Dinsdag October iiMri 38e «laargang Seraph I n e, \o. F E IL LÉT N ri De Groote Oprbg. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11.) Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. D HU IJ L. BURG- Drukkers: Oosterbaan Le Cointre, Gods. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. post fl.75 Losse nummers -0.05 Prijs dè'r Advertentiën: 14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct. Verhoogd met een tijdelijken oorlogstoeslag van 20 °/0. 3-maal wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voor'deelige voorwaarden. Bewijsnummers 5 cent. Politiek en sociale lnoweglng. De b,eer. II. Diomer, de bekwame di recteur van Libertas te Rotterdam, die indertijd, helaas, wegens voort durende ongesteldheid als lid van den Rotterdamschen gemeenteraad moest bedanken, ten gevolge waarvan dit "college .van een. zijner 'beste (brach ten .werd beroofd, heeft den daardoor vrij' gekregen tijd zich benut, onet bree der en dieper onderzoek van (het so ciale leven; zulks in het dicht vooral der practijk. De aanval der achttien leiders van Chr. Vakorganisaties op de eenheid en saamhoorigheid onzer partij bh de jongste Kamerverkiezingen, een daad waarmee deze antirevolutionair niet accooxd ging, deed hem naar de pen grijpendoch al schrijvende ,kwam bij tot het inzicht dat $iet 'béter was een hoek te Schrijven dat hiovenstaa.il- den titel (draagt, én in pen afzonder lijk tr.act.aat.je zijn bezwaren tegen het optreden der achttien uit te (.spreken. Wie 't er niet mee eens was kan dan het blaadje weggooien; wie er integen deel mee instem(de, kan 'I dan in 'I. boek leggen en bewaren of er 'bij laten inbinden. Tot het laatste zullen, naar te den ken is, velen besluiten. De hoer Diemer ;tocli verzwijgt niet dat mieer rekening had moeten .gehou den worden toet ide- toekomst. Immers de groote strijd zal eenmaal wo'rlden uitgevochten tusschen de -.aanhangers' der socialistische en jder Christelijke wereldbeschouwing, terwijl ieen be langrijk deel van "(dien strijdplaats vindt in de 'arbeidersbeweging. Maar 'hij komt look ter -anderer zijde, Er is namelijk, zegt hij, gezondigd tegen die Werkelijkheid, dM ide Chris telijke vakbeweging, behalve 'oeco-no- misché, ook politieke doeleinden na jaagt. Tweedons is verkeerd gehandeld toet name 'tegen de Chr. Historische partij, cl oor Chr. Historische voormannen te doen steunen de aanbeveling alleen van anti-itevolutionaixe candidaten. Derdens stootte mien dit (doende geestverwante parlementariërs van de Chr. vakbeweging af. Ten vierde was ide daad niet ver standig tegenover ide gesteunde can didaten zelf. Hierbij mag wel het feit geconsta teerd worden, _dat |de Itwee arbei ders", die verklaarden niet ,van de voorkeurstemmen dezer politieke spel brekers gediend te zijn, Smeenk 'en Schouten, wèl gekozen werden, ter wijl de [derde, Kruithof, (die ;zich aan de lucht Ihud vastgehouden, iniet ge kozen werd. i En eindelijk en (ziedaar het ar gument, dat pits het Sméest 'afdopnld voorkomt, (ofschoon ,wij' Took met de overige hartelijk ieens zijn „zou, indien ook personen uit andere stan den het Voorbeeld der achttien 'gingen volgen, het einid jniet ;zijn te over zien. Wij' kregen dan in hét Parlement de volstrekte bed an g én-vertegen- "vojoWdiging;. De ellénde hiervan hebben wij in ons geschrift Voldoende 'aange toond. In Ide kiésvlebeenigingen zou-' ibwjbwn 111 |£ii II i 11 njL-..— door U. Z, VON MANjTEIJEFEL. 