Zaterdag 9 November I9É&
No. 85
S e r a p h i n e,
83e Jtturpuag
FEUILLETON.
De Qroete Oorlog.
In jdien zin zeggen wij met dr. Kuy-
per in diens rijke toelichting van Ons
Program, dat een instandhouding van
het erfelijk stadhouderschap, onder be
tere grondwettelijke waarborgen dan
eertijds bestonden, misschien wel beter
dan een Koningschap ware geweest.
J
Uitgave van
is Naaml. Venn. LUCTOR ST EMRRGO.
gevestigd te Goes.
«■-i-jn
Hoofdbureau te Goes
LANGE VORSTSÏRAAT 219.
(Telefoon N«. 11.)
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG-
Drukkers:
Oosterbaan Le C oia tr e, Goes.
reegeeringsvormen.
Art. 6 van Ons Program luidt
„Op zichzelf geen enkelen btaats-
vonn den eenig bruikbaxen keurende,
erkent zii Tiet a-an de Gr. W|. gebonden
Koningschap, gelijk zich dit ten onzent
geleidelijk uit de Republiek der 16e
eeuw heeft ontwikkeld, als den voor
ons meest geschikt en regeeringsvorïb.
In dezen eenen volzin wordt onze
onverschilligheid en onze voorkeur ge
constateerd.
Ie. Het is ons betrekkelijk onverschil
lig, welken vorm wij voor ons staats
leven kiezen zouden, als wij dat doen
moesten.
2e. Wij geven thans de voorkeur aan
het koningschap.
(Gods eer en het Volksgeluk
moeten door 'een regeering gezocht
worden.
Onder eiken regeeringsvorm, kan God
tot zijn eere komen. Dit verklaart onze
onverschilligheid tegenover de vraag;:
welken regeeringsvorm.
Monarchie, Republiek, zoo aristo
cratisch als democratisch, 't;
zijn altegaar regeeringsvormen die be
vorderlijk kunnen zijn aan het volks
geluk.
Deze overtuiging vloeit voort uit ons
geloof aan de vrijmacht Gods, en
wordt bevestigd 'in de les-sen der
historie.
God is vrij in de keuze der mid
delen waardoor Hij zijn eer en het
geluk der volken wil verhoogen.
Hij, niet de overheid, is onze eigen
lijke regent en beheerscher.
En gelijk 'tnu een aardsch monarch
om 'teven is of hij zijn heerschappij
uitoefent door een Grootvizier, door
ambtenaren van wat naam ook, of
door zijn zoon, zoo is het ook den
Heer der Heeren hetzelfde of Hij Zijn
gezag legt op dragers die met den
naam Koning of Keizer worden aange
sproken, of zitting hebben als hoog-
mogenden, of wel de hoogste macht in
het land uitoefenen als volksvergade
ring.
Dit is een waarheid die door de
ervaring is bevestigd.
Er zijn geweest goede en slechte
monarchieën, roemrijke en verachte
lijke republieken, aristocratische regée-
ringen die het volk dienden, en demo
cratische regeeringen die het volk over-
heord.cn.
Een Zweedsche monarchie onder
Gustaaf Adolf, die de eere Gods zocht,
een Fransdhè monarchie onder 'Lode-
wijk XIV, Idie de eere Gods vertrad;
een Fransche republiek zien wij in
onze dagen, welke (spot met God en
Godsdienst; een Amerikaansche repu
bliek, die, hoe ook ontaard, aan den
ernst der vaderen uit de 18e eeuw
zich tin hare instellingen en wetten
nog bevlijtigt de erkenning; der Ma
jesteit Gods hoog te houden. Demo-
cratiën, idie bet volk ten zegen waren,
als de Grieksch© onder Conon en A-
ristides; die de nationale onbeduiden-
heid hebben bevorderd, gelijk het he-
dendaagsche Zwitserland, en jammer
en ellende over een volk brachten ge-
dijk de Communards in '71.
Minder de Staatsvorm, dan wel de
Regeerders en het geregeerde
dwr U. Z. VON MANTEUPFEL.
