertegen van
hoogerhand geen 'verzet rijst, uitslui
tend hechtenis als straf dienen te be
dreigen. Met belangstelling wachten we
dan ook een uitspraak van de Kroon
inzake een door ide gemeente Rilland-
Bath vastgestelde verordening, die in
dezen geest werd geredigeerd. Sluit
de Kroon zich aan bij' de Arresten
van den Hoogen Raad, in een vorig
artikel aangehaald, en volgt zij de
tot dusver gevolgde interpretatie van
art. 161 der gemeentewet, dan wordt
de gemeentelijke autonomie geëerbie
digd en de Raad alleen gehuldigd als
het CoKege, dat het karakter der Straf
te bepalen heeft.
Hoe echter de beslissing der Kroon
moge uitvallen opzichtens den aard
der straf, de bevoegdheid voor de ge
meentebesturen om in deze materie
bestrijdend en strafbedreigend op te
treden, blijkt reeds uit meer dan een
bestaande verordening.
Men late zich niet misleiden door
drogredenen, alsof het hier geldt iets,
dat nu ja niet van zooveel beteekenis
is. Menigeen vindt het niet nooidig om'
wairm te loopen voor „ma,ar een
vloek." Maar men beseffehet, dat het
niet igaat om een meer of minder,
niet om een doen of ook wel kunnen
door M. v. \V.
o
56)
j,Volstrekt niet, liefste Alice, juist om
dat ik haar zoo vereer en vaderlijk lief
heb, zou ik dergelijke onaangename le
venservaringen willen voorkomen en heb
ik reeds een plan bedacht om haar voor
het geweld van hem te beschermen, die
haar, ik herhaal het, als eene giftige slang
nasluipt. Wie eenigermate kennis gemaakt
heeft met den ernst des levens, zooals
ik, en dergelijke listige manieren van on
bemiddelde mannen, die uitzien naar eene
gelegenheid om goed te trouwen, reeds
vaak heeft gadegeslagen, weet, dat der
gelijke voorzichtigheidsmaatregelenschei
ding der geliefden of streng ingrijpen van
de zijde der ouders, weinig helpt, neen
dat het veel beter is met wijze voorzichtig
heid te handelen en eene niet te over
schrijden klove tusschen de twee geliefden
te doen ontstaan!"
Alice had zeer aandachtig naar de ern
stige voordracht van haren aanstaande
geluisterd en jdaar zij meende uit die
lange redevoering te moeten begrijpen, dat
geluisterd en daar zij meende uit die
laten, (doch' ten slotte alleen om de
eere Gods.
'Dit besef leve zeer sterk onder hen,
die- tot gemeentelijke overheidsambten,
geroepen werden. Aan 'de handhaving
toch van Gods eer is het hooghouden
van het gezag der aardsche overheid'
nauw verbonden. Wordt de Majesteit
van den Opperheer aangerand, vindt
dit streven verder ingang en blijven
officieel© maatregelen tot beteugeling
uit, dan. wordt daarmede onvermijde
lijk de val van het wereldlijke gezag
aangekondigd.
De overheid kenne hare roeping,
om deze openbare zonde te keeren,
staajnjde in de overtuiging, dat zwijgen
hier mede schuldig stelt. En wie dan
kent !de driestheid, waarmede het onge
loof vaak optreedt, wie weet hoe de
vloeker zich als zoodanig dikwijls ken
baar maakt ondanks het feit dat hij'
zich bewust is U te ergeren, soms
wel om' ,te toonen dat hij 'het toch
vooral om U niet laat, die zal van
een Christelijke overheid mogen ver
wachten, dat zij' tegenover deze zonde
kloek den eisch des Heeren hielt.
Openbare zonden vragen openbare
bekattiping.
!God eischt getrouwheid, ook van de
Overheid.
En waar ieders, persoonlijke leven
dient gericht te zijn. op de eere Gods,
zal de Overheid hebben zorg te dra
gen, idat uit de samenleving worde
geweerd wat de ©ere Gods kan aan
tasten.
'Verstaan wij' het wel, dat, zooals
de .Catechismus het zegt. God geen
grooter zonde kent dan de lastering
Zjjirs Naams, waarom Hij die met den
dood te straffen bevolen heeft.
Het vloeken is in. 's Hieeren oog het
ernstigste vergrijp'.
Dient (dit dus ook te zijd voor Golds
Dienaresse, (d© Overheid.
Beteugeling is dus haar plicht.
