Mo 154 Woensdag 81 Waart lf$20 84e Jaargang GISËLA m m FEUILLETON. THE0R5E EN PRAKTIJK. Buitsafand. De Spartacistische woelingen in Duitschland. j i. -m 111 SBffi Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Gees. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11). Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L- BURG- Drukkers Oosterbaan Le Cointre, Goes. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Prijs per 3 maanden fr. p. post f2,25 Losse nummers f0,05 Prjj s der Advertentiën: 14 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent. Eenzelfde adv. 3 maal geplaatst wordt 2 maal berekend. Bij abonnement belangrijke korting. Kleine advertenties 75 cent. Bewijsnummers 5 cent. OP ONS KERKHOF. Rondom ons vriend'lijk kerkje, Waar wij1 des Zondags henengaan, Ligt ook de doodenakker, Waar eenmaal onjze baar zal staan. Het steunt mij zoo ^weemoedig, Wanneer ik naar ons kerkje treed, Te denken aan de dooden, Daar onder 't groene grastapeet. - Daar ruston lieve vrienden, Die ik wel nooit vergeten zal Daar rosten veel bekenden, En onbekenden zonder tal. 1 Daar rusten rijken, armen; Daar slapen jeugd en ouderdom; Da Idood vraagt naar genu schatten, Da dood ziet naar geen leeftijd om. Dafer rusten zooveel vromen, Dia stierven, 't oog; op God gericht; Daar liggen zooveel boozen, Die 't duister kozen bovèn 't licht. Hen dekt dezelfde zode; Hun plaats op aardei kent hen niet. Maar eens zal Hij ons wekken; Dia over dood en g;raf gebiedt. Dan izüllem wij ontwaken, En staan voor 'sHeeren aangezicht, Hem, vól van vrede, groeten, Of .hevea voor Zijn jongst gericht. Waiar izal mijn plaats dan wezen, Ter rechter- of ter linkerzij Ik,ben zoo vol va;n zonde! O, God, ontferm U over mij! Leer miji der zonde sterven, En leer mij leven, U ter eer! Dan leg ik 't hoofd zoo rustig Ook tot den langen doodslaap neer. Dan heb ik niets te vreezen Noch vóór, noc!h in, noch over 't igraf, Mijn rechter is mijn Heiland, Die Zelf voor mij Zijn leven gaf. K. WIELEMAKER, in leven Hoofd dier Chr. School, Biggekerke. Hoe, zoo vroegen wij, zal 't moeten wor den aangelegd om de meestwaardigen bij socialiseering der bedrijven te nopen hunne talenten te blijven in dienst stel len der nieuwsooi'tige gemeenschap. Sommige socialisten zijn idealistisch ge noeg om te beweren dat 't zal kunnen) anderen zelfs ,zijn van meening dat men de Zioodaniigen wel zal kunnen dwingen. Een enkele evenwel stemt toe dat geen democratie de mannen van bekwaamheid kan dwingen hun talenten te gebruiken, wanneer zij niet willen; en dat, zoo zij buitengewone helooningen begeeren, zij in staat zijn die) te eischen. Zij die beweren, dat 'tmet die meer begaafden wel zal losloopen, trachten aan te toonen dat zulke menschen niet zoo ver boven de anderen uitsteken, zoodat /zij wel geen al te hooge belooning voor hunne grootere capaciteiten Zullen eischen. Dergelijke profeten houden, dit bewe rende, gansch geen rekening; met de men- schelijke natuur, en ook niet met de fei- door M, v. W. 49) o>— En nu ben ik een arme man en als «rieinf Jiniji begraaft,zal Eric von Lauffen miji een meineedlige noemenOom Leopold is een man van eer en daarom, Rudolf, staat hij heden voor je en smeekt je: Betaal je neef terug wat gij miij schul dig waart opdat niet de vijandschap die tussehen je vader en mij bestond zich voortplant op de kinderen. Ik weet, dat gij' nu een rijk man zifthet zal je niet moeilijk vallen. Niet waar, oude jongen, je doet het? En, als gij: het ge daan hebt, kom dan nog eens bij je ouden stervenden oom, opdat ik je voor het laatst in