36.) o—
Leona scheen ook volstrekt geen ant
woord te verwachten, zij draaide zich
om en wierp zich op een fauteuil naast
Seraphine, en bekommerde zich in 't
minst niet om 't verschrikte meisje.
Seraphine zeide op haar eigene
zachte wijze: „Maar, Leona, denkt ge
waarlijk zoo slecht over de menschen,
dat ge niet gelooft aan liefde oï trouw
en beweren durft dat „een paar dagen'1'
voldoende zijn om te vergeten?"
„Ik kan je verzekeren, dat ze allen
zoo zijn, de een voor, de ander na!
Noem mij eens een man, die weet wat
„trouw" is en zich daaraan houdt,
en die niet na drie dagen heeft ver
geten. Ken jij er een? Ik niet. Ik
nacht eens dat ik er een kon" zij
werd zeer bleek „maar ik vergiste
mij. De grootste vertwijfeling en het
voorwerp der liefde zijn bij' het dalen
van den dag gelijktijdig vergeten
en onverschilligheid komt er voor in
de plaats."
het zou heel erg zijn, als dit waar
was", zeide Seraphine „maar het
is niet waar."
volk waren van deze verschillende
openharingen van een zelfden regee
ringsvorm de oorzaak.
Zwitserland zou even onbeduidend,
zijn, ook als President Calonder de
Koningskroon "droeg; én 'Duitschland
zou, althans vóór den oorlog even
machtig van betieekenis zijn geweest
in de rij der volken, ook al had.de
zijn Keizer Slechts den Presidentstitel.
Daarom hebben iwij een afkeer van
alle doctrinairen.
Tegen hen die nit beginsel het
Koningschap of welken regeerings
vorm ook als den eenig waren be
schouwen.
De Koningsgezinden in Frankrijk
hebben daardoor ongemerkt een geest
van slaafscbe buigzaamheid gekweekt,
den Koning gelokt op het terrein van
't militairisme en op 'tstuk van de
sociale belangen weeldedienst in
de hand gewerkt.
De doctrinaire republikeinen maken
'tnog erger met him leer van „alleen
de republiek is me je ware". Die leer
is de consiekwente 'doorvoering van het
zelfgenoegzame revolutie-beginsel, dat
den volken leert, den teugel van alle
gezag zich van den hals te werpen
eu geen andere steun of leiding
te leeren dan die) ze zeiven hebben
pasklaar gemaakt.
Versta echter wèl, niet de repu
bliek, maar de doctrinaire republiek
is 'hier de struikelblok.
Een republiek is boven 't Koning
schap "te verkiezen, dewijl om der
zonde wil! het gezag in veler,
'handen allicht veiliger is dan in
n h a n d.
Wij zeggen het Calvijn na, wanneer
er in het afgetrokken© te kiezen valt.
Alleen zij er hier op gelet, dat da
republiek door Calvijn bedoeld en on
der Calvijn gesticht, protest was tegen
de absolute monarchieën dier dagen,
die (die meest stuitende tyrannie over
de volken oefenden. Niét' alleen de
gioote koning van Frankrijk, niet al
leen de fefroote Keizer, maar ook de
kleine Landgraaf in menig keur
vorstendom dreef (den spot met vrij
heid, en boog zijn gezag om tot ty
rannie.
Calvijns republiek was dan ook niets
anders dan het getemperde Koning
schap van onzen tijd.
Het 'is dan ook ,al te zot om de
begrippen Koningschap dn Calvinisme
of Monarchaal en Anti-Revolutionair
te combineeren en 'daartegenover een
Republikeins cben vorm verkiezend,;
dien synoniem te verklaren met Re
volutionair.
Ons Koningschap dagteekent pas van
1813. In het glorietijd perk van ons
volksbestaan, ook van ,ons religieus
bestaan, leefden onze vaderen onder
een Republiek, dat js een Staat met
een veelhoofdig bestuur ©en gemeend-
best, dat genaamd ,was ide Republiek
der Vereenigde Nederlanden.