(Bestrijding hare heilige roeping.
Schw1.
Verbetering.
In 'tstukje Tweede Kamer in ons
no. van gister laat de zetter ons .zeg
gen (dat Ossen dorp 't ontwerp niet ge
zind was. Moet zijn „niet ongezind.''
Verder (dat hij een motie in deponeer
de; dat „in" moet vervallen; eindelijk
!dat hij een salaris van 2200 tot 2500
gulden in uitzicht stelt; m!oet zijn
f 2200f 4500. Een eind verder staat
in zijn gemeente; dit moet zij'n in de
gemeente waar de 'alidus bedachte bijV
zondere school gelegen is. Hetgeen
b.v. zeggen wil, wanneer een bijzon
dere school te Amsterdam f500 gele
gateerd krijgt, en er zijd 500 scholen
in Amsterdam; dan krijgt die school
niet f500, maar fl, ide overige f499
'zijn dan voor,de andere 499 scholen
|die door den legataris' niet bedacht
zijnOok hier mag men volstaan
met er het zwijgen toe te doen.
Aan het einde der vergadering, maar
tè laat om nog mede te doelen, werden
nog ontvangen volgende telegrammen:
zij weder zooals hij haar reeds meer
malen gezegd had, in verblinding geleefd
had en daardoor was misleid geworden,
stemde zij toe, dat Lauffen eene zeer
gevaarlijke persoon was- Toen hij ophield
drukte zij hem warm de hand en zeide;
„Ach, Alfred, wat ben ik je dankbaar,
dat gij al' dit raadselachtige nu eindelijk
voor mij hebt verklaard, want ik' ver
zeker je dat reeds sed'ert jaren wat
hem en mijn kind betreft een bang
voorgevoelen mij beeft achtervolgd en
toch wist ik niet, hoe dit alles tiet ver;
klaren. En nu wilt gij mij ter zijd© staan
en 'de geheimzinnige sluier oplichten;,
wat is het toch' goed, da,t ik zooi ten'
volle op je steunen kan."
„Ik dank je voor je vertrouwen" zleide
hij, sentimenteel en geroerd en vroeg! met
de teedierste liefde:
„Wilt gij mij waarlijk toestaan in deze
voor u zoo ernstige zaak handelend op
te treden?"
„Ik verzoek' je er zelfs om, handel
'zóó, als je zorgend hart je voorschrijft;
■gij weet dat ik alles goed vind" zei de
gravin warm.
Het geisprek werd afgebroken, want Gi
sela kwam binnen. Zij had een mand met
prachtige rojzieo hij zich en wilde ze,
naast haar moeder zittend, tot een jjóu-
quet maken. Het was heel stil in de
kamer, want Zachan zWeieg, een zelrh
COLIJN,
Voorzitter Deputatenvergadering,
Utrecht.
Hare Majesteit draagt mij op aan De
putatenvergadering Hoogst derzelver wel-
gemeenden dank te betuigen voor ge
voelens en zegenbede neergelegd in uw
telegram.
TEN BROECKE HOEKSTRA,
Adjudant.
en
Aan de Deputatenvergadering in Tivoli,
Utrecht.
Het is mij geen oorzaak van beklag.
maar veeleer een van innigen dank'
dat de Deputatenvergadering, ook waar
ik haar niet meer leiden kon, mij toch
met zooveel aanhankelijkheid gedachtig
bleef en mij van haar onverholen aan
hankelijkheid blijken deed. Bijna een
halve eeuw genoot ik haar vertrouwen.
Een periode, die zelden door een poli
tiek leider bereikt wordt. Ontvang voor
dit zoo overruim genoten vertrouwen
mijn oprechten en innigen dank en laat
mij er voor uitkomen hoe het eere
voorzitterschap van het Centraal Comité
mij een zonnestraal op mijn donker
geworden levenspad is.
KUYPER.
Hoe was Colijn's rede?
Allen, die hem hoorden of lazen zullen
toegeven, dat ze magistraal was.
Het Fr. Dagblad merkt niet ten on
rechte op:
„De titel doet.aan dr. Kuyper denken-
't Was zeker moeielijk, om na z ij n
redevoeringen met haar meestal zoo pak
kende titels ©en opschrift te vinden, dat
een passende vervolgplaats in de rij in
nam.
Ook daarin is de redenaar geslaagd.
En. voorts heeft hij op glasheldere wijze
den internationalen toestand uiteengezet,
die thans wij vergeten dat weieens
te veel ook óns nationale leven meer
dan ooit beheers cht.
