£Se latu^aug
"Sitgav© va»
§6 Naami. Venn. LUCTOR. ET 8M8P<G0,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRA&T- 219.
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
RIRMA F. P. DIIUIJ L. BURG
Drukkers:
©osterbaan Le Oointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WJ&RKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post £2,
Losse nummers£0.05
Prijs derAdvertentiën:
14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct.
Verhoogd met een tijdel ijken oorlogstoeslagj
van 20 pet.
3 maal wordt 2 maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
Groen en de vrije school.
Nu ide financieel© factor van Iden
Schoolstrijd van de baan is, treedt
d'e principieel© factor voortaan nog
tneer dan vroeger naar voren. En klaax-
naast de moreel© factor. Dat wal zeg
gen: er worde nu een edele wedstrijd
geboren, om de schooi zoo gosed (mo
gelijk te maken, en tot rijken zegen
te doen strekken voor het kind, de
ouders, de kerk en de maatschappij.
Niet de strijd voor de Christelijke
staatsschool, maar de strijd voor de
vrije school; ook niet de strijd tegen
de neutrale siecteschool, maar de strijd
voor de Christelijke volksschool, en
die alleen, blijv© allen bezielen.
't Is waar-, oim de vrije-sdhoolge-
dachte hoeft, het oorspronkelijk met
gegaan; maar om den Bijbei op de
school; de openbare school rpet den
Bijbel. Maar de vrije-schoolgedachte
js er door den loop der omstandighe
den eerst bijgekomen, om spoedig
daarop het eenige doel te worden van
den ongeiijken kamp tegen de (machtige
Staatsschool.
Groen van Prinsterer heeft in de
eerste jaren van den schoolstrijd het
opgenomen voor het behoud der toen
nog vrij algemeen Christelijke Staats
school.
Dezen strijd heeft hij 'spoedig opge-
feven. Hij liet de openbare school los,
egon het pleit voor die vrije Christe
lijke pchool, doch in zijn wanhoop aan
d'e zegepraal van dit beginsel de te
genstand was zeer groot en de krach
ten waren zeer kleinijverde hijl
daarnaast voor facultatieve splitsing1;
dat wil zeggen splitsing der openbare
schooi naar de gezindten van dia
ouders der schoolgaande kinderen.
Deze tweeheid van gedachten, dit
dualisme, kwam onder anderen in
1856 uit in dit woord: „Vrijheid van
bijzonder onderwijs mag het lokaas
niet zijn tot prijsgeving tot groot na-
deel der bevolking van het recht der j
gezindheden op de openbare volks- 't
school."
Groen had medelijden met die dui- j
zenden, die geen oog hadden voor de
vrijheid, en nu overgeleverd waren
en zouden blijven aan het zooge
naamd Christelijk, maar in waarheid
Deïstisch onderwijs der openbare
school. En de flauwheid der Christe
nen in de keuze voor de vrije school,
en de overmacht dier regeering', die
de openbare schoof als bet eigen kiind
vertroetelde, terwijl zij de vrije school
als 't stiefkind -"belemmerde in haar
froei, deed hem zijn standpunt in -zake
e splitsing aldus motivoeren
„Doch waarom verflauwt zelfs de
oprechte liefdie voor vrijheid van on
derwijs zoo spoedig? Vanwaar voor
oordeel, weerzin, bestrijding? Omdat/
het denkbeeld der algemeenheid van
de Staatsschool aan vele beerschende
dwaalbegrippen verwant is." „Omdat
een gouvernement., hoezeer aanvanke
lijk tot onpartijdigheid gezind, door
en .^nd der officieele verwantschap
partijdig wordt voor zijn eigen kind,
c3n .ri^ielkind, tegen het stiefkind."
sterk vooral is dit woord„Maar
meent gij dat wij dwaas genoeg zijn.
cxm ons te verbeelden dat. dergelijke
vereemging voor die algemeene be
hoefte eenige beteebenis heeft dat zij!
voor de btaatsmagt, met de schatkist
van gemeente, provincie en land on
dersteund, een geduchte concurrent
is? Wij weten het, even goed als onze
wederpartij, dat onder die voortdiiien-
de werking der Wet van 1857 indivi-
dueele ijver en opoffering zich slechts
in u i t z o n d e r i n ge n openbaart, dat
i n d e n r e g e f de Staatsschool trium-
feert en dat Christelijke veerkracht
op den duur in de meeste plaatsen
zal worden gesmoord."
