m 16
Zaterdag 18 October 1919
34e Jaargang
Eerste Blad.
Uit de Provincie.
Bit nummer bestaat uit twee bladen
LIJKVERBRANDING.
Buitenland.
Binnenland.
Statsn-Beneraal.
Reclames.
De grijsaard en de Pink Pillen.
Kerknieuws. -
Onderwijs.
Uigave van
de. Naaml. Venn. LUGTOR ET EMERGO.
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau ta Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
(Telefoon No. 11').
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
©ostetbaan Le Cointre, Goies.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. ppst 10.
Losse nummers 10.06
'Prijs der Advertentien:
14 regels f 0.80, iedere kegel mee» 20 cl.
Verhoogd met een tijdelijfcèn ooriogstöfeslag
van 20 pet
3 maal wordt 2 maal berekend.
Bij abonnement voorddelige voorwaaid/e*.
Bewijsnummers 5 cent.
ui.
Dr. Kuypter gewaagt in zijn toelichting
op „Ons Program" ,blz. 798, van „het
lergerlijk pogen om bij eene Christennatie
do begrafenis der lijken weer in onbruik
en de heidensche lijkverbranding
weter in zwang te brengen".
Prof. Fabius zegt in zijn „Studiën en
Schetsen", IX blz. 58: „Mochten in het
algemeen de liberalen mogelijkheid van
lijkverbranding voorstaan, dan ware dit
bevestiging van wat dr. Bronveld des-
tijd schroef, dat de liberalen er naar
streven „om ons land weer tot een hei
dense li land te, maken"."
Reteds de schrik voor dit woord „hei-
densch" bepaalt ons standpunt tegenover
de lijkverbranding.
Het is de groote ©er geweest van den
Christen-Keizer Karei den Groote (753 tot
814) dat hij, nu ruim duizend jaar gei
leden, in ons land een 'einde gemaakt
heeft aan de heidensche praktijk van lijk
verbranding, door ear de doodstraf op te
zetten-
Dank zij de „moderne" beschaving kee-
ren de naamchristenen onzer dagen tot
dit heidensche standpunt van vóór de
negende eeuw terug.
Wijl evenwel schrik en vrees slechte
raadgevers zijn, willen wij onze argumen
ten tegen de lijkverbranding bever ont-
leenen aan de Schrift en de Christelijke
traditie.
Wat de Schrift aangaat, ofschoon 't niet
tot de gronden van ons verzet tegen de
lijkenverbranding behoort, mag het wel
de aandacht trekken, dat in de Schrift
zoo veelvuldig gesproken wordt van graf
en begraven; te weten 120 maal in het
Oude Testament en 50 maal in het
Nieuwe'.
De aartsvaders kochten zich een graf;
len begroeven hunne dooden, aldus ver
haalt ons Mo zes' leerste Boek; en inMozes'
laatste Bock jDeut. 386) is 't de Heere
zelf die Mozes' zielloos lichaam begroef
in een dal, in de vlakke velden van
Moab.
De heilige mannen als Job, David en
de profeten hebben herhaaldelijk gewaagd
van bet graf, Job gewaagde zelfs van
zijne opstanding uit het graf, waarin de
.wormen zijn vleesch zouden doorknaagd
hebben.
De Heiland verhaalde in de gelijkenis
van den rijken man, die werd begraven-
Ja, Hij zelf is drie dagen la 't graf ge
weest, en daaruit heerlijk verrezen.
Het was van ouds een straf onder
Israël, en ëen schande, wanneer iemand
werd aangezegd op Goddelijken last, dat-
zijn doode lichaam geen begrafenis zou
hebben-
Daarom is de Christenheid van alle
eteuwen steeds gekant geweest tegen het
insluipsel der lijkverbranding.