28). o- i>.,De Vrijheer heeft, als ik mij niet vergis, jdrie kinderen achtergelaten." „Juist," een zoon (en twee dochters". De onrustige blik vloog weer naar de p'hotjogr.aphie. „Is ter werkelijk eeni- ge gelijkenis tusschen juffrouw von Werther en 'een dezer beide 'zusteps?" „Ja, er bestaat ieen groote gelijkenis in de bogen," zeid© de kiitmeester, op het examen ingaande zonder eene onkiesche vraag te idoen. „Juffrouw °vuv en juffrouw éeraphine hebben dezelfde oogen." „Zwarte oogën.. „Eigenaardig .schoone, groote, zwar te oogen, overwelfd Idoor zeer mooie gebogen, hjngeteekende wenkbrau wen. De baron verzonk weder in gedach ten, Sichhok op en zeide: ..Neemt u mij eene onbescheiden vraag (niet kwalijk „0, neen, gaat u uw gang!" gei von Adlerstein, Idije precies wist wat komen ging. „Zijt u met dezle jonge dame ge ëngageerd?" den (de middenstanders ten boeren zich krachtig Verbetten tegen candida ten, begeerlijk voor de arbeiders, 'om dat jmen yreezen zou, dat 'dezen straks bij de stembus slechts hun eigen speciale mannen zouden gaan stemmen en niet hen, die 'geacht kon den worden meer aanknoopmgspunten te hebben met de andere standen." Het is daarom, dat wij de verschij ning van het boek des heeren Diemer met ingenomenheid begroeten. Wij danken er zijn waardige protest 'tegen liet bedrijf der achttien aan, 'een'ge schrift, zeg maar van voorbijgaande waardij. Maar ook het boek, 'een boek van 166 bladzijden! waarin hij op de hem eigen gemakkelijke wijze, in ver staanbare taal, door den eenvoudig- sten werkman te verstaan, aan veen iegelijk die niet buiten de politiek en de sociale beweging leeft ten van hoe weinigen geldt (dit jmaarzijne roeping voorhoudt. Het meest interessant i,s het tweede hoofdstuk, ovier de Vakbeweging, ten onrechte het „standpunt" dezer („be weging" genoemd, taalkundig een „contradictio in terminis" (een na tuurlijk niet-hedoelde tegenstel ling). Eien hoofdstuk, waarin hij jhet licht 'der Geschiedenis en het (Chris telijk b'egiiinsel, wordt aangetoond (hoe veel „voer een vreedzame ontwikke ling der sociaal-economie afhangt van goede functionieering der vakbeweging, zoowel in haar zelfstandig' optreden als 'in [haar "verhouding lot \lde lands- po-litiefc". Daartoe wijst de schrijver den Wég in de volgende hoofdstukken.: .Orga nische vertegenwoordiging niiet moge lijk geen idasseverteg-enwoordiging op wacht hij' het beginsel. .(Wat dit laatste betreft roept hij iom („Chr. so ciale .politiek in het Regeeringsbe- leidin den arbeid van (het Parte- toent; in het optreden der ijpartij; Christelijke beginselen, richtsnoer onzér sociale beweging en jn jhet taaat- schappielijk (leven; de eenheid der Christenen; Ide Maatschappij zelf krachtig .aan Idleto (arbeideen (vol maakte 'samenleving hier' (niet te ver wachten. Immers pas in |de nieuwe beideeling zal (dit. wonder aanschouwd woüdén, waarvan Da, Gosta zong': „Dan eerst als van haar ban dez|e aarde zal bevrijd 'zlijh, ■de menschhéid aan den Heer, die haar herschiep gewijd zlijn', geen zee mleer wézlen zal, waaruit de ztonde welt. Geweld 'en Onrecht in hun (eeuw'gen boei gekneld, dan eerst zal 'tvïelde zijn, waaraan geen wormen knagen, dan éérst is, naar den (rai'ad van 'themélsch welbehagen, geen strijd meer noodig, maar Gods heil tei 'zien de lust en in alle eeuwigheid Zijn werk te doen de rust." Zij bovenstaande opsomming vol doende om tot kennismaking -ook {met deze pennovTucht van 'dezen practi- schen -'Christen-Socioloog uit Rotter dam kennis te maken. „Neen," wa(s het antwoord, „het por tret werd na eene opvoering gemaakt en voo'r ©en (weldadig idoel verkocht. De man in [de bierenhuid, die aan haar voeten ligt, ijs! nu hare ia-anstaan'de, een luitenant von L-ettow-" De baron scheen dit nauwelijks, te 'hooren. Hij zat [met het hoofd -in de- hand en staarjde .voor zich ui,t. „Ik ver-moed, dat u de geschiedenis van Tannhausen beleend is/' zeide hij na een© pauze. De ritmeester bioog toestemlmend. „Ik kwam hier om u, Idi-en ik in 'tgehpel niet ken, om eenen grooten dienst te vragen." „Het 'zal mij (aangenaam zijn u dien te kunnen bewijzen." „Eerst nog ©ene vraagVerkee- ren die drie kinderen in moeilijke (om standigheden „D© meisjes hebben ©en tehuis ge- fevomden bij ïde familie- Sternheiim. >e zoon is luitenant. Hij moet zich natuurlijk veel ontzeggen, maar over het geheel gaat.het (hem niet slecht, daa'r hij bij de familie We'rther 'geheel als zoon is> 'aangenomen." „Maar in Ide (toekomst. Al 'die goede menschen kunnen sjterven." „De toekomst van (die kinderen rust in Gods Hand." Die baron woelde: mét zijn hatid door zijn donker dik haaï. ovswrteto} mi dm? hmstaati. De Eutente schijnt ietwat gunstiger gestemd ten aauzien van een wapenstil stand. Er is althans bericht dat zij hare voorwaarden zal stellen, al zal ze die ni-t openbaar maken voor Duitschland geantwoord heeft. Nu, Duitschland heeft geantwoerd, laai men derhalve moed houden en afwachten. Lloyd George is alvast naar Frankrijk afgereisd, vergezeld van Balfour en officieren van leger en vloot. Zou het daarvoor wezen? Het is te begrijpen! dat de Entente-pers den val van Luclend-stff, den Duitschen op perbevelhebber, eenig.szins eenzijdig be spreekt, en wel in dien zin dat het Duitsche leger een mislukking is geweest Hoe men toch zoo oordeelera kan, na zoovele gebeurtenissen die van het tegen deel gewagen! Een ander (Engelsch) blad Daily News zal er dan oek wel beter acuter zijn met zijn bewerirag dat dit ontslag eer teweeg gebracht is dooi de kwestie vara de vredesvoorstellen daa door die van de oorlogvoering, want niet Ludendarff maar Hisdenburg was 's keizers verantwoordelijke militaire raadsman eit die blijft aan. Ludendorff's ontslag lijkt mij een aanwijzing, dat de Duitsche staf gedwongen is de politiek te aanvaarden, die tot uiting is gekomen in de Duitsche vredesvoorstellen. Het is derhalve veeleer een ayerwintoKg vaa prins Max over Hindenburg. Wij ver moeden dat deze veronderstelling zrj is van den EsgelscUen generaal Maurice er beter achter is. Hoe het zij, aan bewilliging in den wapenstilstand zal de Entente zich wel niet meer kransen onttrekken, au zoowel Duitschland als Oostenrijk in hunne jongste nota hebben toegegeven dat Wilson onderhandelen kan met een volksregeering. Wilson herroept zijn vredesvoorwaarden van Feb/juari ten aanzien vae Oostenrijk Tsjecho-Slowaken en Zuid-Sla ve», zoo wil hij, moeten het recht hebben buiten de monarchie te big ven. G oed, zegt Oosten- rijk-Hougarije. Alle nieuwe voorwaarden van Wilson neem ik aais. Niets staat dus meer het aankaoopen van onderhande lingen tusschen Oost en rij k - Ho n 3 arij e en zijn vijanden in den weg, oek niet het bondgenootschap met Duitschland. Oos- tenrijk-Hongarije is bereid een afzonder lijken vrede te sluiten. De Nationale Raad van Hongarije wil het bondgenoot schap dadelijk uit hebben en de Hou- gaarsche troepen terugroepen. De Tsj.