No 85
Zaterdag 10 Januari 1920
aargang
EIH4.UT0M
G S 8 E L A
Reclames.
ARTIKEL 171.
«ja
j ff?
Uitgave van
Be Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
il 1
Hoofdbureau te Goes:
LANCrE VORSTSTRAAT 219.
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. D HU IJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELK.EN WERKDAG
ABonnementsprgs:
Prijs per 3 maanden fr. p. post f 2,310
Losse nummers J fÖ,ÖS
Prjjs der Advertentiëa:
1'4 regels f 1.12, elke regel meer 28 oent.
Eenzelfde adv. 3 maal geplaatst wordt
2 maal berekend.
Bij abonnement belangrijke korting.
Kleine advertenties 75 oent.
Bewij snummers 5 cent.
l-k,»-.*,»mc/ikomv" r i m 11 i ii mm in i
Minister de Vries heeft zich) bereid
'verklaard met verschillende kerkbesturen!
te overleggen op wat wijfee de wijzi
ging vatBi boven aangeduid grondwetsar
tikel behoort te wo|rden voorbereid.
Dalt. artikel behandelt^ gelijk bekend,
de quaestie der traktementen, pensioe
nen enz., van de verschillende gezindten;
of dienaren des woords.
Het artikel luidt
7 STTT" i
f.-i 1 fff -• i _L
De traktementeinj, pensioenen en an
dere inkomsten, van welken aard ook,
thans door de onderscheidene glads-
dienstige gezindheden of derzelver leer
aars genoten wordende, blijven aan de
zelve gezindheden verzekerd.
Aan de leeraars, welke tot nog toe
uit 's lands kas geen, of een niet toe
reikend traktement genieten, kan een
traktement toegelegd, of bet bestaande
vermeerderd worden."
I jfro:
Dit artikel moet gewijzigd worden, en
alzoo de financieele band tusschen Kerk
en Staat worden verbroken, natuurlijk zoo
immer mogelijk onder voor beide partijen
billijke voorwaarden.
Deze financiëele scheiding is van ouds
een heet politiek hangijzer geweest.
Bij de grondwetsherziening van 1848 en
later bij die van 1886 bleef het desbetref
fend artikel ongewijjzigd.
In 1912 ondernam wel het kabinet-
Heemskerk een grondwetsherziening aan
de orde te stellen, waarbij artikel 171
een loyale wijziging zou ondergaan, doch
de verkiezingen van 1913 deden de meer
derheid der Tweede Kamer „om" gaan,
en zoo raakte met het Rechtsche Kabinet
ook de Grondwetsherziening, en met deze
ook het ontworpen nieuw artikel 171 van
de baan- i
Bij de gedeeltelijke Grondwetsherziening
van 1917 wierden alleen de artikelen 80
én 194 (Kiesrecht en Onderwijs) herzien.
Meer dan eens is artikel 171, of liever
het wantrouwen van afwijkende broederen
van Rechts, vooral onder de predikanten,
door Kromsigt, Wagenaar, v. Hoogenhuijze
en anderen voorgelicht, oorzaak geweest,
-dat een Rechtsch kabinet bij de Kamer
verkiezingen onder den voet raakte.
Dit overkwam onder anderen het kabi-
ïiet-Kuyper in 1905, waarop niemand ge
rekend had, en het kabinet-Heemskerk in
1913, welks val niet minder algemeien
verbaasde. Zoowel in 1905 en 1913 als
in 1897 was 't dan ook een verrassing
voor de Liberalen, dat zij met behulp
van Christen-staatslieden uit de Friesch
Christelijk Historische School een zoo
danige meerderheid in de Tweede Kamer
konden behalen, dat een liberaal kabinet
kon optreden.
Doch met dat al was de netelige quaes
tie van de financieele scheiding tusschen
den Staat en sommige Kerkgenootschap
pen weer van de baan.
Dit kon echter zoo niet blijven. Steeds
meerdere studiën zijn daarna aan dit
onderwerp gewijd, ook door trouwe zonen
hunner kerk, zoodat aan liberale pamflettis
ten allengs de mond is gesnoerd, voorzoo-
ver zij steeds de „afgescheidenen" en
der gelijken (denkt o-a. aan de „Middelburg -
sche Courant" in haar grijs, gelukkig
voorbije, verleden!) betichtten het op de
Hervormde kerk verzien te hebben.
