33e Jaargang Donderdag S» Januari tfM9 Sera pli i n e, FEUILLETON. De werkdag. 83 Uitgave van de NaKmi. Venn. LUCTOR Eï EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11.) Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUI.I L. $U-RG- :sao5[^n JQ Oosterbaa^n Le Cointre, Goes- VERSCHIJNT ELKEN .WERKDAG Abonnementsprijs! Per 3 maanden fr. p. post fl.7é' Losse nummers -0.06 Prijs der Advertentiën: 14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct Verhoogd met een tijdelijken oorlogstoeslag van 20 3-maal wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Bewijsnummers 5 cent- t 1 De regeering heeft in bewerking een wetsontwerp tot regeling van den acht urige» werkdag in fabrieken en werk plaatsen. Nader verneemt men, dat on der werkplaatsen verschillende bédrijVen begrepen zijh, zoodat onder anderen ook winkelbediendenklerken, k)élln©r-s en dergelijken onder dit ontwerp vallen. Niemand zal ontkennen, dat voora.l voor deze laatsten en ook voor fabrieksar beiders een overgang uit hun overdruk ken werktijd lot het genot van den acht urigen werkdag een onnoodige en o>n- gewenschte verbetering zou zijin. In 't algemeen juichen wij dan ook den voorgestelden maatregel toe, voorzioover hi) bedoelt den onbillijken, onnoodigen, schadelijken langen' arbeidsduur te ver korten. Of het een achturige arbeidsdag moei worden, laten wij in 'tmidden. In sommige bedrijven achten wij een zies- urigen arbeidsdag reeds lang genoeg; wij denken hierbij aan de glasblazerijen. In andere zal een negen-' of tfenurige ar beidsdag heelemaal geen scha doen. Een werkman, die 's morgens 6 uur aan den arbeid gaat, en na een arbeid van negen of zoo- noodig tien uren daags, om 6 uur 's avonds vrij is^-heeft nog gelegenheid genoeg om zich aan de conversatie met zijn gezin te wijden; en als hij er dan nog den vrijen Zaterdagmiddag bij heeft, een maatregel, op welker algemeen© in voering wij grooten prijs stellen, heeft met name de Christenwerkman, een goede gelegenheid om zijnen kinderen meerma len het genot te verschaffen van eens een halven dag met vader en moeder bniten te zijin. Toch zijin er mog verscheidene bezwa ren, waarvoor wij, schoon in het afge trokken©, voorstanders van den door te voeren maatregel, de oogen niet mogen sluiten. •Wijl houden ons bij onze overdenkingen •een en ander alleen aan de aankondi ging: fabrieken en werkplaatsen. Men kan 't vraagstuk van den 8-uri- gen werkdag beschouwen van het stand punt van den producent en dat van den consument; en zoo men dat van den producent kiest, zich plaatsen op dat van den patroon en dat van den werk man; en indien men den patroon bijl- valt, zich stellen op dat van den groot industrieel en dat Van dë kleine baasjes. Da indruk zal verschillend zijn, al naar gelang men zich een van al deze genoemde standpunten koos. Het spreekt van zélf, dat bij invoe ring van den 8-urigen werkdag de meer dere kosten, welke dezle maatregel mee brengt, verhaald worden op de consu menten, op de gebruikers. Wel' zeggen de .voorstanders, flat fle meerdere uitgaven niet zoo groot zullen rijn, dewijl de werkman bij' vermindering van den dagelijkschen arbeidsduur meer intensief werk zla.l leveren; en hij in acht uren evenveel 'zal doen als vroe ger in tien. Doch wie een 'weinig met j0, van den arbeid bekend Is, f J 5e, profetie den schouder op- ij j v11 dat in een enkel Ledrrjï de intensiteit een weinig winnen zal, doch in de meeste bédrijven zal men dit wel met behoeven te verwach- ^,en' vooral wtet sinds d© leer bij vel© werklieden heeft ingang gevonden, dat men niet al 'zijn arbeidskracht