Uit ons soms te eng kringetje van
kerk- en school- en locale belangen.
èn ook somspaxtijkleinigheflen.riep
de spreker ons op, om een blik te slaan
op het groote, uit duizend wonden bloe
dende menschenleven en na te gaan, wat
dit voor ons volk en ook voor o n ze
partij te beteekenen en te zeggen heeft.
Tweede Kamer.
Niet anti-revolutionair Zachte
kritiek op het regeeringsstandpunt.
Geen concurrentie. „Het kind
behoort aan zichzelf"! Achtste
leerjaar?
De Voorzitter deelde mede, dat tot voor
zitters waren benoemd de heeren Nolens,
De Savomin Lohman, Kooien, Arts
en Kolkman en tot onder-voorzitters de
de heeren Fruijtier, v. Wijnbergen, Ger
hard, Bomans ien Hugenholtz.
De algemeen© beschouwingen over de
Lager Onderwijswet werden daarop voort
gezet.
De heer A. P. Staalman (Chr.-Dem.)
heeft de indiening van dit ontwerp met
bijzondere voldoening begroet, dat een
eerlijke uitvoering geeft aan art. 192 der
Grondwet. Spr. verheugt zich over de be
keering der linkerzijde, die nu bij de be
handeling van dit ontwerp kan toonen
z'arne gebeurtenis; hij scheen bijzónder
ernstige gedachten te hebben en blies
blauwe rookwolkjes de lucht in'. Men!
hoorde in de gang iemand loopen; Latuf-i
fen kwam aan de gravin zijn dag:elijksch
rapport brengen; hij wachtte even in de
aangrenzende bibliotheek, daar Tilij dacht,
dat de gravin, 'zóoafe gewoonlijk, daar
zóu komen, hij vermeed den salon gaarne,
s. vooral wanneer hij wist, dat Zachan ér
'jvas,
„Mijnheer de rentmeester", riep deze
nu met zijn doordringende krakende stem,
„wilt u zloo goed zijn hier te komen!;
de ramen zijn daar nogopen len Idle
gravin kan niet tegan de tocht."
Gisela wilde haastig de kamer yerlaft
ten onder voorwendsel; dat zlij water voor
haar rozen halen moest; zij kon het he-t
den niet verdraglen Kürt's gelaat te zien,
en vooral nu zij bemerkt© dat hij er
ernstiger en' strenger dan ooit uitzag, toen
hij in stijve ambtelijke houding tegenover
haar moeder stond. Maar haar plan om
te ontvluchten werd verhinderd, doordat
haar moeder haar vroeg om een knot
wol, die 'zlij wilde opwinden, voor haar
te houden, en haar mieteen de draden
over de handen legde. Gisela kwam zich1*
zelf .voor als ©en gevangene, die haar
oordeel1 zal vernemen, want heden Op
den lsten Juni moest .van Kürt's 'zijde
het beslissende woord vallen, als hij haar
of die bekeering oprecht gemeend was-
Het is een verheugend verschijnsel, dat alle
partijen, in dit parlement thans willen
samenwerken aan de verbetering vair het
volksonderwijs.
De heer v. d. Laar echter vindt finan-
ciëele gelijkstelling nog geen finale op
lossing van den schoolstrijd. Hij wil één
soort school, waar Gods naam verheer
lijkt wordt en onderricht gegeven in chris
telijke en maatschappelijke deugden. Doch
de heer Lohman merkte terecht daartegen
op, dat vergeten wordt, dat het gods
dienstonderwijs op de openbare school be
staat en .blijft bestaan, en dat in dien
zin men dus niet zeggen kan, dat de
naam van Christus op de openbare school
niet mag worden genoemd. Ook in anderen
zin niet, meende de beer Otto; er bleef
z. i- nog gelegenheid genoeg om op de
openbare school van het Christendom te
getuigen. Of deze opvattingen in staat
zijn den heer Van der Laar te overtuigen,
dat hij zijn stem aan het ontwerp zal
kunnen geven, wagen we te betwijfelen.