Onder de bekwamerechtsgeleerden, die
in zake deze financiëele scheiding zich
zoo beslist mogelijk op antirevolutionair
door M. vt W-
8) —o— i
Toen Alice zestien jaar was, de korte
kleeren had uitgetrokken, en het haar
had opgestoken, en een heel lief ge
zichtje had gekregen, legde zij' op een
dag haar vader de hand op den schouder
en zeide vleiend:
„Papa,, i'k heb een groot verzoek aam
u. Ziet u mij; eelns aan; ik ben nu toch
geen kinid meer, pnaar af eph gropÜèi
dame; ik ken Fransch en Engelsch, speel
goed piano, kan 'schilderen. en dain!se|ni,
ïn een woord, ik betn volwassen en ld|e|
tijd is gekomen' om tot mademoiselle Ejm
line te zelggon: „de opvoeding van mlijpi
dochter is volmaakt, ik 'dank u hartelijk"
en dan „goedendag!, juffrouw EvelinaI"'
Papa. stak een sigaret op-en giagpte
Daarna zeide hij: „Zooi, zoo; wil mijnl
wildzang de kinderkamer uit en zien wij
dus voortaan de „freule1", ja, 'diaair had
ik nog niet aan gedacht!" I
Maar Alice kreelg zooals altijd haalr zini-
Eerst voelde ;z)ij zich zeer gelukkig, maar
spoedig vond 'zij het eirg eenjziaam, alls
standpunt geplaatst hebben, noemen wij
o.a. de professoren Rengers Hora Siccama
en De Savornin Lohman; en voorts rechts
geleerden als De Jonge van Ellemeet en
v. Beeck Calkoen; en nu kort geleden v.
Apeldoorn, die, schoon zelf lid der Ned.
Herv. Kerk, de beste oplossing van het
vraagstuk hierin ziet, dat de S1;aat alle
uitkeering aan de kerken staakt, zonder
uitkeering van kapitaal.
Ter weerszijden van dit standpunt zijn
dat van Ons Program, prtikel 20, en dat
ingenomen door twee antirevolutionaire
Kamerleden tijdens de Grondwetsherzie
ning van 1887 Jhr. mr. A. F- de Savor
nin Lohman en mr. B. J. L- de Geer
vaai Jutfaas, oud-hoogleenaar aan de
iUtrechtsche hoogeschool, de meest be
kende.
De heer De Savornin Lohman heeft
reeds in 1874 in zijn „Gezag en Vrijheid"
deze hoogstaande, zeker door alle gere
formeerden beaamde gedachte uitgespro
ken: „Een Kerk die subsidie behoeft, heeft
geen reden van bestaan mieer. Niet de
aard van den Staat, maar het wezen van
godsdienst en zedelijkheid verbieden het
ondersteunen der Kerkgenootschappen
door d© Overheid".
Door deze gedachte bezield hebben zoo
wel heide genoemde oud-hoogleeraren als
enkelen na hen, ook mr. v. Apeldoorn
in zijn geschrift „De financieele verhou
ding tusschen Kerk en Staat", steeds een
oplossing in dien zin aanbevolen.
Het pleidooi 'dienaangaande door den
heer Lohman in de Tweede Kamer op
11 Mei 1888 gehouden, is wel een stem
des roependen geweest, er werd tenminste
niet op ingegaan; toch is het een stekje
geweest, dat heden ten dage nog wel
niet tot een boom is uitgegroeid, maar
dat toch de kiem van een lang en taai
leven in zich draagt.
Later, in zijn „Onze Constitutie", ed.
1907, blz. 329, heeft de beer Lohman
zijn standpunt nog eens uiteengezet, bij
zijn toelichting van artikel 171.
De in dat artikel bedoelde gelden zijn
van driëerlei aard. Er zit in wat plaat
selijk aan de plaatselijke kerk behoorde,
en nimmer ontvreemd kon worden. Er
zit ook in het kloostergoed en wat daarbij
hoort, wat sinds de Reformatie nationaal
goed was en blijft. En er zit ook in
wat de Overheid later als subsidie pan
verschillende gezindheden (te beginnen met
Koning Lodewijk) heeft toegekend-
Een en ander vereischt een korte histo
rische toelichting.
