No. 38
Woensdag 13 November 1$#I8
33e Jaitrgaiig
WERELDOORLOG
1914-1918.
Staten-Osneraal.
Buiteniaiid.
BfnnesiSand.
Uitgavë van
fe Naaml. Venn. LUCT-OR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
(Telefoon No. 11.)
Bureau te Middelburg:
TIRMA F. P. DHÜIJ L. BURG.
DruEkBrs:
Oost&rbaan Lc Cointre, Go«s.
Wattef. t
Met leedwezen namen wij kennis van
het overlijden van den jongen man,
wiens naam, die hier boven staat,
vooral in de Zeeuwsche arbeiderswereld
zulk een goeden klank had.
Reeds op jeugdigen leeftijd streed
Wattel, als werkman, als typograaf, trouw
op allerlei gebied mee voor de Chr.
beginselen en hunne toepassing, in de
eerste plaats op het terrein van den
arbeid.
Schoon naar lichaam zwak, toonde hij
in dezen strijd een geestkracht en ener
gie, welke anderen bezielde.
Zoo kwam hij in de vakkringen naar
voren, en verwisselde bij zijn ambacht
met de betrekking van vrijgestelde en
van voorzitter van den Ned. Christ. Gra-
fischen Bond, en zijn geboorteplaats met
's Rijks hoofdstad.
Die Bond verliest veel in hem. Meer
echter nog verliezen in hem zijn Gade
en Bloedverwanten, wien wij de genade
des Heeren toebidden, om dit zware
kruis met lgdzaamheid te mogen dragen.
Beknopt overzicht vsn den toestand.
■Wij kunnen ons de geestdrift voorstel
len, die bij1 het vernemen der tijding van
den. wapenstilstand in de hoofdsteden
den geallieerden geheerscht beeft een
geestdrift, waaraan Wilson, Clemenceau,
Lloyd George, Orlando en anderen in
de Schoonst klinkende bewoardinigienj
.uiting "'hebben gegeven.
■Op de fronten was de stemming andiers.
Er gebeurde niets, dat op een be-
tooging leek. De houding van het pu
bliek "was opgewekt, maar onverstoor
baar, die van de Britsche soldaten bijna
onverschillig.
De tijding weid dadelijk naar de front
linies gezonden. De troepen kregen be
vel de bajonet af 'te- slaan, de geweren
te ontladen en zich niet met den vijiand
te verbroederen. H
Aan DuitScben kant werd wat gejuich
gehooid, maar over 't algemeen nam] men
ook daar 't nieuws kalm op.
Achter de linies was meer vreugde
betoon. Parades wleWen gelast en om
telf uur weerklonk bet trompetsignaal
„staakt bet vuur". De muziekkorpsen
speelden het volkslied, de marseillaise
en andere militaire jwjjjzen.
Kort daarop waren "de wegen zlwart
van de vluchtelingen en bevrijde Duit-
schers.
De stemming in de oorlogszone jvas
om- 't algemeen die van stille dank
baarheid.
Moge ieder nu inzien, dat betgeen de
wereld nu in de eerste plaats noodig
heeft, de vrede is'.
Zoo naar buiten als naar binnen.
Want welke ellende Sou de volken
nog te w.acbten staan, als nu door bur
geroorlog de landen in een chaos zou
den' Worden gedompeld, die vooir lange
jaren een economisch herstel onmogelijk
zou maken1.
In Duitschland heeft men dat begre
pen en hoe zlwaar het velen ook ongie-
twijfelt! zal vallen om zich aan te pasi-
sen' .aan de niepwe omstandigheden, te
genover het nationale gevaar van nieu
wen jammer en pnvermijfleiijken onder
gang heeft men aan de nationale ge
schillen' hgt zwijgen opgelegd. Dat ver
klaard den snellen vooruitgang en het
ordelijk verloop van de revolutie, die
er op gericht is .een ©enige Duitschei
republiek althans een eenigen D'uit-
schen .staat te vormen, welke alle
volksgenooten, ook de Diuts'ch-Oostenrij-
kers, zal omvatten.
