uiusii&g I October IMS 33e rf T ^oorgang' De Groote Oorlog, s SgittaeriSand. •I* Cl Uitga ve van de Kaaml. Vaan. LUCTOR ET EMERS«, gevestigd te Goes- Heefdhareao te Go«s: LANGE VORST STRAAT 219. (Telefoon No. 11.). tómreau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukker s: Oosterhaan Le Co^ntre, Goes. Oplettendheid wedig. In ons artikel „Kerkelijk noch Oleri- caal hebben- we tegen het anti-clerica- lisme der liberalen getuigd en den heer Roodliuyzen gehuldigd als den tucht meester zijner geestverwanten. Wij deden dit echter niet onvoorwaardelijkwant ook de heer Roodkuyzen zolf is van dit kwaad, trouwens door hena-zelf mee in 't leven geroepen en jaren lang gevoed, nag niet heelamaal los, blijkens enkele uitlatingen in zijn door ons aangehaald artikel. Zeer juist teekent hij de hebbe lijkheid om alleen bij liberalen, in tegen stelling m«t die domperige „clericalen", de geschiktheid voor de regoertaak te zoeken. Een standpunt evenwel, waaraan hij zalven, spijt zijn ernstige afstraffing, zich nog niet geheel blijkt te hebben ontworsteld. Immers bij trees! zijn partij er mee dat in ons land toch niet anders dan liberaal kan word&n geregeerd, en wan neer een Kechtscli ministerie Christelijk wil regeeren, liet dan. dadelijk misloopt. Ook" deze staatsman is blijkbaar der halve nog niet genezen van den waan „niemand heeft verstand van regeeren dan wij en onze vrienden" (nul n'aura de 1' esprit que nous et nos amis). Nu noemden wg in ons bovengenaemd artikel van j.l. Donderdag nog een ander groot liberaal staatsmanden hoefijzer- correspondent van Het Handelsblad, den beer JSlout. Deze had den liberalen verweten dat zij altijd van auti-clerica- lisme geleefd hebben. Deze heer heeft echternog meer gezegd. Hij liaeft den heer Roodhuyzen herin nerd dat hij zelf sok jarenlang zoo „anti- ciericaal" gedaan heeft, en hij schrijft hem iets toe van 't machteloos gevoel van Goot lie's Zaubarlehrling Die ich rief, dié Geister, Werd ik nuu nicht les. (D« geesten, die ik opriep, raak ik niet kwijt.) „Want (zeo gaat hij voort) onder het régiiAC-BorgesiusRoodhuyzen leefde de Liberale Unie van anticlericalisme. Wij hebban haar destijds meermalen voorgehouden, dat elk positief beginsel haai ontbrak en dat ze. principieel, slechts negatief was: anti-clericaal. En er was geen partij, waarin de club- en kliekgeest, de geest van „right or wrong, my party", (recht of onrecht, bet geldt mijn partij) de geest, di© alle middelma tigheden (en minder) tot „staatslieden" deed ophemelen, mits ze maar geade partijgangers waren, zóó sterk faeersehte als in de Liberale Unie". Nu zou men, dit lezende, zo® zeggen doz;'. mijnheer is ®ok van liet aaticleri- c&lisme genezen, ais hij 't temmiaste oeit gehad lieeft. Maar wie dit meent, heeft te gunstig geoordeeld. De schrijver bejammert liet dat de heei Roodhuizen tegen dat anticlerica- lisaae van de Liberale Unie geworden is „op ees «ogenblik, waarop althans een zekere mate van anti-clericalisme, als wachter voor onze staatkundige vrijheden op geestelijk gebied, waarlijk niet over- bodig is. Wij voelen in het conflict, dat tot 's hoeren Roodiuayzen's heengaan leidde, op dit punt meer voor het in zicht van. liet tegenwoordige Unie-bestüur dan voor het zijne." Hetwelk der ïialve zeggen wilvroeger was ik tegen liet anticlericalisme, maar nu kan ik het niet missen. Waar dit in ait'? Wel, wij krijgen de uitvoering van artikel 192 en de uitvoering der wetten- Talma. Nu beeft het anticleiicalisme meer waarde. Nu profeteert Roodhuyzen al de cfericalea kunnen toch niet regeeren en Eloat houdt vast aan Peyrat.