Hoe was de financieele verhouding tus
schen Kerk en Staat vóór de Reformatie?
Mr. v. Apeldoorn herinnert er aan, dat
onder het Canonieke recht stichting eenier
plaatselijke kerk slechts mogelijk was,
wanneer de stichter ©en zoodanig kerke,-
goed afstond, dat uit de opbrengst daar
van de kerk bestaan kon, er derhalve
voldoende was tot onderhoud van den
pastoor (de pastorie), tot belooning van
den koster (de kosteriie), bet onderhoud
van kerkgebouw, pastorie ,enz. (de kerk
fabriek); en het onderhoud van mogelijke
plaatsvervangers, (vicyrrieën), die met ziel
zorg waren .bestemd voor den kapelaan,
die zonder zielzorg waren stichtingen,
waarvan de inkomsten ten goede kwamen
aan den geestelijke, belast met het lezen
van zielemissen voor afgestorvenen (mis-
senfumdaties). (Wordt vervolgd.)
papa lin zijn clluib was en al
vroeg' zij: „Papa, iik zlou, graag eeh heell
aardige gezelschapsdame hebhlen." En!
daar voor papa de wensch van zlijn doch
ter hevel' was, verscheen dei gezledseKaps-
(dame', Maar dat /gaf ook niet veielj, dia
een wa.s tel karig', ide tweede' te ziekelijk,
de derdel had weer wa,t anders.
Eindelijk kwam juffrouw von Zachan.
Deze kwam eigenlijk als „moederlïjklei
vriendin", daar zij er 'eiigetnlijk ,sleoihtjs!
toe overging haa,r vrijheid op fe govern
omdat haar jongste hroedelr Alfred juist
in den dienst was: getreden en zijl wist
dat ter voor hen beide geen geld glenoog
wa.swant Alfred zlelf kon Oiveir neldzlakepl
onmogelijk denktein, volgens Körnelie; diei
was „geboren .om gélukkig! te zijni, die
lieve jonigen." 1 l
Alfred verstond merkwaardig de kunslj
van deze ideleën z'ijner 'zuster voordeel
te trekken en nu juffrouw vi.oiu Zachan/
niet meer de wenkbrauwen fronste allsl
hg leenigei kleine rekeningen opi haatj
schrijftafel legde!, begon ook hij' te- dwee
pen met haar betrekking van glezelfechajpis1-
dame
Juffrouw von Zachan ging; toet Alice
naar Noircbetney en daar was het dat)
d© laatste Rudolf von deir Rechten omt-
pio'ette teil' zich met ibem vetïoofdei
Bij het schitterend huwelijksfeest wasl
juffropW von Zachan in haalr element,
Een boodschap van Wilson.
In Wilsons boodschap aan. de' demo
cratisch© nationale commissie wordt jget-
'ztegdEr is sfechts één weg om den)
wil' van het Amelrikaansehe volk, in'zhlk©
den volkenbond te. loeren 'kennen. 'Mjepi
moet hem tot den jmzet maken voor
de eerstvolgende verkiiëzdnjgen.
Wij' kunnen hielt verdrag niet opnieuw
opstelen. Men moet het aannemen of
verwerpen.
Ifet is fe'chtter te verwachten, dat 'zba
d© Voreeniigd© Staten zich niet bij! den
bond zouden aansluiten, pogingten zfon-
den gedaian worden, om de nieuwe, sta
ten va(n Europa tei .overweldigen.
Groote brand.
In de constructie-werkplalatsen voior
spoorwOgwalgOns in Floridsdotf, heeft een
hevig© brand gewoed, die de werkplaat
sen igirootendeelb in apch 'heeft gteieg|d[.
Het vuur, dat verscheidene u'ren voort
duurde, heeft een schade van millioenen
.veroorzaakt. Veel wagon-materiaal is ver-
nietigd.
Het gedeelte; dait in vlammen is opge
gaan was zoo groot,, dat er een 700 a
800 arbeiders werk vonden. Het bevatte
LiehaJva machines, werktuigen en draai
banken, groote massa's hout.