Uit alle bondsstaten komen de berich
ten van het afstand doen der dynastiën!
en in alle kalmte voltrekt zich aldus
de geboorte van het republikeinsche
Duitschland. Dit is: zieker wiel het beste
bewijs van den hopeloozen toestand in
Duitschland door (den econoimischen druk
ontstaan, en die het volk onverschillig
maakt voor al hetgeen het vroeger eerde
en beleed.
De kreet om Vrede en brood overstemt
alles.
Be afdanking der dynastieën.
FRANKFOB.T a. MAIN, 12 Nov. In
Duitschland zinken nog steeds meer dy
nastieën ten gronde. Naar uit Weimar
wordt gemeld, verklaarde de groothertog
van Saksen-Weimar, dat hij voor zich
en zijne nakomelingen afstand van den
troon jvil doen, als de persoonlijke vei
ligheid van hem en zijne jfamilie ge
waarborgd wordt. D;e hertog van Sak-
sen-Meiningen had besprekingen met ver
schillende landafgevaardigden. "Hij heeft
VERSCHIJNT ELKEN WÊRKDAÜ.
Abonnementsprijs:
Por S maandan fr. p. post f 1.75
Losse nummers- 0.05
Prijs dér Adrertontiëns
1-—4 regels f 0.80, iedere regel meer 20 et
Verhoogd mot ee* tgdelgken oorlogstoeslag
- van 20
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voonleelige voorwaarden-
Bewijsnummers 5 cent.
getracht met hen over verschillende kwes
ties. tot overeenstemming te. komen. De
onderhandelingen over den troonafstand
van den vorst van Waldeck-Pyrmont zijn
door den; Kaaseter arbeiders- en soldaten-
raad reeds te Arofsen ingeleid. De chef
van: het kabinet is de meening toegedaan,
dat de afdanking een ziaak is van het
staatsministerie en den landdag. Voor-
loopig weetmnen nog niet hoe het-volk
van Waldeck tegenover de afdanking
staat. De arbeiders- en soldatenraad heeft
de onderhandelingen afgebroken met de
opmerking, dat vrijwillige afstand aan
bevolen, wordt.
Bultiohland vraagt vredesoflderfeandeHngan
te btgienen.
BERLIJN, 11 November, (H.N.). De
volgende nota is door de Duitsche re
geering aan d»n staatssecretaris van bui-
tenlandsche zaken te Washington, Robert
Lansing, verzonden: Daar de wapenstil
stand thans gesloten is, verzoekt de
Duitsche regeering den president der
Vereenigde Staten maatregelen te treffen
veor het openen van vredesonderhande
lingen.
Teneinde deze te bespoedigen stelt de
Duitsake regcering voor om in de aller
eerste plaats een voorloepigen vrede te
bewerkstelligen en verzoekt om mede-
deeliug op welke plaats en op welken
tjjd de onderhandelingen zouden kunnen
beginnen.
Daar er dringend gevaar voor een
hongersnood bestaat is de Duitsche re
geering bijzonder verlangend onmiddel
lijk onderhandelingen te beginnen.
(w.g.) SGLF,
staatssecretaris vstn buitenlandschezaken_
Korte oorlogsberichten.
Voor het overgangstijdperk van het
economische leven in Duitschland tot den
vrede is een rijksbureau ingesteld on
der den titel van :„rijksministeri© voor
economische demobilisatie", en onder lei
ding van den le luit. Köth.
Men meldt uit Esscben (Belgische
grens)
De Duitsche commandant die met nog
30 man bewakingstroepen was achter
gebleven, weigerde gisteren dei Duitsche
vlag van het stationsgebouw, met .de Bel
gische te verwisselen;.
Nadat men hem beduid had, dat,-, Wan
neer hij bleef weigeren aan het verztoek
gevolg te geven, men hem zou dooden,
gelastte hij de Duitsche vlag nieer te
halen.
De Duitsche opperbevelhebber in
h;et Oosten beeft zich -met zijn leger
evenals 'de opperste legerleiding tier be
schikking der nieuwe regeering gesteld.