(Parlementair advies overHet lager
onderwijs en art. 194).
Toen ook dij. denkbeeld der splitsing'
onuitvoerbaar bleek, koos de groote
Christenstaatsman anvoorwaamelijk
uitsluitend voor de vrije school, en)
deed hij in den lande het parool uit
gaan: de vrije school regel. In
1871 liet hij er zelfs alle antirevolutio
naire aftredende geestverwanten j,n de
tweede Kamer bij de komende stem
bus om los om uitsluitend ter wille
dei vrije school, aan te hevelen, het
driemanschap: Kuyper, Keucbenius,
v. Otterloo.
Buitente^.
Beknopt «verjfefct
Naar aanleiding van het „geruchl-
makenlde", immers geheimenmigheden
vertolkende bericht, als zou de prins
Von Wied gepoogd hebben door mid
del van een vliegtuig effecten en an
dere voorwerpen van waarde, eigen
dom van den koning van Saksen haar
Zweden over te brengen, meldt de
„Dresdner Anzeiger", dat de rechts
kundige vertegenwoordiger van den
koning dit bericht voor volkomen on
waar verklaart.
De regeering zal, paar men ver
wacht, een onderzoek instellen.
Waar houdt men zich af niet mee
bezig, na 5 jaar van spannende oor
logssensatie.
Wanneer er geen bericht van sta
kingen en nog dreigende arbeiders-
onlusten waren, zou men, met de be
richten en telegrammen, in clem loop
van den dag binnengekomen, voor
zich, kunnen wanen in een wereld te
leven, waar de meest-gevorderde ver
houdingen bestaan en waar „pais en
vree" tusschen alle volkeren en landen
heerscben.
ïn België groote opgewondenheid
onder spoorweg-, post- en staatsperso-
neel.
In Duitschland staken in verschil
lende groote plaatsen nog de bank-be-
ambten en weigert een deel va.n de
mijnwerkers in Opper-Silezië aan den
arbeid te gaan. In Engeland broeit nog
steeds een algemeene staking onder
de mijnwerkersin Yorkshire heeft
men de moeilijkheden, die er met de
mijnwerkers bestaan, niet uit den weg
kunnen ruimen, zoiodat de staking daar
voortduurt.
In Amerika is ten slotte op verschil
lende plaatsen istaking in 'het transport-
bedrijn
Als bewijs, hoe de Belgische frans
kiljons alle uitingen van het. Vlaam-
sche leven als activistische, dus land-
verraderlijke daden pogen uit te bui
ten, publiceeren wij hier een bericht
van 't Havas-bureau over den Vlaam-
schen vrouwendag te Gent, welke
slechts verstoord wterd, doordat anli-
Vlaamsche elementen de overigens ge
heel rustig verloopende betooging aan
vielen.
Havas geeft dan het volgende ver
slag
Die activisten hadden heden een
vrouwelijken landdag georganiseerd.
Na .de bijeenkomst trok een weinig:
talrijke stoet de stad door, begroet
dooi- allerlei spottende uitroepen. Op
verschillende plaatsen hadden hotsin
gen plaats. Er werd gehoond en ge
floten. Bij de Kippenmarkt kregen de
betoogers hevig slaag, en moesten in
hom lokaal de wijk nemen. Toen som
mige betoogers „weg met België" rie
pen, mengden soldaten zich in het
opstootje en sloegen er danig op. De
Eolitie nam verscheidene betoogers in
echtenis.
Korte berichten.
De soldaten van Koltsjak hebben
verhooging van soldij verkregen.
De ontruiming van Koerland door
de Duitsche troepen heeft thans in
snel tempoi plaats.
