Mo. 39
ilonderdaif 14 November 1918
33e «laar gang
8 e r a p h i n e,
WERELDOORLOG
1914-1918.
.«■e
FEUILLETON.
Bïnneniand.
Uitgave va*
fa Naaml. Vena. LUCTOR ET EMERG®,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
(Telefoon Ne. 11.)
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. D HU IJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaaa Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG-
anraeat spr g s:
Tnaanden Ér. p. post f 1.75
Losse nummers
-0.05
Prgs dar Adverteatiëns
1-—4 regels f0.80, iedere regel meer 20 et
Verhoogd met een tjjdoljjken oorlogstoeslag
va* SQ •/.-
3-maal wordt 6-maal beaefcead.
BÜ abonnement voordeelig* voorwaarden.
Bewijsnummers 5 eeot.
Naar de anarchie?
Er zfpi duistere machten bezig om alle
gezag in Europa omver te werpen, of
deze omverwerping voor te bereiden-
Men ziet niets, maar men voelt toch:
•r is wat.
De onzekerheid van den toestand en
ran de toekomst maakt de benauwing
nog erger.
Mr. Troelstra heeft dezer dagen te Rot
terdam gezegd, dat de S- D.' .A P. op
haar Congres van a. s Zondag de vraag
zal bespreken of men tot oprichting van
de arbeidersraden en de soldatenraden
zal overgaan, en dat, zoo deze vraag
bevestigd beantwoord wordt, deze s o -
viets ook het opperste gezag in den
Staat moeten zijn.
En in de Tweede-Kamerzitting van Dins
dag heeft hij 't duidelijk uitgesproken, dat
het zoo moet, en dat de rechtsgrond voor
deze revolutie is: noodzaak en „onze"
wilbedoelende hiermee den wil der
sociaal -demo era ten
Men. is derhalve gewaarschuwd-
Voor een vijand, die 't openlijk zegt,
kan men zich wachten.
Maar er zijn nog andere krachten,
voor welke men zich niet wachten kan-
Dit. zijn zij, die in 't geheim allerlei voor
bereiden, waartegen men niet gewa
pend is..
Daanom dient nu reeds onder ons vast
te staan, dat allen, van wat rang of
stand ook, die nog prijs stelt op den
Christennaam, wat er ook gebeure, zich
scharen rondom de Regeering als de
draagster van het gezag.
Trouwens,- wanneer de nood aan den
man kwam 1903 heeft 't bewezen
zou de heele Christenheid, datzijn zij
die door 't geloof in den Christus zich
één weten met de anderen, zich scharen
rondom den Troon van Oranje. En gelijk
in 1903 Patrimonium voorop ging, zou
den ook dan onze Christen-werklieden,
onze Antirevolutionaire Kiesvereenigingen
on alle verspreide Christenen zich vereeni
gen tot steun van het hoogste Lands
gezag.
Bereids zij, voor wat Zeeland aangaat,
het der Regeering toe te roepen: Regee
ring, sta pal in Godes kracht 1 Indien
gij gelooft de Heere is met ul Ook het
Zeeuwsche Christenvolk bidt voor u, en
-biedt a zijn zedelijken steun.
Gee» Noodzaak.
De rechtsgrond voor de door ma-. Troel
stra aangekondigde revolutie is de nood
zaak.
Aangenomen dat, des neen, noodzaak
rechtsgrond kan zijn, dan mag de vraag
luiden: is hier noodzaak?
De regeering die wij nu hebben, heeft
terstond bij haar optreden de distributie-
maatregelen verzacht, de sociale wetge
ving ter hand genomen, het militairisme
gebreideld, de geheimzinnigheden der di
plomatie gestuit.
Zij heeft getoond de volksnooden te
begrijpen, door in haar program velerlei
op te nemen, dat door democraten van
alle .tijden en richtingen als voor den
arbeid en de volksvrijheid noodzakelijk
is, aangeprezen.
En nu, in een manifest aan het Neder-
landsche volk, zet de regeering hare plan
nen uiteen in zake veel dat door „het
volk" geëiseht werd.
