Woensdag November 1918
33e «laargang
Buitenland,
Binnenland.
Uit ds Provincis.
m. so
Uitgave van
ït Naam], Venn. LüCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes
LAK GE VORSTSTRAAT 219.
(Telefoon No. 11.)
Bureau te Middelburg:
SIR MA F. P. DHUIJ L. BURG-
Drukkers:
Oosferbaaa Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG:
Abenneméntsprjgs!
Per 3 maanden £r. p. post fl.75 j
Losse nummers- 0.05
Prjjs dér Advertentiëni
14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 cl.
Verhoogd met een tijdelijken oorlogstoeslag
van 20
3-maal wordt 2-rnaal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarde».
Bewijsnummers 5 ©ent.
Op Donderdag 28 November, den
naticnaien biddag, zal „DE ZEEUW"
NIET verschijnen.
go—immmg—
Van Kei krijgt een afstraffing.
„Het Volk" schrijft naar aanleiding
van de meening van den heer Van
Kol over de houding van mr. Troelstra
bit de jongste gebeurtenissen:
„Wjij stellen er prijs op, ,als ons
oordeel uit te spreken, dat na wat
er Zondag te Rotterdam is geschied,
de uitspraak .door Van Kol gedaan,
absoluut overbodig was, en ons zeer
pijnlijk heeft aangedaan. Wat Van
Kol Vertelt, kan alleen verbittering
wekken. Het doet ons leed1, dat de
vriendschap voor .Troelstra, waarop
hij zich beroept, hem niet heeft ge
noopt. thans te zwijgen, nu zijn af
wezigheid. hem heeft verhinderd te
spreken toen het tijd. was.
Wij zouden boven dit citaat óók kun
nen zetten: De S. D. A. P. contra de
Vrijheid van het woord
am ei» Ti
Woerdets en daden.
De parlementaire kroniekschrijver in
het Rott. Nbl. besluit zijn overzicht
van de afgeloopen week met de vol
gende opmerking
„De Tweede Kamer in haar tegen
woordige samenstelling hield Vrijdag
j.l. haar 26e vergadering. In Idie zit
tingen werden reeds meer dan 500
pagina's! Van de Handelingen volgei
praat. Wanneer men weet, 'dat elke
pagina ongeveer 150 regels telt, en
elke regel circa 9 woorden, dan komt
men tot het respectabele getal van
675.000 woorden, welke sedert einde
September van de lippen van de Hoog-
Edel Gestrenge Heeren zijn gevloeid.
Tegenover dit reuzen aantal woor
den staan slechts luttele daadzaken,
want de debatten vormden tot dusver
niets anders dan een ketting van in
terpellatie- en motie-schakels."
Wien de schoen past,
Liberalisme en Socialisme weten er
wel meer van.
Men ziet, dat E. V. nog geen even-
iredigheid tusschen woorden en daden
waarborgt I
ifll flii! £1 M i
Beknopt overzicht ven den toestand.
De ellende in Duitschland stijgt met
den dag.
De voorzitter der Duitsche wapen-
slilstandscommissie heeft er Maanda'g
den president der internationale com
missie op gewezen, .dat ten gevolge
van de strenge voorwaarden, die de
blokkade hebben verscherpt, de ge
ringe aanvoer van den oorlogstijd nog
dreigt in fe krimpen en rruet name
de yisscherij met ondergang wordt be
dreigd. De orde in alle havensteden
loopt nu al gevaar daar de zeelieden
en visschers zonder werk zitten.
De voorzitter der Loge van de Duit
sche vrijmetselaars te Darmstadt, sein
de draadloos aan de Ver. Groote Loge
van Engeland te Londen en aan allen
'n ernstige sineekstem om hulp. Hieruit
blijkt, dat millioenen vrouwen en kin
deren, door de hard© voorwaarden van
den wapenstilstand, den hongerdood
zijrt prijsgegeven. Helpt ons, geliefde
broeders, zoo luidt hot slot van het
telegram, dat ook te Goes werd op
gevangen, millioenen verslagen harten
roepen tot u om hulp. Helpt de .we
duwen met trouwe broederschap.