Te Batnurst (Nieuw-Bmnswijk)
heeft", een ernstige wolkbreuk plaats
gehad, waardoor groote schade werd
aangericht. Verschillende huizen wer
den letterlijk van bun fundamenten
weggespoeld. Over een groote uitge
strektheid wierd de oogst vernield.
Het Engelsche Lagerhuis heeft
in tweede lezing de O.W.-belasting
aangenomen.
Tengevolge van kolengebrek zal
het treinverkeer in Zwitserland weer
worden beperkt, vooral 's Zondags.
Uit een verminkt Havas-Reuter-
telegram blijkt, dat de activisten te
Gent gisteren een straatbetoqging heb
ben gehouden waarbij' het tot een
vechtpartij met de politie kwam, die
vele arrestaties ten gevolge had.
Ook de nieuwe haven bij New-
ïork moest wegens stakingen gesloten
worden, zoodat het heele goederenver-
iior s,t0lP80Zet,is. In de haven liggen
11J stoomsche'pen met bijna een half
nulhoen tonnage stil.
De Entente heeft de blokkade te
gen Hongarije opgeheven.
Renner is te St. Germain terug
gekeerd. De onderteekening van het
vredesverdrag wordt op 16 Augustus
verwacht.
Zaterdag §n Zondag was het te
Londen zeer warm, 83 gr. in de scha
duw.
Bij een mijnontpioi'iïng te Kiel
zlJn 6 personen gedood en velen ge
wond. Tot diep "in de stad zijn de
3 ruiten gesprongen.
Clemenoeau heeft last gegeven,
dat de kettingen, die den doorgang
onder de Are de Triomphe te Parijs
door kunnen afsluiten, weer gespan
nen moeten worden. Er zuilen geen
troepen meer onder de triomfpoori
doortrekken.
Parijs - Dakar (Senega,mbië) door
de lucht met 10 passagiersLuitenant
Rossoutrot zal met hel l.oervüegtuig
Goliath en tien passagiers den tocht
van Parijs naar Dakar in Fransch Se-
negambië ondernemen. Het plan is de
reis in tweeën af te leggen, n.l. eerst.
ParijsCasablanca (Marokko) over
Bordeaux, Madrid en Tandzjer, en dan
CasablancaDakar over Agadir en
langs de kust.
Bij het bergingswerk van het
wrak van de „Laurentic", een Engel
sche mailboot, die gedurende den duik-
b'ootoorlog op Öe Donegal-kust in don
grond gehoord werd, is voor een mil-
iioen pond sterling aan goudstaven
aan de oppervlakte' gebracht.
Over het optreden van de Engel
sche en Fransche bezettingsitroepon
wordt gemeld: Een politieagent werd
in Reissholz bij Düsseldorff zonder
reden doodgeschoten. Een nota met
den eisch om een onderzoek iri te
stellen is verzonden.
De vrouw van een Duitschen inge
nieur, een geboren Fransche werd op
vernederende wijze in arrest gesteld
en naar Besanijon getransporteerd. La
ter teruggekeerd, werd ze opnieuw ge
arresteerd. Over haar verblijf is niets
vastgesteld..
Ook in deze zaak is een nota met
verzoek om opheldering verzonden.
Te Krakau zijn hongeropstootjes
voorgekomen;
Botha en Smuts zijn in Pretoria
geestdriftig verwelkomd.
De oud-gouverneur van Mau-
beuge is ter verantwoording geroepen
wegens de cajtitulatie op 8 September
De Entente zou er over denken
Oostenrijk te dwingen Bela Kun uit
te leveren.
In Hongarije schijnt een rtienwe
ministerieele crisis onvermijdelijk.
Aartshertog Joseph zon koning
van Hongarije moeten, worden.
Er gaan geruchten over een a.s.
samengaan van Hongarije en Oosten-
De staking bij de Duitsche ban
ken dreigt zich uit te breiden.
De staking in de Duitsche kali
industrie is geëindigd.
Bênmianti.
Rijst.
