1ST Donderdag Vi Maart IÜ9 Se rap hi ne. ISe Jaargang EUILLETO Met Chr- Sociaal Congres. ■nj 0« Uitgave van de Naam], Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11.) Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG- Drukkers: Oosterbaan Le Cointre, Goes. Amsterdam, Dinsdagavond. De hedenavond gehouden bijeenkomst had een feestelijk karakter of beter, de leuze Utile du lei gold er, want be halve wat kon strekken tot streeling van het oor, was er ook wat op te steken, in den vorm van schoone referaten op sociaal terrein. Het eerste was door alle Congressisten te genieten, het eerste tweetal lezingen was weder gesplitst. Terwijl dr. J. Lammerts van Bueren van Zetten sprak over „Zedeloosheid", had ds. C. F. Westermann van Amster dam het in een andere zaal over „Zon dagsrust". Onder de hoogst-verdienstelijkë leiding van den heer J. Schoonderbeek, direc teur van de Chr. Oratoriumvereeniging, en met medewerking van het Amster- damsche Dameskoor werd een keur van liederen op de edelste wijze ten gehoore gebracht. Bijzonder treffend en met bij zonder geslaagde expressie werden o.a. gezongen „So nimm denn meine Hande" van Bach en „Kirchenlied" van Bortnians- ky. Trouwens alle nummers waren glans punten van den avond. Een woord van lof ook aan mej. Nora de Wal, die op voortreffelijke wijze de zangeressen aan het klavier steunde. Mendelssohn, kregen zij te genieten in „Laudate pueri", Schubert in „Gott meine Zuversicht", een compositie van onge- mieeine bekoring, verhoogd door eenklank en gevoelvolle vertolking. Ook een drietal liederen van René de Clercq (muziek van H. Zagwijn) werden dankbaar genoten en zoo hoogelijk gewaardeerd, dat een num mertje gebisseerd moest worden. Een paar karakteristieke Fransche nummers en nog een door applaus afgesmeekt lied besloten het concert. Di'. Lammerts van Bueren hield geen referaat, maar sprak een serieus woord van hart tot hart over zijn genoemde onderwerp. Schijnbaar was er een tegen stelling tussehen het algemeene karakter van den avond en den titel van het onder werp, doch de bekwame prediker en phi- lantroop heeft allen schijn van contrast gebannen. Hij schetste op boeiende wijze den strijd voor het recht van de moraal, met name wat door mannen als Pierson op dit gebied gewrocht is. Hij wees op der Christenen roeping tegenover de zedeloos heid en onze houding ten opzichte van de bioscoop, de literatuur, het huwelijk, en schetste de heerlijkheid van het Chr- huisgezin, onmisbaar voor het maatschap pelijk leven. Voorts ging hij kortelijks de beteekenis der kinderwetten na. Ze bie den kansen om wat te doen, doch daar moet de Christenheid meer krachtson- plooiing bieden. Ze moet diep doordrongen zijn van wat de Heiland vermag. In Gods kracht zij de zonde der wereld bestreden. Dr. B. Wielenga sprak een kostelijk woo ixl over de roeping en de1 plaats der Vrouw in. het koninkrijk Gods. De vraag welke haar plaats is hangt samen met haar verhoudingen tot het Koninkrijk Gods. God roept ons bij de vrouwenkwestie en wij hebben het pro bleem op to lossen, opdat het ons niet meer kwelt. De tijd is voorbij, dat het vrouwenvraagstuk niet verder ging dan spinnewiel en kous. Thans betreedt de vrouw schier elk terrein. Het moderne feminisme is in zijn aard revolutionair Daartegenover schetste spr. de positie 'der vrouw, zooals die in de H. Schrift dui- Z. VON MANTEUFFEL. 