Mo.
Maandag 2H October IIII?»
33e Jaargang
Buitenland,
De Groote Oorlog,
Binnenland.
U!f den Goeschen Raad.
Uitgave van
Naaafl. Ydm. LUC350R ET RMSB&8,
gwashgd te G#es.
HoeffUwwean be Goes:
foAWGE V ORSISTRA AT 219.
@«Mo9* Re. M.)
Btn«KH te Middelburg
BIRMA F. P. D HU IJ L. BURG-
Drukker s:
tïüStërbaa» Le C e i u t i e, G h s.
TBRSCmra» C1KSN WBSS8AG.
Abonndiaantsprqsi
Per 3 maande» Ir. r. post Ï1.7S
-0.Q5
Bega dli Ad¥«at«stiïs'i
14 nagels 10.80, iedere regel meer 20 <Ji
Verhoogd net «e* tpelflkwn
3-taaal wordt 2-maal bWefcend
Bij aboaaemdat rooidaelige voorwaarden»
Bietw g mnromora 5 emt.
HgSHOCBBB1
Het spookbeeld van een nachtelijke
vergadering, dat ons sedert een paar
weken voor oogen zweefde, was opeens
verdwenen toen de agenda het vroege
middaguur als den aanvangstijd aanwees
van de vergadering waarop de begrootings-
debatten aeuden worden gehouden. Het
groote aantal belangrgke vooratellen deed
echter nog een taai debat verwachten.
Doch ziet, de nieuwe tijd maakte onze
ouderwetsche verwachtingen beschaamd,
want de behandeling liep van een
leien dakje.
In den aanvang scheen men zich weer
in principiëele debatten te zullen ver
liezen, toen de heer Donner in het
voetspoor van zijn collega's te Ijlst wilde
treden en ook wilde aandringen bij
Regeering en Staten Generaal dat de
wettelijke uitwerking van artikel 192 der
Grondwet ten spoedigste tot stand komt.
De beide aanwezige wethouders schenen
eerst een grooten boom te willen op
zetten om dit plan te verhinderen. De
regeeriag lieeft onzen aandrang niet
noodig, betuigde de oudste eg de jongste
beriep zich op het gemeentebelang, dat
z,i. de zaak beheerscht. Toen 't puntje
bij 't paaltje kwam verklaarden zg zich
pchter niet tegen adhaesiebetuiging en
zoo geschiedde het, dat behalve de drie
rechtsche leden vier linksche heeren door
hun stilzwijgen te kennon gaven, de
bestaande verhoudingen tusschen open
baar en bijzonder onderwijs onbillijk te
achten en een milde uitwerking van het
•nieuwe onderwijs-artikel in de Grondwet
op prijs te stellen.
Zoo wint de gelijkstellingsgedachte
■.gestaag veld, zélfs in het land van Ter
Goes. Tempora ïnutantur en het Goesche
liberalisme met hen.
Des heeren Rothuizen's voorstel em
in bouwplan I een paar kleine wijzigingen
aan te brengen leed bijna schipbreuk.
®it is wel toe te schrijven aan het ant
woord dat de hëer Stieger kreeg op zijn
vraag, of de gem. bouwmeester vast van
oordcel is, dat de verandering geen schade
doet aan het geheel.
De heer Rothuizen gevoelde bp zoe
pertinente vraag de grootste voorzichtig
heid te moeten betrachten en bracht de
zaak terug tot 'n kwestie van smaak.
Dit maakte echter drie leden ietwat
wantrouwend, zoodat B. W. maar eve»
een meerderheid voor hun voorstel ven-
den. Blijke nu dat de smaak van den
ambtenaar het bouwplan geen schade
doet. Hoe het zij, de gemeente bespaart
flikken duit en dat voordeel is niet
te onderschatten, want zuinigheid is en
bljjft de boodschap, als we den heer
Fransen van de Putte mogen geloeven.
En waarom zoudon we niet?
In principe is goedgevonden dat „Nieuw
Goes" weer 'n 15-tal woningen in den
zelfden trant en voer denzelfden prijs
doet verrijzen; besloten is K. de Buck
een procesje aan te smeren en „De
Ambachtsschool" een subsidie.