Lag nu aan dien Staat ten grondslag
de erkenning Van de rechten van den
mensch
Integendeel, de erkenning dat alle
gezag uit God is stond bij alle par
tijen. vast.
De Republiek was onzen vaderen
slechts 'een vorm, een vorm van
Staatsbestuur, een regeeringsvorm.
Zij leerden eenvoudig, dat ©en Staat
door enkelen of door één of door allen
saam kan bestuurd worden.
In volstrekten zin is 't hetzelfde.
Aan beide .vormen monarchalen
en republikeinsohen zijn voordeelen
verbonden.
Alleen dit moet vastgehouden
om; rijp; te zijn voor den republikein-
scheri regeeringsvorm, moet een natie
op hoog peil van beschaving staan.
In dien zin heeft dan ook Groen
yg|n Erinsterer, steeds den nadruk ge
legd op het Republikeinsche karakter
ook van onze Staatsinstellingen.
Nederland toch is voor het Koning
schap al klein genoeg.
Het hofleven, en hofstoet, de hof
stad, 't heeft al zijn bezwaren. Oranje
in 't historisch gewaad der stadhou
ders, ware allicht meer dan nu ver
bindingsmiddel van zijn volk geweest.
Maar nu heeft de dankbaarheid
Oranje tot Koning verheven, en Oranje
zelf heeft die daad aanvaard en be
krachtigd. Dit feit houden wij hu
vast; 'de liefde sluit zich bij de dank
baarheid aan, hecht zich gaarne aan
het grondwettig koningschap, en 'stem
pelt bereids als omverwerping van het
gezag, en een losrukken van de vast
heid van ons Staatsgebouw iedere po
ging om aan dat Koningschap te tor
nen.
En in onzen tijd zouden wij èen
republiek even hard verwerpen, als wij
haar voor anderhalve eeuw zouden
hebben begeerd.
Verwierpen reeds alleen hierom, de
wijl een republikeinse!)', bestuur in deze
dagen van afval en toenemend onge
loof partijdig zou zijn, en daardoor
het rechtsbé-sef en de leyensvoorwaar-
de voor een deugdelijke volksregeering
terstond zou ondermijnen.
In het verschil van regeeringsvorm
spreekt zich het verschil van natio
nale kracht en waardigheid uit.
In de verschillende'perioden van ons
volksbestaan hebben, naar 'door dr.
Kuyper herhaaldelijk is aangetoond,
en in zijne| door ons geraadpleegde'
schoone toelichting; van ,,0ns Pro
gram" klaar en duidelijk js uiteengezet,
juist de drie verschillende regeerings
vormen: democratie, republiek en
koningschap elkander afgewisseld
naar gelang van de periode: op
komst, bloei, verval 'zij 'teekenen
zich zoo duidelijk af in den demo-
cratischen regeeringsvorm in het Ger-
maansche ^tijdperk; den republikèin-
schen in 't bloeitijdperk onzer vade
ren; Men monarchal en in dezen tijd.
Dezen vorm hebben wij dan ook
niet uit voorkeur gekozen, doch is uit
de behoefte en de tijdsomstandighe
den opgekomen.
En wij wenschen dat 'tzoo blijven
zal. J
Onder ééne voorwaardedat aan bet
hoofd der landsregeering een 'Ko-
ning(in) sta, die inderdaad de kiemen
beschermt, het onrecht straft en hel
recht handhaaft, oök waar partijzucht
tot onderdrukking der minderheden,
gelijk in 1877 door Kappeyne ge-
schiedde, zou willen manen.
Nederland bleef tot nog toe gelukkig
geregeerd, onder 't bestuur onzer ge-
eeibiedigde Koninginne. Wilhehuina
beteekent. Beschermster. Onze Ko
ningin blijve dit tot haar hoogen ou
derdom.
Waar tronen ineenstorten, en kronen
„over de straat rollen", machtigen
van hunne hoogten worden nederge-
bonsd, natiën uiteenvallen, in meer
dan één land de regeeringloosheid re
geert, daar 'bleef ons Nederlands chq
volk gelukkig, in vrede en eensgezind,,
vrij van bolsjewisme, rondom den
Troon der Orahje's geschaard.