106) Voor dit natuurkind was deze eerste indruk overweldigend. Eerst stond zij! als befooverd, toon breidde zij1 beide airmen uit en sprang juichend met de handig heid van het echte kind der bergen naar beneden. Beneden stotnd zij valkometa rustig op> de glibberige steenen, tot een der golven over haar spatte, waarna zij weer naar boven klauterde, en hoewel bijna geen adem meer had, voelde rij zich toch met nieuwe kracht en le venslust bezield en liep verder slechts voorzichtig rondkijkend, of zij alleen was. Maar in het bosch was niemand. De eigenlijke badplaats was moer beneden waiaï heit beetje strand waseen gelukkig toeval had hen in dit kleine huisje bo ven in de bosschen gebracht. Zaór tegen haar zin ging zij eindelijk naar huis, waar juffrouw Therese reeds alles had uitgepakt. Het eten stond reeds pp ,jafel en gravin Sybilla ging zitten. „Hqbt gij niemand onmoet?" delijk wordt aangegeven. De roeping der vrouw blijft immer vrouwelijk, de bin nenzijde des levens, Met een'beroep op Kuyper en Bavinck pleitte dr. W. voor vrouwenkiesrecht in de Kerk (keuze der ambtsdragers). Het passieve kiesrecht op dit terrein is ingewikkelder. Overigens komt het er op aan, dat de vróuw het Koninkrijk Gods dient, al is het dan niet ambtelijk. Op elk terrein is haar hulp gewemscht, alleen voor de politiek is (Ju vrouwte goed. Spr. ging na wel ke snoode rol de vrouwen in de revo lutie vervulden en gaf aan hos alleen het vrouwenvraagstuk tot een zegenrijke oplossing kan komen: De hèer J. R. Snoeck Henkemans van Den Haag sprak een sympathiek woord over Sociale voorzorg e:n barmhartigheid. Het was de Christelijke barmhartigheid, welke niet weinig heeft bijgedragen tot de verbreiding van het Christendom in de eerste tijden. Is er nu nog barmhartigheid? Ja, maar zij gaat van mensch tot mensch, de wer kelijke barmhartigheid geeft spijze voor zielenood. De ontaazde vormen van barmhartig heidsweldadigheid en armenzorg echter brengen vele gevaren, want die zich ge went aan het ontvangen van gaven ver slapt- Spr. wijst dan op de groote waarde van sociale voorzorg, die ontegenzegge lijk van hooger orde is, dan de weldadig heid. Zij doet niet afzien van de zorg! voor zichzelven. Als één der onderdeelen van sociale; voorzorg bespreekt de heer Snoeck Henke mans eenigszins uitvoeriger de sociale ver zekering. In dit verband spreekt hij woor den van warme waardeering voor wijlen ds. Talma. Amsterdam, Woensdagochtend. De vrouw in het'beroepsleven. Ziedaar de kwestie, welke ons hedenochtend bezig hield. Ze was ingeleid door mej. H. Wp Crommelin en prof. dr. H. Bavinck. Het referaat -van eerstgenoemde laat zich als volgt samenvatten De beroepsarbeid der vrouw heeft in de laatste jaren een ongekende vlucht genomen. Het aantal vrouwen dat zich aan beroepsarbeid wijdt is echter sinds 1849 relatief niet gestegen. Kinderarbeid en arbeid der gehuwde vrouw zijn sedert dién tijd afgenomen. De stijging in het percentage der arbeidende vrouwen sinds 1899 komt geheel op rekening der onge huwde volwassen vrouw. Het meerendeel der ongehuwde vrouwen verricht thans beroepsarbeid. Dit mag een verblijdend verschijnsel worden genoemd. De vrou wenarbeid heeft zich eenigermate ver plaatst. „Huiselijke diensten" nemen in geringe mate af, terwijl het fabriekswezen een eenigszins grooter percentage van den vrouwenarbeid in beslag neemt. Het loon of salaris der vrouwen varieert in ver schillende landen tussehen 55 en 70 pet. van het loon of salaris der mnnen. In! ons land is de salarieering der vrouwen zeer ongelijk. Rijk en Gemeente salariee- ren haar somtijds gelijk aan den man, doch in vele gevallen is dit niet het geval. In de industrie is het vrouwenloon bijna altijd minder dan het mannenloon. Deze ongelijkheid is verkeerd: a. uit rechtvaardigheidsoogpunt; b. omdat in vele gevallen het loon niet alleen relatief maar ook absoluut te weinig is; c. omdat de lagere vrouwenloonen