De heer Lohman oefende zachte, kri
tiek op des ministers standpunt, toen hij
het woord concurrentie wraakte. Het
onderwijs, zeide hij, beoogt de geestelijke
ontwikkeling van ons' volk. De staatsmacht
nu geeft de geldelijke middelen aan die
richtingen, maai* slechts om haar kinderen
de noodige ontwikkeling te geven. De. ver
schillende richtingen op onderwijsgebied
moeten dan ook niet met elkander con-
curreeren, maar moeten met elkaar sa
menwerken en in samenwerking streven
naar onderwijsverbetering. Het volk moet
dan oordeelen, welk onderwijs het voor
zijn kinderen wenscht. Tot nu toe waren
er twee soorten scholen. Openbare en
bijzondere. De eersten werden geheel uit
de openbare kassen bekostigd, de laat-
sten grootendeels uit liefdadige bijdragen,
welke bijeen gebracht werden door de
hulp van predikanten en priesters. Van
daar de naam clericale en anti-cliericale
scholen. De bijzondere onderwijzers heb
ben dikwijls voor weinig geld gewerkt en
toch moesten groote sommen door par
ticuliere bijdragen worden bijeengebracht,
waaraan nu gelukkig een einde wordt ge
maakt.
Spr. wenscht geen concurrentie tus
schen bijzonder en openhaal* onderwijs'
maar wel tusschen goed, heter en best.
Hij vroeg nog of de Minister voldoende
rekening gehouden heeft met de ontwikke
ling van het lager onderwijs, ook de re
geling van het U. L. O. acht hij niet
soepel genoeg.
Dat de gewenschte vrijheid van het
onderwijs in deze wet wordt vastgelegd'
achtte hij niet aan twijfel onderhevig. Men
behoeft nauwelijks te vragen hoe de com
munist Van Ravesteijn over het wetsont
werp denkt; voor het sectarisch onderwijs
mag uit de Staatskas geen cent en uit de
gezinnen geen kind worden afgestaan, de
creteert hij. Dat de sociaal-democraten er
anders over denken komt daarvandaan
dat zij zich hebben aangesloten bij de
imperialistische eenheid der Nederlandsch©
burgerpartijen.
Het kind behoort niet aan de ouders'
maar aan zichzelf, zoo klonk de revolutio
naire stem.
Bulten, (r.-k.) vertrouwde, dat de mi
nister ook zonder moties van Ossendorp
wel voor een goede salarisregeling zal
zorgen en verklaarde zich vóór het 8ste
leerjaar, schoon 'hij de zaak thans nog
niet rijp acht.
huis wilde .verlaten leai zij Hoopte dat
het komen .;zou, maar het kwam niieffc.
Zij hiel'd .onwillekeurig .eten adem in en
slóeg dei oogen neer, .toen haar moeder,
die het rapport van den rentmeester had
gevolgd en met ©enige koele neerbuigende
woorden af en toe een zeer onbeduidende
maar altijd afkeurende opmerking er tus
schen had geworpen, hiem nn wilde laten
gaan. Reeds hield hij dei knop' van de
deur in de hand', toen Zachan riiep:
„Mijnheer de rentmeester, ik zon ui
gaarne nog even spreken. Blijft u als 'tul
blieft nog een oogenblik. Zooals u weet
ben ik na afloop van deize maajnd heer
en meester in Fjirstenholrt en is het daar,
oirn reeds nu noodige dat ik beslisi, welk©
dier beidiendten ik wil ontslaan en welkjei
ik opnieuw wensch te huren. Ik 'zóu
daarbij op uw hulp rekenen als ik' nu
al niet tamelijk goed wist 'wat ik doen
of laten wil, maar eien ding zóu ik ui
willen verzoeken, om mij namelijk em
lijst van alle beidie.nden te geven, ik bet
doel' ook van dei beambten en daar uw
.eigfene persoon daarbij wel' no. 1 Zijn
zal, deel ik u, om de zaak te bekorten,
dadelijk mee, dat ik er natuurlijk niet
over dienk uw diensten, die 'u der graft»
lijke familie zloo lang gewijd hebt, ,te
willen missen en daarom verzoek ik' u,
niet, zooal's u misschien van plan waart,
naar ©en ander principaal uit te zien,
De crisis in Ierland.
Uit (sympathie met (de hongerstakers
is in geheel Ierland een staking uitge
broken. In verschillende graafschap
pen is ze reeids algemeen. Het zakenle
ven ligt stilook net postverkeer.
In heel Ierland' 'gaat de belangstel
ling naar da gevangenis van Mountjoy
te Dublin, waarin meer dan 100 poli
tieke gevangenen een hongerstaking:
zij'n begnmlnen, uit protest, dat hun zaak
óf niet in behandeling komt, óf voor
Krijgsraad' wondt gebracht, terwijl zijl
als politieke gevangenen aanspraak
lttaken op) een behandeling voor een
bijzondere burgerlijke rechtbank.