moet ge ven, en rekening houden moet mn-t de U. Z. VON MANTEUFFEL. \C5) 0' Het verkwikkelijke onderhoud werd bier door bet binnentreden van eenige hcerein afgebroken, en niet meer voortgezet. Spoe dig daarop ging (de gravin heen. Zij wierp Latiius in 't voorbijgaan een blik toe, C v? longen bh'k, welke hem zbide u-i gehouden, doorzetten!" Deze één© 1 v rnaakta .hem trotscher dan h!ij ooit geweest was. Gravin Gisela zou zien, dat a zich niet 'in hem Kad 'vergist. D en vo geilden morgen ging een groot gezelschap van af de villa Regina op reis. Be gravin reed voorop met Math,us daarna Leona met Bel&ay, gevolgd door Lettow met mevrouw Muhlberg, welke na mevrouw von Belsay voor de meest on dernemende damie' van het reghwant gold. Mevrouw von Belsay was nog wat boos op Leona en kon bovendien haren arm npg niet gebruiken. Z-ij ging om deze twee redenen niet mejdö. .kaméraden, die minder arbmdskracht kun nen ontwikkelen, of misschien wel last hebben van iets ergers. Het blijft derhalve voor ons vaststaan, j dal. de 8-urige werkdag over 't algemeen 1 den patroon meer geld zal kosten, en hij die meerdere kosten op de' verbruikers j zal verhalen. j In gelijken geest sprak zich in de zit- j ting der Tweede Kamer van 12 December j a. p. ook minister de Vries uit. Hij z'eiie j •onder meer: "Wanneer dat als stelling j vooropstaat, dat, do prijzen der produ- j centen in .geen ge ca! naar boven mogen, dan moet de lieer Schaper wezen tegen den aehturigeii arbeidsdag....^) Kumien die verbruikers dit dragen? In sommige bedrijven zal dit nog wel gaan. Diamantslijpers, zijde we vers, goud- en zilversmeden en over 't algemeen alle fabrikanten van weeldeartikelen behoeven niet ongerust te zijh voor de gevolgen. Wie zich de weelde veroorlooft van in zijde te gaan, en zich te tooien met goud en diamanten, kan nog wel wat meer beialen voor al dergelijke, de- ijdtslheid prikkelende, weeldeartik len. Maar de overige bedrijven, die minder voor weelde of Smaak dan wel voor nut 'en dagelijfcsch gebruik, voor voedsel en deksel en kleeding 'hebben te werken? Is 't verstandig den huismoeders, die voor voedsel en kleeding en onderhoud van meubelen en bedriegers! en gordij- nen hebben te; zorgen, nog meer lasten op te leggen? Zijin onze. tijden er naar om de toch reeds zoo peperdure artibeleA van nut en smaak, de verbruiksartikelen, alle noodzakelijke levensbehoeften nog meer op te slaan? -De regeering gaat zwanger van 'tplan om de invoerrech ten o.'a. op onze eerste levensbehoeften belangrijk te verhoogen. Dit heeft na tuurlijk ten gevolge, dat op deze artike len door fabrikant en grossier en win kelier nog meer wordt opgelegd, dan 'bet inyoetrecht of de verhooging door de regeering gevorderd, bedraagt. I Zoo zal 't natuurlijk ook gaan, wan neer de financieel© gevolgen der invoe ring van den achturigen werkdag bekend zullen zijn. Heeft de producent berekend, dat dit hem voor een bepaald ar tikel op 'een verlies van, zeg 2Vg gulden komt te staan, 'dan legt bijl ,op dit artikel natuurlijk niet 2 ,gld. maar drie gulden. De maatregel heeft derhalve ten gevolge, dat de verbruiker niet al leen dal. meerder© betaalt, maar nog iets daarbij. Van 't standpunt der verbruikers ge zien, valt er derhalve voor de invoering van den achturigen werkdag niet veel te zeggen. Meer natuurlijk van 't standpunt van den producent, van den voortbrenger; en voornamelijk dat van den werkman. De arbeid in fabrieken is' in de laatste jaren vrijwat beter geregeld geworden, dank zij de wet, en de verbeterde in zichten en verhoudingen op 't terrein van den arbeid. Tegen