Het gouden regenbuitje, dat zich aan
den horizon vertoonde „dreigde" nu
plotseling los te barsten, doch een uur
lang bleef het „dreigen". Een buiten
kans voor met copie overladen redacteu
ren maar een spannende spanne tijds
voor een deel van het in de vestibule
verzamelde publiek, dat er niet op
rekende met ledige zakken thuis te
komen.
De gouden regen kwam echter en de
val was groot. Zelfs de wethouders kre
gen hun deel en voorts druppelde het
op alle werklieden, beambten en ambe-
tenarea in dienst der gemeente.
Of dit met den eisch der zuinigheid
strijdt? Wij zijn overtuigd van niet. De
tijden zijn moeilijk, de eisohen van het
leven worden al zwaarder ende
arbeider is zijn loon waardig.
Een onvoldoende bezoldiging van gem.
ambtenaren kan nooit een bezuiniging
voor de gemeente zijn.
Wat zullen wij nog meer van het
sebere debat zeggen? Wat het raadsver-
slag aan kortheid gewonnen heeft door
ie deugd van het zwijgen, zullen wij
met meer neutraliseeren door een lang
overzicht. Papier is geld
Een tweetal wenschen willen wij ech
ter nog neerschrijven. In de eerste plaats
spreken wij den wensch uit, dat burge
meester Hajeuius en de tijdelijde wethou
der, de heer Dekker, spoedig geheel her
steld zijn en hun arbeid ten dienste der
gemeente kunnen hervatten en tweeüens
de hoop, dat de stagnatie in het onder
wijs, gevolg vaH zoo diepernstige be
proeving, van heel korten duur zij.
Beknopt avurziefti van dan toestand.
Duitschland's antwoord.
Duitschland heeft al weder geantwoord
op Wilson's nota.
Eea kort en krachtig bescheid moet het
zijn, waaruit men ons een kort resumé
toezendt. En weer kalm en waardig.
Zonder een te on van verbittering of haat.
De Duitsche regeering wijst op de ver
anderingen in de grondwet en verklaart
verder, dat de machtsbevoegdheden in
haar handen rusten.
Duitschland ziet thans voor
stellen voor een wapenstil
stand tegemoet ter inleiding
van een vrede van gerechtig
heid.
Het antwoord is dus zoe gesteld dat
de tegenpartij nu met nauwkeurige voor
stellen kan komen.
Moge ook harerzijds een tegemoetko
mende houding gevonden worden, opdat
de vertegenwoordigers der oorlogvoerende
mogendheden spoedig aan de groene tafel
kunnen plaats hemen en aan het ver
schrikkelijke bloedbad, den zelfmoord van
Huropa een einde kome.
Keizer Wilhelm hééft den gêüéïaêtl dei?
infanterie Ludendorff op zijn verzoek eer
vol ontslagen en besloten dat het Neder-
rijnsche faseliersregeaaent no. 39, wiens
commandeerende generaal Ludendorff
reeds geruimen tijd is, voortaan den naam
„Generaal Ludendorff" zal dragen.
Hij moet ep initiatief van den Rijks
kanselier van zijn functie ontheven zijn,
wgl hij 't niet eens was met de vredes
politiek van den Rijksdag.
Met LudondorS verdwijnt de belicha
ming van een scherp uitgasproken rich
ting in het militaire Duitschland. Hij is
een geniaal man, maar door zijn politieke
eerzucht heeft hij Duitschland niet altijd
goed gedaan. Het Duitsche leger lijdt in
deze hachelijke uren een zwaar verlies.
Misschien zal hij doer Mackensen of
Hoffmann vervangen worden.
In Duitschland laten in Rijksdag en
pers zich reeds stemmen hooren ®m keizer
Wilhelm te bewegen afstand van den
troon te doen. Wilson heeft het, gelijk
men weet, in de laatste nota van Lan
sing bedektelijk geëischt. Voor de Duit
sehers ia deze vijandelijke inmenging in
hun binnenlandsche hervorming natuur
lijk oen vernedering, die zij nauwelijks
kunnen verkroppen.
Uit Christelijke nationale arbeiders
kringen ontvangt de Köln. Volkszeitung
een verontwaaidigd schrijven tegen don
radicalen eisch omtrent het aftreden van
den Keizer.