De Christelijke Kerk heeft overal waar
zij kwam de Lijkenverbranding uitgeroeid
len door Begraving vervangen. Zij ging
rechtstreeks integen de heidensche ge
bruiken en hegroef hare dooden, niet over
dag maar bij nacht, met stil en zwijgend,
maar onder psalmgezang, niet door en
kelen, maar onder toevloed van ouden
len jongen, allen geüoovejnd aan en zin
gend van de wederopstanding hunner doo
den, en zoo predikend voor de heidensche
omstanders het evangelie van het eeuwige
leven, het eeuwige leven van den gefaeelen
mensch naar ziel en lichaam- Meermalen
zijn zij deswege door heidensche over
heden en rechters vervolgd en met ver
branding van hun lichaam gedreigd, ter
wijl men bij de uitvoering dier bedreiging
hun asch op den wind uitstrooide,- Alles
om hen te vernietigen en zoo te zorgen,
dat zij nimmermeer opstaan zouden. Hier
.was blakende vijandschap tegen God in
't spel. Toch blijft het opmerkelijk, dat
niet alleen de Christenen, maar ook de
Joden en de Mohamedanen, derhalve de
monotheïsten (belijders van één ©enig God)
zich streng aan het gebruik van begra
ven gehouden hebben; terwijl de heide
nen, polythiéisten (zij die geloofden aan
het bestaan van meer goden), schoon niet
alle), tot 't gebruik der lijkverbranding
terug zonken.
En nu is 't opmerkelijk, dat in onzen
tijd betzelfde juist 't geval is met hen,
die mét God en Zijn Gezalfde gebroken
hebben, en niets voelen voor 't gezag der
Schrift ,en voor 't historisch Christendom.
Op de vraag naar dan grond van het
Christelijk verzet tegen de lijkverbranding
antwoordt de Toelichting van Ons Pro
gram, dat dit niet is des Christens geloof
aan de wederopstanding des vleesch.es,
en evenmin het feit, dat de Schrift steeds
van begraven .gewaagt. Immers het
lichaam dat opstaat is een ander dan
dat hetwelk begraven wordt en ook een
verbrand lichaam zal eenmaal in de weder
opstanding doelenterwijl omdat de Schrift
aleen van een zich verplaatsen te voet,
te1 paard, te water kent, daarmee toch
het reizen per, spoor of vliegtuig niet ver
boden is.
Maai-, zoo gaat de schrijver voort, vraagt
men welk deel derChristelijke belijdenis
zich dan wel tegen dé lijkenver'br,onding
verzet, dan is dit de lèer: le. van 'smen-
schen schepping naar Gods beeld; 2e.
van den dood als geen natuurproces maar
daad Gods; 3e. van de opstanding van
Christus als het middenpunt der Open
baring; en 4e- van het afgodische in alle
menschenVereering.
Deze opvatting heeft van den beginne
ook onze instemming gehad. De mensch,
naar Gods beeld geschapen, heeft dit beeld
nog niet verloren. Hij bestaat uit ziel en
lichaam, let wel: „en lichaam", en zal
ook eenmaal naar ziel en lichaam eeuwig
voortleven- De zorg voor dit lichaam, als
eten tempel des Heiligen Geestes, blijft dus
ernstig geboden- Het getuigt niet van eer
bied voor het zielloos lichaam van den
nabestaande, wanneer men 't door ver
branding uit den weg ruimt. Wil men
't lichaam van den afgestorvene daaren
tegen verbranden, teneinde de asch In
do urn te bewaren bij wijze van reliek,
ook dan bezondigt men zich, dewijl alle
menschenVereering zonde is, en zeker niet
in 't minst in dezen vorm.
Do imiod©rn© tijidgieeist iziet in den dood
een bloot natuurproces;, de Christenheid1
eirkent in den dood de bezoldiging1 der
iztondei, een daad Gods, Gijl zult dén dood
stelrveml en welderfceeren naar de aiarde,
waaruit gij: geinómen zijt. Het verraadt
geen' eerbied voor dat Woord Gods, en
nog minder voor (de heilige daad God's,
die idiein) mensch aanraakt om hean te
doen' sterven,, dat men het lijk' als ware
't slechts eenJ onbruikbaar geworden ont
binding van gassen prijs geeft aan de
verbranding.
jMaaï onlze afkeer van de crematie be
reikt izijn) toppunt wanneer wij beden
ken hoe zij' vloekt tegen onze belijdenis
„gestorVeh en1 begraven". De Christus
lieeft in' 't graf gelegen en is uit het
graf opgestaan, da,t is izijn opstanding,
lichamelijk, imeit Izijn' eigen, doch nu ver
heerlijkte lichaam, waarin de litteekene'n
van' izijn kruisdood nog| zichtbaar waren.