Ia verband; met de klachten over on
toereikende voorziening in! de behoefte
aan rijst welke hem! in den iaatsten tijd
teroiore kwamen, heeft de Minister van
Landbouw aan de gemeentebesturen me
degedeeld, dat boven de hoeveelheden,,
welke door den handel zJijn aangevraagd
en door de Vereeniging vain Rijstpellers
afgeleverd zij'n of zullen worden, deze
vereeniging nog de beschikking heeft over
circa 8000 balen rijlst.
In overleg met genoemde vereeniging
heeft de Minister besloten, dalt deze hoe
veelheid' niet aan den handel zal wor
den afgeleverd, doch verdeeld zial wor
den' over de gemeentebesturen ten 'behoeve
van de zieken en zwakken.
Elke gemeente kan zoodoende de' be
schikking erlangen over het haar naar
evenredigheid toekomende deelindien
sommige gemeenten Igeen rijst wenschen
te ontvangen, dan zlal de daardoor vrij
komende hoeveelheid pondspondsgewijze
óver de overige gemeenten worden ver
deeld.
De aanvragen hiertoe moeten vóór 16
Aug. e.k. telegrafisch hij biet Rijks Cen
taal Administratiekantoor voor de Dis
tributie van Levensmiddelen worden inge
diend. Wanneer méér rijst veirlangd woirdt,
dan. het toe te wij'zen evenredige deel,
behoort zulks uit die aanvraag te blijken.
De rijst wordt aan de gemeenten af ge
leverd' tort denzelfden prijjs als aan dé gros
siers ia rekening gebracht t.w. ad' £48
per 100 K.G.
Uitvoiervan vlasstroo, enzl
De N. U. M. brengt ter kennis van
belanghebbenden, dat blijkens mededee-
ling van den minister van landbouw,
tegen den uitvoer van vlasstroo, met uit
zondering van vlasstroo in ongerepelden
toestand', vlas, vlasafvallen en produc
ten daarvan geen bezwaren meer wor
den gemaakt.
Aanvragen tot het verkrijgen van uit-
voervergunningen kunnen bij' de Kamer
voor landbouw van de N. U. M.. wor
den 'ingediend.
De ex-kroonprins.
Zondag j.l. woonde de voormalige Duit- 1
sche kroonprins met een adjudant, als- 1
mede de burgemeester van Wieringen en
zij'n gezin, de godsdienstoefening bij in j
het Evangelisatie-lokaal Rehobot.h.
De heei Stavinga, voorganger van Re- j
hohoth, sprak naar aanleiding van Matth.
j 22 vers 21b „Geef don Keizer wat des
keizers is en Gode wat Gods is".
Een voor Wieringen groote schare was
bij de godsdienstoefening tegenwoordig.
Zomertijd,
f Een landbouw-specialiteit uitAalten, zelf
landbouwer, verzekert in het „Algemeen
Landbouwblad", dat „er heele streken
i zijh, waar de landbouwers niet alleen
s geen bezwaar hebben tegen den zomer-
tijd, maar dien oipi ho-ogen prijs stellen",
en het blijft voor hiem „zeer dë vraag
j of de tegenstanders van den zomertijd
j de meerderheid vormen",
Het Verzenden van het adres aan den j
i minister, door het Kon. N. L. Cl. noemt
t "hij dan. ook „een zeer eigenmachtige
1 daad".
5 I
Lu c h t ve rk e e>r.
i De reeds vroeger aangekondigde plan-
I nen voor het oprichten van een onder-
J neming voor luchttransport in ons land'
beginnen een vasteren vorm aan te ne
men. Het consortium Tickers Limited: 'za,l
zich bij die combinatie interesseeren. Het
aanvangskapitaal zial £10.000.000 be
dragen.
De onderneming z'al zich belasten met
heit vervoer van reizigers en post binnen,
de landsgrenzen, aansluitende aan een
dagelijksche verbinding met. Engeland tot
stand te brengen dooi' middel van vlieg-
booten.