Ernstige gevaren dreigen, volgens
Solt, van buiten en van binnen. De
tegenstanders van Duitschland lieten
zich door hun victorie-hartstocht me-
üesleepen en schenen het op het leven
van bet rijk aan te leggen, terwijl in
nerlijk dat leven bedreigd werd door
de strevingen naar afscheiding. En zoo
donker zag de, staatssecretaris, -wat
den laatsten factor vooral betreft, den
toestand m, dat hij als zijn meening te
kennen gat dat de ©ogenblikkelijke'
toöstanu alle lie op op vrede verniel-
tigde.
Wilson mag zich wel zeer haasten,
wil hij' ernstig trachten den groeten
nood eenigszins te lenigen.
Straks is het voor duizenden en tien
duizenden te laat.
Solf verklaarde zijn eenige hoop te
stellen op de conferentie der Duitsche
bondstaten, waarvoor hij sprak. Deze
moest beslissen, dat de centrale macht,
onder geen andere macht zou staan.
ouder het oude bewind hadden de
tegenwoordige machthebbers met
smaad van een „bij-regeering" gespro
ken, welke niet door de afzonder
lijke staten erkend werd en de bui-
tenlandsche politiek moest in handen
van de rijksregeerinig! berusten.
Korte berichten.
Uit Australië zal nu onverwijld
45000 Jton tarwe naar Europa ge
bracht worden.
Clemenceau gaat 4 Dec. voor
twee dagen naar Londen, daarna naar
Metz, en Straatsburg.
De Roemeniërs ruiden Zeven
bergen binnen. Keulen is reeds, door
de geallieerden bezet.
Het Fransche s.sr Felix Thauas
is in de lucht gevlogen6 man pmgej-
komen.
Poolsche soldaten uit Pruisen,
wier aantal te Warschau op 5000 en
in geheel Rolen op 10.000 man -ge
schat worden, hebben een Poolsche
regeering .gevormd.
Het Weensche blad. „Abend" pu
bliceert volgens een Wolff-telegram,
een document, waaruit blijkt, dat ex-
kèizer Karei in zijn kwaliteit van op
perbevelhebber van het leger een jaar
geld van IV2 millioen kronen ont
ving. Einde Mei 1918 werd deze re
geling met terugwerkende kracht vast
gesteld, zoodat de keizer voor zijn af
danking nog- 2V2 millioen kronen ont
ving, Ook voor November werd vol
gens de socialistische „Arbeiterszei-
tung" „salaris" uitbetaald, ofschoon
de keizer op 2 November het opper
bevel neergelegd 'had.
In Denemarken is van regeerings-
wege een commissie gevormd, om le
ger en vloot te hervormen.
Naar de „Manchester Guardian"
meldt, is He levensstandaard in Enge
land in totaal W pCt. hooger dan in
Juli T9Ï4'.
De Hongaarsche minister van
landbouw heeft verklaard, dat van bet
grootgrondbezit en bet grootkapitaal
een deel zonder vergoeding in eigen
dom van den staat resp. het volk
diende over te gaan.
In Frankrijk zullen weldra de
oude lichtingen worden gedemobili
seerd, ten getale van ongeveer 500.000
man per maand,
Het aantal Amerikaansche doo-
den in den oorlog is- niet 52.169 (zoo-
als eerst, werd opgegeven) maar
53.169.
Volgens een Havasbericht zohcl de
nieuwe gemeenteraad van Metz tele
grammen van hulde aan Poincaré en
Clemenceau, opende 'een 'inschrijving!
voor de Fransche oorlogsverminkten,
en besloot ,de straten de 'namen van
vóór 1871 terug te geven. De nieuw©
straten zullen naar Fransche generaals
worden genoemd.
Uit vele plaatsen in België ver
namen we, dat er onlusten hebben
plaats gehad, 'doordat Belgen buiten
sporigheden pleegden tegenover die
genen, die gedurende den .oorlog heb
ben gewerkt voor en geleverd aan de
Duitschers. In Tongeren was het Zon
dag en Maandag buitenmate onrustig.