De hoogste openbaring zijner zondaars
liefde!, waaraan' wiji willen blijven geden
ken! bij den dood van onize in Christus
ontslapenen; zijne opstanding het onder
pand van de onze; het blijve' eerbiedig
heiririnerd; eni daarom achten wij 't onmo
gelijk dat eelni Christen, die nit dat ge
loof leeft, feich 'zou verklaren' voor 'de
lijkverbranding). En wij: betxeluren het zeer,
dat dit kabinet,, welks leden, hoofd voor
hoofd (desgevraagd 'zich principieel uitspra
ken! zouden tegen de lijkenverbranding,
al verdient het op zichzelf reeids toejui
ching, dat dit ontwerp de vrijheid om
te verbranden binnen de erngfet mogelijke
grenizën beperkt, niet liever op een al
geheel verbod heeft aangestuurd.
Wij verstaan! de moeilijkheid voor de
regeering, en inzonderheid voor den inin-
nistetr van justitie. Wijl Izijp zelfs over
tuigd; dat izij! liever overeenkomstig de
Clüisteilijke, beginselen,, die zoowel Room-
scha als Protestantsche antirevolutionai
ren althans iniztakéxde lijkverbranding: on
getwijfeld gemeen hebben, de.ze schikking
hiet had behoeven luit te denken. Doch
wij: bunnen' niet anders doen dan! met
leedwezen vaststellen dat, gelijk zoo meer
malen in den loop dar jaren, weer een
antirevolutionair beigjnsel op wachtgeld
wordt gesteld!.
Beknopt overzicht.
Hiet avontuur van iden Italiaanschen
dichter d'Annunzio neemt een tragi
sche wending!.
Ver schil lende berichten melden, d.at
d'AnnnnziO' zeer lijdende is en waar
schijnlijk naar Rome zal gaan om ©en
geneesheer te raadplegen.
Men ziet hierin een voorbereiding
van een a.s. overgave van den dichter.
Men zal zicfhl herinneren, dat d'An
nunzio zwaren koorts had, toen hij1
zijn expeditie begon.
Uit het Oosten bereiken ons allerlei
verwarde, en deels ook tegenstrijdige
berichten.
Maar dit mogen wij wel corns latee-
ren, dat de kwestie Duitschland-EnteU-
te met een sisfeer zal pfloopen.
Te meer bestaat er kans op een
vreedzame regeling, nu de berichten
over den strijd, dien de velschillen
de anti-bolsjewisitsch© generaals tegen
'de sovjet-troepen voeren, weder ze-ér
gunstig en hoopvol luiden en 1de mo
gelijkheid daarom toeneemt,dat de
entente eindelijk van het bolsjewisti
sche spookbeeld bevrijd wordt.
In het Noord-Westen van Rusland'
is: generaal Joedenitsj een nieuw of
fensief tegen Pietersburg begonnen,
om; zooals net heet, kolonel Rermondt
voor te zijn. De Russische generaal
heeft reeids een aaïi!|a! successen (weten
te behalen, rukte op in de richting
van Gatchina, een spoorweg-knoop
punt, een 30 tot 40 kilometer Zuidelijk
van Petersburg, en als w© de be
richten mogen gelooven, dan heeft hij'
zijn doel al bereikt:
„Kroonstad heeft na een
bombardement der Engel-
sche vloot gecapituleerd. Die
Wit-Russen hebben Krasno-
jeselo bezet. Naar verluidt,
is generaal Joedenitsj reeds
Woensdagnacht. He! rogra'd
binnengerukt.''
In Oost-Turkestan moet het daar
ageerend© roode leger omsingeld (en toil
overgave gedwongen zijn.
Koltsjafc ten slotte moet succ'esvol
op het Siberische front optrekken.,
Van alle kanten wordt hiet bolsjewis
tische bolwerk dus bedreigd. Wanneer
er nu mlaar niet, zooials zoo dikwijls,
een kink in den kabel Jco-mt.
