No 55
W oensdtt£ 3 December llllsl
4c Jaargang
Buiteland.
BinnaNland.
Reclames.
Wetenschap m tast.
Uit de Provincie.
Voorzorgen van heden
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO.
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
O os ter ba an Le Cointre, Goes.
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p>. post f2.
Losse nummers
f0.6»
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 et.
Verhoogd met een tijdelijken oorlogstoesïag
van 20 pet.
3 maal 'wordt 2 maal berekend.
Bij qbonnement voord'eelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
Geld verzoet niet allen arbeid.
Naast de gewettigde klacht, dat lust
tot onbetaalden arbeid afneemt, mogen
wo er wel eens, met dankbare erkentelijk
heid aan herinneren, dat in oinz© kringen
de lust tot liefdeswerk niet is verstorven.
In alle. onze Zeeuwsche steden en dor
pen wordt de Kerk gediend, en in vele
de Christelijke school- Overal wordt do
aJrbeid der liefdadigheid niet vergeten, en
voor het maatschappelijk leven het Chris»
lelijk beginsel gediend-
Voor dat alles geldt wel maximum-werk
tijd, maai- zelfs geen minimum-loon.
En voor dat breede arbeidsveld heeft
ieder normaal menseh zeker één talent,
sommigen vijf, enkelen tien-
Geld Verzoet dien arbeid niet, maar
wel het woord va.n den Heer, die de
talenten gaf in Mattheus 25: „Goede en
getrouwe dienstknecht, over weinig zijt gij
getrouw geweest, over veel zal ik u zetten.
Gaat in, in de vreugde uws Heereri"
Laat ons bij het klagen over velerlei
misstanden niet vergeten ook ihet goede
dankbaar te waardeeren-
a© k.
Ministeriëel program in België.
Over het program van. het nieuw©
ministerie meldt 't Laatste Nieuw'sl:
Heit program van hel, nieuwe mi
nisterie zou hoofdzakelijk als volgt
luiden
algemeen stemrecht op 21-jarigen
ouderdom, 6 maanden verblijf;
id© demo'cratiseering van dien Se
naat
Het achturenwerlc
regeling van de voortbrengst en den
verkoop der kolen.
Do ministers blijven vrij vóór of
liegen het vrouwensfem'recht ta stem
men; de liberalen zouden tot een
volksraadpleging willen doen over
gaan. 1
Een nieuwe nota der entente.
Op d© Duitscih© nota, die een ant
woord was1 op de n o f a der gealli
eerden van 15 November, en waarin
gezegd' wordt, dat Duitsch land deed.
wat het kon oin de wapeinsüilstands-
vooirwaarden na te komen, heeft de en
tente kort en krachtig geantwoord.
Nadat een .opsomming fe jgegeven
van de punten, waarin de Duitschers
te kort zijn geschoten, gaat ide nota
voort: Wat de geallieerden betreft,
deze zïjh ten zeerste verbaasd om te
zien, dat de openbare meenilng in
Duitschlamd zich nog steeds zop wei
nig rekenschap geeft van'haar verant
woordelijkheid door niet zelf een; recht
vaardige bestraffing te eischen voor
d© bedreven misdaden en dat er onder
de misdadigers zelf noch genoiegi jmoeid:,
noch genoeg vaderlandsliefde schijnt
te beiersichen om' vrijwillig voor de
rechtbank te verschijnen, waar zij! re*-
kenschap! moeten afleggen van hun
gedrag, ©n omj het hun land gemak
kelijk te maken zijn verplichtingen na
te komen. Zoolang het Duitsche gewe
ten niet miet de heel© wereld wil he
seffen dat het kwaad vergolden moet
worden en de misdadigers gestraft,
kan Duits chl and er niet op rekenen
opnieuw in d© gemeenschap der vol
ken te ivorclen opgenomen, of van de
geallieerden! vergeving voor zij'n mis
slagen en verbetering vain de welver
diend© vredesvoorwa,arden te verkrij
gen.
1 1 Borms galeiboef.
