38e «jaargang
WERELDOORLOG
1914-1918.
Binnenland.
k j> «y
Uitgave va*
dft Na a ml Verm LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 319.
(Telefoon No. 11.)
Bgngau te Middelburg:
EIRMA F. P. DHUIJ L. BURG-
Drukkers:
Dostërbaan Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonaémentspr jjs:
Per 3 maanden Er. p. post f 1.7S
Losse nummers-0.05
Prijs dér Advérténtiëm
1—4 regels f0.80, iedere regel meer 20 ot
Verhoogd met gen tijdelijken o-orlogs toeslag
van 20 #/0.
3-maal woröt 2-maal berekend.
Bij abonnement voofdeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
Het hoofd koel en het beginsel vast.
De tijd is ernstig, en wij gaan nog
ernstiger tijiden tegemoet.
De Revolutie ook in ons land, slaapt
niet.
Wij kunnen er daarom niet genoeg
op Aandringen, dat alle belijders des
Heeren- zich vast aaneensluiten en wa
kende zijh.
Vooral onze Chr. vereenigingen, onze
werkliedenvereenigingen hebben thans
een roeping té vervullen.
Niemand verzuim©, vooral nu voor de
c-ere Gods en het Gez'ag, voor Recht en
Waarheid op te komen.
Zij er veel gebeds, dat de Heer© zich
over pns land §n volk ontferme, en de
beproevingen heilige.
Wij zijn het hartelijk eens met onder-
staanden raad van De Rotterdam
mer, hoofdredacteur Prof. Diepenhorst,
die allicht, in het centrum des! -lands,
meer weet dan wij! hier in onzen, ge
lukkigen rustigen uithoek des lands, zoo
dadelijk 'kunnen 'gewaar wolden.
In deze ernstige dagen, waarin de
revolutie-golven hoog gaan boven een
gedeelte vari Europa en wijl nog niet
weten wat ons in Nederland boven het
hoofd hangt, raden wij' al onze lezers
ten ernstigste aan het hoofd koel te
houden, beginselvast te blijven en, wat er
ook geschiedde, alles in het werk te
stellen, om den economiscben gang van
't leven zoo goed mogelijk te doen plaats
hebben. Vetrgete toch niemand, wanneer
één schakel verbroken woidt, is de el
lende voor ons volk vooral thans, nu
het voedsel schaarsch is en ziekte over
al .rondwaart, niet te overzien.
Deze zelfde opwekking doe men ook
uitgaan tot ieder zijher vrienden en ken
nissen.
Voorts lette men met nauwkeurigheid
op alle wenken) en adviezen, die van
onze leiders op' politiek en sociaal ge
bied zullen uitgaan en schrome nimmer
daarnaar te handelen.
8
K. WIELEMAKER. f
Gisteren is aan de bekende ziekte,
na een kortstondige krankheid, te Big-
gukerke overleden ohzie geliefde vriend
en broeder, de heer 'Kornelis- Wielema-
keir, hoofd der Christelijke school. Wij
hadden op dit bericht al half en half
gerekend. Zoodra wijl vernamen: mees
ter Wielemaker is ziek, schrokken wij' en
uitten 'de vrees, dat deze zwakke man
den jelleii griep aanval niet z,ou kunnen
doorstaan. En toch zoolang er levert
is, is er hoop. Zoo hoopten ;wjj, dat de
Heere dit dierbare 'leven alsnog zou spa
ren; sparen voor zlij'n trouwe gade, voor
het Christelijk onderwijs en voor zOo
menige goede z'aak in 's Hoeren wijnfc
sjaard, waaraan hij1 met hart en ziel ver
houden ,was.
Dit heeft niet z'oo mogen zijln.
Afgesneden is onze broeder in het
midden zijner dagen; opgeroepen te mid
den van zijn drukken arbeid; .afgelost
na een in menigerlei opzicht moeilijken
levensstrijd. Want Wielemaker had wel
buitengewone gaven van geest, doch zijn
krachtige 'ziel huisde in een zwak lichaam.