Zij demobiliseert zoover 't maar immer
door U. Z. VON MANTKUFFEL.
37.) o—
Ét hielp öu!s| niets aan; er moest
geduldig worden gewacht. Tegen het
avondeten kwam! majoor Von Wierther,
«haar met hem meer officieren, zooals
|dat altijd, (daar in huis gebruikelijk
was. Leon kwam, als altijd, het laatst
binnen, en ina|m zwijgend plaats. Hij
zag, bleek en sprak met nietoanjd. (Men
fluisterde weer dat Marfond den dienst
zou verlaten. Waarom (daarover ver
schilde mien van taeening en de tegen
woordigheid zijner zuster belette, dat
bet gesprek hierover algemeen werd.
Des te levendiger sprak men er over,
dat hij zijn „Haertsease" wilde ver
knopen. Allen keken Mathus aan, ieder
ïiajcl hom Ihiöt idler gogunicL. Lottow dio
dolgraag een beschermenden toon aan
sloeg;, hoe slecht dit ook bij ;z%i heele
wezen paste, zeide: „Ik zou hem maar
nemen.
„Wat een onzin I" zeide mijnheer
Voh Sternjheim, maar voegde er
zachtjes, tot zijn dochter gewend, aan
toe: ..Arme jongen! ik zag het paard
laatst, hot is als geknipt voor hem!"
Zif 'knikte, doch zeide hardop: „Ja,
kan: Zij draagt zorg voor werklooze gede-
mobiliseerden. Zij maakt de militaire voor
raden voor de burgers vrij.
Schoenen, kleeren, broodrantsoen, vet,
en wat al niet meer, het staat al gun-
stigei-.
j Gunstiger ook de graanaanvoer ,de
distributie van zeep, petroleum, katoen en
wol.
Er is derhalve geen noodzaak voor
eenige verandering-
Hiermee vervalt één rechtsgrond.
En de andere?
De andere rechtsgrond zou zijn de wil
der sociaal-democraten, de wil van „het"
volk.
De revolutie heeft altijd geleerd, dat
de wil der meerderheid wet, en dus
rechtsgrond is.
Heeft de soc.-dem. partij een meerder
heid?
Zij heeft slechts het vierde der bevol
king achter zich; en nog wel in 't aller
gunstigste geval-
Zij heeft derhalve geen recht een, wat
zij noemt, volksregeering te eischen- Zij
vormt een minderheid; een klein deel
der bevolking. Zou die over 't grootere
deel, over de meerderheid heerschen?
Waaraan zou de S.D.A.P. dat recht ont-
leenen?
Derhalve ook de „volks" wil is evenmin
een rechtsgrond.
Men late zich door het bruuske optre
den der S.D.A.P. niet van de wijs brengen.
Neerlands grootste deel, drie vierden
liberalen en „rechtschen", neutrale-
bonders en plattelanders zij zijn van
deze door Troelstra geëischte overdracht
van macht niet gediend.
Naai- den mensch gesproken behoeft
hieromtrent geen vrees te bestaan.
Zoo maar de nationale geschillen wij
ken voor de nationale belangen;' fen het
Christenvolk in de kracht Gods vastbera
den zich tegen den stroom der Revolutie
verzet, en anderen er van terughoudt-
De Statenverkiezingen.
Men vraagt ©ns om raad hoe te ban-
delea met de Statenverkiezingen, dit
wordt tijd.
Wij kunnen wel een en ander voor
schrijven, maar dat behoort niet tot
®nze bevoegdheid
Het Previaciaal Comité is daartoe
aangewezen. En zoolang dat Co»ité ons
niets zegt, kunnen wjj niet praten.
Wï kunnen derhalve niets deen, en al
leen hepen dat het Provinciaal Comité de
aasdacht op deze aangelegenheid ge
vestigd houdt.
Beknept overzicht van den toestand.
Keizer Karei is afgedankt.
Het feit ligt geheel ini de lijln der ge
beurtenissen.