Een voorrecht, niet genoeg te waar
deuren. 'Ook al wroet en wriemelt 'het
onder dien, gelukkig niet óndergraven,
Troon
Een voorrecht, gelegen in de natio
nale eenheid die de oude "Zeven Ver
eenigde Nederlanden kenmerkt.
„Denemarken (De Standaard herin
nerde het nog zoo terecht) tobt met
Sleeswijk-Holstem, Zweden met het
Finsche element, in België valt het
nationale leven in twee geheel afzon
derlijke elementen uiteen; zoo is 't
in Frankrijk ook met (de Basfcen en Vla
mingen. Engeland' zit met de Ieren ver
legen. Rusland heeft reeds een derde
van zijn land en volk geïsoleerd. Ame
rika is eer een mengsel dan ©en na
tionale eenheid. In Turkije liggen de
volksverschillen opgestapeld. Oosten
rijk vertoont het droeve beeld van de
in stukjes uiteengevallen vaas. Italië
kan zich nog het meest op eenheid,
van afkomst beroemen. Maar toch, zoo
gelukkig als Nederland in dit opzicht
is bijna niet een enkel land."
Moge dit lang zoo- blijven"!
Beknopt overzicht van den toestand.
Terwijl de Duitsche commissie ter be
spreking van de wapenstilstandsvoorwaar
den aan den arbeid is, begint het in
Duitschland rumoerig te worden.
In verschillende plaatsen is reeds de
revolutie uitgebroken. Zelfs verluidt, dat
dat ook te Berlijn en te Hannover het
gezag ondermijnd wordt door de revo
lutionaire elementen-
Het Berliner Tageblatt waarschuwt er
ernstig tegen. En met reden. Want
Duitschland zal de ramp, die het heeft
getroffen, zeker alleen dan te boven ko
men, als de eendracht blijft bewaard, orde
en rust in het binnenland heerschen en
het land gespaard blijft voor revolutionaire
woelingen, die bij verder voortwoekeren
ook in dit land een herhaling zouden
kunnen brengen van de Russische toe
standen, hetgeen de volkomen ondergang
zou beteekenen.
Dat het tot onlusten is gekomen, is
verklaarbaar. De teleurstelling over het
feit, dat alle offers vergaefsch zijn ge
weest, hebben een stemming gewekt, die
geneigd maakt maar al te gewillig ge
hoor te verleenen aan de revolutionaire
woordvoerders en leiders-
Ook in leger en vloot, waar de oude
straffe discipline verbroken is, nu de ne
derlaag de troepen demoraliseert.
Zij, 'die hij voornamelijk verwend had,
was voor hem 'de poëzie van het da-
gelijkscbe leven. Als Leon er nietj
was, was zij altijd bij hem. Hij moest
haai' stem hooren, haar vroolijk zingen
als zij trap op, trap ,af holde, haar
vroolijk lachen en zonder dat voelde
hij iets leegs,- voelde hij zich niet be-
hagelijk.
Als men nu nog maar boos op haar
had kunnen zijn doch dat was niet
mogelijk. Seraphine's stille invloed
had toch bewerkt, dat zij zich moeite
af om. vroolijk te schijnen, en om
eel te nemen aan biet leven rond
haar. Maar wat had de oude- oom
aan een glimlach, terwijl de oogen vol
tranen stonden? Al zijn ergernis was
al lang verdwenen. Ja, hij had zelfs
oogenblikken, dat hij zichzélf voor een
ouden tyran uitschold, die het geluk
van zijn lieveling mei voélen trad.,
Hij zou haar zoo dolgraag getroost
hebben, maar hoe? Over dat eene
punt kon hij toch niet mét haar praten
en daardoor bleef ook ondanks'
al zijn hartelijkheid bet oude vertrou
wen wieg. Hij zon en zon op een uit
weg. Maar als (hrij er "dan met zijn
vrouw over begon en zoo losjes weg
zeide, dat hij de ellende niet ineer kon
aanzien, en dat 't dwaasheid was, imajar
of 't kind dan haar hart moest breken
Als hij Idan zóó begon, dan ontmoette
hij steeds zachte maar volstrekte le-
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post f 1.74
Losse nummers-0.05
Prijs dér Advertentiën;
14 regels f0.80, iedere regel meer 20 et.