Naar het uitwendige,had hij alles tegen;
maar in de schoolvergaderingen, in de
Zendingsbij'eenkomsten, in alle Chr. krin
gen waar hij geroepen was tot l-eiden
of tot spreken, ging er van deze kleinje,
onaanzienlijke figuur- een buitengewone
kracht uit. Hij bezielde. Kwam men in
de vergadering, dan zocht men hem, eii
zag men hem, dan trees de gedachte:
o, Wielemaker is-,er; het zal een goede
•vergadering worden; en, .vroeg hij! het
woord, dan dacht een ieder: Wielemaker
gaat spïpken; er valt wat te leeren.
En wat heeft deze kleine, zwakke man
veel gestudeerd, gesproken en geschre
ven, waarmede nog lange na dezen velen
bun. voordeel zullen doen. Niemand, ook
buiten de schoolkringen, die „De Schooi
mol den Bijbel" las, verzuimde te lezen
wat hij schreef; omdat men voelde, al wat
hij! schreef, had boteekenis.
Ho© hebben zijn meditaties in „De Sch.
m. d. b. velen, ook ons; menigmaal
geleerd en gesticht! Wat werd er naar
zijji adviezen in genoemd blad en over
al waai' hij' optrad, gaarne geluisterd en
gehandeld! Men- voelde, zooals .Wiele
maker het zegt, zoo is het.
Want Wielemaker Was knap. Hijl was
een geleerde, ©en denker, een die 'ter
nooit uitflapte, maar steeds alleen sprak,
wanneer hij' alles goed in- en doorge
dacht had. Zijn uitgebreide kennis ert
helder doorzicht in alles hadden hem
voorzichtig gemaakt. Van zijn prilste jeugd
was hij1 met een werkzamen, onderzoek-
lievenden geest bezield, en met, een bui
tengewoon sterk geheugen begiftigd, het
welk hom tot zijn laatste ure is bijge
bleven. En zijn kenpris werd geheiligd
door oprechte, vroeg gerijpte godsvrucht.
Men: heeft meermalen gevraagdhoe
kan zulk een geleerd man zich zoo "be
graven in het kleine Biggekerke? Wie
hem kenden, wisten en spraken 't uit
dat kan niet anders. Wielemaker was
voor èen groot© plaats en een groole
schoof niet geschikt. Hij was daartoe te
bescheiden, op schuchterheid af, hij.had
dat kinderlijke, onbeholpen gevoel, het
welk zich in de groote wereld niet thuis
vindt en Spoedig weer terug verlangt naar
zijh kleine kringetje; en zijn zwakke,
bijna vrouwelijke stemgeluid, en zijn ge
ringe uiterlijke prestaties maakten hem
voor een groote school ongeschikt.
Maar, schoon in kleinen kring geboren
en over weinigen gezet geweest, heeft
hijl in een uitgebreiden kring, in de pro
vincie, en in geheel ons vaderland, door
zijn breede kennis pn aantrekkelijke wij-ze
van mededeelen, voornamelijk in de
schoolvereenigingen (hijl had onder an
deren ook zitting: in het Hoofdbestuur
der Vereeniging van Chr. Onderwijzers
en Onderwijzeressen in Nederland on
onze Ned. O.-I. Bezittingen) veel zegen;
gespreid. Daar vooral zal dan ook Wie
lemaker» naam in breede kringen nog
lang hierna dankbaar genoemd worden,
tot roem van ..Gods genade, die aan ons
Volk en Vaderland, aan :de 'Christelijke
School, aan de Anti-Revolutionaire par
tij, die hij, zelfstandig, uit volle over
tuiging, eerlijk en trouw gediend heeft,
aan de Christelijke Pers en Kerk en Kunst
en Wetenschapen Arbeid, ja aan wat
al niet, K. Wielemaker schonk.
De Heere ontferme zich over de treu
rende Weduwe, die zooveel- in hem ver
liest, en verder missen zal. Trooste 't
haar, dat haar man haar is yoorgegaan
in de eeuwige heerlijkheid. En voorts
legge een ieder de hand op dien mon(d,
God dankende, vooral 'in deze- veel be
wogen dagen, bijl jzoo donkere 'toekomst,
dat wie in Christus ontsliepen en die
zijn er thans zeer vele, onder de jon
geren vooral, meer dan gewoon! weg
genomen werden tegen den dag dias
kwaads.