Het doodvonnis van Borms is auto-
niiatisch veranderd in 20 jaar galei
straf. „Ons Yaiderland" vah Brusisel,
zegt naar aanleiding daarvan:
Binnen enkele dagen wordt de
Vla.amsche idealist Borms naar de ge
vangenis van Leuven overgebracht om
daar zooialis een gewoon moordenaar
behandel d te worden.
Zijn haar ©n zijn baard zulten glad
geschoren worden.
Hij' zal. het geivangienispiakj© van een
gewonen galeiboef dragen.
Hij zal ©en kapi over hoofd en ge
laat krijgen.
Hij zal -(dwangarbeid moeten .ver
richten.
Bladen zal hij' niet mjeer mogen le-
zien en slechts twee brieven pier m,aand
mogen ontvangen.
Énkel eenmaal in ide twee maaimden
zal hij1 het bezoek' mogen krijgen van
de móeder van. zijh zeis kinderen.
Men heeft Borms niet kunnen dood
schieten, doch nu zal men pogen hem
langzaam te laten verkwijnen.
Korte berichten.
Het Spaanische kabinet heeft zijn
ontslag genomen.
in d© Vereen. Staten zijh de be-
pdrfcendia maatregelen op het kolen-
vetrbruik, di© sinds dien oorlog heb
ben gegolden, opnieuw ingesteld' voor
deh duur der staking.
T© Route hebben de socialisten
de algemeen© werkstaking uitgeroe
pen.
Maarschalk Foch heeft in den
oppersten in tergen l li eer den raad het
principe verdedigd', dat alle Duitsch©
oorlogsschepen, welke aan de geallieer
den zijh uitgeleverd', moeten worden
vernietigd. Tien anderzeèbooten in
goeden staat moeten echter aan Frank
rijk worden gegeven ter compensatie
van aanbouwen, welke tijdens den
oorlog gestaakt zijh.
Overeenstemming tn s s c he n
Nederland en België.
Een V. D'. telegram uit Brussel d.d. 1
December meldt:
Naar wij. uit goede bron vernemen, heb
ben de onderhandelingen betreffende, de
herziening1 van het verdrag van 1839 tot
overeenstemming geleid, wat betreft d©
economisch© zijde der hangende vraag
stukken.
Zoowel over het beheer van de Schelde
in vredestijd als over den aanleg van een
kanaal Schelde—Rijn en van een kanaal
AntwerpenMoerdijk is men het eens ge
worden. De kanalen behoorden tot de
voornaamste economisch© wenschen van
België.
Hoewel het betreffende ,zijn militaire as
piraties geen voldoening ontving, mag men
verwachten, dat ©en schikking op deze
basis ,zaT leunnen worden bereikt.
Int'usschen schijnt België izijn wenschen!
op militair gebied nog niet geheel te heb
ben opgegeven, doch inen is er hier nu
ook 'van ove:rtui.gjd„ dat er een tijd voorbij
moet gaan,, voor en lateer opnieuw een gei-
dachtenwisseling aangaande deze vraag
stukken ,zal kunnen plaats vinden.
Stopzetten van d ei n afbouw
der kruisers.
.Maandag werd door den vice-admi-
ira.'al, commandant der marine te1 Mid
delburg;, een vergadering: bijeengeroepen
aan boord van het wachtschip te Vlis-
singen, waar 39 mlarino-officieiren aanwe
zig waren.
Met algemeen© stemmen werd beslo
ten adhiaesie te betuigen pan het manifest
van de; besturen van de Al'g;emeen© Ver-
eeniging van Marine-Officieren, de Marine-
Vereeniginig ent ld© Marine-Machinisten
club betreffende 't stopzetten van den af
bouw der kruisers „Java" en „Sumatra".
In dit manifest wordt betoogd', dat ze
nog heel goed beschikbaar zijn, en dat
stopzetten van den laanbouw in strijd met
onze belangen als. koloniale mogendheid
is en uittocht van personeel zal bevor
deren. j (I
Drukk er sbiedrij!f.
In de Drukkerswereld wordt onderhan
deld over een nieuw collectief contract,
dat met 1 Jan. a.s:. in werking treden
moet.