Die afdanking is het logische gevolg
van het besluit van den Duitsch-Oosteiï-
rijkschen staatsraad tot aansluiting bij de
Duitsche republiek.
Keizer Karei heeft hieruit de meest
voor de hand lig'genide conclusie getrok-
het zou groote dwaasheid zijn! Zulke
paarden deugen voor jou niet, want
jij met je waaghalzerij zou in (staat
zijin er mlee over een bevroren hin
derlaag heen te willen springen, waar
ieder paard de bteenen bij breken kan."
Mathus verdedigde zich' lachend,
'doch 'zonder gevolg.
„O neen, ineen, nog (denk jk aan
den schrik, dien je mij toet (dien vos
hebt. bezorgd 1"
„Wat was (da-tl voor een schrik?"
vreeg juffrouw von Marlord.
„Wat dat wate1?/ Het was zijn
eerste paard, en een kostbaar dier ho-
Venidien. Ik erger mie nog als ik aan die
onbezonnenheid, denk i Mathus galop
peerde er mee over 'die besneeuwde
heide en komt) bij den grootten ivüj'-
ver die bevroren was. Ik begrijp nog
niet welke booze geest hem influis
terde dat hiet een ontzettend genoegen
was om oVer dat ijs heen te galop-
peeren!"
„Het paard stond scherp," veront
schuldigde Mathus.
„O ja, zeker! Maar wat helpt dat
als het ijs midden in den vijver barst
en breekt en Wij (nog dankbaar moesten
wezen, dat gijl ter het levten (nog af
bracht. Maar ;aan dergelijke dolle-
niausstreken is zijn leven rijk !"-
ïtAtoml kort daarna op en majoor
von Werther, die wel begreep dat zijn
ken en van de verdere leiding dier staats
zaken afgezien.
Hij is heengegaan, de man, die met
recht mocht zeggen:
„Sinds mijln troonbestijging was ik er
voortdurend op uit, mijin volken uit de ver
schrikkingen van den oorlog uit te lei
den, aan het uitbreken waarvan ik geens-
i zins schuldig ben. Ik heb ni©t getalmd,
het grondwettelijke leven te herstellen en
den volken den weg tot zelfstandige ont
wikkeling geopend".
De keizer is met zijn gezin naar Eckart-
sau, een kroondomein in Neder-Oosten-
rijk, vertrokken, waar hij Verblijf z'al hou
den onder toezicht van den Raad van
State.
In Weenen is inmiddels de republiek
uitgeroepen.
Zoowel te Londen als te Versailles z'ijn
reeds voorbereidende besprekingen met
betrekking tot den vrede geopend. Van|
entente-zijde wordt blijkbaar reeds met
ijlver gewerkt om de vredes-conferentie
zoo spoedig mogelijk ïn te leiden.
Toch dient de moeilijkheid onder het
oog gezien, die Wilson in zijin jongste
congresrede opwierp, toen hij! de vraag
stelde: Met welke regeering en wat voor
bewind zullen wij te maken hebben bij
het vaststellen van de vredesvoorwaarden
en welke zekerheid zullen wij' bezitten,
dat dit gezag blijvend zal zijn en de
internationale regelingen zal overleven,
die zullen worden gemaakt?
Bij het wisselend beeld, dat de regee
ringen in de door omwenteling geteis
terde landen thans bieden, is dez'e vraag
zeker niet ongewettigd.
Le Franc Pet of Rethondes?
De correspondent van de N. R. Ct.
te Parijs seint, dat Hutin in de Echo
de Paris mededeelt, dat de laatste on
derhandelingen over den wapenstil
stand, 's nachts van 1 uur tot 5 uur,
plaats hadden in den .salon-wagen van
maarschalk F. h, welke wagen zich
bevond 'te Rethondes, een half urn-
gaans ten Zuid-Oosten van Le Franc
Port. Misschien is het dus wiel de
wapenstilstand van Rethondes.
Roemenië en Duitschland.