Beknopt overzicht ven den toestond.
Plaatsgebrek noopt ons alle- beschou
wingen over de ontzettende wereldgebeur
tenissen, welke elkander met razende snel
heid opvolgen, in de pen te houden.
De Duitsche Keizer als vluchteling over
de Nederlandsche grens gekomen, de ko
ningen van Beieren, Würtemberg ©n Sak
sen van den troon gestooten, de onafhan
kelijke socialist Liehknecht zetelend in.
het keizerlijk paleis; overal in Duitsch-
land 'het gezag in 'handein van mannen,
wier beginsel meer dan dat van de ergste
autocraten macht is ziedaar in e-enige
ruwe trekken een toestand geteekend, die.
vv-el in staat is de donkerste schrikbeelden
bij ons wakker te roepen.
Ook naar het Duitsche leger is de om
wentelingskoorts overgeslagen en ook het
reeds zoo democratische Zwitserland is
er door aangetast.
En dit is misschien nog 'maar het eerste
stadium. Het blijkt, dat van Moskou uit,
die groote revolutionaire centrale, tot het
scheppen van nog ingrijpender verande
ringen in Duitschland wordt aangespoord,
die slechts met wapengeweld en ten koste
van nieuwe bloedoffers zouden kunnen
verkregen worden.
De Duitsche vrijheidsbeweging blijft in
de Westelijke deelem des rijks om zich
been grijpen, maar ook in het O. is er
ontwikkeling. Het aantal arbeiders- en sol-
denraden vermeerdert elk 'uur.
He dood van den Kroonprins.
Het bericht, dat de Duitsche Kroon
prins doodgeschoten is, wordt in een be
richt van de grens bevestigd.
Toen hij Zondagavond over de Neder
landsche grens wilde gaan werd hij door
een Duitsche wacht aangehouden. Hij zei-
de toen, dat hij terug zou keeren, maar
Maandagmorgen, in de vroegte, trachtte
hij nogmaals over de grens te komen.
Er ontstond toen eein gevecht, waarin de
Kroonprins viel.
Qewijzigdo Tekst der wspsnstiistands-
voorwaardeti.
In tien gewijzigden tekst van de wa
penstilstandsvoorwaarden wordt naar
Havas seint o.a. het volgende opge
nomen i
Er zal een neutrale zone van 10' K.M.
op den rechter Rijnoever worden geves
tigd; van af de Nederlandsche tot de
Zwitsersche grens. Voor de ontruiming
van de Rijnstreken wordt 16 dagen meer
gegeven, dus 30 dagen na onder!eekening
der voorwaarden.
Van de bewoners zal niemand worden
gestraft, wegens deelneming aan oorlogs
maatregelen voor den wapenstilstand.
Duitschland zal gedurende- den wapen
stilstand levensmiddelen krijgen.
Alle schepen, die geïnterneerd zullen
worden moeten de Duitsche havens bin
nen 7 dagen verlaten.
De duur van 35 dagen kan verlengd
worden aldus Itjidt thans de clau
sule.
Duitrchlaud verzoekt mildere voorwaarden.
BERLIJN, 11 Nov. De volgende nota
is door de nieuwe Duitsche regeering
dn eet aan staatssecretaris Lansing zonder
diplomatieke bemiddeling verzonden:
Mijnheer,
Overtuigd van de gemeenschapp«lijk-
heid der democratische doeleinden en
idealen heeft de Duitsche regeering zich
tot den president der Vereemgde Staten
gericht met het verzoek den vrede te
herstellen Deze vrede zou in overeen
stemming zijn met de grondbeginselen,
welke president Wilson steeds heeft
verkondigd; hij zou ten doel hebben alle
strijdvragen rechtvaardig op te lossen
en een duurzame verzuennig der volkeren
tot stand te brengen. De president heelt
verder verklaard, dat hij met het Duit
sche volk geen oorlog voert en het niet
in zijn vreedzame ontwikkeling wil
hinderen.
De Duiische regeering heeft' de voor-
waaiden voor den wapenstilstand on!-
vangen.
