Donderdag SI October 1918 S3e Jaargang S e r a p li i n e, No. FTïiï LLËT 0"wT" De Groote Oorlog. StdXm-Generaal. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR Eï EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11.) Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. D HU IJ L. BURG- Drukkers: Oosterbaaa Le Cointre, Goes. BBSg TERSCHIJNT ELKEN .WERKDAG. AbonnBmttntspvjjs: Pff» 3 maanden fr. q. poet 1.75 Losse nummers- Ö.Qfc Brijs dB» Ad veztentiën: 14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 A Neihoogd met gen tijdeljjben oorlagstaosïag ran 20 °/0. 3-maal wordt B-maal bfeiekeod. Bij abonnement voorctoelige voorwaarden. Bewijsnummers 5 oeöt. 0® Derdtsche Synode. In 1582 werd eien der meest belovende studenten der Lteidsche Hoogescheol, Ja cobus Arminius, door de regelering van Amsterdam naar, Genève gtezoruden om onderwijs te ontvangen ran Bieza, den opvolger van 'Galvijó. Na, daar eielnigen. tijd - vteirfcoefid te heb ben, reisde Arminius naar Rome, waar hij 'onder den invloed kwam van dje! Je- suiten. Te Amsterdam terugglekeerd, werd hij aldaar predikant. Hier openbaarde zich al spoedig iets dat wantrouwen wiekte. Toch liet men decern minder gunstigen indruk over fclich heen gaan, len juichte het toe, dat dezle zlaehtmoedige geteerde een benoeming kreeg en aannam als hop©- leeraar aan de Leidscbe Hoogeschool- Nauwelijks was hij daar twee jaar werkzaam gewelest, toen hij leerstellin gen begon te verkondigen die in strijd waren met de bleilofte, bij zijn. toelating tot het predikambt afge-llegd en met de instemming, loen door hem betuigd, met de leer dar kerk. Nochtans verwierf hij zich door zijn beminnelijk karakter (ön aangenamen .om gang en door 'zSjnel gtroote blekwaamheden een z'oodangi overwicht over 'z'ijne leer lingen, dat vele studenten door zlijne, dwa lingen werden mlejegevoeprd. Bezie studen ten, later predikant geworden,- brachten de'zte dwalingen in de gemeenten, en zoo werd -de' leer van Arminius weldra over 't geheeld vaderland verspreid. Tevergeefs wa,s 'tdat Klasse-s en Provinciale Syno den zich verzetten, tevergeefs werd ook aangedrongen op eten algemeen© Syno de, want dei volgelingen van Arminius hielden dit tegen. Ook met den dood van Arminius, 1609, waren de geschilllen niet ten einde. Zijne volgelingen gingen voort op dl®11 ing©" slagen weg, zochten len yonden steun bij de regeiering en gaven hun gevoelen te kennen in een geschrift, dat zij de Remonstrantie -noemden, en waarin ge leerd werd verkiezing uit een voorzien gelo-of, de algemletenhei-d dof ver'zloening', en de vrije wil tien goede; de o-nwederstan- delijke werking Gods in de bekeering -werd geloochend; |en de mogelijkheid van een' afval der heiligen werd vastgesteld. DeKei Remonstrantie was 1 ook geheel in den geest dier Staten van Holland, omdat de /hoogste macht er in wteird toegekend aan dfe Staten in kerkelijke zaken. Aan de tegenpartij, die- eigenlijke- gere formeerden wlerd nu door de Staten vet- draagte'aaimheid opgelegd, len tevens wer den zij vermaand de geschilpunten in -de- ©xamina's -niet mleer aan te roeren. Hiertegen vterzétten Iziij zich natuurlijk krachtig. Gevolg daarvan whs, dat er den 10 Maart 1611 eten vriendschappelijke' sa menkomst van 'twaalf personen uit die fee-id© partijen bijeengeroepen werd. Bii den aanvang d-elzer samienko-mst dienden de rlechtz-innigen eeln tegen-Re monstrantie in. "Hieruit is ontstaan de onderscheiding in Remonstranten en Con- tra-Reimottstrantien. Ook deze .vergadering b-leef echter zon der gevolg. Wel wierd er een bevel1 tot verdraagzaamheid bekrachtigd mtet bedrei ging van straf bij overtreding dezler order. De bedreiging Werd maar at te hard uit gevoerd. Zij, die in 's Reeran Naa-m wei gerden te ziwïjglen Werden van hun ambt ontzet en uit de stad gtebannen. Zij, die bij elen predikant in leien naburige gemeen te 'kerkten, wérden gesmaad en vervolgd, sommigen werden op- gruwtelijke wijze mishandeld. Ja, helt schelen, Üat Kerk en door U. Z. VON MANTËUFFEL. 