Verhoogd met een tijdelijken oorlogstoeslag
v*H 20 Vo -
S-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voorüeelige voorwaarden-
Bewijsnummers 5 Gent.
In een oproep der Duitsche socialisten
aan arbeiders en partijgenooten, wordt
gezegd
De vrede is verzekerd. Binnen enkele
uren zal er wapenstilstand zijn-
Dus geen onbezonnenheden, waardoor
in het land zelf een bloedbad zou aange
richt worden. De besturen van partij en
rijksdagfractie hebben den rijkskanselier
de volgende eischen gesteld:
lo. Vrij recht vah vergaderen.
2o. Politie en militairen tot de uiterste
bedaardheid aan te manen.
3o. Aftreden van keizer en kroonprins
uiterlijk Vrijdagmiddag.
4o. Versterking van den invloed der
socialisten in de regeering-
5o. Reconstitutie van het Pruisische mi
nisterie in overeenstemming met de meer
derheidspartijen in den rijksdag.
Is uiterlijk Vrijdagmiddag op deze
eischen geen bevredigend antwoord geko
men, dan treden de. socialisten uit de
regeering.
Verwacht verdere mededeelingen van
ons in. den loop van Vrijdagmiddag-
Het behoeft geen betoog, dat in dé
bestaande omstandigheden deze houding
der socialisten een ernstig gevaar, kan
worden. i.
Nóg heeft de Keizer geen besluit ge
nomen.
Wèl heeft prins Max von Baden,
zulks op grond van den veranderden par
lementairen toestand z ij n ontslag den.'
keizer aangeboden.
Keizer Wilhelm, die omtrent
den geheelen toestand nauw
keurig op ,de hoogte is', heeft
prinsi Max verziocht zijn ambt
van r ij'ks kanselier te blijven
vervullen, to,t de keizier een
definitief besluit genomen
heeft, hetwelk z:<eeir spoedig .te
verwachten is'.
Ook het Centrum heeft zich nu op,
het standpunt gesteld, dat het aftreden
van den keizer een verlichting van den
toestand zou beteekenen-
In rijksdagkringen bestaat het vermoe
den, dat prins Max von Baden
rijksregent zal worden en dat Ebert
of Scheideinann rijkskanselier zal worden.
De socialisten zouden den termijn van
het ultimatum tot vandaag verlengd heb
ben, in verband met de verkeersmoeilijk
heden.
Over de wapenstilstandsonderhandelin-
gen komt het bericht binnen, dat van
Duitschland een absoluut onvoorwaarde
lijke overgave geëiseht wordt. Anders kan
het Havas-telegram niet uitgelegd worden,
dat Duitschland slechts te aanvaarden of
te verwerpen heeft. Voor Maandagochtend
moet het antwoord binnen zijn- Intusschen
wijzen de gebeurtenissen in Duitschland
er wel op, dat reeds voor dat oogenblik
de strijd beëindigd zal zijn.
Het Duitsche opperbevel heeft door mid
del van een draadloos telegram aan maar
schalk Foch laten weten, dat de commis
sie van gevolmachtigden, ten getale van
tien personen, onder leiding van staats
secretaris Erzberger, vertraging heeft on
dervonden, en niet eerder dan Donderdag
avond tusschen acht en tien uur te Hau-
droy ('2 kilometer ten Noordwesten van
la Capelle) kon zijn. Dat is de plaats
door maarschalk Foch vastgesteld voor
de onderhandelingen-
igenspr.aak. Daarom hield hij zijn ge
dachten maar voor zich, maar in 'hem
woelde en werkte het, zijn arm hart
kromp eiken keer ineen als hij Stella
zag,. Doch eindelijk sche.en hij' 's nachts
een goede ingeving gekregen te heb'-'
ben. Hij deed moeite om zijn vroolijk-
heid voor zijn vrouw te verbergen,
doch het lukte niet geheel. Hij wist
niet goed, wat zij: zou zeggen, als zij
wist dat hij had besloten, dat 'hij Stel
la weer vroolijk zou zien. 'sMiddagte
kwam het rijtuig voor. Oom riep ge
wichtig: „Ik rijid even naar A lts taut'-
en weg was hij.