BOEDAPEST, 13 Nov. Naar de „Usjag'
meldt verklaarde graaf Karolyi dat Roe
menië aan Duitschland den oorlog ver
klaard heeft om daardoor Mackensen te
bewegen de wapens neer te leggen-
Mackensen heeft dit geweigerd op grond,
dat de Duitsche republiek niet wettig er
kend is.
De wapenstilstandsvoorwaarden.
BERLIJN, 13 Nov- Aan de Duitsche
wapenstilstandsdelegatie is de volgende
toevoeging aan het verdrag toegestaan.
In verband met de nieuwe gebeurtenis
sen wordt aan de bepalingen ter zee in
het wapenstilstandsverdrag toegevoegd:
Ingeval de vaartuigen niet in de bepaal
de termijnen worden uitgeleverd, zullen
de regeeringen der geallieerden en die der
Vereenigde Staten het recht hebben Hel
goland te bezetten, om de uitlevering te
verzekeren.
De ontruiming van België.
Men meldt uit Sas van Gent aan de
Msb.: Hedenmorgen om 11 uur zijn de
geallieerden overeenkomstig de voorwaar
den voor den wapenstilstand het Kanaal
van Gent naar Sas van Gent en de
schoonvader .gekomen was bm het on
verkwikkelijke thema nog eens met
hem te bespreken, verzocht dezen
daarom met helm. naar zijin kamer te
gaan. Zij staken eerst een sigaar op
en zetten zich voor het open haard
vuur. De oude heer was erg onrustig,
hij kuchte eens, schoof op zijn stoel
heen ten weer en biegon eindelijk't Is
toch een lamme/ historie, Werther-
„Ja," antwoordde deze doodkalm en
draaide eens aan 'zïjh snor.
„Heeft Leon zich tegenover jou ge
uit., Werther?,,
„Neen. Hij heeft mij slechts meege
deeld, (dat hij zich met Stella ver
loofd heeft en ik heh mij Veroorloofd
op te merken, dat dat aan alles de
kroon opzette!"
De oude heer streek zich door het
haar. „Ik moet je zeggen, Werthep, (dat
het mij voor, dat arme kleine ding.
spijt. Zij laat haar hoofdje hangen en
wordt niet meer als Vroeger. Dat kan
zoo niet, en eerlijk gezegd ben ik hier
Igekomjen lom' er 'eens met je over te
praten, wat er 'gedaan zou kunnen
worden ojm haar .weer op te vroolijkem.
Als ik maar wist Wat?"
Majoor Werther trok zijne snor op
en knipte met den vinger de asch
van zijn sigaar weg. Hij was iemand,
die door niets uit zijn kalmte was
op te schrikken! Voor dat men iets
Schelde-linie overgetrokken.
Bepaald was, dat 48 uur op de oude
linie moest standgehouden worden-
Interventie der Entente in Zwitserland?
Aan het „Hamb. Fremdenbl." wordt uit
Bern gemeld: Het „Berner Tageblatt"
meldt: Aangezien in Zwitserland het bols-
jewiki-streven toeneemt en daardoor de
onafhankelijkheid van Zwitserland in ge
vaar wordt gebracht, is een militaire in
terventie van de Westelijke mogendheden
tegen Zwitserland te verwachten.
De entente schijnt besloten, ook in an
dere neutrale landen binnen te rukken,
om het bolsjewiki-streven met geweld te
onderdrukken.
Korte oorlogsberichten.
De Fransche minister van landbouw
heeft een trein met 70 landbouwwerktui
gen met al het noodige personeel en
bijbehooren naar de streek van Rrjssei
gestuurd, om te zorgen, dat men oogen-
blikkelijk de hand aan den ploeg kan
slaan.
Lloyd George heeft de ontslagaan
vrage van Lord Northcliffe aangenomen,
onder dankzegging voor de bewezen dien
sten. Hij was leider der propaganda in
de vijandelijke landen-
In Zweden hadden duurtebetoogin-
gen plaats.
Roemenië heeft een ultimatum aan
Hongarije gericht, waarin de onmiddellijke
ontruiming van Zevenburgen wordt ge
ëiseht.
De Beiersche troepen hebben Dins
dag Tirol verlaten.