^droem: het cleriealisme is nog de vijand. - Wj@ herhalen derhalve ©nze waarschu wing*: oplettend zijns is de eisch deer het gevaar voor "het oogenblik geboden. Op dsn tegenstander kan men in het allermooiste geval nog slechts ten halve rekenen. Beknopt overzicht van den toestand. 't Is niet gemakkelijk een beknopt overzicht te geven van d* sensationeel© gebeurtenissen, welke thans de wereld in rep en roer brengen. Van alle kanten jagen de sensatiewol ken langs de lucht. Straks barst de bui las ca staat de wereld voor de gewel digste o«rlog«crisis, welke ooit aan schouwd is. Nauw is het bericht binnen, dat Bul garije zich o n v o o r w a a r d 1 ij k h e e f t o v e r g a g e v e, k of een nieuw bericht meldt, dat het reeds de» wa penstilstand teekend# en alle voor- stelle* d«r geallieerden aannam. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG- Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. post fl.75 Losse nummers - 0.05 Prjjs der Advertentiëa: 14 regels f0.80, iedere regel meer 20 ct. Verhoogd met een tijdelijken oorlogstpsslag van 20 °/0. 3-maal wordt 2-maal berekend B| abonnement voordeelige voorwaarden. Bewijsnummers 5 cent. i Hst ging den Bulgaren de laatste dagen lang niet voor de® wind. Teekenend voor den toestand is bet bericht, dat een trein met deserteurs, die zich naar Sofia wilden begeven, bij Kro- sewo door de kadetten van de Jonker- school werden aangehouden en ontwa pend. Het tweede Bulgaarsche leger is vól kernen geslagen en scheen geheel gede moraliseerd. Het is onder deze omstandigheden wel duidelijk, dat Duitsch» troepen hier toch niet meer hadden kunnen helpen. De verwachtingen van Berlijn, dat aan het „persoonlek" ©ptredon van Mani- loff spoedig een einde gemaakt z«u kun nen worden en men wel in staat zou wez®n om Bulgarije wear op de been te brengen en in den oorlegskring te houden, zijn tot dusvsr jjdol gebleken. Maniloff schijnt den toestand te Sofia geheel in de hand ta hebben en op den steun van geheel de regeering te kunnen rekenen. Ook tsaar Ferdinand die volgens de „Neue Freie Presse" een telegram aan keizer Karei gezonden zou hebben, waarin hij de verzekering van zijn honds trouw gegeven zou hebben, kan zich aap den invloed van Malinoff en de zjjuen niet onttrekken. Op voorstel van den ministerraad had dp tsaar een oekase onderleekeod, waarbij sa» verschillende politieke leiders, die sedbrt het deelne men van Bulgarije aan den oorlog ge vangen waren gezet, genade werd ver leend. Daarêoïr werd de positie van Malinoff natuurlijk aanmerkelijk ver- sterkt, daar deze vrijkomende politieke leiders hem krachtig .steunen. De wapenstilstand is Zondagavond te Saloniki onderteekend tussehen de» ge- noraal opperbevelhebber va» het leger in het Oosten en de Bulgaarsche afgevaar digden, door hot oppercommando gesteld, aanvaard. De vijandelijkliedea zijn ge schorst. Aan generaal Franchet d'Esperey is instructie gegeven om onmiddellijk over te gaan tot de uitvoering der voorwaar den van den wapenstilstand. De bladen vernemen uit Sofia Oosten- rijk-Honfiaarsche troepen zijn hier aan gekomen. Ietwat irenisch klinkt nu het bericht, dat koning Ferdiaasd ook aan keizer Wilhelm een tslagram gezonden heeft, waarin hij zijn hondstrouw betuigt. Bonar Law heeft al medegedeeld, dat het verdrag mat Bulgarije den Engelschen de controle over de spoorwegen van Bulgarije geeft, hetgeen bekeekent het toezicht over Bulgarije. Graaf v®n Hertling is in het groot hoofdkwartier geweest en met zijn ontslag teruggekeerd. D«k van Hintze ea vop Payer zoudea