De vernielingen en plunderingen wa
ren van dien aard, dat «.vele Tongera-
naren gevlucht zijn naar Holland, ook
naar Maastricht.
Koning George zal in December
een officieel bezoek brengen aan ko
ning Albert.
Woensdag zal de beurs te Brussel
worden heropend. De Duitschers zul
len van de effectenbeurs worden uit
gesloten.
De Berlijnsche stadscommandant,
geett in overweging bij de feestelijke
ontvangst der terugkeeremde troepen
de oude rijksvlaggen te gebruiken
voorzien van roode wimpels.
De Moskousche pers meldt, dat
voor revolutionaire doeleinden 26
millioen roebel beschikbaar zijn ge
steld. Aan de gegoede klassen is een
belasting van 10 milliard opgelegd.
De te Berlijn aangekomen verte
genwoordiger van Duitsch-Oostenrijk,
dr. L. Hartmann, heeft verklaard, dat
de Duitsch-Oostenrijksche' republiek
reeds besloten heeft zich bij het Duit
sche rijk aan te sluiten.
Botha en andere Zuid-Afrikaan-
sohe staatslieden 'zijn naar Engeland
vertrokken om 'aan de vredesconferen
tie deel te nemen. Ook de premiers
van Kieuw-Zeeland 'en New-Foundlanid
worden in Engeland verwacht.
Op grond van een vrije stemming
is Rosegg (m Karinthië) door Zuid-
slavische posten bezet.
In Roemenië is het parlement
ontbonden en een constituante bijeen
geroepen. De verkiezingen zullen in
Januari plaats hebben.
Het Engelsche ministerie van oor
log beeft een ontwerp aangekondigd
omtrent een uitbreiding van den mili
tairen dienst in het Britsche leger om
mannen beschikbaar te hebben voor
lelie g arnizoenen in de overzeesche ge
bieden, alsmede de noodige reserves
in het land zelf.
Koning George vertrekt vandaag
met den prins van Wales en prins
Albert van het Buckinghampaleis op
weg naar Frankrijk. Donderdagmiddag
wordt de koning te Parijs verwacht.
Tweede Kamer.
Reeds verleden Vrijdag is de lastige
zaak van ld® binnenschipperijl aan de orde
gekomen; gisteren is z'ij! vierder afgewerkt.
Veel verder is rij niet gekomen, aangezien
het wetsontwerp1, dat zl. h. s. wérd aan
genomen, aan de Regieéring algemeen©
bevoegdheden schenkt en het geheel tie
vraag zal blijVen welk gebruik de Ré-
geering van die bevoegdheid maken zal.
Iets is er reeds van bekend.- Immers de
Minister van Landbouw zal een commis
sie benoemen, welke hem van advies
zal dienen over ,de te' treffen regeling.
Doch wederom: veel is dat niet. Want
de uitslag van die commissie is geheel
onzeker.
Met een ander ontwierpi ging 't niet
zoo voorspoedig.
Er werd n.l. een contract voorgesteld
tusschen den Staat en de Maatschappij
Zeeland, voornamelijk ten bate van het
vervoer van de „mail" op' Engeland. Te
genover de verplichtingen der maatschap
pij strekkend tot verveer staan verplich
tingen van den Staat van finantiëelen
aard. Daarbij' krijgt de minister van Wa
terstaat zteggenschap in de arbeidsvoor
waarden van het personeel der maat
schappij'. Aan idie arbeidsvoorwaarden viel
heel Wat te verbeteren. Qver onvol
doendheid der arbeidsvoorwaarden waren!
eigenlijk allen het eens. Uit -de„ toezeg
gingen van Minister Iiönig was ook op' te
maken, dat hij het de maatschappij niet
makkelijk zou maken.
Bovendien beloofde dia Minister, dat
hij over die voorwaarden de organisatie
eerst zou hooren.