In den brief wordt o.m. verklaard
„De groote meerderheid van het Duit
sche rijk zal niet toestaan, dat er getornd
wordt aan de monarchale grondwet.
Keizer Wilhelm moge in het verleden
hier en daar een onovorlogd woord heb
ben gesproken of een andere fout hebben
begaan, zijn goede wil, zgn trouwe plichts
vervulling en zijn ideale opvatting van
de plichten eens heerschers om in de
allereerste plaats het geluk en het welzijn
van het volk te bevorderen, zijn boven
allen twijfel verheven. In het bijzonder
heeft de Duitsche arbeidersbevolking alle
reden om den keizer voor zijn sociale
gezindheid en zgn initiatief op het gebied
van socialen hervormingsarbeid dankbaar
te zijn. In het welbegrepen belang van
de toekomst van het Duitsche volk, moet
men es zich derhalve voor wachten, door
zulke radicale eischen het hellend vlak
te betreden, dat ten stelligste tot den
bolsjewiekschen chaos meet leiden."
Indien de keizer afstand van den troon
doet, zal het wel niet ten bate van zijn
oudsten zoon zjjn, die in de landen der
entente nauwelijks beter staat aange
schreven dan zijn vader en dien men zich
ook in Duitschland moeilijk als een verst
naar den nieuwen geest van het land kan
voorstellen. Vrij algemeen wordt de kroon
prins als een kwajongen beschouwd Men
heeft al gesproken van een afstand ten
bate van den oudsten zoon van den
kroonprins, een kind neg, dat dan onder
een regentschap zou komen. In elk geval
moet het volgens da grondwet van het
Duitsche Rijk een prins van Pruisen zgn.
De Franschen hebben Zaterdag met
steun van aanvalawagens een forsehen
ruk tusschen Oise en Serre bewerk
stelligd. De Duitsehers die zich halsstarrig
aan hun verdedigingswerken klampten,
werden onder den voet geloopen en uit
verscheidene dorpen gewerpen.
Tusschen Sissonne en Chateau-Forcien
ondernamen de Duitsehers krachtige
tegenaanvallen, die, volgens Parijs, weinig
of geen uitwerking hadden. Bloedverlies
natuurlijk niet medegerekend.
De Amerika» en bereikten ophetVer-
dunfroüt Fumay. Sedert 26 Sept. namen
zjj 20000 man, 150 kanonnen en 1000
loopgraafmortieren en verscheiden dui
zenden machinegeweren.
Havas meldt: Fech laat de Duitsehers
niet op adem komen; zij worden meer
en meer teruggedrongen op hot front
van de Schelde tot de Serre, waar zij
tot eiken prijs stand moeten heudenom
een te snelle ontbinding der linies te
vernagden vóór dat zij hun achterwaart-
sehe stellingen aan de Maas hebben
bereikt. De vgand biedt dan ook overal
heftigen tegenstand en toont niet het
minste voornemen om te wijken. Zijn
tegenstand wordt geillustreerd door het
groote aantal gevangenen, die wg hebben
gemaakt.
Het meerendeél der militaire critici
is van oordeel dat de vijandelijke tegen
stand niet lang zal kunnen duren en dat
de Duitsehers tot een nieuwen strata-
gischen terugtocht zullen wordèn genoopt.
In afwachting van wapenstilstand en
vrede hebben de Italianen volgens
een gerucht ia Zwjtsersche bladen zou
generaal Diaz niet meer opperbevel
hebber zijn wgl hg zich tegen een door
Feeh verlangd Italiaansch offensief ver
zotte en zou thans de hertog van Aosta
de ItaüaarjsCliS legers a&fivoêrön ©p
verschillende plaat'aa van het front
krachtige aanvallen gedaan. HetOostes-
rjjksch logerbericht betreurt de bloedige
offers, die hierdoor de Italiaansche en
Oostenrgksche legers zrjn opgelegd. En
men moet zich ook zeker afvragen, waar
voor deze offers nog noodig zijn, nu de
toestanden in Oostenrijk-Hongarije het
toch wel zeker maken, dat militaire actie
verder gaheel overbodig is om dit land
tot toegeven te nopen. Om de militaire
eer?