Na oen blokkade van 50 maanden
zullen deze voorwaarden in het bijzonder
de afgifte der verkeersmiddelen en het
onderhoud der bezettingstroepen bij een
gelijktijdig voortduren der blokkade den
voedseltoestand waniropig maken en den
"hongerdood van millioeiien mannen,
vrouwen en kinderen beteekenen.
Wij moeten de voorwaarden aannemen.
Wij maken echter deu president er
plechtig en ernstig op opmerkzaam, dat
het uitvoeren der volwaarden in het
Duitsche volk het tegendeel dt r gezind
heid zal teweeg brengen, welke aanwezig
moet zijn voor het opbouwen van een
nieuwe volkerengemeenschap en een
duurzamen rechtsvredc waarborgt.
Het Duitsche volk rieht zich daarom
in het laatste uur nogmaals tot den
president, met het verzoek, bij de ge
allieerden een mildering van de vernie
tigende voorwaarden te bepleiten.
Geteekend de Staatsscretaris van
Buitenlandsche Zaken,
SOLF.
Straatgevechten tö Berlijn.
BERLIJN, 9 Nov. Hedenavond om 8
uur reed een hospitaalauto. komend van
de von Breitestrasse naar het slotplein.
Nadat d? auto in het slotplein verdwenen
was, viel plotseling een schot en men
zag groote rookwolken aan den ingang
van de Marstall-gebouwen opstijgen.
Terwijl men er nog over praatte of het
schot uit de Marstall kwam of dooreen
soldaat van den arbeidersraad was gelost,
viel een tweede scliot van de Marstall.
Alsof dit het sein tet een vooraf be
raamde schietpartij was, begon het
volgende oogenblik uit den kelder, de
eerste en tweede verdieping van het
Marstallgebouw een hevig machinege
weervuur. De groote, vele duizenden
tellende menigte vluchtte in paniek naar
alle kanten. Tussclmn de mannen van
de* soldatearaad en de verscholen be
zetting in liet Marstallgebouw ontwik
kelde zich een tien minutenlang durend
vuurgevecht. Nadat de manschappen van
den soldatenraad, die zich achter de
Begasfontein hadden opgesteld, hunne
munitie verschoten hadden, trokken zij
zich terug en wachtten versterking af.
Toen deze na een half uur aankwam,
werd een aanval tegen de Marstall op
touw gezet, die op het oogenblik nog
voortduurt.
BERLIJN, 10 Nov. Om over vieren
ontstond op het slotplein eea schieten,
die van beide kanten werd voortgezet
en thans nog niet geëindigd is.
Korte oorlogsberichten.
Volgens den gewijzigden tekst- der
wapenstilstandsvoorwaarden hebben de
geallieerden het beginsel van een inter
nationale wapenstilstandsoommissdei aan
vaard, teneinde de best mogelijke1 uitvoe
ring der voorwaarden te verzekeren.
De Duitschers- geven het bestuur
in Pelen uit handen.
De Duitsche bolsjewiki verzoeken
draadloos om terugzending naar Berlijn
van den dezer dagen weggezonden Russi-
schen vertegenwoordiger J-offe en diens
staf.
De eiseh tot eenzijdige uitwisseling
van de krijgsgevangenen wekt* in Duitsch
land hevige verbittering.
De Duitsche vrouwen richtten de
zen oproep tot de- vrouwen in de vijande
lijke landen: Helpt ons tegen de ho-nger-
blokkade.
Het groote Duitsche hoofdkwartier
tieelt den soldatenraad het volgende-mede:
Aan het front is eveneens een so-ldaten-
riaad gevormd, die zich morgen met Hin
denburg in verbinding zal stellen en hem
eischen zal voorleggen.
Van dé Scheklefo-rten en op torpe-
dobootén te Antwerpen waait de roode
vlag.
De Duitsche grensposten aan de
Groninger grens zijn ingetrokken.
De raad van arbeiders en soldaten
voor Groot Berlijn heeft besloten heden
in alle bedrijven het werk te hervatten.
Vorst Heinrich von Renss jongere
linie heeft voor zijn geslacht afstand van
den troon gedaan.