In het Zuid-Westen had 'generaal
Denikin een belangrijk suicces behaald
door de bezetting van Orel, waardoor
de weg naar Tula, 't voorname (Spoor
weg-knooppunt 175 kilometer ten Zui
den van Moskou, voor hem open lag.
De jongste berichten1 wijzen er een
ter op, dat 't niet alles voor den wind
gaat. Via Wieenen wordt gemeld:
De Oekrainscjie troepen hebben die
van Birzoela uitgaande aanvallen van
het .vrijwilligersleger va,n Denikin tot
staan gebracht. Bij Roenitsa heeft (de
Vjjanid klop! gehad!. Hlij' [trekt ïn (wanorde
op Olgopol terug. Pas- gelichte troe
pen loopen in heele troepen paar het
leger van Retljoera over. Denikin
heeft de kjern van zijln troepen naar
het Oekrainsche front gebonden, waar
mee hij! zijPi front tegen de bolsje
wisten verzwakt heeft, zoodat déze
er in konden slagen den 15en October
',sochtenidsl ©tal vijf uur Kief op
nieuw binnen te rukken.
Daar hebt ge pi zqo'n kinkje in den
kabel
Korte berichten.
Generaal Danjgu, de bevelhebber
der Marofckaansche divisie te Ld|d!-
wigshaven, heeft in de bladen; van
Franfcentlhat verklaard het .voorval te
Ljudwigshaven, den moord op het (L7-
jari;g meisje door een Franschen Sol
daat, Le betreuren. De (dader is, gevan
gen .genomen en zal voor (len krijgs
raad terechtstaan'. De generaal heeft
door bemiddeling jder stedelijke auto
riteiten de familie van het slachtoffer
zijn leedwezen laten betuigen. Als pro
test teigen het misdrijf hebben Don
derdag ide fabrieksarbeiders in Fran-
kenihat den arbeid neergelegd. De .kof
fiehuizen en winkels: waren gesloten.
De begrafenis vond onder groote be
langstelling pjlpabs.
In den vliegwedstrijd San Fran
ciscoNew-York zijn reeds ,9 van jdé
62 deelnOmjeirSi omgekomen.
De staking in de Berlijnsche
metaalindustrie is bijgelegd.
Allerlei.
De Rijksmiddelen brachten in Sept.
j.l. ruim negen millioen meer op! dan
in Sept. 1918; voor Ide eerste ne
gen maanden is! het verschil ruim "42
millioen ten voordeele van 1919.
Volgens den Haag'sdhen correspon
dent van „De Tijld" heeft de neer'
Van Groenendael zijln veelgewraakt ge
sprek niet gevoerd op de Amerikaan-
sche, maar opj de Engelsche legatie
te Brussel.
Tweede Kamer.
'VYcordien, woorden en nog eenis
Woorden! Geen groote minister
rieiele feilen- Toch drie moties.
Gisteren wairen dus andermaal de inter
pellaties Sannes en Braaf aam dfei oirdë.
De debatten zijn n,ög niet ten eind©
gpbracht. t
Dinsdag k'om't nog, Snoeek 'He.mkemans
aan bet woord, en als zich geen nieuwe
sprekers meer la,ten inschrijven', zal d'e
minister na hem het woord' voeren, om
te: d upiiceeren.
Het voorstel yap dén voor'zltfer om'
den spreektijd bij: de replieken te bepa,-
len op, 20 minuten werdi aangenomen met
52 tegen 19 stemmen.
Sannes is niet bevredigd door het ant-
AvOord van den minister. Hij1 diende een'
motie in om de Kamer te laten uit
spieken, dat het beleid en de toezeggin
gen van den minister niet voldoende waar
borgen, dat in den komenden winter de
eerste levensbehoeften tegen lageren prijs
zlullen zijn te verkrijgen dan thans het
geval is.
Bra,at diende een motie in, waarbij de
minister wordt uitgenoodigd de 'regeling
van de melkprijzen te herzien.