De sociaal-democraten] yan Thürin-'
gem vormden het plan een staat te stich
ten: g'root-Thü'ringen, met een revolutioi-
naire grondwet.
Volgens "berichten uit alle deelen
van Duitschland is' overal het treinver
keer weer hervat .tijdelijke storingen héb
ben slechts op enkele trajecten plaats.
De levensmiddelen-voorziening: der groote
steden heeft niet geloden.
In, een congres-rede zegt president
Wilson, dat den volkeren der Centrale
rijken de behulpzame hand moet worden
geboden1, bij het zloeken naar den weg,
die leidt naar de verwieztenlijking van'
hunne verwachtingen.
De Engetscbe pers protesteert tegen
het feit, dat Nederland den Duitschen
keizer gastvrijheid verleent en eischt zijn
uitlevering.
Keizer Karl doet afstand van elK
aandeel aan de staatszaken.
Hoover, de Amerikaansche voedsel-
regelaar, komt weldra naar Europa om
de levensmiddelenvoorziening van de be
vrijde gebieden te organiseeren.
De nieuwe Düitóche regeering zal
voorloopig geen wijziging brengen in de
bezetting der buitenlandsche diplomatieke
posten.
In -EIzas-Lotharingen is een natio
nale raad, gevormd.
De Duitsche regeering doet een hei-
roep op de plattelandsbevolking, om de
steden van levensmiddelen te voorzien.
De Pooisch-Galicische grens is voor
goed vervallen.
E,en' draadloos telegram uit Enge
land gaat nog eens ben militairen toe
stand na op' het pogenblik, dat het laat
ste schot viel. De geassocieerden hielden
toenj een front van 300 mijt beztet. De
laatste beslissende tooneelen ontrolden
zich precies op historisch© gevedfitsterrei-
nen in Frankrijk en Vlaanderen. Bij' hun
laatsten opmarsch namen de Britten Mal-
plaquet.
Uit Parijs _wordt gemeld, dat Ver
sailles zeer .waarschijnlijk de zetel zal
1 worden voor de vredesconferentie.
De Temps pielding makend van het
bericht volgens hetwelk 'president Wil
son voor de vredesconferentie naar Euro
pa over zal komen, zegt, dat dit bericht
door information uit Londen bevestigd
wordt,
Keizer Karei "is1 met de familie
Maandagavond per auto najar Ekharts-
haus gereden.
Alle nog niet verzonden oproepingen
veor het Amerikaansche leger zijn ver
zonden. Ook in Engeland is de recru-
teering gestaakt.
Volgens een Reuterbericht zijn 40
personen verdronken bij de torpedeering
van het slagschip Britannia".
In de landen der geassocieerde
naties heerscht groote vreugde over het
sluiten van den wapenstilstand.
De Duitsche regeering doet een
beroep op de proletariërs van alle landen
om te protesteeren tegen de handhaving
van de blokkade.
De opmarsch der Serviërs in het
Hongaarsche gebied duurt voort. Ze
hebben Ujoidak bezet.
Tweede Kamer.
De revoluiie in de Kamer.
Zonder relletjes ongekende
weelde.
Troelstra heeft nogmaals in ons par
lement betuigd, dat het zijn streven is
ons' land in den burgeroorlog te storten.
Nu ja, een „vredige" revolutie wil hij,
doch jyat zal de practijk te aanschouwen
geven, als God er ons niet yoor be
hoedt.
Alleen' de S. D. A. P. zou in staat
zijln de zaken in ons' )and' staande te
houden, want, zëid© Troelstra, als 'de
revolutie der S. IX A. P. niet slaagt,
dan breekt er een anarchie uit, yyelke
niet te beteugtelen is.
Wijnkoop riep hem toe: Gij' durft niet
eens in Amsterdam te kounien! Dat lijkt
voorwaar' niet veel op ordelijk baas' zijn.
Als de socialisten de baas, wacht ons:
Onteigening op groote schaal.