de oogen 'kan zién, die ik zoo liefhad. Je oude; oom LEOPiOED. Toen Gisela: den brief dichtvouwde, beefde haar hand en viel er een traan op1 het papier, maar haastig greep zij naar den tweeden -brief. Het was niets dan een verscheurd stukje brief, waar op haar gravenkroontje in bopte Kleuren telijke werkelijkheid. Inderdaad zijn er in vele bedrijven menscben met gróoten aan leg; die zeeir veel presteeren in 't belang der gemeenschap en van 't bedrijf. En •niet minder, die voor hunne meerdere prestaties zich goed laten betalen. Waar om izou hetgeen in de „kapitalistische" maatschappij regel is, in het toekomstig eldorado der socialiseering uitzondering zijn Weer andere, wij zouden ze kunnen noemen speculatieve, sociologen beweren dat, ofschoon 't waar is dat er vele meer- defwaardigen zijn, deze toch niet zoo bui tengewoon behoeven beloond te worden/ dewijl izij als 't warei kinderen zijn van de omstandigheden, staan op de schouders van hun voorgangers en profiteeren van hetgeen deizen begonnen .zijn. Wat deze meervermogeniden voortbrengen, is vol gens deize sociologen, slechts vrucht van maatschiapplijk erfgoed en maatschappe lijke omgeving, In zekeren zin i® deze bewering juist," namelijk in dien zin dat ieder mensch is kjnd van zijn tijd, en ook gunsteling van zijn tijd; en van zijn om geving, en vaar zijn vooroulders. Het is inderdaad iz,oo dat een mensch weinig ,zou presteeren, wanneer hij stond buiten den invloed dien voorgeslacht en omgeving; op hem uitoefenen. Maar dian volgt hieruit ook dat, wat ook dei gewone nran moge voortbrengen, de groote mannen in denizelfden zin aan zienlijk meer voortbrengen. En da,t ver schil tussehen hen in voortbrengend ver mogen wordt niet geringieir door de om standigheid dat beiden op de schouders van hun voorgeslacht staan. Anderen echter, onder welke ook Sid ney Webb;, geven dit grif toe. Zij1 erken nen. de meerdere capaciteiten en preis taties dezer mieest bekwamen. Maar, zoo voegen tzij er aan toe, dit geeft hun toch nog geen recht op meer loon dan den anderen toekomt. Zij geven toe dat de menschen in voortbrengjngsvermogen veel verschillen. Maar toch moeten de aan- deelen in het product gelijk zijn. Wan neer de eene werker een gulden voort brengt en de ander negenhonderd negen ©n negentig, dan is dit t'e zamen honderd, en komt elk van de,ze heiden vijftig gul den toe. Is dit rechtvaardig Ja,, zeggen zij; om dat „da bijzondere energie en bekwaam heid, waarmee sommige personen geboren worden, een onverdiend voordeel is, te danken laan den invloed, dien de strijd om het bestaan op diens voorouders beeft uitgeoefend". Malar zoo wordt 't da maatschappij in haar geheel die aan de maatschappij van vroeger ial hare qhaliteiiten dankt. Indien de bekwame man er zijn talenten enz. aan Idlankt, dan dankt ook dei luiaard, de domoor, Idei schurk er de zijne aan. En wanneer de verdeeling nu zoo geregeld moet worden gelijk Ideize speculatieve so ciologen willen, dan heeft de luiaard, die niets doet, evenveel recht op de, geprodu ceerde goederen als die stoere werker. [Met dit voorbeeld valt da heele be wering van de middelevenredige in het water. Nu zijn er evenwel socialisten die al deze beweringen laten rusten, doch alleen ethische beweeggronden laten gelden. Zij Zijn nog meer idealistisch aangelegd dan hunne partijgenooten. Zij redeneeren al dus: het zal zoo'n va'art niet loopen. Die luitmunters zullen zich wel in den nieuwen toestand, di© met de socialisatie prijkte; en dan kwam „beste oom", ge volgd door: „Het was mijn bepaald plan reeds' gis teren op