Er is teen concept gemaakt.
Daartegen rijst uit drukkerskringen vrij
sterk verzet.
De voorwaarden toch, door de gezellen
gesteld, waarop zij het contract willen
aangaan, zijn van dien aard, dat de
sprong naar boven, tenminste inééns, door
verscheiden drukkerspatroons moordend
voor hun bedrijf wordt geacht.
Het Fr- Dagblad schrijft:
Deze actie raakt óók met nam© ons
christelijk publiek-
Ja, onze gansche christelijke actie.
We blijven er op dit moment buiten,
wat thans billijk is in het vak en wat
overvraagd wordt. Maar dit schuiven we
met nadruk naar voren, en staat voor ons
na jarenlange ervaring vast: onze christe
lijke actie, zoo op politiek als ander ter
rein, voorzoover zij zich bedient van de
pers, raakt in niet gering gevaar-
En dat gaat wel degelijk ons volk aan-
Al wat k lie in is raakt in de klem-
De grooten, die als dagblad b-v. een
reuzendebiet hebben aan advertenties, of
als boekdrukker een uitgebreid, koop
krachtig publiek, die slaan het tenslotte
om over vélen en komen er tóch-
Onze groep mist zulk een publiek-
En is in tal betrekkelijk klein-
In 't materieel© teven nu zegt men
reeds: laat verdwijnen d© kleine zaken
en alleen de reuzenbedrijven overblijven,
of het een zegen zou. zijn, staat nog te
bezien. Maar wie deze stelling ook zou
gaa.n toepassen voor 't geestelijk leven
eener natie, doet haar onberekenbare
schade.
Dat het publiek dit tijdig wete-
A a 1 m oe 'z: e n i e r s en lege r-
pr edik an t en.
Naar wij vernemen zijn aangesteld tot
legerpredikantenD;r. J. H. Rurjisch van'
Dugteren, predikant bij! de Ned. ilerv.
Gemeente, te 's-Giravesande, thans veldplre.-
dikelr; b'r. P. Bootsma, predikant bij de
Ned. ITcrv. Gemeente te Balk; Dir. Ei.
I/. Na.uta, predikant bij de Ned. Herv.
Gemeente, te WarfhuizenDir. F. G. Peter
sen, predikant bij do Gereformeerde: Ge
meente, te Veendam; Dir. G. W. Goedhart,
predikant bij' de Demonstrantsche Gemeen
te', te Swammeidam.
Voorts tot aalmoezenier, de aalmoeze
niers bij het veldleger: F. A. R. Padberg,
G. Huys en J. J. J. Noordman.
Tweede Kamer.
De Kamer is gisteren blijven steken
in de besprekingen over de Hooger Onder
wijswet. De kaïns op een leerstoel in het
Firiesch stijgt met den dag. Voor den
minister is 't een wetenschappelijk©
kwestie.
Waarom niet evengoed het Friesch aan
onze Uooge,scholen als. het Go|thiscb ©n het
Angel-Saksisch? Maar dan niet alleen
Friescho taal- en letterkunde, óók Frie-
sche geschiedenis onderwezen. De grooto
vraag is maar, wie zal hot doen.
'De subsidie-regeling, die ten gunste
van de Bijzondere Gymnasia aangeboden
wordt ein door een voor de Bijzondere
H. B. S. zal worden gevolgd rust op
dé overweging, dat, waar de wijziging
va in d.e aan de Gymnasia te stellen eischeh
kostbare veranderingen meebrengt (o.a.
werden ook de vakken teekenen en licha
melijke oefening opgenomen, en aan het
onderwijs in de natuurkunde hoogere
eischen ge.steld), het billijk is dien inrich
tingen deswege fina.nciëel tegemoet te ko
men. Voorts zijn ook de algemeen© kosten
van het onderwijs verhoogd, en niet in
de laatste plaats behoeven ook de weddein
der leeraren dringend herziening.