Smeenk bestreed' het socialisatiedenk-
beeld. Spr. achtte aanvoer van schoenen:,
kousen en dergelijke door de regeerinig
gewenscht, evenals goedkoopere melk. Het
beleid' van den minister heeft z:.i. niet
belangrijk gefaald.
De' heer Colijn achtte de melk'ptcij'zten
voor de boeren hoog genoeg. Spr. wilde
verbod van kaasuitvoer, totdat er meer
en goedkoopere kaas beschikbaar komt.
Een wensch, die velen uit het hart
gegrepen is.
Hij heeft, ook' veel relaties ondeir da
melkboeren en die hebben hem verteld
dat zij met den door den minister vast-
geetelden prijs genoegen kunnen nemen,
al is die prijs niet te hoog. De melk
boeren meenen echter, dut in dezen biji-
Zondte'ren tijd 't algemeen belang, moet
praiedomineeren boven het persoonlijke
belang.
Gaarne erkent bijl, dat de melkprijs voor
den consument veel te' hoog is, maar
men moet daarom niet de schuld geven'
aan de boeren, want de winstmarge voor
den tusscbenhandel is veel ie groot.
Waarschijnlijk Zal de, minister geen
groote, rede noodig hebben om' de de
baters te beantwoorden. Want het de
bat is eigenlijk zoo goed als langs de
regeex'ing heengegaan, en hóeft veel moer
geïoopen ,over de socialisatie dan wel
over d'e levensmiddelenvoorzicmnig en po
litiek der regeering. En dat terwijl voor-
en 'tegenstanders van dit denkbeeld het
ei" ever eens wairen dat verwezenlijk' er
van, zoo al mogelijk, toch van geenerlei
invloed 'kan 'zijn op1 'het duurteprotoleem
van het oogenblik.
Smeenk heeft in dit opzicht vertolkt'
hoei er in on'ze kringen over dit vraag
stuk gedacht wordt.
Er zijn bedrijven die onmiddellijk ge
socialiseerd kunnen worden, zooals de
mijnen, spoorwegen, electrificatie enz-,
maar niemand gelooft, dat daardoor een
prijsdaling zou ontstaan. Smeenk erkent
de huidige moeilijkheden, waarmede de
minister te kampen heeft en in 't alge
meien kan hij zich vrijwel vereenigen met
de lijn door den minister getrokken.
Ten slotte stelt de communist van Rave-
steijn een motie voor, waarbij de Kamer
de wienschelijkheid uitspreekt, dat onmid
dellijk werd overgegaan tot nationalisatie
van ons grondbezit jen het hypotheek-
bezit door confiscatie met schadeloosstel
ling alleen aan die kleine grondbezitters,
die in hun bezit ©en minimum bestaan
vindien.
Besloten werd evenwel deze, motie op
eien nader te bepalen dag te behandelen.
Met die, toekomstmuziek van deze lieden-
door-bet-dolfe-heen kan men zich toch
waarlijk niet nb reeds ernstig bezighou
den. Dat ware de paarden achter den
wagen spannen!
Middelburg. Gaarne vestigen wij nog
maals de aandacht op de lezing van Dr.
v. d. Voo, a. s. Donderdag 23 October
vanwegte de Prov. Z. Ver. tot bestr. der
Tuberculosle. Men zie de adv. in dit num
mer. De heer L. J. van Voorthuysen in
de desbetreffende circulaire als bestuurs
lid genoemd, is vervangen door Mej. E.
D- van den Broecke te Öostkapelle.
Krabbendijke. W. Nieuwenhuyzen, waar
van in heit nummer van gisteren stond',
dat hij in den nacht van Dinsdag op
Woensdag in de zijde werd geschoten, is
tengevolge daarvan hedenmorgen om 5
uur gestorven. Hij' laat een weduwe met'
5 kinderen' na, waarvan pas het oudste
meisje school gaat.
Oudeland,e. De Raad stelde wijzigingen
vast in de verordening op de uitbetaling
der onderwijzerswedden. Over de huur
waarde van de woning van dhr. de Jonge
staakten de stemmen. Vervolgens kwam
in behandeling ©en reclame tegen zijn
aanslag in den IJ- O. van Corn. v. d.