reis te gaan, om u nog eens te ;zien, om het zakelijk' gedeelte van uwen brief met u te bespreken, maar mijn vrouw llier had' de schrijver opgehouden en met kracht het papier doorgescheurd. Gi sela zocht naar het vervolg, doch Vond niets. In plaats daarvan Kwam haar een rouwbrief in dè handen, waarin het over lijden van oom Leopold gemeld werd. Was da.t alles? Neen, Goddank, niet alles, ziji bad nu die, schriftelijke bepalingen van haar vader in de hand en toen ^ij de woorden: „Ik verplicht mijn erfgenamen den oudsten zoon der familie Van Lauf fen een jaarlijfcsche rente van f' 1500 uit tei betalen ter afdoening eener oude schuld" las, verstomde de aanklacht, die haar eerst op de lippen was geko men, toen zij uit het twejsdé briefje be greep, dat haar vader aan het verzoek van zijn oom' niet had voldaan. Maar met die bepaling was het won derlijk gegaan en nu rust de plicht der afbetaling op haar. 0, wat zou zij zich haasten haar te delgen tot op: den laat- stem cent. Geen minuut zou er meer ge wacht wonden. Vlug nam zlrj de papieren op; sloot de. oude schrijftafel ziorgvuldig en ging naar beneden. Daar ontmoette ,zij Zachan die op het geschapen wondt; schikken. Zij .zullen zich wel laten beïnvloeden door overwegingen' als deize: het genoegep van uit te mun ten1; de vreugde in scheppenden arbeid gelegen; de hulde voor betooning van welwillendheid en inschikkelijkheid; of, zoo dit allee, ontbreekt, zou dei eerzucht ook nog rvel iets kunnen doen. Zou 't waar zijn? Toegegeven dat er menschen geweest ,zijn, die1 htm gansche léven gewijd hebben; hetzij laan dei Kunst, zooals Michel An gels, aan de Wijsbegeerte, zooals Ema nuel Kant, aan de verzorging van den naaste; gelijk Kardinaal Delavigerie; dat nog duizenden verplegers en verpleegsters, Izendelingen en missionarissen, krijgslie den en kunstenaars hun leven veil hebben voor hun medfsrnenschen, .zonder hoop op wedervergelding, bewijst dit nu 'dat in den toekomststaat der socialisatie diezelfde geest der meest bekwamen bezielen zal? De geschiedenis leert 'twel anders. En 't hart en dei natuur des menschen open baren niet minder dan 't tegendeel van hetgeen Ideize idealisten verwachten. Onder den druk der omstandigheden kan een mensch nog; wel eens een groot ding doein, doch niet zoodra is'het leven tot .zijn normalen loop teruggekeerd, of de impuls tot hetgieen in een overspan nend oogemblik nog mogelijk was, ver dwijnt. Dei man, diei in .zee is gespron gen opa eien vrouw te redden van den dood, ,z:al niet voor een tweede maal zijn leven wagen, om haar' zijden rok op tei duiken, .zegt Mallock terecht in .zijn bekende boek. Dei veronderstelling dat de mensch in den toekomststaat .zoo belangeloos zal zijn dat hij, alleen om. de idee wél te mogen doen of om de eer zijne prestaties gratis of fegen gering© vergoeding zal doen gel den, kan alleen opkomen in de hoofden van theoretische ge.voelsmensc.hendie niets verstaan van de werkelijkheid; en van menschen die .zich het vraagstuk van den .zondeval nimmer hebben ingedacht. Alleen in 't hoofd van dezulken kan 't opkomen het den grooten ondernemers kwalijk tei nemen dat zij van de opbrengst van idem arbeid, door hen en de werklie den gezamenlijk verricht, het grootste deel voor zich opvorderen. Alleen de dwaas kan Idat hebzucht noemen. Doch, aan nemende voor een oogpnblik, dat deze htunnie betiteling juist is, ho© kunnen .zij dan. meèmen dlat in hun toekomststaat die hebzucht op eenmalal zal verdwenen zijn niet alleen, mlanr ook plaats gemaakt zal hehbein vo-or de meest idiote naasten liefde. Men zon