Allen Duitschen handelsschepen
wordt aangeraden onmiddellijk de meest
nabijzijnd© haven binnen te loopen.
De arbeiders- en soldatenraad te
Mannheim besloot tot het uitroepen van
de. sociale republiek.
Hef gerucht, dat de Engelsche vloot
te Wilhelmshafen is 'binnengeloopen, is
volslagen onjuist. De forten zijn klaar
om te vuren.
Gisteren vernam men van een per
soon uit Luik, te Eysden aankomende,
dat in den voormiddag 15 bommen waren
geworpen op Grivegneé, terwijl de solda
den met het volk plunderingen en ge
vechten aanrichtten.
- De revolutionaire beweging in Zwit
serland is algemeen. Dé algemeen© staking
'is geproclameerd. De grenzen waren voor-
loopig t-ot Maandagmiddag gesloten.
Volgens een telegram uit "Wilhelma-
hafen is de groothertog van Oldenburg af
gezet. Ook de groothertog van Hessen, is
afgezet.
De Pruisische minister van oorlog
heeft zich ter beschikking gesteld van
de nieuwe, regeering, oui dé verdere voor
ziening van het le-ger met levensmiddelen
en de oplo-ssing Van het demoliilisatie.-
vraagstuk te waarborgen.
De Italianen naderen den ürenner-
pas. Toblach is bezet.
De Serviërs zijn Serajewo kinnen-
getrokken, en bezetten ook Podgöritza.
Paul Göhre, het sociaal-democrati-
rSche Rijksdaglid, die den minister van
oorlog in de nieuwei regeering der Duit
sche republiek is toegevoegd, was een
een kwarteeuw geleden predikant en lei
der der Christen socialistenlater ging
hij tot de- sociaal-democraten over. Hij
is de 'schrijver van het bekende boek,
ook in het Nederlandsch vertaald: „Zes
maanden fabrieksarbeider".
De aansluiting van Duitsch-Oosten-
rijk bij de Duitsche republiek schijnt zich
thans reeds to voltrekken.
Naar verluidt, bevindt zich ie ex-
keizerin van. Duitschland in Homburg bij
Frankfort.
Weene-n, 11 Nov.: De Raad van
State Aam een wetsontwerp aan, waar
bij Duitsch-Oosténrijk tot republiek en tot
bestanddeel van de Duitsche Republiek
verklaard wordt.
Uit Genève meldt men aan de Pe
tit Parisien: Zondagochtend hebben de
vertegenwoordigers van de Servische ï©-
geering en die van den nationalen raad
te Zagreb het stuk geteekend, dat de
stichting van den nieuwen staat der Ser
viërs, Rroaten en Slowenen bezegelt.
In een gewijzigde tekst van de
wapenstilstandsvoorwaarden wordt be
paald, dat alle schepen welke geïnter
neerd zullen worden, de Duitsche havens
7 dagen na den wapenstilstand moeten
verlaten.
De voortduring der blokkade zal niet
verhinderen dat Duitschland van levens
middelen wordt voorzien in die mate,
welke de geallieerden noodig achten.
De geallieerden en de Vereenigde Staten
zullen Duitschland daarom gedurende
den wapenstilstand van levensmiddelen
voorzien.
Hindenburg heeft zich ter beschik
king van de nieuwe regeering gesteld.
De nationale vergadering zal zeer
spoedig worden bijeengeroepen.
De „Telegraafmeldt, dat te Ant
werpen onder de Duitsche bezetting
ernstige onlusten zijn uitgebroken.
De overeenkomst met de
geassocieerden.
(Officieel). Het Ministerie van Buiten
landsche Zaken deelt mede:
Volgens telegram van de regeerings-
onderhan delingen te Londen ontvangen
hebben de-ze met de geassocieerde regee
ringen de volgende regeling getroffen,
In afwachting van het tot stand komen
eene-r definitieve schikking worden hier
onder -opgesomd de- hoeveelheden te on
zer onmiddellijke beschikking gehouden:
50.000 ton tarwe; 2000 ton caeaoboo-
nen; 6000 ton keresine; 1000 ton benzine;
1000 ton smeerolie; 2000 ton gasolie; 1700
ton natriumcarbonaat bijtende soda en
zeen 2000 ton- uvriet per s-.s. „IJssel'
3000 ton looistoffen, een hoeveelheid wol
len garens, katoenen garens, wollen en
katoenen goederen, thans aanwezig in En
geland, die latei- zal worden bepaald, 4000
ton katoen, 1000 ton wol. De regeering
heeft in verband met de levering van deze
goederen den tijdelijken zaakgelastigde te
Washington -opgedragen, terstond stappen
te doen, opdat deze regeling onmiddellijk
in werking zal kunnen treden.