Het is toch zeker niet alleen het
Pruisische militarisme dat vernietigd
bohoort te worden I merkt het Hbl. zeer
juist op.
Ook het Italiaansche 1
In Servië zijn de Oostenrijkers stap
voor stap in de stellingen bij Kragoeje-
wats teruggegaan.
0o bittere nood van Woord-Frankrijk
on België.
In de mededeeliugen van Hermann
Katsch over de paniek in Noord-Frank
rijk wordt gewezen op den verschrikke
ljjken toestand, waarin zich thans een
groot gedeelte der bevolking van Noord-
Frankrijk bevindt. De oorlogszone nadert
steeds meer de dichtbevolkte industrie
streek van Noord-Frankrijk met de groote
steden Luik, Tourcoing en Reubaix.
Hierdoor worden de bewoners dézer
streek met steeds grooter angst vervuld
en in ellende gestort. Moet, voor de
vreeselijke oorlog tot eon einde komt,
het ontzettende van de verwoesting en
de menscholijke ellende, |al de tot nog
toe geleden rampen nog overtroffen
worden? Het hart van iederen men-
schenvriend moet bloeden als hij de
vreeselijke ellende voor oogen heeft van de
toch al zoo zwaar geteisterde stroken
in Noord-Frankrijk. De hoofdschuldige
van dozen bitteren nood Is hij, die dezen
rampzaligen oorlog verlengt.
Hervatting vasn den Oorlog?
De Berlijnscbé secretaris van het Roe-
meenschö gezantschap Joffescu heeft op
zijn doorreis aan Boedapiester journalis
ten verklaard, dat hieit bewind van Mar-
ghiloman ten einde loopt. Bratianu zal
weder aan het bew|ind komjen. Deze is
voor een hervatting door Roemlenië va»
den oorlog en erkent niiet den vrede .van
Brest-Litofsk. In verband met de afwe
zigheid van Bratianu zijn Maitayu en Ghibuj
aan het hoofd van deze beweging getre
den. 'Zij staan krachtig door het feit,
dat de Fransche en EdgeJachle troepen
voortdurend door Bulgarije naar Bessar
rabië toestro omen.
Van de Grens.
Men meldt aan dej N. R. C. uit Aar
denburg
Heel den dag '(Zaterdag) vooral in dien
middag en tegen den avond, is Pr hef
tige actie in de lucht gew|eest. Op; een
gegeven oogenblik waren er 10 kabel
ballons in de lucht zichtbaar. Amateurs
van beide partijen dedlen verkenningen
en beschoten troepjles van de tegenpar
tij met machinegewiertein. Twee Duitsche
vliegers déden leen aanval op een kabel
ballon, Zuid-Westelijk van Ëjelde. Da be
manning van den ballon, twee personJen,
daalden, zooals van dei grens duidelijk
waarneembaar was, in een parachute. De
ballon werd 'daarna] ingehaald. Later des
den aviateurs der geallieerden elen aan
val 8p oen Duitschen ballon, die in brand
werd geschoten en in vlammén gehuld!
daalde. Ook '3e bemanning raff dezlen
ballon 'schijnt zich te hebben kunnen
redden. Bij een schermutseling aan da
grens tusschen Duitsehers en Belgen werd
er .©en Zwaar ïn dén rug gjetwondei Belg
naar de NedeTlandsche grens overgebracht.
Hij stierf spoedig. Heit lijk wordt naar
Belgisch Middelburg overgebracht.
De Grondwet ontvangt uit Zleer biel-
trouwbare bron de volgende mededeel ing
Antwerpen 'zial worden verdedigd door
een millioen soldaten; waarondier het 2e,
17e, 24e en 77e landstormbataljon, af
komstig uit Keulen, Mannheim, Dussel-
doi'f. en WeM.
Bovendien 'zijn er rider veel marinel-
troepen, afkomstig van 65 duikbotoiteln uit
Zeebruggé, die thans ttei Antwerpen ligjgén.
Het Wilrijkplein in Antwerpen is vleT-
anderd in een vliegkamp; hleit Grand-
hotel in de GeTardstraat heleft mitrail-
leurstelKugen op de daken en verschil
lende 'zoeklichtinstallaties.