- rflowaken willen hetzelfde. Andrassy, de gemeenschappelijke minister van buit. zaken van de monarchie, vraagt in dien geest Wilsori om vrede. Welk een ondankbaarheid jegens den bondgenoot, die om Oostenrijk in den oorlog ging en het keer op keer van verplettering door den vijand heeft gered I Voorwaar, dit is wei het jammeriijkste schouwspel uit den oorlog. Het zal den volkshaat, die sedert eeuwen tusschen Duitschers en Oosten rijkers bestaat,, en die door het bondge nootschap der vorsten en den oorlog tijdelijk tot zwijgen gebracht werd, weer met kracht doen oplaaien. Er zullen nog harde woorden vallen tusschen deze beiden, is te denken. Overigens verlieze men niet uit het oog dat met deze catastrophe, waarbij Ik kom nu éindelijk met mïjne -zeide hij. „U kent idie jonge lui. Iziet Ide zoon |dajgélijks. Zoudt u niet zop [goed willen zijn mij ove'r bun geldelijke aangelegenbeden te be richten, z-oiodra |dez© ongunstig ivoor he.n zijn. Het zou bijvoorbeeld tab- gelijk zijn, dat de jonge man schulden maakt of dwaasheden blegaat. flf mis:- schien zou Voor eene eene der zusters, een badkuur noodig zijn, of eene 'reis naar (hef Zuiden, kortom iets dergelijks; [en 'tis ëen vurige wensch van mij om dalj dan te .ver nemen." Adlerstein zweeg eerst. Toen zeilde hij, 'den spreker Imet een ernstigen glimlach de hand (reikend,„Ik dank u oprecht voor uw Vertrouwen, baron St. Albau. Ik zal zorgen (hetzelve waard te zijn!" „Hoe kunt n toij (danken. Het is aan mij dankbaar te 'zijn. Het kam u slechts' last bezorgen, om laan mijn verzoek te voldoen." „O, -neen, slechts (genoegen, dat Ver zeker ik u.". „U -zult geregeld van mijn verbïijf- plaajts op de boogie worden gesteld. Ik zal toijne bevélen daaromtrent ge ven," zei die' baron ma; eene pauze. „Dus u zijt van plan weer op reis tie gaan?" was hét (antwoord. „Ik vind' hier geen rust. Zooals' ik de Keizer van Duitsehland en zijn gan- scke Stamhuis het kind van de rekening wordt, en wel het onschuldige kind immers de Keizer heeft den ganschen duur zijner regeering naar den vrede gestreefd, en er meerdere plagerijen van Engeland en gesiepighedera van Rusland langs zich heen laten gaan! de h«rinmstiag opleeft aan de beide vorsten die, hetzij zelf of door hunne leidende staatslieden, den oorlog hebben ontketenddie van Rusland en vaa Oostenrijk, beiden reeds overleden, doch hunne landen in desolaten toestand, verbrokkeld en verscheurd achterlatend, met geen andere hoop dan dat bloedige revoluties orde scheppen in den chaos, deor de liebtzinnige staatkunde hunner vorsten ontstaan. En onderwijl schrijdt de Entante in Oost en West langzaam voort, van overwinning tot overwinning. Heel Syrië, dank zij de overwinning van Aleppo, is thans in ha.ar banden, en ook Mesopotamië ontzinkt weldra geheel aan der Turken macht. De Duit schers werden tusschen Oise en Serre door de Fxanschen opnieuw terugge drongen. Da crisis in Hongarije. Graaf Michael Karolyi heeft te Weenen mat den Osstenrijkschen minister-presi dent Lammascb overlegd, doch ze konden het niet eens worden. Een groote drom menschen heeft Karolyi aan het statiën ontvangen en naar het gebouw der Karolyi-partij be geleid, waar hij het volk toesprak. Hij zei, Z. M zijn program te hebben voor gelegd, maar dit werd niet aangenomen, weshalve bij niet tot minister-president is benoemd. Z. M. heeft aartshertog Jozef tot homo regius benoemd en hem opgedragen niet de leidende politici te overleggen over