een gevaar zijn voor den gebeelen loonstandaard- De oorzaken van het geringere loon zijn: a. het argu- Niemand," antwoordde Sybilla on schuldig. Dadelijk na het eten ging ai) weder uit. Nu het bosch in. Af en toe bleef zij staan en "keek nog eens naar da zee, die door de hoornen heen schemerde. Bij "het geringste leven, da,t betrekking zou hebben pp de nabijheid van men- schen, schrok het schuwe kind en keek vreesachtig rond. Maar toen zij; nu waar- j stemmen van menschen hoorde, gleed zij handig als een eekhoorntje achter een ouden eik en keek! voorzichtig naar den kant vanwaar zijlhet geduid vernomen had- Zij zóg een rolstoel en daarin lag een dame in een lichte japon; ean an dere .dame, wier opvallend lief gelaat naar de zieke was opgeheven, Zat naast haar op den grond. 'Do twee gezichten leken zeer veel op elkaar, alleen was het eene "bleek, het andere rozig en gezond. Gravin Sybilla staarde hen verwonderd aan. Er ging een eigenaardige betoove- ring van de zieke uit. Hoe kon zij die nu al eens gezien hebben? Dat begreiep zij niet, maar toch kwam deze haar zoo heel bekend voor, dat zij onwillekeurig van boom tot boom sluipend nader kwam. Zij was nu zoo dicht bij, dat zij booreni kon, wat zij te zamen spraken. „Zal ik je wat voorlezen?" vroeg de mooie dame met bet aschblonde haar. ment dat de man een gezin moet onder houden en de vrouw meestal niet; b. de gedachte dat de man zich vrijer moet kunnen bewegen; c. het feit dat de vrouw zich voor minder geld aanbiedt; d. het gebrek aan opleiding en daardoor aan vakkennis bij vele vrouwen. Verbetering moet hierin gebracht wordena. door een algeheele verandering der publieke opinie; b. door meerdere vakorganisatie bij de vrouwen; c. door verbeterde vak opleiding. Het Feminisme heeft zijne be zwaren. Voor de christelijke vrouw opent het echter de gelegenheid om zich onbe lemmerd te geven in den dienst der menschheid, in den dienst van God. (Gal. 3:28). Prof. Bavinck's referaat komt hierop neer: Gezinstaak en beroepsarbeid, hetzij in vrije, betzij in onvrjje, loonbetrekkende beroepen, zijn voor de gehuwde vrouw in den regel niet te vereenigen. Ziedaar de eerste stelling. Een volstrekt verbod dan? Neen; dit zou noch uit het oogpunt van irecht noch uit dat van billijkheid aan 'te bevelen 'zijn. 't Is de vraag of de overheid het recht heeft, om door zlulk een verbod inbreuk te maken op de vrijheid en het recht der burgers. De grenzen der staatsmacht zouden al te wijd worden getrokken, als de over heid ging bëoordeelen en vaststellen, hóe een gehuwde vrouw haar leven hlad in te richten, ,0m niet te spreken van de wil lekeur, waartoe 'zlulk een verbod zou leiden. Zou, men de Vrouw willen ver bieden in de schuur of in den stal fe arbeiden, of het arbeidersgezin treffen door de vrouw uit de fabriek te houden? Het gezin dan maar als econo mische eenheid opheffen, gelijk socia listen als Beböl, Lily Braun en Mevrouw Rolland Holst willen? Het .zij verre. Tegen de socialistische theorie staat lijn recht onze belijdenis, dat huwelijk en ggezin van de schepping af aan gegeven en in 4e natuur van man en vrouw gegrond Zijn. Ze vormen allerwege den grondslag van de menschelijike- samen leving. Zóó zelfs, dat, als de Vrouw haar levensdoel gaat zoeken in beroep of ar beid, zij altijd min of meer haar eigen, natuur geweid aandoet En wil zlij daar mede huwelijk, gezinsleven en huishou ding verbinden, dan komit dat bijna al tijd op verwaarlooring van het "een of van het ander pf van beide neer. Na een ernstige waarschuwing tegen de predikers van de vrije liefde, die spe- c.uleeren op de Zondige hartstochten der menschen, vraagt