30) -o— Juist in dezen tijd stierf zijn oom, een neef van zijn vader, waarmede deze was opgegroeid. Adlerstein had zijne vacantie menigmaal bij hem doorgebracht- Hij was een rijke oude heer geweest, en had eens een zeer hooge plaats in de maatschappij bekleed, en tot op hoogen ouderdom in vloed in zekere politieke kringen behoud- den. Adlerstein was zijn erfgenaam; de oude heer had den jongen met zijn flink karakter als zijn eigen zoon liefgehad, en .toch scheen hij hem soms te ont wijken. Adlerstein hield dit voor een be wijs van minachting, en hij leed hier zwaar onder. Hij meende te begrijpen, dat zijn oom hem wel gaarne zag, maar hem ontweek, omdat zijn vader geen eerlijken naam had nagelaten. Zoo was zijne jeugd moeilijk voorbijge gaan, zonder ouders, en overal vermeden- Nu riep hem ziiu oom aan zijn sterfbed, Vaderland samenspanden om die leer der waarheid, dia lejer der Hervormers, uit ons Vaderland te bannen. Rteeds waan de men zich van de ovlerwinning zeker, toen de z'aak plotseling leen keer nam. Prins Maurits- haid namelijk op- een maal de 'zijde 'der vterdrukten gekozen, door een gang onder dia prediking; van een geïnformeerd 'predikant in da Kloos terkerk te Den Haag. Door zijn beleid werden de waardgel- ders afgeschaft, en al zoo Oldlenbarneveld en zijn aanhang in hun pogen om Kerk e-n Staat onder één bestuur te brengen en' de Remonstranten te doen zegevie ren gestuit. Ook kwam 't zoover, dat tot het bij- etenroepjen eener Nationale Synode te Dor drecht besloten wlerd, om te trachten telen einde te ma-klen aan de geschillen. Dien 25 Meli 1618 werd|etn de uitnoodi- gingsbiïicven door de Staten-Generaa! aan de Staten onzer provinciën, d|em Koning van Groot-Brittannië, dei kerken in Frank rijk, en verscheidene andere Vorstendom men en Republieken, die de" Gerefor meerde lieer waren toegedaan, gezonden-, met veirfeteek om godgeleerden te zenden. De Staten van Holland zlomden d|en brief ongeopend terug, jen verzachten dte Re giering van Dordrecht hunnte stad niet tot het houdêln dier Synodei af te staan. Ook verz'oehteln -zij den buitieinlandschen vorsten om hunnen onideïdanlein niet toe te- staan iemand hier in ziijn handelin gen te sterkten, dewijl dit strekktein zou tot verguizing dter O verheid en den vrtejdfl der kerk zou verstollen. Dit pogen ten spijt werd de Synode den 13 November 1618 gjeopend, nadat e-erst door de- Algemeene Slatein een bid dag *was uitgjejschretven, mteit verztoek om de Synode .voortdurend in djen gebedel te gedenkten. Behalve 28 bui tonlandsch© en 58 Ne- derfandsche 'gcdgelte>erden belvonden zich hier 18 afgezanten dier Sitaten-Generaal, die na inlevering hunner geloofsbrieven zitting namen. Het ganschei land' was in gespannen verwachting. Ejn in Dordrecht scheten alles eenheid, zoodat telk die met dein toe stand niet biejkend was onwillekeurig vra gen moest: wat is het doel dézer Sy node? Krabbendljke. .Wat drukt Go-ds hand toch zwaar op het arme Krab-bendijke Bijna -dagelijks hoort men van sterf gevallen. In