de manier, waarop de krisis kan worden opgelost. Turkije cc de wapenstilstand. Officieeie onderhandelingen tusschen Turkije en de Entente zijn geopend. Een machtige partij begroet 't met in stemming dat Turkije zijn lot van dat van Duitschland heeft gescheiden, en verlangt het onmiddellijk uitschakelen van het Duitsche militarisme uit het Turksche léger, daar de vijand anders niet in de eerlijkheid van. den Turkschen wil tot den viede gelooft. Hst. „anrccSit" van 1370. Het „Berner Tageblatt" schrijft met betrekking tot de aanspraken van Frank rijk op Eizas LotharingenMet steeds stijgende ongerustheid vraagt men zich af, of de Entente inderdaad de hoop op vrede schipbreuk zal laten lijden enkel en alleen op grond van een blijk baar zoo ongerechtvaardigde aanspraak, als die v&n Ëlzas-Lotharingen. Van een volksstemming wil Frankrijk niets weten, omdat het overtuigd is, dat die ten gunste van Duitschland zou uitvallen. De eonige mogelijkheid van een vrede door schikking is, dat de Franschen dit voerwerp der revanche, dat zij altgd zoo taai hebben vastgehouden, opgeven. Dat mag hun hard vallen, maar de ervaringen in dezen oorlog moesten Frankrijk de kunst, om deemoedig te zijn, geleerd hebben. En het zou hoogst eigenaardig zijn, wanneer het internationale socialisme van onzen tijd niet een open oog voor u heedis zeide, bén. ik slechts op de zee of in. de wildste strieken op mijn ge mak. Maar ook biet zuiden btegint mij te vervielen. Ik denk er over om de zen zomer naak Noorwegen te gaan. Daar was ik nog niet. Het is bést mogelijk dat ik (dezen winter maar Spanje ga. Daar 'bén ik nog bet meest geweest." Hij stond 'weder op en be gon -weer op len neer te loop,en. „Het is een mooi lajid, ieen land, waarvoor ik sympafibié voel. Wij kopien zoo goed bij elkaar, id'af [volk en ikbun is het, naar bet schijnt bok (niet gegeven om rust en vrede te vinden." De ritmejeister zag den rusteloozen man uitvorscbend a|an. H-et scheen welbaatet afeof hij ejen schuld op zijn geweten had. Zooj als hij daar op en neder -liep, ieék hij' gelf wel een Spaam- sché Don. Noioit !week de diep me lancholieke sombéTe uitdrukking voor een glimlach. Het !was of hij zich zelf voortdurend (afmartelde om (tot pen doel te komen, 'dat jhemlzelven on duidelijk -was, alsof hij [vergetelheid zocht in voortdurende (afwisseling. En -als -hij dan één schulid had, die hém bezwaarde, dan tas Adlerstein ér zeker (dé taan hief naar zich daarom van hém af te wenden. Integendeel. ■„U kunt niet -begrijpen, (boa ik dit land' én H.e menschen ér jn haat", ging [de baron lopgewonden voort, tex- "ssfel £«f>; r-Hï M aen werkelijke® toestand had, waarvan Carlyle in December 1870 in de „Times" schreef, dat Duitschland krankzinnig zou zgn, wanneer het er niet aan denken zou, om een beschermenden muur tus schen het eigen land en zijn slechten buurman Frankrijk op te richten De Activisten, De Activische Vlaamsche leiders hebben ap grorad van de «verweging, dat in het vredesverdrag, dat dezen oorlog zal be ëindigen, bepalingen zullen moeten wor den opgenomen, welke de vrije ont wikkeling der nationaliteiten zullen ver zekeren, besloten, hulde brengend aan het programma van Wilson, waar dit veer alle duidelijk omschreven nationale aspiraties bevrediging vergt, vast te houden aan hun eiseh tot het erlangen door de vredesconferentie van eigen wetgevende, bestuurlijke en rechterlijke macht voor Ylaanderea in een hernieuwd België, en de