Vooiloopig zijn geprojecteerd de dien
sten
le. ViissingenRotterdamDen Haag
AmsterdamGroningen
2e. Viissingen's-Hertogenbosch,Am-
hem, aansluitende aan een verbinding met
Duitschland;
3o. AmsterdamUtrecht—Arnhem of
's-HertogenboschMaastricht, aansluiten
de aan een verbinding naar het Zuiden.
De combinatie stelt zich voor, begin
1920 haar organisatie gereed- te 'hebben.
Die organisatiezou insluiten den bouw
van een vlieg tuigenfahtiek, van hangars,
werkplaatsen, een nerodroom en een Vlieg-
school en den aanleg van wegen voor
aansluiting per automobiel met de spoor
wegen.
Nederland en België.
De Nederiandsch-Limburgschie Bonden
der landbouwers, der werklieden, der mid
denstanders, der werPgfevers, der onder
wijzers en der journalisten, tezamen tel-
lendë meer dan 40.000 leden, bijlna allen
gezinshootden, achlten zich geroepen nog
eens, met klem en vrijmoedigheid hun
stem te verheffen tegen dó plannen of
begeerten tot gebiedsschennis, die onder
de' Belgen bij voortduring tot uiting wor
den gebracht.
In adressen aan den Koning der Belgen
en aan de internationale commissie van
veertien voor de herziening van het ver
drag van 1839 wraken zij die plannen
en leggen 'zij er den nadruk óp, dat ziji
een andere nationaliteit dan de Neder-
land'sche nimmer zullen aanvaarden.
Allerlei.
De- maximumprijzen voor pootaaxd'api-
pelen zijn ingetrokken.
Minister Idenburg zal dezer dagen met
een buitenlandsch verlof voor drie maan
den de residentie verlaten, en wel tot
herstel van gezondheid. Minister Ruys zal
gedurende «hen tijd het beheer van het
Departement waarnemen.
Van de werf der Kon. Maatschappij! „De
Schelde", is te water gelaten de onder
zeeboot K 3, gebouwd' voor het Depar
tement van Koloniën.
IB. en Wi. van den Haag hebben een
telegram van rouwbeklag gezónd'en aan
a mevrouw de wed. Camegie.
De G.-G. heeft het beschermheerschapi
van Let eerste congres voor taal-, land
en volkenkunde van Java, aanvaard. Het
congres zal in de Kerstdagen te Solo
plaats hebben.
De rechterzijde weigert te Rotterdam
samenwerking roet de S. D|. A. P.
Die Commissie van Veertien houdt zich)
aan de resoluties van 4 Juni. De Bel
gische verzoeken zijin veel gematigd.
Uit da Provide-
Tweede luitenant K. A. Warmeh-
horen ran het 7e reg. ènS. to Amsterdam
is overgeplaatst bij het 14e reg. te Vlist-
pingen.
Geplaatst met 1 October de off,
machinist 3e kl. T. Veerman bij deft
onderzeedienst te Viissingen.
Verplaatst van ^rseLe naar Terneu-
zen de heer J C. Cornjebssen, zienje1'
der Visscherijpolitie, van Terneuzen naar
Ierseke L. van Weele, van Ierseke naar
Brainisse P. van Dnin, schipper derVis-
schea'ijpolitie, van ierseke „Gier" naald
de Ramses J. Sipsmateen van de Ramses
naar Ierseke „Gier", J. Westdorp, beiden
opzichters der Visscherijpolitie.
Middelburg. Zaterdagmiddag sloeg op
de Groenmarkt een voor een wagen ge-
spanman paard op bol en ging in de
richting van de Matkt. Hier werd bet
dier gelukkig door een agent van politie
en een burger gegrepen, anders waren
'Zieker, mede met het oog. oip die opgef-
slagen kermiskramen, ongelukken onver
mijdelijk geweest.
Hedennacht werd rook ontdekt op
stijgende van een terrein aan den Pen-
ninghoeksingel- Bij' onderhoek bleek een
hoop des middags verbrand vu,il! nog te
smeulen. Met eenige emmers water werd
het vuur gebluscht.