geneigd11 'zijn te; vragen ,a,aa deze sociologen1: gelooft gij: ztelvem wel aan 'hetgeen giji den werkimlan met uw socfa- lisafie-plannen voorspiegelt? Zij klagen altijd, dat er een andere1 wet is, voor den arme dan voor den rijke. En uu willen zij een onderscheiding invoeren, die niet alleen twee wetten invoert, een voor de weinig en een voor de zeer bekwamen; maar zij1 willen voor die. beiden ook tweeërlei zedeleer invoeren; voor de meer derheid, dat zijn de ordinaire werklieden, de zedeleer, welke gebouwd is, op de. na tuurlijke begeerte naar geld! en goed; en voor de minderheid een zedeleer, die ge bouwd is op verachting van geld en' goed; en ,zij; die deze kuur moeiten ondergaan, zijn juist degenen, die zij1 al tijd hebben gehouden voor de meest ver hard©;. hartlooze; .geldgierige1 „kapitalis ten", aanbidders van den mammon, grijp- punt stond hét slot te verlaten. Hip had hooge rijlaarzen aan en een zweep in de hand, want hij had den vos laten zadelen om ntog hedenavond in zijn loge ment te zijn'. Het was het eenige logement van het naburige; stadje. Waarschijnlijk had hare moeder die inrichting; doelmati ger gevonden, dan hem tot de verre reis naar Berlijn tei noodzaken. De bruiloft .zou reeds over 4 weken plaats vinden. Het was de reiskosten d'us niet waard, en hij kon' nu bijna dagelijks .zijn 'aan staande .zien'. „Goed dat ik je ,zie" zei hij, haastig op haar toetredend, en alle formaliteit latende vallen, voegde hij er bij„Gij ziet er nit als slaapwandelaarster, zoo bleek en ontdaan; hebt je misschien den1 boo- ■zen slotgeest gezien', die boven de rom melkamer huist? Nu, ik hoop dat gij mij toestaat het spook op de vlucht te ja gen, ik denk dat ik dien strijd ,zal kunnen aanbinden als ik maai" eerst" de woor den „heer des huizes" slikte hij in en ■zeide in de plaats: „hier thuis ben". Daarna groette hij1 en zij zeide vluch tig goeden nacht en ging door. Gedurende deh nacht, waarin Gisela weinig sliep en: veel aan de te betalen rente dacht, besloot zij haren buurman mijnheer Derksen in deze zaak om raad te vragen. Hij had altijd; als Kfirt afwe zig was, voor de financieiele zaken ge zorgd en was reeds een paar maal als vogels, dieven, uitbuiters van die anda ren, onverbeterlijke1 en onbekeelrlijke egoïsten Nog eens, gelooven zijl ziel ven wel aan de mogelijkheid van een zoo. ingrijpende verandering van de zoodanigen, dat zij met hen de socialisatie aandurven? Of moet de dwang het hem doen, zoo- als in Rusland? De voorzichtigheid schijnt hij' den cen- tralën raad tei Essen 'zloo groot geWeielst te zijn, dat hij het ultimatum, der regeiel- ring te Berlijn heeft aangenomen. Doch1 nu dient afgewacht te worden in hlowelrre de andere radicale beieren en collegeis zich aan Essen storen. Intusschen is de toestand nog verward en 'zleer kritiek. In de nationale vergadering verklaarde de rijkskanselier: Ik heb 'de1 verwachting1, dat in Rijnland .en iWiestfalen een poli tieke ontspanning komit, nog niet opge geven. Er i.s in het Roergebied groote opwinding ontsta,an, wijl mien daar gei- loioft, dat 'mten militaire mjaatregelen zial nemen tegten de arbeiders.. In Elberfelld! en Essen is hiertaileuie in velrbamd .op nieuw een algemeen© staking uitgebroken].. Daartegenover 'verklaar ik, dat h!et mi nisterie van defensie aan het bevoegde iWehrkreiscommando nauwkeurige instruc ties gegeven heeft, .alle onnoodfg geweld dadig optreden te vermijden. -Overigens is 'de Fransche regétering be reid ons gedurende 2 a 3 weken too te staan een sterkere: troepenmacht in' de neutrale zóne te plaatsen, zonder