enklele gezinnen, waaruit een -doode werd uitgedraglen, ligjgen nog: ern stig kranken -of viel weidler een slachtof fer der gevrteesde ziekte. In de .advertentiepagina van ons blad leest men heden weder een ontroerend bericht. Wie heleft geen medelijden met dat arme, tieleicllere, jeugdige weesje! En wie ztucht niet: o Heiere, 'indie-n 'tUw wil is, o laat toch af. Ontferm u, wie zou er van Krabbiehdijke blijvten staan, want z:ij is' klein. D-s. Nieboer stond Maandag' bij vier graven. D© welek daaraan voorafgajande waren nog maerdleiien uitgedragpin. Het is te begrijpen, dat het hem smar ten pioet bij zoo zlwaren roiuw; zijin 25- jarig jubileium te mogen vieren. Daarom -doet 'tons goied te vernemen, dat de Kerkeraaidi, waarvan Z.Eierw'. amb-ts- halve voorzitter is, besloot dle|z© gedach tenisviering tot '18 Nov. a.s. uit te stellen. Althans bij leven en wjeiMjln. Want meer dan o-oTt mogen wij nu detele clausule yan dien H. Apostel- (Ja cobus 415) wel in 'het hart en op- dte en deelde den armen jongen man mede, dat hij zich niet bedrogen had, toen hij aan de onschuld van zijnen vader geloof de; hij zeide hem geene rust te kunneu vinden eer bij hem de ware toedracht der zaak had meegedeeld. Hij was de schuldige; hij had in zijn jeugd door vervalschmg van wissels zich uit geld verlegenheid gered. Hij had velen in de zaak betrokken, zoodat men nooit had kunnen uitvinden wie de hoofdschuldige was. Zoo was men er ook toe gekomen om zijn vader te verdenken én hij had de verzoeking niet kunnen weerstaan, om die verdenking te verzwaren. De oude man stierf, en Adlerstein had nu de bewijzen in handen welke zijn vader zijn eerlijken naam terug gaven- Hij was verlost uit zijne verbanning het leven lag vóór hem, als één lange zomerdag, zijne kennissen haastten zich hem te verzekeren, dat niemand aan eene goede oplossing had getwijfeld. Doch -dat gaf 'hem -Zijn verloren jtengd niet weer. Desondanks was hg zeer gelukkig en dankbaar. Daar zijn goed verpacht was en dat wel voor nog eenige jaren, werd bij kurassier en diende zoo eenigen tijd- Daarna g "g hij in het huzarenresiment lippen hebben, bij 't uitsprteken van eiefnig voornemen. Immers wij -weten djeti dag onzlesi doods niét; de dood -wenkt ieder uur. Troioste diei -Jletere prize vrienden te Krabbendijke, make Hij ous alten war kende en biddende, en 'houd© Hij ons tot Zijn komst beweid. Hervormingsdag. Hedien 31 October Hervormingsdag! Bij alles wat Ziel1 nteewdrukt, mag de jubel niet ontbrteken voor hetgtejen op dien giedenk'waardigten 31 October van het jaar 1517 (door middel van dien etenvou- digem monnik te Wjttenbterg, ten gunste zijner kerk Idoo-r den HteeWe gewrocht is. Maarten Luther, gepechtvua|rdigd door het geloof, begtemadi-gjd met een helder inzicht in de waarheid Gods, en bezield do-or ijver ,voor da elelrei Gods, 'en het heil dter zielien, heeft in den vroegen morgen van dien laatsten Octoblerdag een daad bestaan, wiaardo-or hij de Roomse he Kerk op haar grondvesten clleed wanke len en waarvan de glevolgien waren dat de Zioo lang verborgen gjehou-den Waar heid van de rechtvaardigmaping door heit geloof allleen" tot nileiuwie openbaring kwam. Deztei Hervorming van 1517 biegonnen, ziet zich nog in o-nzb dagen, nitet alleen in 'dei Kerk, maar -op, élk andier terrein des levens voort. Ook op dat dier Staat kunde-, Daarom Te Dieum Laudamus! Wij- loven U, o God! Tweode Kamer. De Ilarskamp g«beHrteniss«H. Kruyt's principe. N. U. M. De revolutionaire socialistische heer Kruyt wenschte