hun ontslag ingediend hebben. De crisis ontwikkelt zich dus rnetras- sche schredöE. De Keizer heeft aan den rijkskanselier graaf vos Hsrtling het volgende schrijven gericht „Uwe Excellentie heeft mij te kennen gegeven, dat zjj zich niet meer in staat acht; aan het hoofd dar rageering te verblijven Ik wil niet doof blijven vaor uwe motieven en moet mij dus meteeu zwaar gemood van uwe verdere mede werking spenen. De dank van het vader land wegens het offer, hetwelk gij ge bracht hebt door ia eert ernstigen tijd het kanseliersambt te aanvaarden, en voer de door u verleende dieasten is u verzekerd. Ik wensch dat het Duitsche volk kracht dadiger dan tot dusverre medewerkt aan de lotsbestemming des vaderlands. Het is daarom mijn wil, dat mannen, die door het vertrouwen des volks gesteund war den, in groots mate aan de rechten en de plichten der regeering deelnemen. Ik verzoek uwen arbeid hiermede te beëindigen, dat gij de zaken voortzet, en de door mij gcweoschte maatregelen inleidt, totdat ik een opvolger voor u gevonden bah. Uwe desbetreffende voor stellen zie ik tegemoet." De bladen achten de kaaselierscandi- datuur van graaf Mosto, den voormaügen gezant, te /Rome, voor weinig waar schijnlijk. Het „Berl. Tagebl." noemt dr. Solf, den eersten burgemeester Wermuth, graaf Rerastorff en graaf vou Brocksderf- R&ntzau als candidaten. De beweerde candidatuur van von Bethmann Hollweg kenmerkt de „Voss. Ztg." als een politieke grap. De „Boerseucouner" sdirijft dat graaf Brocksdorff Rantzm als „yelkskanseliar" liet vertrouwen zou hebben, terwijl Duitschland als staatssecretaris zou moeten krijges den man, voor wien wereldvrede, volkenbond, ontwapening ijdela en internationaal recht geen woorden, doch hot doel voor ernstig i streven zijn, n.l. Erzberger. Van d# Noordzee tot over de Maas woedt thans de slag ca het is niet en- waarschijnlijk dat weldra aan het geheole westelijk front, tot Zwitserland toe, de strijd zal zijn ontbrand. Met verrassende snolheid heeft maarschalk Foch zjjn aanvalsfront uitgebreid Wel een bewijs dat hij niet alleen over groote reserves de beschikking beeft, maar ook dat de oorlogsindustrie der geallieerden hem in ruime mate heeft voorzien van het materiaal voor de offensieven der mo derne millioenenlegers neodig. In beide opzichten, zocwel vat reserves als wat oorlogsmateriaal betreft, zal Hindenburg er wel minder goed voorstaan en de verhouding wordt er niet beter op, nu eiken dag weer tai van gevangenen in handen der geallieerden vallen, en groote hoeveelheden materiaal doer hen worden buitgemaakt. De Italiaansche eenheden, ten N. van de Aisne aan den slag, hebben Soupir vermeesterd. Tussehen Aise en Vesle zijn de Fran- schen aanzienlijk opgeschoten op een front van ongeveer 12 K M. Ondanks liet ver zet der Duitschers hebben ze Revillon, Somairi en Montigoy aan de Vesle ge nomen. Varder noordwaarts doorstortend be reikten ze het gebied vlak ten Z van Meurival en Yentelay. Gister beeft de siag op het gaasche ühampagnefront vouitgewoed. Op den linkervleugel wierpen de Franschen de Duitschers geheel en al uit St. Marie a- Py, en lieten ze dit dorp achter zich. In het Cents urn namen de Franschen Marvaux na hardei; strijd en schoven ze hun linies tot vóór Mon'thois, terwijl ze rechts hun winsten benoorden Séeliault uitbreidden, zoomede in den omtrek van Beuconville. E» Londen meld - In den loop onzer krijgsverrichtingen benoorden St. Quen- tin heeft de 46e Noord en Midi anddivisie gisteren alleen 4000 gevangenen gemaakt en ongeveer 40 kanonnen veroverd. In Bony en Villars .Guislain slaagde de vijand er laat op den dag in door tegenaanvallen onze troepen een weinig naar de westelijke buitenwijken terug te dringen. Overal elders werd onze terreinwinst gehandhaafd, terwijl noor delijk van Gonneheu in den loop van den avond opnieuw terrein werd ge wonnen. Reuter verneemt dat de Engeiscli Bel gische troepen Qheluwe, bij Meenen, hebben bezet. De Britten vermeesterden Grevecoeur, tien'K M. bezuiden Kamerijk. Havre jubelt: De vooruitgang van het Belgische leger is Zondag voortge zet, ten spijt van de» tegenstand en den slagregen. Met can waarljjk ontroerende geestdrift ea al zingend hebben de nieuwe eenheden zich in den slag begeven. Zij, die Moorslede hebben vermeesterd, zijn langs de plaats getrokken, „liet kerkhof der tanks" genaamd, waar de gepantser de wagens rusten, die hier sedert het Fransch-Britsehe offeniief in Vlaanderen (1917) in den modder zijn blijven steken. Onze vliegtuigen hebben niet opgeÜou- dek boven onze infanterie te vliegen en daze te steuuea. Onze batterijen, die met handigheid hun arbeid verrichten, zijn van stelling naar stelling over gebracht om den snellen epmarsch der infanterie te vergezellen en te steun°n. Men zag in de vlakte onze infanteristen bij spron gen vooruitkomen, gebruikmakend van de ploaien in het terrein en de boscbjes oaa zich tegen het zeer levendige geweer vuur te dokken. Roulers (Roesseiaere) schijnt niet zeer beschadigd te zijn. De andere dorpen in Vlaanderen duiken uit liet groen op. Moorslede moest huis voor liais worden vermeesterd. Er zijn bizonder bloedige gevechten geleverd in de nabijheid van het station, dat verscheiden male a van bezitters heeft gewisseld. Een nieuws phass van dsn wereidsariog Door den politieken medewerker van don „Deutschan Nachricktan Dienst" wordt geschreven Waaneer Duitschland de oorlogsonder neming in het 0#sten likwidoert en de daar aanwezig» troepen naar Roemenië verplaatst, dan zal daardoor toeh »ag maar een gering aantal Engelsclie e» Franscke troepen aan het Saloniki-frent an ia Palestina militair vrij komen. Die troepen komen, wat hun aantal betreft, eekter niet ia aanmerking in vergelijking met de ontzaglijke aan hot Westfront samengetrokken troepenmassa's. Overi gens verandert do toestand als volgt. Wanneer Duitschland zijn troepen uit den Balkan en het Oosten naar Roemenië verlegt, ka» het met behulp van de daar aanwezige grondstoffen en die uit de Oekraine als beheerscher van de Zwarte Zee met de Russische vloet defensief den oerleg ia het Westen nog langen tijd verder voortzetten. Dit geldt zelfs voor het geval Oostenrijk nsutraal zou moeten worden. Noch de Servische, noch de Grieksche, noch de Italiaansche re geering zullen, ingeval zij met dan eigen leken tegenstander van hare volken vrede gesloten hebben, van hare troepen en van haar volk kunnen verlangen, dat het met' eigen manschappen aan de voortzetting van den oorlog aan het West front deel neemt. Duitschland heeft tot hu toe het Westfront alleen voor zijn rekening gehad.- Het zal dit osk verder kunnen dsen. Duitschland zal en moet deervechten, wijl de vernietiging jvan Duitschland het klaarblijkelijke oorlogsdoel der Entente is. Het zal eek verder kunnen strijden, omdat Turkije en Bulgarije, zelfs Oosten rijk, zoowel in militair als in economisch en finantieel opzicht een last vormen, j De hoofdfactor vau den oorlog is in steeds stijgende mate het Westfrent geweest. Dat zal zicli in do toekomst nog meer openbaren. In dezen zin beteekent de afbrokkeling in het Oosten een vereen voudiging, derhalve niet een nieuwe phase