Overneming Zonder vergoeding (dief
stal dus) van aandeelen v,an groote be
drijven' door den Staat. Dien opbouw
op socialistischen grondslag zal men door
dwang bewerken.
Waarom een minderheid 'die macht mag
oefenen over de meerderheiijd? Wel, zei
Troelstra, 'tzit 'm in dé kwaliteit van
de minderheid.
Veel bezwaren ziet hijl niet, want op
leger noch op politie Zal deze regeering
kunnen rekenen, zloo meent hij!. Bij wijze
vari gunst mogen de ander© politieke
groepen meedoen aan het socialistisch
bewind, als jiet socialisme maar de lei
ding heeft.
„Wij willen Nederland niet omlaag
drukken, vervolgt Troelstra, maar hoog
op voeren en dit ;'geeft ons het zede
lijke recht om een staatsgreep- uit te
voeren, welke de verwezenlijking vanj
onze eischen nader brengt.
„Het proces van dezen tijld zal zich
moeten ontwikkelen en kunstmatige te
genstand kan die ontwikkeling onmoge
lijk verhinderen, hoogstens vertragen.
„De heer Rutgetes jroeg spr. hoe denikt
ge- die staatsgreep te volvoeren zonder ge
weld. Weln,u, dit is' zijpi antwoord. Onlza
arbeidersbevolking is door de leerplicht
wet ontwikkeld, en i$ 'tp beschaafd o-m tot
Russische excessen over te slaan. Men
•heeft he|m 'in arbeiderskringen verweten,
dat hij verwaterd was, zijn politiek was
dan ook nooit gebaseerd op> gewield. En
wanneer hij dan een toon aansloeg als
op dezen, mid'dag, dan Was dit w-ijii hij
verwachtte, dat het historisch oog'enblik
■ieder de oogen zou doen opengaan, zoo-
dat hij zien' zou, dat Ide komende "dingen)
niet te keeren zijln. Daarom heeft hij' uit
voerig betoogd, dat deze Regeering niet
meer de macht heeft o|m' te regeecen.
„Op welke wij|zte de arbeidersklasse
haar plan z'al volvoeten, wordt Zondag
op het congres beslist".
Dat ons Christelijk volk, dat allen, die
revolutie en hongersnood vreezen, zich
van- hun roeping bewust zijln en een
hechten dam- vormen tegen den revolu
tionairen maalstroom.
Of wat dunkt hun van het slchoonel
perspectief, dat minister Ruijs o-piende:
Voor regeering en vdlkstvertegenwoor-
diging zijn thansi allereerst noodig: rust
en zfelfbedwang. De wereldgebeurtenissen
volgen elkander 'zoo snel op, dat hijl, diie
het niet door hem begeerde ambt be
kleedt van leiding te moeten geven aan
de regeering, allereerst den indruk moet
geven van rust.
Er z'al geen nieuwe opperbevelhebber
worden benoemd.
Zoodra het mogelijk wasl, besloot de
regeering tot gedeeltelijke demobilisatie.
Allerlei maatregelen £ijh genomen omi
den' economischen nood van het volk
te verlichten. Op 15 Nov. zal het rant
soen brood '280 gram warden en eer-
j lang zelfs 300 gram, met verbeterde kwa-
l liteit. Reeds zijh schepen onderweg om
graan te halen, ook vet en kolo-
aise, producten worden aangevoerd.
De onderhandelingen in Londen hebben
een gunstig verloopen zullen de be
schikking geven over zeer belangrijke hoe
veelheden grondstoffen en levensmid
delen.
Als contra-prestatie zal gedurende 5
jaar een crediet van 150 millioen gul
den tegen 5 pet. aan "de geassocieerden!
moeten worden gegeven.
De minister zlegt, dat iedere orde-ver
storing den arbeid der overheid zal be
lemmeren. prdevers'toring op1 dit
oogen blik ztou alle onderhande
lingen in gevaar brengen, zou
binnen- en buitenlandsch 'Vervoer ver
hinderen en leiden tot ontreddering van
het bedrijfsleven, tot hongersnood. (Zeer
juist!)