De nieuwe regeling voor het subsidie
baseert 'ziich niet meer uitsluitend op het
aantal lesuren (ongeveer* 50 pet. der jaar-
lijkscho kosten) maar zoowel op de les
uren, die foanig a f lpüO per leisuur (vroeger
f 60, daarna f 75) worden berekend, als op
de algameene kosten van de inrichtingen.
Daartegenover worden dan eenige voor
schriften gesteld' omtrent de inrichting
der lokalen en omtrent de splitsing van
de klassen, zbodra het leeriingental de
24 heeft bereikt.
Nachta rbcid in Biakkerij'en.
De waarnemende kantonrechter te
's-Gravenhage, ml". Varenkamp, hteeft 'bij
twee door hem .gewezen vonnissen, alsi
'zijnde in strijd met artikel' '135 der Giet-
meentewet niet verbindend verklaard dei
verordening tot regeling1 van dein nacht
arbeid en Zondagsai'beid in hroodbakke-
rijen in d© gemeente 's-Gravenhage ie|nj
beklaagd© van alle retehtsvervolging ont
slagen.
Allerlei.
Bij de Tweede Kamér is' ingediend
een wetsontwerp' tot wijziging! van djej
grenzen der gemeenten Delft. Schipluiden
en Pijnackei' en tot opheffing, der ge
meenten Hof van Del'fi en Vrijenban1.
Te Enschedé is de fabriek der firma
Scholten wegens kolengebrek stopgjezleL
Het Kamerlid Treu.b is deze week in
het buitenland.
De Pluimveevereeniging is ontbonden.
Tijdelijk is opgeheven het verbod van,
allo ujt hennep, met inbegrip' van Mar
nillahennep, sisal en dergelijke, vervaar
digde artikelten.
Met ingang van 8 December 1919 is
de uitvoer van ansjovis vrijgesteld.
De Minister van Landbouw heeft be
sloten met ingang' van 6 December tot
nadere aankondiging dispensatie' tei ver-
leenen van het verbod van uitvoer van
gl'as en aardewerk en met ingang van 3
December van de verboden van uitvoer
van zladen en van veTwerkingsproductcaj)
daarvan, voor zoover betreft linzen, lu
pinen, wikken, serradella, beukenoten,
hennepzaad, dederzaad, zonnebloemz'aadi,
blauwmaanzaad, karwijzaiad, mosterdzaad,
gTas- en klaverzaden, sperzieizaad en ver-
werkingsproducten daarvan.
De Minister van Landbouw heeft op
geheven de hij beschikking van zijn
ambtsvoorganger aan het Rijkskan (nor
Voor Groenten en Fruit toegevoegde com
missie van advies, onder dankbetuiging
jvan de leden voor hunne i,n die functie
bewezen diensten.
Tot de voorwerpen, welk© tijdens het
vervoer per spoor aan het rijwiel' beves
tigd mogen blijven, moeten ook gorekenjd
worden een cyclorineter, een horloge,
een rijwieüslot en dergelijke, voor "bet
vervoer niet hinderlijke;, lichte voorwier
pen van kleine afmeting.
17691919. Gedenkboek, uitge
geven ter gelegenheid va.n helt
ride.rh al ve - eeuw fee s t van het
Zc&uwsch Genootschap der Weten
schappen te Middelburg.
Het Bestuur van het Zeeuwsch Ge
nootschap besloot tot de uitgave van dit
Gedenkboek, waarvan 'tde uitvoering op;-
dlroeg aan de firma Altorffer, die zich
op uitnemende wij'ze van deze taaie kweet.
Opi mat kunstdrukpapier door tal van
vignetten en reproducties verlicht ver
haalt 't Gedenkboek velerlei uit de Ge
schiedenis van 't Genootschap, en roept
bijl de leden, die op den Gedenkdag aan
wezig waren, nog eens de aangename
bijzonderheden van dien dag te binneri.