de invoering van, een wettelijken normalen arbeidsdag in fa brieken en allicht ook "in sommige werk plaatsen behoeft derhalve _geon beZwaar 'te .bestaan. Daartoe is de arbeid aldaar veel te machinaal. In glasblazerijen schijnt zelfs een veel korten© arbeidsduur dan de achturige noodzakelijk. Er is geen en kele reden, waarom de meerdere bedrijfs kosten in die vakken niet op de ge bruikers zouden verhaald worden. Trou wens' de achturige werkdag of een iets langere bestaat al in vele fabrieken. Der- Mathus bracht dezen dag dus in „gein tamelijk gemengd gezelschap door. Graaf Rothen was een niet meer jonge vrijlg©- zei, welke 'zich den korten tijd, dien hij verplicht was elk jaar op Zijh majoraats- goed door te brengen, Zoo genoeglijk mo gelijk trachtte te maken. Hij was bij de keuze zijner gasten niet zeeir kieskeu- t-w zl? maar onderhoudend waren. geheel maakte een groots'chen en chi que» indruk, want voor jjjldpasseering, goede keuken, en goede wijhm was ge- zo gd. Er was zelfs een gravin Rotlien, een oude dame, flte bij het diner de honneurs w&a'rnajïi He VI a m#*?1 rmf- Ving. Men lunchte eerst en ging daarÜ op jacht. Mathus .week niet van de zijde der gravin en bemerkte 'dat Zijl harts tochtelijk veel van jagen hield. Ér werd wel niets geschoten, maar zijl hield tochl onafgebroken een pistool in de rechter hand. Na de jacht volgde het diner. BijNet dessert trokken de dames zich terug. Mathus moest natuurlijk meer drinken dan hij kon; daarvoor zorgden de heeren wel, die stil verrukt waren dat het mo del-jongetje in hun midden was. Na het diner werden de gasten in een "zaal verzocht, die ten detel© voor tooneel was ingericht en schitterend was halve hier ligt 't bezwaar niet. Maar wat Zal in andere vakken of be drijven deze maatregel ten gevolge heb ben? Men heeft wel eens beweerd, dat, wan neer aan den werkman meer gelegen heid gegeven wordt om thuis te zijn, dat hij dan, bijvoorbeeld, wanneer hij landarbeider is, zooveel en zoo lang op zijin eigen land gaat werken, dat de boer in wiens dienst hij,is, gaat zeggen, hij wetrkt op zijin eigen land en komt op bet mijne rusten. De voorspelling schijnt overdreven. Maai' het gevaar is niet denkbeeldig, dat de gelegenheid tot het rarriehjteii van allerlei arbeid in den vrijen tijd voor en bij particulieren,den werkman zóo- vèr brengt, dat hij meer lust gevoelt voor ,'teigen werk in "de avonduren, dan voor het werk in dienst van den patroon van den dag. Maar ©r fs nog meer. Gaan onzte timmerlieden, huis- en rij tuigschilders, smeden, stukadoors, behan gers, meubelmakers en stoffeerders, schoen- en kleermakers, boekbinders en liniëerders den achturigen werkdag invoe ren, dan openen Zij ;de gelegenheid aan hunne knechts, om in concurrentie niet. de patroons, 'in de vrije uren allerlei huiswerk te Verrichten. Een concurrentie, die nog verzwaard wordt, wanneer, ook de arbeiders "uit de .groot-industrie in deze zelfde vakken, bijvoorbeeld sigaren makers, kleedingmafcers en dergelijfcen, hun vrijen tijd op' gelijke wijze gaan be steden. De patroons Zuilen hierdoor min der werk krijgen; gevolg daarvan zal zijn ontslag van werklieden, en 'daardoor meer werkloosheid. Ja, 'erger nog, het gevaar is niet denkbeeldig dat kleine baasjes, hetzij ze alleen werken, of zich door een, twee óf drie knechts doen bijstaan, eveneens r werkloos wordenen dat be- teekent voor dezulken dei totale onder gang. Natuurlijk 'Zijn er verschillende bedrij ven, waarin dergelijke concurrentie door de arbeiders aan bun patroons niet kan worden aangedaan, dewijl de aard van bet bedrijf dit belet, of