De universiteit te Berlijn is geslo
ten.
De Duitsche keizerin, de kroonprin
ses en dè andere prinsessen toeven met
de kinderen in het paleis te Potsdam
onder bescherming van den arbeiders- en
soldatenraad.
Prins Max van Baden is Zondag
te Karlsruhe aangekomen.
Het groote Duitsche Hoofdkwartier
is met toestemming van de Regeering
door generaal-veldmaarschalk von Hinden
burg van Spa naar Homburg a- d. Hoehe
overgebracht.
Volgens de laatst ingekomen-berich
ten is het zoowel in Midden- als Zuid-
Duitschland thans rustig. In het Ruhrgé-
bied evenals in het gèheele Westfaal-
sche industriegebied is de arbeid weder
om in vollen omvang hervat-
De „Oldenburger Nachrichten" meldt,
dat groothertog Friedrich August voor zich
en zijn dynastie afstand doet van den
troon. Als laatste uiting van zijn wil
spoort de groothertog de bevolking aan
de rust te bewaren.
De „Anhalter Kurier" meldt, dat de
prins-regent voor hertog Joachim Ernst
van Anhalt van den troon benevens voor
het hertogelijk huis voor het recht van op
volging afstand heeft gedaan en zelf het
regentschap over het hertogdona heeft
neergelegd.
Uit Lippe-Detmold. Prins Leo
pold IV zur Lippe heeft van den troon
afstand gedaan.
De koning van Saksen doet afstand
van den troon-
De vorst van Waldeck en Pyrmont
geeft vrijwillig de regeering op-
c l'Lllli-^. -L-1JJ"LHH.IiJ.1 II'
Verder kon zeggen, werd er geklopt
en trad Leon binnen. De heer Stern-
heirn stond op en liep in de kamer
op en neer, maar hoeveel moeite hij
zich ook gaf, het mocht hein niet ge
lukken dten onbevangene te spelen. Hij
voerde Isïtrijd tusscnep den wensch
Stella .gelukkig te zien, en ©en .soort
verlegen angst, dat ihij1 zwak zou schijt-
nen.
Leon keek eerst! (de kamer rond,
kwam daarna recht op zijn grootvader
af en zeide met zichtbare opwindxngi:
„Ik moe-t wieten hoe de zaken .staan.
Deze onzekerheid kan ik niet langer
verdragen."
„Heb ik 'tje dan niet gteziegd!'1'
barstte zijn grootvader uit, wat al te
ruw, omdat hij vreesde, dat hij. anders
dadelijk zou toegeven: „Vraag liever
hoe je vader er over denkt."
„Laat mij erj alsjeblieft buiten"-,
zeide de majoor droog. „Mijln zoon is
vrij om te handelen zooals hem goed
dunkt. Dat gaat mij' niets aan."
„Dat weet ik," zei Leon bitter,
„Ik heb je| ie ens mijln meening ge
zegd," was het. koele antwoord, „ais
mijn vaderlijke raad je iets schelen
kan, handel ©r| dan pvler. Maar gij
zijt geheel vijj.
„Wat moet ik nu nog zeggen, als
je vader je 'geheel vrij laat? Vroeg,
grootvader en woelde met de hand
De Duitsch-Bohemers zenden Wilso*
een protest tegen hun onderdrukking door
de Tsjecha-Slowaken.
Bij onlusten te Weenen zijn 33 per
sonen gekwetst.