Dit reuzengebouw is volkomen inge
stort. Velet dn -aanbouw zijnde locnmo-
tieVeh werden vernietigd, hefgeien jdJem
brand tot een ware catastrophe voor
Duitschlabd maakt.
Hoover over de ellende in Europa.
Uit New-York wordt dd. 7 Januari gte-
m'elld, dat Hoover een lange verklaring
heteft uitgevaardigd, waarin hij! ontkent,
dat d© financieel© en economisch© behoef
ten van Europa kritiek zouden zijn, en
waiarin hij te kennen geeft 'dat Europa
weter lajain het werk diende te gaan, in-
plaats van op de Vein. Staten te rekenen
voor steun'.
Men houdt delze verklaring van Hoo
ver eensdeels voor 'een antwoord op Idle
rede van Lloyd George en op de leienings-
pr'CpaJganjda van den Brit sir Gtelorg©
Paiish in1 dei Ver.. Staten; anderdeels wotrdt
de rtelde van Hoover gelagen in het licht
van het feit, dat diens vrienden hlern
vooruitschuiven a& ielen Zoowel voor Re-
publkeinén) al s voor Demo era.ten aan-
nemelijken candidaat voor het President
schap; pp eten program van 'zAkenlmani,
Korte berichten.
D© correspondent te New-York van
de Daily News, seint, dat in dit jaar
een nieuwe volkstelling zal plaats hebben-
Men schat het bevolkingscijfer nu onge
veer op 112 milliom; in 1912 was dit
cijfer 91.972.266.
Voor de verdediging van het Panama-
kanaal is een luchtverdediging in grooten
stijl opgericht. Aan de Atlantische zijde
der landengte is .een luchtstation opgericht,
waar zich 300 vliegtuigen bevinden. De
vliegtuigen kunnen in .een half uur van het
©ene einde naar het andere einde v(an het
kanaal vliegen.
Uit Ottewa wordt gemeld, dat de
toestand der bevolking van de eilanden
Anticosti en Magdalenagroep ernstige on
gerustheid wekt. Schepen met levensmid
delen enz. zijn wegens bet ijs terug moe
ten keer en.
Jnaar toen dat voorbij w,a,s, kwam de
ontnuchtering en zuchtend weid juffrouw
Romelila weelr „oude jongejuffrouw."1
Alice werd door haar huwelijk [met
Rudolf zeer gelukkig; maar het was won
derlijk hoe spoedig zij haar frischheii'd)
en levendigheid verloor, haar geheel©
jeugdig© kracht schteen wel' opgelost in)
hartstochtelijke liefde voor haar man. Zijl
kende niets betters; niets hoogers dan]
baar Rp'dolf, een teren zionder hem waist
haar ondenkbaar- En die ondenkbaarheid
was na tot haar gekomen; wa,s hteit dan
$vel wonder dat 'zij, toten de. slag wan
gevallen, gtebeel krachteloos in haar eigleö
ik terulg zonk, en zich vastklemde aapl
den steun uit harte' jeugd.?
Het rouwjaar was voorbij. Gravin Alice
had den rouw afgelegd en juffrouw von
Zachan hoopte da.t daarmee 'ook (haar
'zlwaartoo.edigheid z.ou verdwijnen, malar
daarin vergiste ,'zij zich. BfeChts hajar
jidteeën veranderden. Nu, ,zij. niet Meer
uitsluitend ,aan hem hoefde te' denken1,
leefde! 'zij slechts voor' zich ziel'f en voor
haar verdriet, zielfzuchtig voorhiji ziend©
dat !zij' plichten te veirvullbn had tegten-
over haar kindePen en haar bezittinglen).
Die gevoelloosheid werd langzamerhand
haai' tweede natuur, en zij streed er niet
tegen omdat zij er de noodzakelijkheid
niet van inzag.
Zoo l'ag zlrj ook heden wteler in Kaalt!
De Fransche krijgsraad te Aken heeft
den Franscben soldaat Emile Corbet, die
den 21sten December in dronkenschap den
26-jarigen arbeider Koppen heeft vermoord
veroordeeld tot 10 jaar dwangarbeid. De
eisch was levenslang.