Daarentegen zou samenw©rking tus-
schen regeering en volk dien toestand
voorkomen en een normalen toestand al
lengs weer in het leven roepen. (Gemom
pel bij de socialisten). Gebeurtenissen ini
het buitenland werken hier na, maar de
regeering doet een krachtig beroep op
het geheel© volk om zich tast aaneen
te sluiten en schouder aan schouder met
de overheid de orde te handhaven. Rech
ten en. vrijheden van ons volk zijn van
oudsher groot en vele geweest.
Voor de eischen van den nieuwen tijd
mag niemand ongevoelig zijn, maar ge
welddadigheden in welken vorm ook, kun
nen en zullen daarbijniet anders dan
storend werken en zullen het ook on
mogelijk maken, dat de volkeren hier bij*
ëen komen om over den volkerenbond
te spreken.
De regeering do-et een beroep op het
parlement tot eendrachtige samenwerking.
Bedriegt niet alles1, dan is. het oorlogs
gevaar voorbij. Onze militairen zullen
straks naar huis terugkeeren. Zij hebben
den dank van het vajcferland verdiend.
(Bravo's).
De Argentijnsche regeering heeft
de Duitsche stoomschepen Seydtitz Sevil-
la en Patagoaia in beslag genomen.
In Noorwegen zal aan ieder huis
gezin een halve flescli cognac worden
verstrekt als voo'behoedmiddel tegen de
Spaansche griep.
Een reeder geeft in de Noorsche
bladen den raad veel te rookeïi en te
pruimen. De schepelingen, die iu met
pest besmette havens vertoeven, hebben
steeds hot rooken en pruimen toegepast.
Be Maud met Roald Amundsen
aan boord is volgens te Archangel ont
vangen bericht, den 26en Augustus in
open water tea Oosten van Janial aan
gekomen. Het schip heeft aldaar de opge
slagen olie, alsmede 15 honden ingenomen
en zou de reis naar de Noordpool voort
zetten. Brieven; zijn op 4 September
verzonden.
Een proclamatie van de
Re geering.
Door de Regeering is uitgevaardigd een
door alle Ministers onderteekénde procla
matie van den volgenden inhoud:
In deze meer dan ooit moeibevolle tij
den, ziet de Regeering zich genoopt 'een
dringend beroep te doen op de medewer
king en den steun van alle medeburgers-
De oorlog behoort tot het verlëdene,
maar hersteld is nog allerminst de ont
wrichting van het economische ieven-
Alleen met inspanning van alle krach
ten zal het tijdperk, waarvoor wij thans
staan, voorbijgaan, zonder de meest ern
stige rampen met zich te brengen-
Mochten onlusten of erger den richti-
gen gang vari zaken belemmeren, dan
moet het ergste worden gevreesd-
HET VOORBEELD VAN RUSLAND is
éen onmiskenbare baken-
Last tot DEMOBILISATIE, voor zoo
veel zulks slechts eenigszins mogelijk is,
werd reeds gegeven.
Zorg is gedragen, dat de gewezen sol
daten niet radeloos zullen zijn-
De militaire voorraden worden ter be
schikking van de burgers gesteld- Daar
door zullen tal van LICHTLOOZE GEZIN
NEN in het bezit van petroleum worden
gesteld.
VIJFHONDERDDUIZEND PAAR MILI-
TAIRE SCHOENEN komen ter beschik
king.
Goedkooper onder- en bovenkleeren
worden dezer dagen op groote schaal
verstrekt-
Het broodrantsoen 'wordt over eenig4
dagen van 200 tot 280 gram verhoogd-
Kwaliteit en voedingswaarde zullen ver-
beteren.
VET- EN KOLONIALE WAREN wor
den uit Indië spoedig verwacht.
In ruime mate zal AFSLACHTING VAN
PAARDEN EN SCHAPEN ten behoeve
van de vleeschvoorziening plaats vinden-
De handelsvloot is op het punt van uit
te varen.