De Nationale Vrouwenraad, ra*
Duitschland heeft aan mevrouw Wilso*
een telegram gestuurd, waarin er op wordt
gewezen, dat Duitschland een groot ge
deelte van het rollend spoorwegmateriaal
heeft af te staan, terwijl het tevens de
troepen van den voormaligen vijand, die
een gedeelte van Duitschland zullen be
zetten, moet onderhouden-
In verband hiermede zegt het telegram,
dat, indien de voorwaarden van den wa
penstilstand niet veranderd worden, tnil-
lioenen vrouwen en kinderen van dek
honger zullen omkomen, daar het rollend
materiaal noodig is om het voedsel rait
het platteland naar de steden te rtfr
voeren. -**(
Men verwacht, dat de intocht rsa
Koning Albert in Brussel zal plaats heb
ben op 15 November. j
Tweede KambT» I
Uit het Kameroverzicht van, de
knippen we het volgende:
„Tegen den revolutie-geest, dien Troftl»
stva in de Kamer heeft doen spreken,
komt verzèt. Verzet overal in den landk,
verzet ook in de Kamer. Beide in onder
ling verband. Want Wanneer een man
als1 Treub een krachtige rede kon hou
den, waarvan de hoofdgedachte was: Ne
derland laat z'ich niet ongelukkig makeii
door een van buiten ingevoerde revo
lutie, welke een vierde deel van het volk,
misschien nog niet eens achter
zich heeft, dan kon hij' dat alleen doen,
doordat ide feiten, de stemming des volks
en, wat veel meer zégt,, de klaarbawuste
wil der ordelievende organisaties, welke
overal In den lande paraat Zijn, hem
kracht kon geven voor zijin beweren.
„Van dat vaste voornemen van .de
sterke organisaties kon, evenals Bomans,
de anti-revolulionnaire heer Smeeuk gje-
tuigen. En alom Z'ijn de uitingen £n de*
lanide niet mis' (te verstaan, dat het ge
organiseerde volk is tegen de revolutie,
dat volk, dat ministens even sterk is al»
de georganiseerde socialistische partij, ter
wijl het ongeorganiseerdevolk overwe
gend anti-revolutie is.
„Naast de medeteelingen der Rjegeej-
ring, welke een leconomisehen opbloei
beduiden, waarin groote, enorme voor
raden voedsel in uitzicht komen naast
dezé mededeelingen, die den dag maak
ten lot een dag van economislche hoop,
heeft de dag een wending genomen, welke
hem maken zal tot 'ndag van sociale
en wetgevende hervormingen".
Zelfs wil de regeering vrouwenkiesrecht
invoeren.
„Ziedaar een diepgrijipende staalkundi
ge hervorming, die in ieder geval uit
drukt: er zal in Nederland een zuivertf
meerderheid regeenen en niet eten min
derheid. Maar Wat baat het, zei Treub,
als het Vrouwenkiesrecht er komt en
Troelstra houdt vast aan Zijin theorie, dat
niet de meerderheid zal regeeren maar ook
een minderheid, die zich zelf in kwa
liteit de meerdere verklaart? {sj
In aansluiting aan deze Regoering'.?-
idoor zijin. haren, totdat zij als' leen.
grijze wolk omhoog! stonden, y,Wat
moet ik nu (doem?" 1 ij4
„Vraag u dat Stella, ten niet mij/'
antwoordde Lteon.
„Hto, ja, ik geef toe dat zij" slecht^
gelukkig is als zij jou jheeft. Ja, wat is
er aan Le doen 1 Maar zooals "de zaken
nu staan, igf het toch |d© grootste
dwaasheid!'' - -
Leon trok de schouders op,:
„Laat haar dan sterven aan een ge
broken hart.''
De kalmte van zijn kleinzoon maakte
groeten indruk op Iden ouden heer-
„Werther, hoe Zullen we er toch
mee aan?" vroeg hij besluiteloos aan
zijn schoonzoon.
„Hoe wij ter mee aan moeten?" vroeg
deze langzaam. „Dat kunt u wel zeg-
fen, ik niet. Ik hei'haal, dat ik niet
en minsten lust gtevoel om de han
delingten van mijm| zoon te regelen.
Hij heeft mijn raad." De arme groot
vader, die nu.i in 't hoekje gedreven'
wajsi, barstte plotseling los: „Vooruit
dani Het gaat nu eenmaal niet aan,
dat een harier wenschen onvervuld
blijft. Dus kom( dan maar weer bij
ons en zing en praat ïniaar weer sa-
mten! Maar Vergeet al die nonsens, die
jullie met elkaar hebt uitgehaald; en
stel een verloving nog een half dozijn
jaartjes uit I" (Wordt