Velde; deze werd gehandhaafd. Voorts
werd in de nieuwe verordening op de
heffing van hondenbelasting bepaald, dat
Niet zelden ontmoet men oud© liedön,
die hun lange levensbaan (hebben afgei-
legd zonder ziek te zijn. De bevoorrech
ten waarschijnlijk omdat z|iji er niet
aan gewend' 'zijn verbeelden zich bij
dC| eerste p'ijn, die 'zliji gevoelden, dat liun,
laatste uur geslagen is. Zoo is het ech
ter meestal niet, ten hat is duidelijk, dat!
©eni menschelijk organisme, dat z'oo lang
behoorlijk gewerkt hóeft, slechts een]
kleine herstelling noodïg hheft oml zÜj'n
diensten nog langer te (kunnen verrichten].
De Pink Pillen geven dat herstel'.
Die heer BeyleVeld1, 79 jaar oud', woi-
nendë Noitenboomenlalan 213 te Utrecht,
heeft 'zeer lahg ieten uitsitek'ende gezond
heid1 genoten, maar wasi langz'amerhlandl
beginnen te lijden aian 'zenuwaandoenin]-
gein', die door algemeen© zwakte verer
gerden. Als iemand die goed op1 de: hoogs
tel is, heeft d:e jhjeer Beyleveld voor zijn'
gelnezlng de Pink Pillen gebruikt, die hémj
gegeven hebben, wat |b|ij| er van verwacht
te; hij1 schrijft namelijk:
„Ik bob veel geleden' aian zenuwuit
putting en zlenuwzlwalk'te en ik gevoeldte
mjjl doorloop'end slecht op mijjn gemak'.
Bovendien wlais ik 'zeer verzwakt. Dj© PinjkJ
Pillen hebben 'zóer Veel' goedl gedaan,
e,ni hieittegienstaiand© mijn lioogen leeftijd!
beln ik ftu, over mijn: ge'zbndheid, gerust
eln ^profiteer goedl vajn mijn ouden, dag;'
ilc kef kalm'p'jes verder"'.
D'ei Pink Pillen, hernieuweïs van het
bloed', en versterkers' der 'zenuwen! "zïjh
onovertroffen tegpn bloedarmoede, bleek
zucht, algemeene zwakte, maagpijhén en
'zijl versterken hét zenuwstelsel.
Die Pink Pillen jzlijin.* verkrijgbaar a f 1.75
pér doos ©n f9.per zés1 doozen bij
het Hoofddepót der Pink Pillen, Nassan-
kad© 314 Amsterdam, en verder bij alle
goed© apothekers en drogisten.
dezie voor de eerste klasse f2.50 en voor
de tweede klasse f 1.25 zou bedragen.
Ook wierd nog vastgesteld een nieuwe
verordening voor het herhaling sonderwijs-
Ternieuzein. De Coöp. Drogerij en Zou-
terij wordt geliquideerd-
Ned. HeTv. Kerk.
Berotepen te Bellingwolde G. Hoornstra
te Zuidzijpe; te Sneek J. A. Bruins
te Stiens; te Uitgieest (toez.) M. Ros
bergen te Kimswerd.
Bedankt voor .Leerbroek door B- N. B.
Bouthoorn te Ter Aa; voor Wilh'ol-
minadorp door J. H. C. Kamsteeg te
Stavenisse-
Goes. Die heer K. Brants is herkozen
.als kerkvoogd.
lerseke. Benoemd tot hoofd der School
der vereeniging voor Geref. Ulo-onderwijs
alhier, d© heer J. Bi erring te Goes.
1 Dec. wordt te Lemmer opgericht
een vakschool voor schippers- en vis-
scberskinderen.
Donderdag opende de Ver'. B a r t i-
meus te Zeist haiar Instituut voor On
derwijs en Opvoeding: voor Blinde Kin
deren.
De jaarvergadering', wélke' des morgéns
gehouden is, werd geopend door den voor
zitter, ds. Vonk, van Maassluis, en wias
gewijd aan verkiezingen en verslagen. In
de vacature-wijlen ds. Feijkes, van Dor
drecht., werd gekozen ds. (Van Apeldoorn).