gisteren de Kaaien de urgentie voor te leggen van de behande ling van zijn interpellatie inzake de me- dedeelingeu van den minister op 18 Oct. j 1., veoral in verband met het gebeurde in de Harskamp. Minister Ruys antwoordde echter, dat als de aandrang ep spoedige behandeling ook op de nieuwe gebeurtenissen gegrostd is, de regeering dan toeh eerst de zaak moet nagaan. Voer het overige was bij bereid om de gevraagde inlichtingen te verstrekken. Toen mengde zich ®ok Troelstra in debat en drong er ep aan dat, als de interpellatie-Kruyt werd behandeld, te gelijkertijd de zijne aan de orde zou komen, met de door Troelstra over de Harskamp-gebeurtenissen te stellen vra gen. In elk geval kon en dat begreep Troelstra beter dan Wijnkoop, die zich ook in het debat mengcle de Regee ring op dit «ogenblik geen mededeelingen doen, zoodat mot overgroate meerderheid besloten werd a.s. Dinsdag op de zaak terug te komen. Inmiddels kunnen dan de verloven wel weer verleend zijn, want de Regeering heeft, indien zicli de ge beurtenissen in het Zuiden niet ongun- stigef ontwikkelen, daartoe het voor nemen. Een nieuwe interpellatie is verder in uitzicht gesteld door Marchand (v. d.) die de rogeering vragen wil stellen over de ingevoerde crisis-rechtspraak. Van daag wordt ever deze aanvrage beslist. Verder werd een weinig geboomd over het w.o., dat de bedoeling heeft het over, waar wij hem nu ontmoet hebben- Tot zoover waren de gedachten van den eenzamen man gekomen. Nu wilden zij niet verder. Hij leunde met het hoofd in de hand en staarde voor zich uit. Niet alleen voor anderen wist bij zich- zelven te beheerschen; ook zijn eigen hart wist hij dit te gebieden. Het stuk verleden dater lag tusschen zijn komst in het regiment en de ontvangst van de kleine sierlijke verlovingskaart van juf frouw von Werther met luitenant von Lettow was een afgesloten tijdperk uit zijn leven, waarin zelfs zijne eigene ge dachten niet mochten binnentreden. Hij had aan andere dingen te denken- Zijn leven was rijk aan liefde en zorg voor anderen. Hij vond daarin bevrediging en voldoening bij alles wat hij zich had moeten ontzeggen- Hij zeide tot zichzelf dat het nu eenmaal zijn lot was alleen te staan en hij droeg dit lot niet met sentimenteele onderwerping maar kalm en vastberaden. Hoofdstuk VII. Mevrouw von Werther verkeerde in de grootste opgewondenheid. Alles wat het regiment betrof, dus ck de huwelijken militair gezag bevoegd te maken „tot regeling van het militaire belang, gelegen in het overanderd laten van terreinen," eftewel om te maken dat verdedigings werken. bijv. door besch gemaskeerd, niet worden ontbloot. Nadat op aandrang van de Wijkersloeth een bepaling betreffende schadevergoe ding teegeaegd was, werd het wetje aangenomen met 52 tegen 16 stemmen, die van de rev. soc. en de S. D. A. P. Ds. Kruijt meende zjjn atem nog te meeten motiveeren: hij erkent noch het militair gezag, noch den plicht der lands verdediging. Daarop waren het de N. U. M.-belan- gen, die de aandacht der Kamerleden opeischten, aan de hand van het wets ontwerp tot nadere veorziening ten aan zien van het goederenverkeer met het buitenland, en kritieken ep het N. U. M.