De eerste 40 bladzijden bevatten het ver
slag van 'l verhandelde op- genoemden
dlag, te welen de rede van den voor
zitter, 'i verslag van dten secretaris, en
't, verhandelde in de vergadering, waar
van ook ons blad' indertijd een getrouwi
relaas bevatte; en dan volgen belang
rijke .opstellen in verband met de Ver
zamelingen va.n het Genootschap1. De
Secretaris, dir. Heeringa, geeft Ier inlei
ding een opsomming van al wat aan
'tdoel des Genootschaps wordt dienstbaar
gemaakt, en leidt als 'tware de ver
dienstelijke verzorgers(sters) der verschil
lende afdeelingen bij de lezers in. Do
bibliotheek en handschriftenverzameling
behandelt ds. v. Empel; de Zelandia Il
lustrate dr. Unger. Deze laatste is een
verzameling kaarten, teekeningen en
prenten betreffende Zeeland, welke „nog
heden, ondanks de vaalt geringe kritiek,
waarmee zij werden saamgebracht, aan
spraak op wat meer waardeering mag
maken dan daaraan gewoonlijk nog ten
deel valt". Aan do wording van deze
Illustratie is de naain van v. Bitters
onsterfelijk verbonden. Over dc fossilia
handelen dr. J. II. Vemhout en mej.
M. G. A. de Man; over de oudcrwetschfl
kamer handelt .ook mcj. de Man, dio
haar belangrijk opstel met een p'hoto van
de Waichersche Kamer en van een
boerin in oud-Nieuwland's costuum voor
ziet, en een overzicht geeft van alles
wat Boer en Uitlander daar ziooal to
'zien krijgt. Niet alle Zeeuwsche kleei-
dterdra,chten 'zijn helaas vertegenwoordigd,
maar dan toch het meetendeel. En z'oo
krijgt, men verder verhandelingen over
het Penningkabinet; Berhalla'sde. col
lectie opgezette vogels; mineralen; en het
heirba rium.
Met genoegen 'zieit men de beeltenis
sen voorbijgqan van hen, die tot het
Genootschap' den grond hebben gelegd
of aan zijn bloei hebben gearbeid. On
der anderen van den stichter dr. Gal-
J.andat (1769); Lambrechtsen, die 22
April 1818 .optrad bij de herdenking van
het vijftigjarig bestaan,; van den be
scheiden. mï. M, f'. Lantsheer, die jaren
lang vice-p'resident en waarnemend voor-
'ziittleir was; van den feranigen dr. de
Maar, d.io dei beteekenis en het prestige
van het Genootschap 'z'ooi krachtig naa.r
voren bracht, door zlij'ngrootC'kennis,
zijh vele geschrifLen en zijn populariteit.
Zij allen worden in 't verslag van dein
S©< retaris herdacht, niet verheerlijkt,
maar ten voeten uit geteekend, in hun
deugden en gebreken, waarbij' de indruk
blijft gewekt, dat zij allien geroeid heb
ben met de riemen, die zijt hadden.
Ook '3© reproducties van titelplaten en
penningen, waarbij de fijne nauwkeurig
heid en kranigheid van uitvoering: u tref
fen, zijn een sieraad voor dit Gedenk
boek on een reclamle voor het.Zeeuwsch
Genootschap, hetwelk wij feliciteeren met
zijn zorgzaam en bekwaam bestuur, welks
cere ligt in het slotwoord1' van 't verslag!
van den Secretaris„Zeeland draagt een
schoonen naam; een genootschap biedt
ziijta. leden de gelegenheid tot samenwer
king van gelijkgezinden ten dei weten
schappen zijh het waard, dat men ze
aanziet". En dan het randschrift opl den
prijspenning van het Genootschap: „Non
soirdent in undis".
verzekeren in de toekomst goede
gezondheid.
Kahn af te wachten is niet altijd ver
standig en nooit bij' beginnende nierkwa
len. En wel, omdat blaaszlwakte, rugpijn
en rheumatische pijnen, tot de eerstel
waarschuwingen van dreigende nieruitput-
ting belmoren en de eenige veilige weg
.onmiddellijke verzorging, is.
VeTwanrLoozing kan leiden tot spit,
ischiap. e,n rheumatiek of tot de ontwik -
kcling van waterzucht, niergïuis of -steen,
en zelfs voeren tot 'ongeneeslijke nier
ziekten.