spr. zich af Welke maat regelen er dan overblijven om de arbei dende, gehuwde Vrouw te hulp te komen. De overheid mloet ingrijpen. Het recht voor het ingrijpen van regeeringswegs ligt in de misstanden, die vroeger voor al en ook nn 'nog op het .terrein van den arbeid voorkomen. De sociale wet geving had haar oorsprong in de schiade, welke geestelijk en stoffelijk, ethisch en hygiënisch, aan de arbeidende bevolking in de fabrieken, vooral aan de kinderen en de vrouwen werd toegebracht; en ze heeft daarin nog altijd haar grond.. Wijl de arbeiders, en inzonderheid de vrou wen en kinderen, zichzelf niet voldoen de helpen kunnen, is de overheid geroe pen, om tegenover aanranding en ge weld hun recht te handhaven. Niet pon de vrouw als concurrente van den man te verzwakken, maar ter wille van de vrouw en de moeder zelve en ter wille „Dank je, Leona, het is hier zón heer lijk stil van middag. Laten wij liever wat praten. Ik wilde wel dat wij hier heelemaal boven woonden." „Ja, 't is jammer dat mijn schoon ouders dat huis in het dorp al gehuurd hadden. Het is wel wat ver, tot hier, maar ik geloof'niet dat er in het bosch huizen zijn!" „Ach het gaat best, zóólang Mathus hier is, die brengt mij toch overal waar ik heen wil." „O, Seraphine?" antwoordde 'de andere lacncTUl, „jij hoeft niet bang te izlijn dat het je aan trouwe redders zal ontbre ken. Ik geloof dat gij reeds ieders hairt veroverd hebt. Van alle kanten wordt er gevraagd, wie die zóo allerliefste zieke dame isi" Sybilla week ontsteld achteruit; zij leunde tegen een boom. Want zlij beefde over al hare leden: MathusSeraphine! Na den eersten schrik kreeg zij een gevoel van pijn. Dit was Seraphine? Dit tengere, hul pel oa to, ziwakke wezen met het engelachtige gelaat, was dat de witte kindergëstalte, die in de geheimzinnige vleugel hing? Gravin Sybilla had er na tuurlijk nooit aan gedacht dat Sera phine nu volwassen moest zijln, en nog minder dat zijl er zoo ziek zou kunnen uitzien, zoo heel, heel anders dan zij zich had voorgesteld En toch - van haar kinderen. Haar mmschelijke na tuur is psychisch en physisch anders ge organiseerd, dan die van den man. Zware, ongewone, langdurige arbeid, inzonder heid in de fabriek, heeft in den regel voor de vrouw veel nadeediger gevolgen dan voor dein man; aan beroepsziekten is zij meer onderhevig dan hij. De nadee- len van den beroepsarbeid zijn voor de vrouw te ernstiger, omdat zij haar niet alleen persoonlijk treffen, maiar in haar ook de toekomstige moeder. Gelukkig, minister Aalberse heeft oog vpor de nooden op dit terrein, en hij beraamt goede maatregelen om zë te bezigen. Beter waren ze nimmer noodig, maar de omstandigheden leiden er toe, al komt ook de vrijheid deT maatschappij meer en meer in het gedrang. Maar het gezin ntag niet ten gronde gaan. Spr. houdt de volgende bepalingen voor eisch des tijds lö. gëen meisjes beneden 16 jaar in de fabriek; voortgezet lager- eri vakon derwijs, kook- en huishoudonderricM. 2o. 8-urige werkdag, vrije: Zaterdagmid dag. 3o. ook in kantoren en winkels. 4o. schadelijke bedrijlrai voor de vrouw gesloten. 5o. zwangere vrouwen rusten 2 weken vóór en 4 weken na haar "bevalling. 6a. voor 'kleine kinderen worde in de fabriek of elders gezorgd. 7o. verzekeringenzorg voor betere woningen, centrale keukens; wasehinrich- tingen. 8oi- geen wetsontduiking gedoogd. 