De gevangenissen zijn llelegi; do per
sonen, 'die minder dan e|en half jaar srtral
hadden', werden naar Duitschland' ge
voerd,
Onder de'zfe laatsten btevindeni zich'65
priester?,
Korte Ooriogsberiohten.
De Weensche correspondent van
de Frankf. Ztg. meldtIn de zorgen van
Oosteargk aangaande voedselvoorziening
is een kleine verlichting gekomen. De
Duitsche gezant te Weenon heeft teges-
over het departement van voedselvoor
ziening de hoop uitgesproken, dat Duitsch
land van zijn eigen voorraad, hoe gering
die ook is, voor Oostenrijk iets zal kun
nen missen.
Wilson zegt in zijn verkiezingsop-
roep dat een terugkeer van een repabli-
keinsehe meerderheid in een van beide
Huizen in het buitenland zou worden
uitgelegd als een verwerping van zijn
politiek.
De Belgische regeering felgft voor-
loopig te Havre, alleen enkele bureaux
worden naar Brugge overgebracht.
Volgens de Progrès de Lyon is te
Londen een conferentie gehouden, waar
aan de hoogste militaire en marine-auto
riteiten van de Entente hebben deelge
nomen en als gevolg waarvan groote ge
beurtenissen te wachten staan.
Voor gebruik in het leger heeft de
Zweedsche regeering 4'/3 millioen liter
brandewijn in voorraad. Zg overweegt
nu, daarvan 3 millioen liter te verkoopen
tegen 50 kronen de liter. Met de 150
millioen kronen die zij daarmede krijgt
wil zij voorschotten voor woningbouw
geven.
Zoo is de staat woekerhandelaar.
Het gemeentebestuur van Praag
heeft besloten alle verdere aangelegen
heden af te doen in de Tsjechische taal.
De Frankf. Ztg. verneemt uit Boe
dapest, dat het herstel der rust te Fiume
wordt bevestigd. De Hongaarsche troepen
hebben de Kroatische muiters gedwongen
zich over te geven. De Kroatische troepen
zijn ontwapend.
Het treinverkeer Parijs—Rijssel,
sinds ruim 4 jaar onderbroken, is nu
hervat. v
Op verschillende punten van Boeda
pest zijn kleine afdeelingon militairen
opgesteld. Tot dusver hebban echter neg
geen ordeverstoringen plaats gehad. De
spanning schijnt echter groot te zijn.
Te Vlissingen was Zaterdag ep den
zeeboulevard in de richting van Gent een
zware brand zichtbaar.
Het algemeen Belgisch hoofdkwar
tier logenstraft het bericht van de Maas
bode omtrent aanstaande revolutie in
België en dienstweigering van twee
divisies.
In Aken zgn al de weerbare mannen
tot 55 jaar in militairen dienst opgeroepen.
Van de metaalfahriek „Rote Erde" zgn
300 werklieden opgeroepen.
Sedert een paar dagen is het verboden
Duitsche couranten naar Nederland over
te brengen.
Tusschen vertegenwoordigers van
de Karolyi-partg, soe.-democraten en
radicalen wordt tot vorming van een
Hongaarschen Nationalen Raad besloten.
In Oostenrijk treedt prof. Lam-
masch op als kabinetsformeerder.
De Duitsche Rijksdag neemt de
grondwetswijzigingen betreffende de op
perste „Kommandogewalt" aan ondanks
het vorzet van de conservatieven en
leden dar Duitsche Fractie.
Gisteren z]ou Oostenrijk's antwoord
aan Wilson afgezonden worden.
De Weensche correspondent van de
Frankf. Ztg. meldt: De antwoord-nota vain
Wilson heeft de hier peeds diep, gözon-
•-
ken hoop op spoedigen vredo weer niéuw!
leven gégevten. Aan de beurs was na den
aanzienlijk toeloopen der koersen wetelr
een verhooging merkbaar ian ooik in ern
stige poStieke kringen kwam die meaning
tot uitdrukking, dat zichin deze nota
geen onoverkomelijkjö hindernissen vöou
den vrede bevinden.