actie daarvoor vastberaden voort te zetten. Tenoinde deze actie zoo vruchtbaar mogelijk te maken, zullen de beschik bare krachten worden verdeeld over Vlaanderen en het buitenland. Verder heeft de Raad van Vlaanderen in zijne zitting van 18 October een be langrijken oproep aan het Vlaamsche Voïk met algemeene stemmen aange nomen. gdfioord. De Kölnisch© Ztg. verneemt Slechts mieit de grootste verontwaardi ging en bezorgdheid kan men er kennis van ne-metn dat vermoedelijk tengevolge van gewete-nloozle ophitsing de gevaltan toenemen, waarin gélijk in 1914 de Bel gische burgerbevolking in de gebieden, waar opnieuw -dei oorlog woedt, op allfe manieren de D-uitschje krijgsverrichtingen probeert te blenadeelen en hef leger door arglistige aanslagen te vlerzlwakken. Zoo werd 22 dezer gémeld, dat burgers op den oosteiijken oever van de Schelde herhaaldelijk telefoondraden hebben ge kapt. Te Bléharis moésten Duitsche troe pen: burgers onder vuur némen, die tegen het volkenrecht in, in dien strijd tracht ten mee té werken, doordat ze den vijand Duitsche po-sten wezén. Elders aan de-n o-ostrand van Denain, lOvervie-lén Engel- schen on-der leiding van Franscbe bur gers een Duitschen post. Twee Duitschers' worden vermist, vier werden gewond, o.w. twee door schrootschoten'. Mén kan in het belang der. misleide en verblin de. eleménten der bevolking, die aldus het volkerenrecht overtreden, enkel hopen, aai flo gevallen op zich iziedtf blijven slaan. (N. R. C.) Vai5 de grens. Men meidt uit Aardenburg aan d'e N. R. C.: Het blijkt waar te zijd, dat eén Duitsch soldaat, afgedwaald van fclijné patrouille, door een Belgisch burgter gedood is, al is het dan niét zbo gebeurd, als de Duitschers denken. Volgens betrouwbare berichten van personten, die liet lijk heb ben zien ilggen, heeft een Belgisch paar denkoopman den Duitscher aan djgn Hoorn, een gehucht "halverwege Middel burg in Vlaanderen en Moerkerke, 'dood geschoten. Jlet lijk Is daarna van die bovenkleeding ontdaan én in de onder- kleederien op een bos strooi Jelegd, waar na men in ©en „stammlenee" op den Hoorn, waarvan de bevolking al vóór wijl Ide ritmeester leen jronischen glim lach over !dit komplimentje niet kon bedwingen; ,,'dat kleijnsteedsche, luie, vreedzame, deze -slaap, (waarin alles voortdotamelt, tevreden met zich en ta&t de igiejhéé'le Wiereld. Het snoert toij; ide keel tpe, nis Ik moet leven tussc-ben Idie kool 'plantende, wevende menschen taiet hunne étadelooze fa brieken én locomobielen. Ik voel -dat ik rvolfcoimen alleen feta en Idoor nie mand (wordt begrepen. En dat gevoel'! drijft jmiji aitijjd Iwieer naar menschen di-e leven en fiiiet vegeteérem In Span je, -waar het altijd b'ruis-t én kookt -en sist, waar-niemand zeker van zijn leven is( en fsitrij'd1 en vrejde elkaar al tijd afwisselen, daar lis biet mogelijk' -om te leven ivoor pen mensch zooals ik, die -sedert (zijn achttiende jaaï geen vaderland meer heeft en pp de Hi malaya éven goed' (thuis hoort als op de Phlilippijnen." '-■/ I „En Tarmhaus-en vroeg de- ander. „Tannhausén'Ik heb ieen per soonlijke antipathie tegen ide plaats. Hij gaat mij Iniet aan. Mïjtoe nicht, g'ravin 'SybjiÉa von IRhlede, is de be zitster van Tannhausén. Ik hén haar vtoogld én deze omstandigheid (dwingt toij minstens eenmaal per jaar in ''t. land ;te komen. Mijne mioodpr be stuurt biet goéd, (en '|dus is di-e zaak in Igoed-e handen(Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1