Te Gelmer bij Munster aan het Dort-
mund-Ems-kanaal ruilen de boeren bij de
schippers kolen in tegen spek, worst en
boter. Met karren vol voeren zij de kolen,
die van de voor Bremen bestemde vaartui
gen afkomstig zijn, weg.
Uit de kas van de militaire intendan
tuur te Koningsbergen is .700-000 Mark
geroofd-
De mijnwerkers in het gebied van
Oelsnitz-Lugan in 'Saksen eischen invoe
ring van den zesurendag, 35 Mark per
diensttijd en toeslagen van 1000 Mark,
benevens 50 Mark voor elk kind, verhoo-
ging der invaliditeitspensioenen, die pas
met 100 pet. verhoogd zijn, opnieuw met
100 pet. en afschaffing van het accoord-
werk.
Het huis van afgevaardigden van den
staat New-York heeft gisteren aan vijf
gekozen socialistische leden het recht ont
zegd zitting te nemen, zoolang het onder
zoek dat wordt ingesteld naar hun kwa
lificatie voor b$t lidmaatschap nog niet
is afgeloopen. 'I
De „Secoio" meldt, dat de voorloo-
pige vordering tot schadeloosstelling,
welke door de Italiaansche negeering tot
de centrale mogendheden zal worden ge-
vastgesteld isi op 91/2 milliard lire.
In verband met de houding van de
oppositie in de kamer van afgevaardig
den, heeft de Portugeesche regeering in
haar ontslag aan den president van de
republiek aangeboden.
Een der .grootste tentoonstellingen,
welke de wereld ooit gekend beeft, zal
het volgend jaar te Londen worden ge
houden. Men zal waarschijnlijk een van
de grpote parken als tentoonstellingster
rein kiezen. Hyde Park, Regents Park of
Crystal Palaoe komen in aanmerking. Op
het oogenblik bestaat het plan de ten
toonstelling ongeveer zes maanden te lal/en
duren
Te Boedapest is gisteren de politieke
Bond van Hongaarsche calvinisten ge
sticht. Plij stelt zich ten doel de politieke
beginselen van het calvinisme den hun
toekomenden invloed op bet nationale le
ven te verzëkeren. De bond zal die be
ginselen in alle geledingen des volks pro-
pageeren.
Er staan nu al vijf koeien op de
lijst van Britsch-Friesche melkkoeien, die
stoel' en keek onverschillig in een tijd
schrift. Zij was heden eenigsziins zenuw
achtig ten gaf z&ch' de moeide af en toé
naar Ide deur te! kijken; zijl verwachtte
Iden voogd van haair Irinderen en 'zlij. vrteesr
Ide voor die onnoodige'' opwinding.
Juffrouw von Zachan, die. naast haar
'zat te handwerken, vroeg om ha|ar wat
te' verstrooien: „zeg mij eens, beste-Alice,
hotel |gij' toch verwant z'ijt melt diien mijln1-
heer von Lauffen. Ik heb vroeger n'ooit
van hem. gehoord."
„Het is ee'n eigen neef van mijn man,
maar hij is veel ouder. Hij moet nu
wel' al zestig jaair zijn. Misschien, wasi
hiet heter als ik hem niet tot voogd had
gemaakt, want hij1 is ©en vreemde man,
maar ilc kon moeilijk anders, want hij
Jbopd hie-t z'elve aan en ik wa-s toen'
tot geregeld denken niet in staat"
„Heeft j© man da,n niets bepaald? Ik
|daeht 'da.t hij in het boisch nog zijd te!si-
tament had gelmajakt?"
„J/a dat heeft ih'ij trleurig genoeg
is dat papiler op raiadsellachtigel wrjzlec
verdwenen. Er stonden waarschijnlijk be
schikkingen in over dei erfenis', misschieni
ook nog iets, voor mij."
„Is mijnheer von Lauffen rijk?" vroeg
juffrouw von Zachan, dapr zij zag dat.
ld© berirmelringten Alice, tei veel werden;
„Neen, want van zijn vader heeft hij
niie-ts geërfd, tot groot© ergernis van zijn
2000 gallons melk of meer (een gallon
is 4.54 L.) in het jaar hebben gegeven.