dat jander Duitsch gebied zal bezet worden, Dezle termijn, geloof ik, zal voldoende zijn otal de grondwet en de orde te her stellen. In het Roergebied heetscht een groote opgewondenheid, wijl generaal von Waf- ter van d© Kommand an tui' van hét Wehr- kreis-commando Münster aan het ul'tim]£L- tuml der rijksrageering uitvoeringsbepalin gen heeft toegevoegd, waarvan -men im bfeede kringen der bevolking meent, dat zie niet vervuld kunnen worden. Er zij'nl ■echter reeds wijzigingen in deze uitvoe ringsbepalingen. .aangebracht. Voordat dezie verklaring, door den rijksf- kansielier werd afgelegd, werd een groote conferentie gehouden door dtei ar beidersorganisaties, vertegenwoordigd1 door de algemeen© commissie der vakvereeni,- gjngen en id© heide socialistische en coml- mlunistiscbe partijen. De conferentie werd ook bijgewoond door arbeidersvertegém- woordigers uit het Rijnsohl-Westfaal'sche industriegebied, ialtemiedie door vertegen woordigers uit ISak'sem, Silezië en ZuidL Duitschland. In beginsel werd: er tot eein nieuwe algémlaene staking besloten voor bet ge val, dat de rijks troepen het industriege bied binnenrukken .en dei' regeering haar ultimatum niet intrekt. De verklaring van den rijkskanselier beschouwt mien in kringen der arbeidersh organisaties als een intrekking van het ultimatum. Intusschen zijn nog ide volgende berich ten ingekomen, welke niet geëigend Zijn) ban de door den rijkskanselier uitgespro ken hoop op een oplossing1 langs1 vredfei- plaatsvervangend voogd in haar belang, opgetreden. Zij bestelde daarom 's mor gens vroeg, toen hare moeder nog; sliep, het rijtuig ein reed naar Merlheim. Derken was een eenvoudige, maar zeer verstandige man, die, zich er bovenop had gewerkt, en Uu hij oud geworden was, dankbaar kon .zien op hetgeen hij verkregen had. Hij was de vertrouwde van velen; en stond ook gaarne iedereen, die het verdiende, met .zijn raad ter zijde en hielp ook waar het n'oodig1 was. Hij ontving de jong© gravin hartelijk en daar .zij wist dat hij eein man van eër was, aar.zeld© zij niet hem dat toe te vertrou wen, wat tot nU toe als een geheim zwaar op haar drukte, namelijk dei ver loving harer moeder met Von Zachan. Had de hier zooi zeer noodige takt hem hét zwijgen niet opgelegd, dan zou de oude heer .zeker opgevlogen zijn'; nu be dwong hij zich en 'drukte de1 jonge gravin slechts .zwijgend de hand. Nadat Gisela dit eerst had verteld en hém daarna den' laat'sten wil van haren vader had getoond, begreep hij .zeer goed waarom zij zoo. zelfstandig handelde en er spoed mee maakte, mijnheer van Lauf fen in' 't beiz.it te stellen der hem toe komende gelden1. Hij kon niet onderst dan hare energie bewonderen en de kalme duidelijkheid die uit elk harer woorden sprak, en hij voldeied gaiamé aan haar verzoek om haar als plaatsvervangend liedenden weg steun te geven. In Borkum is de oude arbeidersraad afgeziet en doior een radicalen raad: ver vangen. De nieuwe arbeidersraad heeft de algemeen© staking afgekondigd. Heb onmiddellijk terugtrekken dér troepen en' de afzetting! van generaal von Wattter wordt geëischt. Alle trams hebben dten dienst gestaakt. De personentreinen der stedelijke spoorwegen rijdeln ook niet. Er hebben massa-vergaderingen plaats. De! bladen ko|mén niet uit. Volgens een bericht uit DortmUnd is ook daar id© algetoeene staking afgekon digd. In Dusseidorf is de uit jpleordein- heidssocialisten, onafh'ankelijken en gtelma- tigd© communisten bestaande Vollzugsrat door de radicale communisten gearres teerd en is een zuiver communistische! VoUzug'srat gevormd. Uit Essen wordt geknield, dat de cen tral© raad in Westfalén sedert Vrijdag door middel Van del draadloozle telegra fie mleit dun oentrlalien raad van Moskou, en |de opperste Heading van. htelt tegen, Rolen oprukkende Russische rood© leger in verbinding' staat. 