Maar het ontwerp had tegen rich, zegt
de Msb., dat het voor oorlogstoestanden
betekend was en nu, omdat bet van
1 October 1918 tot 1 Januari 1920 gelden
zou, voor vredestijd zou moeten gelden.
Dit contract geldt voor den termijni
1 October 1918—31 December 1919- Het
is gebaseerd op den toestand ter zee,
zooals die was te voorzien in Juli j.l.,
toen het contract geMoten is. Thans Zijln
echter de vooruitrichten voor 1919 ge
heel anders. In plaats van enkele vaar
ten, plotseling geschiedend, en daardoor
weinig opbrengend aan reizigers- en goe
derenvervoer, zijln thans geregelde vaar
ten waarschijnlijk, welke uit dien hoofde
waa'rschijhlijk veel meer 'zullen opbren
gen.
Het contract kent buiten de vast© ver
goeding voor gereed zijln a f425.000 per
jaar, vergoedingen per vaart, n.l. f3500
voor de eerste vaart pier etmaal, f3225
voor de tweede.
Dat woïdt veel te duur als' er gere
geld gevaren wordt en reizigers- en goe
derenvervoer wteer normaal opbrengen.
Minister König kon de juistheid van
■een en ander niiet bestrijden en verklaarde
er prijls op te stellen liever met eein ge
wijzigd ontwerp' te komen waarvoor hij
schorsing der beraadslaging vroeg.
Slaolie.
De Fransch-Hollandsche Oliefabrié-
ken v.h. Calvé-Delft te Delft hebben
een organisatie in bet leven geroepen
waardoor bet mogelijk is, zonder dis
tributie van regeeringswege, He sla
olie bet publiek te doen bereiken en
bet gevaar uit te jStehakelen,, dat het
artikel in den kettinghandel geraakt.
Deze regeling komt hierop neer, dat.
verbruikers aanvragen, om slaolie te
mogen ontvangen, rechtstreeks indie
nen bij de voornoemde Fransch-Hol
landsche Oliefabrieken; bij hun bestel
lingen zullen zij hebben'aan te geven,
door bemiddeling van welken winke
lier zij de olie wenschen te ontvan
gen.
De Fransch-Hollandsche Oliefabrie
ken zenden de bestelde partijen aan
den winkelier af, en geven tegelijker-
i tijd aan den verbruiker kennis, dat
aan. den door ben genoemden winke
lier de bestelde slaolie is toegezon
den.
Nieuw lid. ,yan de Tweede
Kame r.
In de gisternamiddag gehouden zit
ting van het centraal is'tern bur eau is
tot lid van de Tweede Kamer, in de
plaats van wijlen den heer W. H. Boo
gaard!, benoemd 'verklaard de been
J. van RijZewijk te Tilburg.
B ur ge rwachten.
Zeer binnenkort is te verwachten
een circulaire van den minister van
binnenlandsche zaken, in overleg met
diens ambtgenoot van oorlog, tot de
burgemeesters van de grootere ge
meenten, waarbij deze worden aange
spoord, vooraanstaande ingezetenen,
hunner gemeenten op te wekken, het
initiatief te nemen tot vorming van
burgerwachten, die in moeilijke tijden
de taak der politie kunnen verlichten,
Allerlei.
Er zullen in ons land 34000 paar
den geslacht worden, waarvan het
vleesch zal gedistribueerd worden.
De Ned. gezant te Petersburg is in
ons land gearriveerd.
Het Duitschgezinde weekblad De
Toekomst zal ophouden te verschijnen.
Mr. Troelstra moet, naar uit Den
Haag aan d'e Prov. Gron. Ct. wordt
gemeld, zeer ernstig ziek zijn; bij zal
eenigen tijd het bed moeten houden
en lang rust moeten nemen om zijn
diep geschokt zenuwgestel weer m
orde te brengen.
De veehandel zal zoo spoedig moge
lijk vrij gegeven worden.
De kolenaanvoer uit Duitschland is
tot nader order uitgesteld, zegt De
Tel.
Volgens' Reuter overwegen de gealli
eerden de uitlevering van den ex-kei
zer te vragfen.