de gedachte er aan uitsluit. Bijvoorbeeld het mijnbedrijf, de spoorwegen en de vete fabrieken, waar in de werklieden slechts tot het maken van onderdeden in staat zijn. Gok is 't mogelijk, dat de arbeiders organisaties een poging Zullen wagen om uit hunne bedrijven alle beunhazerij te weren, of althans te verbieden. Wiij 'zijn echter op de uitvoerbaarheid van .eon dergelijken maatregel niet gerust. Handelingen blz. 7,10. Buitenland, Beknopi overzicht eaus ö&k toostend. De onlusten in Duitschland nemen al ernstiger karakter aan. Vrij "wat gemakkelijker en in zeker zin ook aantrekkelijker was het enkel© we ken geleden te schrijven over de Ont wikkeling der operaties op de verschil lende fronten dan nu over het verloop van den roeden ooirlog, die in de straten van Berlijn whrdt gevoerd. Berlijn, dat door een Duitseh blad zoo scherp maai- juist betiteld werd als het groote gekkenhuis aan de Spree. De dato'gisteren wierd uit Berlijn o.m. het volgende gemeld De opwinding neemt in de gehetö'e stad toe. De straatgevechten züjjn menigvuldiger verlicht. Graaf Rotlien blad een rondrei zend gezelschap verzocht literal de weken, dat hij op zijn kasteel vertoefde, den tijd wat op te korten. Natuurlijk had het gezelschap, wiens repertoire meest uit Movers- en spookgeschiedenissen be stond, zijn programma geheel moeten veranderen om het in overeenstamlming te brengen met zijn smaak. Maar ook hier in was hij niet zeer kieskeurig. Ter wille der dames was veel geschrapt, maar het stuk bleef toch hétzelfde, ert de toon evenals "de toiletten 'dier tooruael- speelsters hadden eigenlijk Id© damies moeten doen teruggaan. Men had dit wel is waai' vooruit kunnen weten. J.eona was het liefst dadelijk heengegaan, doch' zij trotseerde haar beter dan ik. Zij moest er 'doorheen. De heele geschiedenis was immers een daad van verzet. Langzamer hand begon het Naar te boeien en z'ij lachte met de anderen mee', zonder er over na te denken of dat, waarover zij lachte, ook eigenlijk haren bijval waard was. Midden tusschen al het leven, al bet toejuichen en bravo-roepen, hóórde zijl plotseling achter zich een naam noe men. Belisay zëide tegen eien der heeren: „Ja, Adliexstein zeide het!" Dit een© kleine woord was voldoende om een diepen blos op Leona's wangen te tooveren. Als hij en levendiger dan de vorige dagan. Terwijl de onderhandelingen weer mis lukten, zet de regearing hare pogingen voort de ordelievende bevolking te or- ganiseeren en te bewapenen, om de hoofd stad systematisch van de Spartacusnes- ten te zuiveren. Oin de Brandonburgsche poort, de groote stations, eenige kazer nes. en het commissariaat van politie 1 wordt hevig gestreden. In den middag was echter de beslissing nog niet, ge- j vallen. i De regeering is besloten, haar Ijogon- i njsn pogingen energiek door te zetLen en zoo noodig de hoofdplaatsen der Spar- tacisten vooral het commissariaat van politie met artillerie en vliegtuigen weer in het bezit der rechtmatige autoriteiten te brengen. Voor den eersten maat sedert bet uit brekender revolutie werd het bedrijfs leven ernstig gesloord en namen de straat gevechten een scherper karakter aan dan te voren. Ook "het aantal dooden en ge- woiïlen moet groot zijin, doch het is nog niet nauwkeurig te bepalen, daar bet verkeer grootelijfks verstoord is. Zéker is' hef. evenwel, dat de in Berlijn var- toevende buitenlanders, vooral do leden der neutrale missies, ongedeerd Zijn. Het spoor- en tramverkeer is grooten- deels nog niet hersteld. De spoorweg directies zijn echter besloten bat bedrijf weder op te vatten zoo ppoedig het be