Grijpt nu in. Helpt dte' bieren over
haar eerste moeilijklhedlen heen. Uitstel
is werkelijk gevaarlijk.
Beginl nog hedten voldoend© lichaams
beweging' jie nemen, frissche lucht, ge
regelde slaap, geregelde maaltijden (met
niet te- veel vleesch), ©n voldoende1 water
t© drinken. Dan doet g;ij wat in uw ver
mogen is om nieiruitputting te voorkomen.
Om de bestaande nieirzlwakte te herstel
len en de verschijnselen le verdrijven,
dient gij' de nieren fce, versterken en hec-
Jcn 'door een kuur met Foster's Rugpijn
Nieren Pillen. Zij' bewezen blaat te geven
aan nierlijders over de geheele' wereld.
Zelfs 'ijn gevallen, waar aan herstel ge
wanhoopt werd', hebben Foster's Pillen
dten lijder een duurzame, krachtige* gter
ziendheid hergeven.
Ten voll© kan opi dit speciale' nie'rge-
neesmiddel vertrouwd worden. Het dient
©nkel voor de nieren en blaas ten 'ziekten
verschijnselen in verband' met dezb or
ganen. F.oistep'.s Pillen werken hoegenaamd
niet op de malag, lever of ingewanden.
Neemt u in aph.t voor namaak. De
elchto Foster's Rugpijn Nieren Pillen voor
zien van de hundteekening van James
Fcsteir op ,het etiket, zïjln fo Goes, vter-
kirijgbaar bij dei P'aauw "C|0., tei Mid-
dieilburg bij fo. U'. Schuit© ,Co., a f 1.75
pi. doos of f 10.— per zleisl doozen. 48
De no od in W e en en.
Door het Zeeuwisch iGojnité toit leni
ging v.an den nood te' Weenen is vol
gens de derde lijist ontvangen op:
24 Nov. 'Uit Colijnsplaat f 1483.10, N. N.
f 5, N. N., 't Zand 1" 2, werkmansvrouw
fl, van oen arm vrouwtje 0.25. Uit
Vrouwenpolder f 435-
25 Nov. M. B. f0.50, Personeel
Openb. school, Sche'rpenisse f25, Vee.ro
f297, N. N. 10.80, J. L. (of Z,) £1.
26 Nov. A. S. (door bemiddeling van'
Gebr. H.) fl, N. N. f 1, nagekomen uit.
Grijpskerke f 2.50, Studentengezielscha.p
Zeeland te Utrecht f 15.45, uit Burgh
f 109.20, Wed. V. f 1, N. N. fl, A. L.
f 5.
27 Nov. Uit Sluis f500, uit Bigg;©-
kerke f498.05, Landbouwvereeniging Mid
delburg f 126.15, uit Ritthem f 465, wed.
K. f 1, I,. M. t© Koudekerlce f 5, van
L. f2.50, Kindteren van Dl. (Sinterklaas-
cadeaux opgeofferd) f25, restant Seroos-
kerke f4.65, een meisje f0.10, de G.
f 0.25.
28 Nov. N. N. f2, uit Nootdwelle
f 117.65. nagekomen Ufo". School, Gra
venstraat fl.10, W. de B., Bussum f25,
J. L., Viissingen f 1, Koudekerke f 632,
nagekomen Gymnasium f4.75, Souburg
f238.26Y2, Terneuzen f 2000.
29 Nov. Nagekomen uit Renesse. f30,
nagekomen openb. school Oostkapelle
f0 50, van een moeder fl, J. J. R. £5,
A. 1'. N., Vlissingsche weg f2.50, uit
Schoondijke1 f 100.
30 Nov. Kinderen B. (Sinterklaasca-
deaux .opgeofferd) f25.
1 Dec. Uit Oostkapelle f502.75, uit
Kortgene f 757, uit Scherpenisse f 658.55,
uit St.-Annaland 1' 645.82V2, uit Tholen
f 732.75.
2 Dec. Uit Oosterland f649.60, uit
Haamstedte f651, uit IJzendijke f551.
Totaal melt dte vorige lijsten f 23394.35Vz.