1 In Frankfurt konden dé vakveteenigin- g'en btelsló'ten hebben onmiddellijk db jalgle- meiemie 'staking, uit te roiepteln, wanneer de rijkstroepien Rijasch-Westfaalsch1 gtebïjed zouden betreden. 1 i Conflict tussehen Kroon en Regeering in Denemarken. De koning v.an Denemarken heeft na een uitvoerig© bespreking met Zahle, den minister-president, over de politiek betreffende Noord-Sleeswijk, aan de re- geeiring den ©isc,h gesteld, dat zij haar ontslag izou indienen. Zahle weigerde izlulks, waarop de ko ning het ministerie ontsloeg en Neer- gaard, den leider Van de linkerzijde met de vorming van een nieUw ministerie be lastte. i Neergaai d verklaarde zich na twee uur bedenktijd niet in staat de opdracht uit te voeren, waarop de koning aan het ministerie-Zahle verzocht de leiding van de .zaken te behouden totdat een nieuw kabinet gevormd ,zou zijn. Dit weigerde Zahle. I II „Sozial Demokraton" g;af een extra num mer Uit met het opschrift: „D© koning pleegt een staatsgreep", waarin het blad dei houding van. den koning scherp af keurt. i D© commissie uit de verbonden vak- vereenigingem,, den sociaal-democTat'iseb.en bonid en de vakvereeningfenörganisaties va,n d© arbeiders uit Kopenhagen, als mede de vertejgéUwoordigerB uit de partijen van den rijksdag en gemeenteraai hebben Maandagavond een vergiadering gehouden waarin een motie weird aangenomen, waar in in veirbanid met het ontslag van 'het ministerie door den koning geëischt werd dat d© gironidwet Van het land geëerbie digd, het door den koning ontslagen kabi net hersteld en de rijksdag bijeengeroepen zou worden, om de kieswet te behandelen. Wanneer de.ze eischen voor Dinsdag- voormiddag half tien niet .zouden zijn ingewilligd, .zou voorgesteld worden i n alle takkejn der industrie een algemeen!© staking af te kondigen. De koning he(eft het ultima tum v©rwoi(pen. De sociaal-democra tische partij heeft daarop voor heden ochtend de algemeen|e staking af- gekondrigd. Zij is voornemens een eigen kabinet te vormen en het aftreden van den koning en het ministerie, dat voogd een schriftelijke verklaring, ter band; te stellen, waardoor hij haar machtigde en verplichtte haren neef, Rurt von Lauf fen, dei hem gedurende de laatste dertien jaren dioor bijzonder© omstandigjieden niet toegekomen rente van 19500 gulden met da daarop verschenen' rente uit te betalen, izloodrn hij .zelf als. beheerder Van haar vermogen haar 'het geld daartoe kon ver strekken. Gisela's hart klopte luid, toen de .zaak geregeld was en zij, met de 2 gewich tige geschriften, huiswaarts reed. K|urt kwam dien .zelfden! avond thuismaar het was .zeer laat, toen Gisela hem bij den ingang van da rentmeesterswoning tege moet trad. D© haar eigpn terughoudend heid om tegenover hem dingen aan te raken die wezen' op zijne afhankelijke positie hadden haai* daartoe doen beslui ten. Zij wilde hem persoonlijk de ge durende zijn afwezigheid ingekomen brie ven eni stukken ter hand stellen. Tus sehen die papieren had zij haar couvert gedaan; op deze wijze zou hij het bericht dat hij nu ©en welgesteld mlan was op tactvolle manier hooren. Hij nam de brie ven van! hialar aan, keek er even in en begon toen hare vraiag: „Hoe is het in Wiesenthal? is het goed?", te beantwoor den. 1 l M (Wpïtit vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1