zit. der stations en der belangrijke ver keerspunten door de regeringstroepen verzekerd is. De Berlijnsche studenten hebban zich ter beschikking der regeoring Ebart Scheidemami gesteld en een. studenten- legioen gevormd, dat bij de 4de cava leriedivisie te Dalheim zal ingedeeld wor den I Bij' het A ah al terstationin de nabij heid der Spartacusdfukkeriji, speelden zich in den afgeloopen nacht bloedige geVach- ten af. De pogingen der Gpartacislen om het 'station te bezetten werden door de icgeeïingstroepen verijdeld. Die verliezen der Spartatusmannen moeien aanzienlijk Zijn. In den ochtend werd in verschillende doelen der "stad hevig gevuurd. Om half elf .openden de Spartacusmannen erin he vig vuur bij de Brandenburgsche Poort, die des nachts door de regeeringstroiepen genomen w.as. Er vielen verschillend)© dooden en gewontlen. De regeeringstroe- pen, die zich op het dak van de rijks kanselarij bevinden, bestreken voortdu rend de Wilhelmstrasse met machinege weren, zoodra als iemand de regeerings- gebouwen. durfde naderen. De Spartacusi- mannen hebben daarentegen d© daken, in do Dorotheastrasse met machinege weren bezet. Om elf uur openden de Spartacisten een heftigen aanval, op het oud© ministe rie van buitenlandsche zlaken en de rijks- kanteelarij1. Spoedig daarop vielen ook in de W i 1 hel mist rasse de eerste scholen. De gevechten 'zijn in den namiddag loege^ nomen en duren nog voort. Groote troepenmassa's worden nog voortdurend naar Berlijn opgeroepen, vooral artillerietroepen. jVoJksgemachtigde Ebert verklaarde jaan een pa,rtijjvriendDe re ge© ring z'al niet toegeven, noch capitulee- r e n. Zij is vast besloten den haar op gedrongen strijd door te zeiten tot de beslissing valt. Over den afloop van den strijd1 is zij niet in twijfel. 'Da huidige regeering zal zich niet zonder strijd, welken niemand der regeering wensehte, naar de door J1<MCWwmi I ttenm&iESStmtfK&SKc haar eens hier zag? Hier? Als hij eens boorde w'at zij hoorde en zag wat zij zag en hoorde hoe zij bravo" riep- en in de handen klapte? Haai' blos werd "dieper, maar ook des te driftiger weerde z'ij zich tegen daze goede slem. Hoe kwam het toch, dat zij er zoo dikwijls aan dacht, of hare han- delwijizte wel door hem zou worden goed gekeurd? Dat Jeek bijna alsof zij meer dan gewone belangstelling voor hem voel de? Het wjals daarom alleen" al haar hei lige plicht, elke gedachte aan hém met kracht terug te 'dringen. Ja, dat jv.as haar plicht en hét volgende oogenblik Was hij dan ook alweer vergeten: die onzichtbare waarschuwer!" Gravin Gisela gedroeg zich geheel an ders. Zij "lacht© zoo hartelijk als een: kind. Zij scheen Zich koninklijk te amusee ren en a.1 het lichtzinnige schéén langs haar oor en oog heen te glijden. Nadat het scherm gevallen was, begaf heit ge zelschap zich weer naar de prachtige zalen en daar was yoor elk soort spel gezorgd. Mathus probeerde zijn ontdaan .uiterlijk door verdubbelden dienstijver goed te maken en le hedeklkfcn, maar toch had hij een leeg gevoel, dat p;as verdween na een rit met gravin Gisela en een avond in gëztelschap' van Let- een schrikbewind bewapende minderheid schikken. We lieten gisteren al uitkomen, dat de gebeurtenissen te1 Berlijh aanstekelijk werken op het overige Duitschland. Nu lezen wij' weer, dat te Brunöwijk alle revolutionaire arbeiders staken uit sympathie voor Liebknecht c. s. Een socialistenleider uit Nederland (wat doet .de kerel er!?) die den Duit- schen revolutionairen toestand wilde lea- ren kennen verklaarde, dat ook in Neder land de revolutie niet meer tegen te houden is-. Gedurende