De Eerste Kamer
is bijleengeroepen tegen Dinsdag 19 dezer,
8.30 uur nam.
R ijl s t.
Naar de N. R. 'Ct. verneemt, zal bin
nenkort elf millioen kilo rij's-t uit de stel
ling Amsterdam beschikbaar worden ge
steld voor de distributie.
Broodrantsoen wederom
veirhoo-gjd.
(Officieel). Mededeeling van het Depar
tement, van Buitenlandsche zaken
Met het c-onv-o-oi is uit Londen terug
gekomen Jhr. Mr. A. Sno-uck Hurgro-nje,
chef dei' Dire-ctie van Economische aange
legenheden 'van het Departement van Bui
tenlandsche Zaken, wiens tegenwoordig
heid bij de Londensche onderhandelin
gen niet meer vereischt werd. In verband
met zijne mededeelingen he-eft de regee
ring besloten he-t broodrantsoen te bren
gen op 300 gram en de- kwaliteit aanzien
lijk te verbeteren.
De diem-o-bilisati e-.
Bepaald is, dat de gedeeltelijke demobi
lisatie zal plaats hebbein 'in het tijdvak
van 14 tot 19 November.
De mlilitaire straffen.
D-e Minister van Oorlog heeft besloten
de straffen voor zoover zij niet be
treffen gevallen van strafrechtelijken aard
opgelegd als ge-v-olg van de ongeregeld
heden, voorgekomen na het intrekken van
de verlo-ven op 25 October j.I., te doen
eindigen met den dag waaro-p de betrok
ken militairen vo-or vertrek met onbepaald
(klein) verlof in aanmerking komen.
Actie der re v o-1 u t i o n a i r-
s-öcialis ten.
De landelijke- federatie van Re-v. Socia
listen wekt in ©en rondschrijven aan al
haar afdeelingen op tot een krachtige
revolutionaire actie om zich bij eventueel©
voorvalle-n als in het buitenland te doen
gelden. Openbare bijeenkomsten e-n straat
demonstraties zullen o-p een gró-ot aantal
plaatsen gehouden worden. De arbeiders
zullen worden opgewekt om er hij het
uitbreken van een revolutie hier te lande,
izo>rg te dragen, dat d& maatschappij en
haar grondslagen wo-rdeu hervormd en dat
de grond en de arbeidsmiddelen komen
in handen der gemeenschap.
Chr. arbeiders, kent uw roeping tegen
over deze- revolutionaire actie.
D u i s c h e troepen geïnterneerd.
Eergisteren is in het Duitsche kamp
te Beverloo (België) opstand uitgebroken.
Verscheidene duizenden Duitsche soldaten
die zich in het kamp- "bevonden, schaar
den zich onder de roode vlag. Er vorm
den zich twee partijten, één bestaand©
uit aanhangers van den keizer en één
uit .voorstanders van "de republiek. De
soldaten, die partij voor 'den keizier had
den gekozen, werden verslagen en vlucht
ten met hun wapenen en artillerie naar
de Nederlandsche grensposten aan de
grens van de Kempen tusschen Loozen
en Weert, waar ziji de N-ederlandsche grens
overschreden en ontwapend werden.
D -e Duitsche- imp-ort,
De Duitsche import in Nederland zoo
wel die van kolen als van ijzer, kali
enz staat volkomen stil.
Ex-Keizer Wilhelm.
Het is waarschijnlijk, dat men, in ver
band met het verblijf van den ex-Keizer
hier te lande, een regeling treffen zal,
die tot op zekere hoogte overeenkomst
vertoont met de interoeeringsbepalingen.