In Altstadt aangekomen, vond hij
zijn schoonzoon niet thuis en 'zijn doch
ter 'druk bezig om 'een jongen luitri-
namt, die den naam had van zeer .ka
rakterloos t© zijn en zeer groote schul
den te hebben, een welgemeend© boet
predikatie the honden. In de kamer
daarnaast zaten Lteona, Mathus en Gar
briele Marford, en toen de heer von
Sternheim binnentrad,, riep Leona
„Die arme iongen, hé grootpapa. Hij
heeft geheel rood© ooren" en kneep
daarbij hare oogen half dicht.
„Hm ja", was het verstrooide
antwoord. „Wanneer komt je vadert
thuis?"
„Plas tegen hét avondeten."
(Wordt vervolgd.)
„Hoe kun jij dat ilu weten?" riep
Leona heftig.
„Ik zie en hoor zooveel, meer 'dan
men denkt, want vele menschen zijn
goed voor mij. Daarom héb ik door
anderen veel ervaringen opgedaan."
„Zoo? nu, maar hiervan we'et je
dan toch niets of je vergist je. .0,
Seraphine," besloot zij lachend, daar
tante binnenkwam, „er zijn zulke af
schuwelijke koude, gesloten,uitge
droogde menschen, waar ik me altijd
aan erger als ik ze zie! Morgen
grootmama
De heer Sternheim en Lettow kwa
men nu ook binnen, en dus werd hét
gesprek meer algemeen. Het bezoek
had Seraphine zeer aangegrepen, zoo
dat .ze al heel spoedig naar hare ka
mer teruggebracht moest worden, waar
ze met hevige zenuwhoofdpijn en ge
heel uitgeput nederlag. Stella zorgde
voor haar.
Toen Seraphine eindelijk was inge
slapen, zette zich Stella voor het open
venster in haar kamertje en keek troos
teloos voor zich uit. Hoe zou zij' de
eind'elooze leegte van den volgenden
dag, en van alle verdere dagen toch
dragen? Zij had niet slechts haar le
vensgeluk, ,rnaar ook haar levensdoel
verloren.
HOOFDSTUK VIII.
De eene dag na de andere verliep,
zonder dat Stella's vrpolijke lach door
huis .of tuin klonk. De bloemen ver
welkten m de vazen, de schilderezel
lag vol stof en stond in een'jhoek, en
de piano werd niét meer opengedaan.
Seraphine leed zóó met hare zuster
mee,, dat zij ér bleeker en vermoeider
dan ooit uitzag, en 's nachts haast niet
sliep. Doch voor Stella had zij altijd
een glimlach, en vroolijkte haar op
zooveel zij kon. Tante had 'medelijden
met Riet bedroefde kind en deed alles
voor haar wat zij kon. Maar om haar
hart geen dwazé hoop te doen voe
len, sprak zij nooit mét (haar over Leon
en daarom was Stella toch liever bij
Seraphine, met wie zij urenlang over
hem kon praten. Seraphine sympathi
seerde met haar, en probeerde altijd
weer Stella's gedachten paar Boven
te richten, vanwaar (alleen hulp en
troost komen kon. Maar zij bleet des
niettemin vast in hare overtuiging dat
het een dwaasheid zou zijn, 'wanneer
zij zich nu mefLëon als verloofd be
schouwde, en dat men zien moest wat
de toekomst brengen zou.
Het ergste was het voor bom; Stella
ontweek hem nog altijd angstvallig om
dat zij in hem den grondlegger van
haar ongeluk zag. Hij voelde dit en
kon het haast niet meer uithouden.
Stella's kinderlijke vroolajkheid, hare
kleine vleierijtjes, ja zelfs hare onbe
wuste tirannie over hem, miste hij.