De Koningin zal 6 Dec. haar feeste-
lijken intocht te Apeldoorn houden.
Een Neef. s,.s. is: van Rodterdajm
naar New-York vertrokken om een la
ding boterolie te balen.
De Koningin-Moeder begaf zich- bé
denmiddag per electrischen trein naar
Rotterdam om op het Raadhuis ge
tuige te zijn van de hulde, die H. M.
de Koningin gebracht zal worden.
Mr. D. H. Andreae wordt handels-
attaché te Washington, de heer F. B.
's Jacob te Londen.
Minister Ruys heeft gisteren een
commissie ontvangen uit S. D. A. R. en
N.V.V.
Engeland heTvat den uitvoer naar
Nederland op vergunningen, behalve
voor katoenen en wollen stoffen.
In een officieel bericht zegt de Ned.
regeering, dat de wapenstilstand vrij
lating der geïnterneerden meebracht,
waarom er ook geen bezwaar kan be
staan, om ongewapende Duitschers
door Limburg 'te laten gaan. -
Oorlogsschepen in onze wateren
worden geïnterneerd. Uit België ko
mende handelsschepen mogen vrij
naar Duitschland varen.
V
De l'eiding der Antirev.
Partij.
In de vacatures, ontstaan door het
bedanken van dr. A. Kuyper als voor
zitter en Minister ld en burg als onder
voorzitter van bet Centraal Comité, is
in, de vergadering van Maandag 25
November voorzien.
Door het Centraal Comité is als tij
delijk voorzitter 'aangewezen de heer
H. Colijn, lid van cte Eerste Kamer
der Staten-Generaal, en als tijdelijk
ondervoorzitter prot. mr. P. A. Die
penhorst. (Rott.)
Hervormingsplan antï'gew
p ar tij.
De anti-rev. kiesvereen. „N. en O."
te Stad- en Ambt-Doetinchem bieden
het bestuur van de S ta ten - kiesk rin'gr
centrale Aalten het volgende schema
voer een hervormingsprogram del*
antirevolutionaire partij aan
I. Verbeteringen op staatkundig ge
bied; Buitenlanid'scbe politiek; aan
sluiting Statenbond; vrije wereldhan
del afschaffing geheime diplomatie.
Koloniale politiek:: Invoering zelfbe
stuur (geleidelijk); in exploitatie bren
gen natuurlijke hulpbronnenland
bouw, mineralen, enz.; krachtige be
vordering ontwikkeling Suriname en
Curasao; steun Christelijke zending.
Binnenlandsche politiek. Wetgeven
de macht: Afschaffing Eerste Kamer;
instelling Kamer van Belangen; aan
vaarding algemeen Vrouwenkiesrecht.
Rechterlijke macht: Domoeratiseering
(juryrechtbanken)'; voor ieder gelijk en
snel recht; hervorming gevangeniswe
zen; invoering administratieve recht
spraak.
Uitvoerende macht. Toestemming
volksvertegenwoordiging voor het ver-.
klarelnl Van oorlog. Afschaffing legéf
en vloot, zoodra ook andere mogend
heden daartoe overgaan. Zoolang dit
niet is geschiedverbetering militaire
rechtspleging. Arbitrage. Vereenvoudi
ging administratie, in de eerste plaats
door, opheffing onnoodige colleges,
commission en ambtenaren. Afschaf
fing jachtrecht. Wijziging notariswet
(notaris openbaar ambtenaar, verbod
immoreele wijze van verkooping).