9o. indirect vrouwenarbeid tegengaan door 'smans loon te verhoogen, b.v. door minimum loonraad. Er zijn jbeekenen, die ons met zorg voor de toekomst vervullen. Godsdienst zin slijt uit, het zedelijk besef slijt uit, de vrouw wil zich vrijmaken en verhef fen boven den man. Maar naast de ver woestende krachten, werken er ook be houdende en vernieuwende. God kan het kwade nog ten goede leiden. Misschien, dat de chaotische toestanden, waarin wij godsdienstig en zëdelijk, politiek, sociaal en economisch ïn deze tijden leven, een betere orde van zaken voorbereiden, al is het ook, dat wij de nieuwe aarde, .waarin gerechtigheid woont, -.eerst ver wachten aan het einde der eenwen. Nadat deze samenkomst, waarop de vrouw uiteraard goed vertegenwoordigd was, op de gebruikelijke wijze geopend was, en medegedeeld was, dat vete tele grammen van geiukwensch waren inge komen, w.o. een hartelijk gestelde dank betuiging van onze Landsvoxstinne en een groet uit Zürich aan „het Ch'r. Ar beiderscongres te Amsterdam" namens de Chr. Sociale Arbeiders Partij van Zwitserland, werd besloten dezen laat- sten groet per telegraaf fe beantwoor den,. en daarop begon weer de slag, waar aan thans ook de vrouwen deelnamen. Voor het debat gaven zich op mej. mr. Cats, mevr. Kromsigt, de heer ten Cate van Amsterdam, ds- Roscam Ab- bing van Leiden, dhr. Mastenbroek van (Rotterdam, dhr. van Schaik van Am sterdam, Zuster Both van Zutphen, Dir. Kromsigt van Amsterdam, dhr. Kok van den Haag, dhr. Scheps van Ben Haag en jhr. de Geer van den Haag. i Mej. mr. Cats vertolkte de onbevre digdheid van vele meisjesstudenten. Er wordt altijd gesproken over d e vrouw pn den man, terwijl toch vele vrouwen iets mannelijks en vele mannen iets dit was Seraphine! En deze gedachte alleen deed het arme kind opnieuw sterk verlangen Wat zón die tooverachtige verschijning er wel van zëgigjen, als zlij eens plotseling te voorschijn trad En verschrikt over deze gedachte alleen, liep zij zoo hard rij kon door het bosch' terug 'naar de ziee toe en stond daar langen tijd to peinzen Toen rij 'savotods thuiskwam, zeide juffrouw Thereseweer: „Hebt ge niemand ontmoet?" En dezen keer steeg het bloed haar naar hei; hoofd en zeide zij zachtjes i „ik zag menschen" en juffrouw Theresa vroeg niet .verder Den geheelen .nacht droomde Sybilla van de zieke in den rolstoel en dein volgenden morgen vroeg ging zij weer uit Zij ging naar de ziee, Zocht steenen: en schelpen, maar toen zij een troepje visscheXsjongens hoorde aankomen, klau terde zij vlug als een eekhoorntje naar boven, zoiodat de jongens haar verbluft nakeken Zij1 dorst niet naar het s'rand, want daar 'zag zij dames wandelen en kinderen spelen. Gravin Sybilla verwonderde Zich voort durend, dat er toch zoo ontzettend veel menschën op de wereld waren. Maar hoe groot ook de aantrekkingskracht der zee was, ook het bosch trok haar, Want 'rij hoopte altijd weer daar de gisteren ge- VERSCHIJNT. ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. post f 1.7» Losse nummers-0.0S Prjjs der Advertenti ën: 1'4 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct. Verhoogd met een tijdelijken oorlogstoeslag van 20 pCt. 3-maal wordt 2-maal berekend. B8 abonnement voordeelige voorwaarde». Bewijsnummers 5 cent. vrouwelijks hebben. De mannelijke eigen schappen.'in do vrouw rijn vaak mis kend enniet tot baar recht gekomen. Vandaar de uitwassen der emancipatie. De coëducatie beeft de meisjes wë.l goe® gedaan, doch ze dient zeer verbeterd. Men moet nooit vergeten, dat man en vrouw samen den geheelen mensch vor men. Bedroeven wij óns niet over den chaos des tijds', doch vertrouwen wti, dat Christus ons daarin gebracht heeft en trekken wij er onze leasen uit. Mevr. Kromsigt pleitte voor een pen sioensverzekering 'voor weduwen. Dfe hï. ten Cate verwonderde zich over de hou ding van prof. Bavinck,waar hij nog gelegenheid openlaat voor beroepsarbeid van de gehuwde vrouw, gaf