- beleid door van Berestejje en Dresselhuij». Laatstgenoemde kwam tenslotte met het voorstel van ean nieuw afdeelings- onderzoek. Minister de Vries nam het voorstel tot centralisatie van den invoer bij de N. U. M. terug; het thans aan hangige wijzigingswetje betreft alleen de kredietverstrekking aan het buiten land, de wettig-verklaring van vborwaar- deD, welke vóór de oprichting van de N. U. M. aan de uitvoervergunningen verbonden waren, en de verzekering van de rechten van den staat bij de liqui datie van distributie- en exportvereeni- gingen. Omtrent een en ander is meer dan één nota vaa weiziging ingediend; geen wonder, dat de Kamer onder die omstandigheden op vernieuwd afdee- lingsonderzoek gestold is en het voorstel van mr. Drosselhuys zonder hoofdelijke stemming aannam. Binnenkort (vermoedelijk a.s. Vrijdag) zal dus in de secties o.a. nog eens bij zondere aandacht geschonken worden aan de regeling, die thans inzake de ontbinding ende vereffening van de reke ningen van lichamen, ingesteld ten be- hceve van de regeling van de distributie en den uitvoer van bepaalde geederen, voorgesteld is. Bbfempf wiMiai vaa dan toostend. Op het Westerfrent geringe gevechts actie. Ten N. van Verdun bezetten de Amerikanen Aincreville. Verder op dit gedeelte van het front patrouille- en luchtactie. Wat Havre vertelt, wisten onze lezers alHevige artillerie actie op het Bel gische front. Zeeuwsch-Vlaanderen's bo dem dreunt van het zware geschut over de grens. Tst ver in Zeeland rammelen de ramen en de geweldige ontploffingen, welke gisteravond vele Zeeuwen uit den slaap wekten, zijn vermoedelijk wel schrikkelijke munitie-explosies in België geweest. (Nader verluidt dat dicht bij de Ned. grens zware bommen uit een vliegtuig geworpen zijn.) De Oostelijke vleugel van de- O. H. in Servië ©pereerende strijdkrachten heeft reeds een overtocht over den N. Donau- oever ten uitvoer gebracht. Het terug trekken aan de Save en de Drina wordt „volgens plan" uitgezet. Het ontbindings-proces in de Oosten- rijk-Hongaarsche monarchie voltrekt zich met verrassende snelheid. Nauwelijks hebben de berichten over een onafhankelijkheidsverklaring van Kroatië ons bereikt, of de telegrammen door de officieren gesloten, waren voor haar van het grootste gewicht. Die zaak moest dadelijk in orde worden gemaakt, dat sprak vanzelf. En als de majoorsche eenmaal iets begon, dan ging dat altijd met „dienstijver." De gasten waren weg en Leona zat op haar kamer- Mevrouw Von Werther liep zenuwachtig op en neer, om haar opwinding meester te blijven. De deur werd opengemaakt en Leon trad binnen. Zijn fijnbesneden, marmerbleek gelaat drukte die grootste verwondering uit. „Liet u mij roepen, mama?" vroeg hij ongeloovig. „Ja zeker, ik liet je roepen," zeide zijne moeder en nam op de canapé plaats; „kom hier naast mij zitten; ik moet je spreken." Leon nam plaats. Zijne moeder keek hem eenige seconden zwijgend aan. De lange haren, de artistieke kleeding, het geheele wezen van haren zoon was haar zoo onsympathiek, dat zij zuchtte- Leon begreep dien zucht zeer goed en drukte de lippen opeen- „Wat wilde u mij zeggen?" vroeg hij toen koel- „Nu, dat zul je dadelijk hooren," was het antwoord. „In hoofdzaak komt het hierop neer, dat het zoo niet kan door gaan. Zie me nu niét zoo verwonderd brengen een aantal bijzonderheden over de „feestelijke" overdracht van het vroe gere bestuur in Bohemen aan den natio nale* raad der Tsjeche-Slowaken. De president van don raad heeft reeds het stadhouderschap van Bohemen aanvaard en aan politie en ambtenaren den nieuwen diensteed afgenomen, terwijl het militaire commando ter beschikking van den nationalen raad gesteld is ter handhaving van de openbare orde. Naar het „lerl. Tagebl." meldt, heeft in Zagreb (Agram) de onafhankelijk heidsverklaring van Kroatië, Slavonië en Dalmatië plaats