II. Verbeteringen op Sociaal gebied.
L Erbarming en deernis met Ideta
ellendige, ook met den ellendige Idoor
eigen schuld, en recht voor den ver
drukte. 2. Sturen in democratische
richtingBij benoemingen op alle ter
rein geen rekening houden met standi^
maar uitsluitend met geschiktheid eü
kenning van minderheden als'
waardig. 3. Verzekeringswetten, a. Uit
voering, aanvulling' en uitbreiding veï^
zekeringswetten Talma. b. Beter toei
zicht op het particuliere vcrzekeringsli
.wezen. 4. Achturige werkdag in alld
bedrijven, waarin het noodig en moja
gelijk is. 5. Vakorganisatie, a;. Erkem
ning en wettelijke regeling, b. Samen'-i
werking} itusschen patroon en arbei
der. 6. Privaat bezit. a. Betere regef-
ling; opheffing schrille tegenstellingen,
h. Beperking grondbtezit. c. Wijziging
onteigeningswet in democratischen
geest. Eenvoudiger wijze van ont
eigening met kort proces Jen behoeve
van uitbreiding bebouwde kommen,
wegenaanleg, volkshuisvesting, electri-
citeit, gas en waterleiding. 7. Woning
bouw: Krachtige voorziening in iden
woningnood.. 8. Elec triciteitsv oorzie'
ningElectrificatie. van het geheel©
land van (rijkswege. 9. Onderwijsa.
Algeheele gelijkstelling openbaar en
bijzonder, b. Onbeperkte gelegenheid
voor intellectueel aangelegde minder
heden tot opleiding bij middelbaar en
hooger onderwijs, c. Wettelijke 'rege
ling ambachtsonderwïjs. 10. Kunst. Be
scherming van de kunst. Toekenning
van de plaats, welke haar toekomt in
Staat., Provincie en Gemeente bij ste-
denaanleg, bouw en aanleg. 11. Ze
delijkheid. Bevordering openbare ze
delijkheid. Bescherming groote gezin
nen. Sluiting Schiedam. Zoolang dit
niet is geschied, invoering plaatselijke
keuze. Bevordering Zondagsrust.
Aan den voorzitter der antirev. Ka
merclub is bovendien verzocht zoodra
mogelijk 't initiatief te nemen tot 'het
beleggen van een Deputatenvergadet-
ring of tenminste een vergadering van
het Centralen-Convent ter voorberei
ding; eener Doput a ten vergadering en
vaststelling- onzer gedragslijn.
De memorie van toelichting is o m.
onderteekend door den heer W. S. J.
Tenkink en Ds. S. Huismans.
Dei Minister van Landbouw zal rich
einde dezer week naar Zeeland begeven,
vergezeld van den regeeringsadviseur den
heler Spanjaard, t'ein einidei. züc'h op dio
hoogte te stellen van de oogstresultaten;
meier in het bijzonder van die van aard
appelen.
Bondsring „Welst-Z,uiid-Rievö-
land en N00 rid-B. 1©vie| 1 and." Op
Donderdag 28 Nov., hoopt D.V. bovteng^
noeimdle Bondsring;, fcljm Diankdagvergades»
ring tel houden in de Geref. Kmrk te Hein-
bemsz'and. Daar zulllen behandeld worden
1. „D© Jong. Vier. _ein het sociale leven. 1
door C. Lpfcersö van. Heinkenszand. 2.
Marcus etn 'rijn Elvangieliel" door Chr.
Meilste' van Nieuwdorp.'
Allleln, dijö bfeilang stelten in dezen ar
beid wortdiein opgewekt delzfe vergadering; te
beizoiekfen. Immers zien wij thans op de
agenda |een onderwerp, dat vooral in deze
dagen, als zjepr actueel mag beschouwd
worden. Die „Jong. Vei-, en het sociale
levlen" zal ons opehbareh wat men op
dit terrein van ons té wachten heeft.
Ook zullen wie lelt» mogen beluisteren,
omtrent ons dierbaar Woord van God,
opdat wij ook daarin mogen tolejneimen, in
.kennis van God jein in liefde tot pnzjein
Zaligmaker, J|eizus Christus,
Middelburg. In die buitengewone ver
gadering van aandeelhouders van da
stoomtram „Walcheren" werd tat cöan-
missaris in del vacature, ontstaan door
bet ovterlijdein van den heer J. A. Zip;
gekozen dé heer T. H. de Meester.
Goes. Gisteravond is de jaarvergadering
gehouden van hielt Volkshuis. Na ppe-