Het Agence d'Athène meldt, dat vol
gens berichten uit Athene de bladen al
daar stukken puhliceeren, wleilke Wilson
aan de commissie van KMn-Azië heteffi
gericht. De president mo|elt daarin ver
klaren, dat de afstand van 'de villajets
Aidin en Smyrna en een dleèl van Broessa,
aan Griekenland duidelijk wordt gebod1®!
wegens het Hel Heen scho karakter van
déze streken. 1 j I
In de Middellandsché Zéé ïs door
Duitsche duikbooten weter 42000 toon
scheepsraimte tot zinken gjebracht.
De totale hoevelelheid levensmiddelen;
welke in 1918 door de Ver. Staten naar
dc geallieerden is uitgevoerd', bedraagt
17.500.000 ton. Gedurende de laatste 7
maanden zijn door hiet minder verbruik'
van gas 1.250.000 ton kolen gespaard.
Een geweldige brand heeft den
toren van de prachtige St. Nicolaaskerk
te Calcar (ten Z.-O. vaa Kleef) geheel
en al vernield. Dank zij het krachtig
optreden der brandweer, versterkt door
per auto aangerukte hulp van het gar
nizoen van Kleef kan de kerk met haar
rijke, wereldberoemde kunstschatten be
houden worden.
De toren van het mooie kerkgebouw
is ingestort en heeft in zijn val eenige
naburige huizen ernstig beschadigd; de
kerkklokken zgn geheel gesmolten.
Zilverbons.
De Minister van Financiën brengt ter
algemeene kennis, dat, ingevolge het Kon.
besluit van 8 Juni 1S18 de ingetrokken
zilverbons van f 1, f 2.50 (beide ouden
vorm) en van f 5 alsnog tot en toet 31
December 1919 ter inwisseling kunnen
worden aangeboden bij het agentschap
van het Ministerie van Financiën te
Amsterdam (Korte Spinhuissteeg no. 3.)
Desverlangd kunnen de bons per post
aan bovenstaand adres worden gezonden
met duidelijke opgave van naam en adres
van den inzender.
V1 e e s c h.
De minister van landbouw heeft een
beschikking gepubliceerd beteffende het
verbod van aflevering en vervoer va»
versch vleeseh.
A. S. T a m a.
Zaterdagmiddag heeft te Bennebroek
de onthulling plaats gehad van het mo
nument op het graf van wijlen oud
minister A. S. Talma.
Ter bijwoning van deze plechtigheid
waren uitgenoodigd de commissaris der
Koningin ia Zuid-Holland, de voorzitters
van de anti-revolutionaire en de Chr.-
Historische Kamerfractie en de vroegere
ambtgenoofen van wijlen oud-minister
Talma.
D@ heer P. van Vliet Jr. hield in de
kerk der Nederlandseh-Hervormde ge
meente een kort inleidingswoord, waar
na minister Th. Heemskerk een gedach
tenisrede uitsprak.
Daarna had de onthulling plaats. De
gedenksteen bestaat uit een rechthoekig
stuk, gekroond door ees driehoek, die
het hoofd in brons van den over-
lodes oud-minister vertoont. Daarboven
staat: „De gedachtenis des rechtvaardigen
zal ons tot zegening zjjs".
Onder het relief staat te lezenDs.
A. S. Talma, geboren 17 Februari 1864
te Angeren, overleden 12 Juli 1916 te
Haarlem, predikant der Nederd. Herv.
gemeente te Heinenoord, Vlissingen,
Arnhem en Bensebroek, minister vaa
landbouw, hamdel en ngverheid, lid vaa
de Tweede Kamer.
Het rechthoekig gedeelte van den
stee» geeft twee knieleade arbeiders te
zie», van wie de oudste een blik naar
beneden richt, en de jongste de oogen
opwaarts heeft geheven.
Prijs van meel en brood.
De Minister van Landbouw heeft be
paald
a. dat met i*gaag van 28 October zal
gelden de maximum tusschenhandelsprijs
regeeringsbloem f 30 per 100 K.G.
b. dat met ingang van 4 November
zullen gelden de navolgende maximum-
kleinhandelsprijzen Regeeringsbleem
f 0.38 per K G.tarwewaterbrcod f 0.36