een demonstratie werden de krantenbirreau's bestormd on onder strenge bewaking gesteld. - Het tramverkeer is er geheel stopge zet. In Büsseldorf spelen de revolutionairen al den baas, en in Dortmund streefden 'ze ook naar een „omwenteling. Z© ver zekeren zich in den regel 'teerst van het bezit der pers. In Dortmund schijlncn volgens nadere berichten, de Spartacisten echec geleden te hebben. Zoo schommelen de berichten ©n geven een Jieeld van iiiet-te-overziene verwar ring, die aanhouden zal, zoolang men zidh in hetzelfde kringetje z'al blijven bewegen, doordat de „regeering" wel over de noodig© middelen beschikt ombaar gezag te laten gelden, maar da.ar geen „aanvallend" gebruik van wil pf „kan maken, terwijl de Spartacuis-heeren er niet voor „terugschrikken om aanvallend op te treden, maar niet over voldoende machls-teiddelen blijkbaar beschikken. Men heeft nu maar kalm1 af te wach ten, totdat een of andere „gebeurtenis, do aankomst v.an nieuwe troepen in Ber lijn of een andere verschuiving in de machts-verhouding er toe leidt, dal dit kringetje verbroken wordt. Het nieuwe Engelsche Lagerhuis is nu als vólgt samengesteld: Coalitie. Unionisten 338, liberalen 136, nationaal- dc-mocraten 10. Totaal 484. N iet - c o al i tie. Arbeiderspartij ü9, unionisten 48,. li beralen 26, nationale partij2, onafhan ke! ijken 7, Sinn "Feiners 73, Iersche na tionalisten 7. Tolaal 222. Be coalitie-meerderheid is dus 262, ter wijl de unionisten in het geheel over 386 zetels "beschikken en dus eventueel op ;zichzelf staand de lakens in het Lagerhuis kunnen nitdeelen, Waarin zij de absolute meerderheid hebben. De voornaamste staatslieden der En terite stroomen reeds te "Parijs zjaanen. Men schat, dat de conferentie voor den voorloopigen vrede drie maanden z!al du ren. Aan het einde van de twjeede maand za.1 het verdrag gereed zijh om dan ge volmachtigden van den vijand te wor den voorgelegd, die zullen wortten uit- genoodigd oin naar Parijs te komen. Zij zullen een 'maand hebben om aan hun ïegeeringen de ejschen der GieaUieehdén over de brengen en wijzigingen voor te stellen. Het verdrag betreffend© den voorloo pigen vrede zal Jrevaüen1. ©en clau sule nopens het aanvaarden, door de En tente, van een Volkenbond; 2. d© vast stelling van het bedrag der schadeloos stelling, wielke Duitschland moet betalen, alsmede de wijze Van betaling3. 'd© vast stelling der grerizten. Zoodra de hoofd beginselen zijin vastgesteld an geformu leerd, zal president Wilson naar Amerika tow en Raval bij' den ritmeester Belsay doorgebracht. Be oorlog w;as nu openlijk verklaard en weid met groote hardnekkigheid voort gezet. Elke boetpredikatie der majoorsch© had bij Mathus juist de omgekeerde uit werking. Hij zag daarin slechts bevestigd wat gravin Ellas hem had gezégd en zijn voornemen omzich voortaan niet meer zoo te laten bedillen, werd vaster en vaster. Eindelijk reed Mathus wéér eens naar Störnheim. Hij was er sedert het bezoek met gravin Ellais jniet meer geweest ©n steeg met kloppend hart af. Oom kwam hem met de pijp in den mond tegemoet. Hij wist reeds alles van den aankoop van Heartsease en nam de zlaak niet zoo zwaai' op, daar hij overtuigd was, dat Mathus, als hijl„h|et paard na afloop der wedrennen weer verkocht, goede za ken zou doen. Bovendien was de oude heer de laatste veertien dagen niet in Altstadt geweest en had dus niets gehooid van alles wat men over den jongen Van der Edlen Tanne fluisterde, die zulk een vurige aanbidder der gravin wk113 en zulk een losbol werd. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1919 | | pagina 1