Een voorloopige schikking met de ge
allieerden waarborgt ons de spoedige le
vering o. a. van 50,000 ton tarwe, 2000
ton cacao, 6000 ton petroleum, 1000 ton;
benzine ,1700 ton s,oda en zeep, 3000
ton looistoffen, 4000 ton katoen, 1000 to®
wol- Uit Amerika kunnen bovendien 4000Q
ton graan, uit Engeland wollen en fc$«
toenen garens en goederen worden aan
gevoerd.
Alle schikkingen met het buitenland
worden op losse schroeven gezet, als het
wettig gezag wordt aangetast-
Moge het gezond verstand van de ovAr-
groote meerderheid onzer bevolking haafl
en vooral de minderbedeelden beware®'
voor de naamlooze ellende, wlelke faaas
deel zal zijln, als de geregelde gang vatï
zaken wordt verstoord-
Volk van Nederland, gij hebt uwe po
sitie zelf in handen!
Tegenover de aankondiging, dat eënë
minderheid naar de macht zal grijpen,
heeft de regeering "besloten, in het be
lang van de rechten ën vrijheden van
het gansche volk, het gezag en de orde
te handhaven.
De eischen
der Revolutionairen.
Gisternacht had te Amsterdam een
buitengewone spoedvergadering plaats
van het Landelijk Revolutionair Comité.
De vergadering die tot diep in den nacht
duurde waai' ide Revolutionaire Kamer
fractie vertegenwoordigd was' ham het
volgende program van actie aan:
1. Directe aftreding van de Regeering
en de gemeentebesturen. Instelling van
een Volksregeering op den grondslag van
deRaden van Arbeiders en soldaten.
2. Overgang tot de afschaffing van
het privaatbezit d#or alle bedrijnen die
daarvoor in aanmerking komen onder be
heer der arbeidersvakvereenigingen te
brengen, eon de andere onder voortduren
de controle der vakvereenigingen te
brengen.
3. Invoeringvan een maximum 8-uri-
gen werkdag als overgang naar den 6-
u'rigen' arbeidsdag, z'oo mogelijk door de
arbeiders z'elf. In de mijrien directe ini-
voering van den 6 uren dag.
4. Oogenblikkelijke vrijlating van alle
dienstweigeraars, politieke gevangenen en
muiters.
.5 Afschaffing: van het bestaand© po-
litieregiem en .handhaving van de oirde
door de arbeiders zelf.
6. Opheffing van alle wetten, die de
vrijheid van beweging van arbeiders onj
soldaten belemmeren. Verovering van het
recht van demonstratie.
7. Onmiddellijke demobilisatie m'et be
houd van wapens.
8. Afschaffing van alle indirecte belas
tingen en belasting uitsluitend opi bet
kapitaal en de hoog© inkomens.
9. Opheffing van de Staatsschuld en
verbeurdverklaring van alle oorlogswinst.
10. Afschaffing van het Koningschap en
de diplomatie.
11. Een minimum bestaan voor alle ar
beiders en daarmee gelijkgestelde', dus
ook voor de .gemobilis'eerden benevens
inbeslagname van de overtollige woning
ruimte ten bate van hen, die daaraan/
behoefte hebben.
12. Gelijk beïechtigheid van- man en
vrouw.
13. Verbod van fabricatie en verkoop
van1 sterke dranken.
De agitatie van deze eischen zal he
den beginnen.
De Kroonprins niet dood
geschoten.
Men seint uit Maastricht aan de Msb-:
De ex-kroonprins van Duitschland is
per auto over de grens gekomen met
een gevolg van vier officieren, die in
auto's waren gezeten. Zij werden door
militaire wielrijders aangehouden en over
gebracht naar de woning van 'den com
missaris der Koningin te Maastricht. De
ex-kroonprins was daar noj gisteren om
5 uur.
De interneering geschiedde door den
gamizoens-commandant, majoor van Dyl,
die den kroonprins met zijn gevolg,.waar
toe behoorden majoor von Meuldner, ad
judant-majoor von Muller, ritmeester von
Zabeltitz en kamerdienaar Bruhn per auto
bracht naar het gouvernementsgebouw, al-