een opsom ming van al de zware werkzaamheden, welke de gehuwde vrouw in den regSH van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat bezig houden en schetste de troosteloos heid der gezinnen, waarvan de vrouwe# beroepsarbeid verrichten. Ook Ds. Ros cam Abbing had het over het al oï niet wenschelijke van verbod van. be roepsarbeid door de gehuwde vrouw achtte een overheidsverbod niet zoo be zwaarlijk, omdat het slechts zegt hoe de gehuwde vrouw haar gezinsleven niet moet leiden. Bovendien, wat rij verdient is niet geheel als winst te schouwen. Ook dhr. Mastenbroek wilde op absoluut verbod) aansturen; bij be treurde, dat er geen loon naar behoeft® gegeven wordt. Mej. Crommelin vond in dhr. van Schaik geen volgeling, wat be treft den beroepsarbeid der ongehuwd® vrouw. Hij betreurde dezën en wees op het bedervende van de vrouwenconcur ren tie. Zuster Both vroeg; of de vrouw riek heeft te organiseeren met den man dan wel afzonderlijk, en of de verpleegsters eigenlijken beroepsarbeid verrichten. Da Kromsigt betoogde, dat wij niet slecht» hebben te leeren, maar dat er ook ctó wil moet zijn- Overigens had spr. be denkingen tegen Bavinck's vierde stel ling,- Hij zeide, dat men niet zoo bang voor den Staat mag zijn doch be denken moet, dat de Staat er is. on» der zonden wil. Zachte heelmeesters ma ken stinkend© wonden. En met Chr. evolutie komen wij er niet. De Chris tenen moeten dei voortrekkers 0* niet de achteraankomers zijn. De fabrieks arbeid der vrouw moest maar kortweg verboden worden. Spr. begroette met blijdschap de vrouW in de sociale en politieke beweging. De beer Kok legdfe er den nadruk óp, dat de vakbanden in de kleedingindustrie nimmer erkend' hebben, dat de vrouwen minder moeten verdienen dan de mannen. Integendeel, er wordt gestreefd naar „loon naar ar beid." Hij viel mej. Crommelin niet malsch aan over haar pleidooi voor de neutrale vakorganisatie. Nadat de heer Scheps, als een vertegenwoordiger der jongeren, op de gevaren van het feminisme gewezen had, betrad Jhr. de Geer het podium, om te verklaren, dat hij gaarne poél- tiever maatregelen door Bavinck aanga wezen zag ter regeling van vrouwen arbeid, met name ook verbod van fa brieksarbeid door Se gehuwde vrouw; Argumenten tegen een dergelijk verbod zijn z.i. steeds ontleend aan de doctri nair liberale school. Hij betoogde, dat de overheid niet alleen als wetgëtver, maai' allereerst als goed werkgever diënt zie-rue menschen te zlullen kunlnen bespie den. Teneinde niemand te' ontmoeten, ging zij midden door hiet kreupelhout naar de plaats waar zijl gisteren gestaag had. Maar .er was niets te zien. De bladeren der oude beuk vielen ritselend' in 'tmos, en Sybilla kwam voorzichtig naderbij om opk teven op hetzelfde plekje to staan, waar Seraphine gisteren ge legjen "had. Haar blik viel op een wit ding, da|t tussehen het mos laig. Zij' raapte het op, hët was een fijne batisten Zlak- doek, waarin de naam Seraphine gebor duurd Was. Verschrikt keek Sybilla rond', doch zij kon nergens iemand ontdekken. Dien Zakdoek had men dus waarschijnlijk gisteren reeds verloren. Eenige dagen verliepen. Het memsclen- schuwe kind, dat door het bosch' en langs de ziee Zwierf, zóg vele vreemd® gezichten, zónder ooit zelf te worden opgemerkt, sloeg de manieren van die 'menschen met zeer natuurlijke nieuws gierigheid gade, verwonderde zich over hun toiletten, en begon pijnlijk Daar tie Tannbauser eenzaamheid terug te ver hangen, want die voortdurende angst dat zij gezien kón worden, en dat eeuwige verstoppertje spelen vermoeide ba)ar. 'IÉB i 1 XWordt

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1919 | | pagina 1