Voor ide gevangenis van Mountjoy
spelen zich dagelijks hartverscheuren
de tooneelen af. De straat is afgezet
door Engelsche soldaten met storm
helmen, machinegeweren en tanks.
Achter bun gelederen een dichte drom
menscben, vooral kleine boeren en
winkeliers, vaak Yan ver gekomen, die
met zakdoeken wuiven naar de getra
liede vensters in de bovenste verdie
ping, waarachter de honderd politie
ke hongerstakers zijn opgesloten.
Slechts zij worden tot hun opgeslo
ten familielid toegelaten, indiende dok
ter van |de 'gevangenis heeft verklaard,
dat deze er beu'soh! slecht, aan toje is.
'De hongerstaking duurt thans tien
dagen. Er schijnt nog niemand over
leden te zijn, 'hoewel telkens dit ge
rucht gaatonder de wachtende me
nigte daarbuiten.
"Alle katholieken in Ierland bespre
ken de mioreele zijde van den zelf
moord door honger. Natuurlijk veroor
deelt de katholieke kerk zelfmoord en
daarom! "is het voor Be gevangenen,
waaronder vele goeldë katholieken zijn,
alsook voor de priesters, een zeer
moeilijk vraagstuk. Over het algemeen
heeft het nationale gevoel; dat de hon
gerstaking verdedigt., de overhand.
'Dag in djag! uit Staat de menigte van
duizenden buiten ten wacht en bepraat
den toestand 'der hongerenden, waar
van elk oogenblik iemand kan sterven.
Zakdoeken wuiven en kreten en be
moedigende uitroepen klinken achter
de Idichte gelederen der soldaten. Maar
als het zes! uur slaat, dé vesper, wordt
het stil. Een 'jong m]eisje, met groot©
donkere oog'en, klimt op (pen stapel
rails m d;aiar, in Iden druipenden regön,
begint ze den rozenkrans te bidden.
Ze splreekt' het in het Iersch, vloeiend
en ry-thmisch, en jde menigte antwoordt
in het Latijn van 'dei mis. Ze telt dè
kralen van den rozenkrans een voor
een, tot ze alle door haar hand zijn
gegaan. Velen vallen opi de knieën,
en menige vrouw, moeder of verloofd©
weent.
In 'den loop! van een debat oyer de
hongerstaking in de Mountjoy-gevange-
te Dublin en de algemeene staking in
Ierland, heeft Bonar Law, naar Reuter
Seint, gisteren in het Lagerhuis weder
om verklaard, dat de regeering haar
hou|ding niet zal wijzigen. De gevange
nen zijn aangehouden Onder {sterke ver
denking van medeplichtigheid a,an
moorden :ew hun terrorisme jegens de
getuigen maakt hun rechtsgeding on
mogelijk. De bescherming der burgers
en (de hanjdhiaving: yan weit en lorfde jzöu-
daar het mij een genoegen zijn 'zal' in
u ©en steun tei hebben in mijn zbói vet-
antwoordelijfce positie."
Gisela was woedend over zijni hoogj
dravend© manier van spreken en. waagde
het niet Kürt aan te zien; zij vreesde
dat zijn toorn zóu ontbranden. Zij was
daardoor verwonidieird over cl© ijzige kal'rry
te, die er oyer zijn wezien l'ag toen hij
begon te spreken en dat uit 'zijn toon
niet de minste opwinding sprak toen hjj
«eddei:
„Ohzla plannen komen zeer goted over
een, mijnheer von Zaohajn; ik zlajll onder
geen bedin'g Fürstenhort, voor er een'jaar
verstreken is, verlaten', daar mijn ver
plichting als administrateur van heit g[ra-
Mijkie vermogen en als' voogd mijner
nicht, gravin Gisela von der Rechten",
hij legde scherp den nadlruk op (haar
naam; „mij noodziaakt de zaken hier te
blijven voortzleitten. Als u, mijnheer von
Zachan, misschien een eigen rentmeester
er op na wilt houden, is dat uw zaak;
in elk g'eva! zou zijn salaris ujit uw
privé-kas moeten getrdkken worden;want
ik heb mevrouw de gravin reeds mee
gedeeld, dat de kasten dei" huishouding,
niet vermeerderd mog'en worden.
(Wordt veïYoUgd.)
1 iA'
L j