gehad in de zitting van den Kroatischen Babor. Terwjjl de volksmenigte op het plein voor het Saborgebouw het Kreatisehe volkslied zeng, de greote domklok luidde en 24 geschutsalvo's werden gelost, opende president Medakovies de zitting, waaraan ook de leden van den nationalen zaad deelnamen, met de verklaring, dat de Kroaten, Serviërs en Slavenen aieh in een vrijen, souvereinen staat zouden kunnen véreenigen. De Kroatische Sabor moet den huldi gen toestand liquideeren, daar zij als het eenige parlement der Zuid-iiaven de macht tot spreken heeft. Vervolgens werd eenstemmig besloten de staatsrechtelijke verhouding tusschen het koninkrijk Dalmatië, Kroatië, Slavo nië en Fiume en HoDgarije en Oostenrijk op te heffen, alsook de overeenkomst tusschen Kroatië en Hongarije met al haar supplementen voor nietig te ver klaren. Het koninkrijk Kroatië, Slavonië, Dal matië wordt tót een zelfstandigen staat verklaard, onafhankelijk van Hongarije en Oostenrijk. Reuter verneemt dat op het oogenblik het centrum der politieke actie daar is, waar de 'staatslieden der geassocieerde regenringen den toestand bespreken, nu president Wilson zijn correspondentie aan de geallieerde regeeringen voorgelegd heeft om er baar meening over .weer te geven. Het is niet verstandig te veel aandacht aan niet offieieele veronderstellingen ever de besluiten dezer besprekingen te schenken. Echter kan aangenomen worden, dat de geassocieerde staatslieden tot over eenstemming zullen kernen over de voor waarden van den wapenstilstand voor Duitschland, Qestenrijk-Hongarije en Turkije, welke, indien zij aangenomen worden, elke hervatting der vijandelijk heden deor de tegenstanders onmogelijk zullen maken. Verwacht mag worden, dat de voor waarden voor den wapenstilstand in den enmiddelijken terugkeer van alle ïngel- sche krijgsgevangenen zullen voorzie». Reuter besluit aldus; Indien een vergelijking gemaakt wordt tusschen den militairen toestand van Duitschland aan den eenen, en dien van Oostenrijk en Turkije aan den anderen kant zal het duidelijk zijn, dat de twee laatstgenoemde mogendheden niet re- deljjk kunnen verwachten, dat zij een gunstiger behandeling zullen ondergaan, dan die aan Bulgarije toegestaan werd. De onlusten te Boedapest. BOEDAPEST, 30 Oct. In den loep van den dag van gisteren hebben weer ern stige onlusten plaats gevonden. Vele duizenden demonstranten trokke» naar den Hofburg, waat zij op politietroepen stieten. Het kwam tot heftige botsingen. aan! Gij zijt toch waarlijk oud genoeg om1 te begrijpen dat wat goed is voor kinde ren, moet ophouden als de menschen vol wassen zijn." „Ik weet niet, wat u bedoelt," was het booze antwoord. „Lieve mensch! ik kan toch moeiljjk nog duidelijker zijn!" riep zijne moeder opgewonden. „Begrijpt gij dan niet, dat gij alleen ter wille van Stella moiet zor gen dat zij, niet over dë tong gaat? Dat eeuwig geschilder en dat zingen en dich ten moet uit zijn en ik verbied hét bij] dezen ten strengste. Waar moet dat heen? Nu reeds praten de menschen over q beiden op een wijze, die hoogst onpassend is. Dusik wensch niet dat gij voor 't ver volg bij' grootvader en grootmoeder m en uit loopt zooals tot op heden. Ik wil in 't geheel niet dat gij er heen gaat, voor dat er een lange tijd overheen is gegaan." Leon was nog bleeker geworden- „Ik ben geen schooljongen meer, die niet zelf weet te beoordeelen wat hij doen en laten mag," zeide -hij: na een poos toornig. (Wendt vervolgd.) St';.--.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1