De Directeur van het Gemeentelijk
Ddsti'ibntiebuieau verzoekt winkeliers, die
normaal' margarine- wenschen te betrek
ken, biervan schriftelijk opgave te doen
aan zij'n bureau m©t vermelding der ver
langde boeveelheid vóór 14 Augustus e.k.
4 uur.
De commissie voioir distributiei van
reparatial'eder enzl. maakt bekend, dat op
vertoon der lederkaart aan bet bureau
Biogardzaal zullen worden verstrekt lede
ren werkdag' van 912 en 15 uur des
Zaterdags van 912 en 14 uur sokken
k £1.40 per paar, schoenen a 18 per
paar en stukgoederen tegen verlaagde
prijzen. Voor de nummers:
5001000 op Donderdag 14 Augustus.
10011500 op Vrijdag 15 Augustus!
15012000 op Zaterdag 16 Augustus.
20012500 op Maandag 18 Augustus.
2501öUOÜ op Dinsdag 19 Augustus.
30013500 op Woensdag 2Q Augustus.
35014000 op Donderdag 21 Augustus.
4401 en daarboven op Vrijdag 22 Augs.
De telepaath Sylvain, die vanavond
in den schouwburg zal optreden, zou
hedenmiddag een straatdemonstratie
geven.
Goes. Men deelt ons mede, dat bij! d'en
Raa,d van Arbeid te Goes ziijn benoemd
tot tijdelijk ambtenaar of "beambteDhr,
A. C van (Fraa|ss,eu te Goes, mej, A.
van Bruggen ie Utrecht, paej. O B. de
Beste, mej. A Verh'agen, mej. D. Koe-
voets, mej. H. Janse v. Noordwijk, mej.
J. C. Hopmans, allen te Goies.
Krabbsntfyi*. De Stct. bevait de gew.
statuten van de Ver. Het Groene Kruis.
Schore. Hedennacht werden door den
rijksveldwachter Ejiekaard van Hansi-
weerd twee wagenvrachten steenkolen in
beslag genomen van W' te Vlake.
Schore. Eergisteren is onder dezle g|e-
meente door een deurwaaider uit Middel
burg een groote ijlzteren sleiepkaan, gela
den met 2 mdffioen scherpe patronen,
door Duitschland aan België uit te leve
ren, aan den ketting gelegd wegens liet
niet nakomen der huurovereenkomst tus
schen den eigenaar en den huurdler vajn
bet vaartuig; Het transport stond onder
toezicht van Nederlanrlsche en EngeLsche
militairen.
Hoedeken «kerke. Maandagavond verga
'derde de Raad. Afwezig de lieier Louisse
met en Verbeek zonder kennisgeving, 1
vacature. Aangenomen wordt liet aanbod
van Gedep. Staiten onr te zlbrgen voor
bet bedrag van f16400, noodig voor de
overname van den grintweg Hoedekens!-
keakel's-Gravenpol'der door de provincie.
De in de vorige vergadering benoemde
commissie van onderzoek der gemeente-
rekening over 1918, de ireeren Gelok em
den Dekker brengt rapport uit, conclu-
deerebde tot goedkeuriing, Wordt aldus
besloten en de rekening voorloopig vast
gesteld -ib ontvang op £29582.374/2, ini
uitgaaf op f 29304.08Va, dus met een
goed slot vain f278.29.
Vervolgebs wordt aangeboden de get
mieebte'begrooting voor 1920 in ontvang
en uitgaaf op f 31067.19V2, met ieen be
drag v,a)n f13000 a,ön Hoofd, omslag, zijn
de £4500 minder dan over 1919.
Vervolgens wordt goedgekeurd! de re-ke-
hing van liet Burgerlijk Armbestuur over
1918 met een goed slot van 11905.
Ter benoeming van een lid van bat
Burgerlijk Armbestuur (vacature A. WaJ-
rave) wordt baopmd de beer J. F. De-
pondt met algemeene sleuunien. Mede wa«
door het Armbestuur voorgedragen de
lieer M. Sttijn. Ir» do wijziging dor gej<