Be laatste, die erbij is gekomen, is Stan-
field Dorrit, die het eigendom is van John
Bromet te Tadcaster.
Dorrit beeft 2018 gallons gegeven op,
292 dagen. Hedges Moss Rose, ©en ander©
koe op de lijst, heeft in een jaar tijds
twee kalveren en meer dan 2000 gallons
melk voortgebracht.
De commissie van Astor voor de pro
ductie en distributie van melk heeft o m.
aanbevolen om meer Friesch melkvee in
Engeland in te voeren en met Britsch
vee te kruisen.
Het voorstel tot vervlaamsching van
de Gentsche universiteit is van afgevaar
digde van Cauwelaert.
Naar de „Matin" verneemt, heeft
koning Alfons ©en decreet onderteekend,
waarbij ingevolge de toenemende aansla
g-en in geheel Catalonië de staat van be
leg wordt afgekondigd. In Barcelona is
alles uiterlijk rustig, maar men gevoelt,
dat er, wellicht zeer spoedig geweldig©
onlusten zullen uitbreken.
Volgens een bericht uit Valencia
(Spanje) is een aanslag gepleegd op An
tonio Milo, oud-voorzitter van de Kamer
van Koophandel. De toestand van het
slachtoffer Milo werd door 4 kogels
getroffen is zeer ernstig.
R-fRK»NiSild.
E r s t e Kamer.
De Eerste Kamer heeft in haar vergade
ring van gisteren met 21 tegen 10 stemf-
men het ontwerp betreffende d© verkorting
van den eersten oefentijd aangenomen,
welke beslissing door de militairen op de
publieke tribune met applaus werd begroet.
'Bestrijding was natuurlijk niet achterge
bleven. 't Hooft ontdekte zelfs strijd met
de Grondwet in het w.o., omdat de Grond
wet voorschrijft, dat we een leger moeten
hebben ter verzekering ook van de binnen-
landsche rust, en die rust kón z. i. niet
worden verzekerd bij de voorgestelde ver
korting van den diensttijd der cavalerie,
welke 'tengevolge zal hebben, dat de cava
lerie zal worden verzwakt, ja, dat men
een deel van het jaar, n.l. van 1 April tot
1 October, niet over cavalerie zal kunnen
beschikken. Dat achtte ook de heer Stork
geen denkbeeldig gevaar, en tevenals de
heer 't Hooft drong hij daarom op uitstel
aan teneinde alsnog den Raad van Defen
sie te hooren. Maar de minister kreeg
alweer steun van generaal Staal, die de
voorbereiding van de verkorting van den
vr'ojuw. Mijn man schrok ier verhazteüid
van, en was 'er zeier opgewonden over,
waarom begreep ik niet, alleen weet jk,
dat hij miji Beide, da.t wij' w,a,t ziuinig)e(r
lieven moeisten -om' dei Lanffen's 'zfoo af
en toe wat tei kunnen zien-den, en nog
meer wild© hij- mij' zeggen, maar ik was
juist dien dag ziooj zenuwachtig1, d'ajt ik
hem tooest vragteln het thema te' Hajteni
rtisten, maar toch merkte! ik all'tijd- dat
Idie ongelukkig1© prfenis hem 'hinderde.
„Eiens op een dag 'zteide jhij: „ate ik
mijn testament maak, zal ik mijd lelrfg©-
namien- verplichten verder kwam hij
niet, want juist toen kwam Gisiel'a binl
nen en ik was ielr blij om; want het ide©
van een testament vond ik verschrikkjet-
llijk." t
Allee izlwelelg, maar schrok daiaro'p hevig1,
toen de knecht meldde„Baron von Laul-
fen." 1
E|en 'btie©digtesohoudeirde!, reeds eenilgfa-
fefns oudere hefer kwam binnen, tr,ad ha|aai-
t|ig op ziijn nicht toe-, schiudde haar har
telijk id© hand ©n -ging; juffrouw von)
Z/achan sllechts vluchtig groetend, op. een
gtemakkelijkein stoel Zitten. Hij' (begon 'daar
op dadelijk bet doel zijner komst uiteen)
4ie zetten."
(Wordt vfeirvoïgdl).