van den wereldoorlog. Satrmfflir.g van Roemenië? H&vas seint uit Parijs: Volgens inlichtingen, uit Zwitsersche politieke kringen is de terugtocht- der bezettingstroepen uit Roemenië sedert 24 uur begonnen. De burgerlijke Duitsche overheden hebben in koortsachtige haast hun archieven naar elders overgebracht. Een hardnekkig gerucht doet de ronde, dat de bevolking van het bezette deel vau Roemenië in opstand is gèkomen. K»i1s oorlojjsbericbteis. De Duitsch® Volksbond voor vrij heid en vaderland heeft een opresp 'ver spreid tegen het streven der vijanden naar vernietiging; welke aldus eindigt op ter verdediging van bet vaderlans dat de vijanden willen vernietigen, op ter vergaiing vau alle volkskrachten in het teeken der vrijheid. Volgens de Coniere d'Italia beeft de Russisehe regeering goedgevonden, dat alle grootvorsten naar den Krim werden gebracht. De Times verneemt vaa zijn cor respondent in Caïro, dat de Turken in Palestina geen gelegenheid hebben gohad bij hun tsrugtocht de bebouwde landen te vernielen, zeodat bet groote vrucht bare graangebied in handen der Britten is gevallen. De voeding der geallieerde troepen en bewoners van Palestina en Syrië is dus vergemakkelijkt. De Duitsche keizer lieeft in dank voor een huidebetuiging der Vaderiand- scho Partij den eersten voorzitter, admi raal von Tirpitz, o a. het volgende, ge seind Z M koestert de innige hoop, dat het Duitselie volk zich in al zijn geledingen ia dezen zwaren ernst der tijde», vastberaden achter hem zal plaat sen en ter verdediging van het vaderland tegen de schandelijke plannen der vijan den goed en blovd tot den iaatsten adem tocht zal veil hebben. Zoo'n eensgezisden wil om zicli te handhaven zal en moet liet met Gods hulp gelukken, den oorlogs- wil dar tegenstanders te knakken en voor het vaderland- de daaraan onder de volken van den aardbodem toekomende plaats af te dwingen. De Suikerrantseeneering. Door den minister van Landbouw is tot de burgemeesters een circu laire gericht, waarin hij o.m. zegt: Aangezien, naar mij gebleken is, bij velen .onzekerheid bestaat omtrent de vraag, of en waarom de suikerrantsoe- neerieg inderdaad een noodzakelijke maatregel is, komt het mij wenscheiijk veor de beweegredenen, die tot haar geleid hebben, dn het kort uiteen .te zetten. Deze bestaan voornamelijk in het volkomen ontbreken vaa den, vroeger Haast den expsrt Biet onaanzienlijken suikerimport, in de belangrijke inkrim ping van den uitzaai der bieten, en in de toename van het verbruik sinds de laatste campagne. Eesige cijfers uitgediukt in ruwe sui ker zullen dit duidelijk maken. Bedroeg de suikeroogst over 1919 17 263416 ton, over 1917-18 leverde hij slechts 800.160 ton op, terwijl de nieuwe ©ogst op niet niet meer dan circa 175.000 ton te schat ten is. Tegenover deze zeer bedenkelijke ver- i kleining van het productiecijfer staat J over het afloopende jaar een niet minder f boden kelijke toename van het con suraptiecijfer. Chr i s t e 15 k-Histerische Unie. Dr. J. Th. de Visser hoeft, naar aan leiding vau zijn optreden als Minister van Onderwijs, het voorzitterschap der Christelijk Historische Unie neergelegd. In een hartelijk schrijven aan het Hoofdbestuur deelde hij zijn bedanken mede daarbij de beste wenschen uit sprekend voor den bloei en de ontwik- kelieg dor Unie. (Ned.) De commissaris.generaal voor de productie. In verband met de aanstelling van den heer dr. Leviük tot commissaris- generaal v®or de productie, vernemen wij, dat binnenkort een ministerieele beschikking te verwachten is, waarbij de afdaelhsg landbouw van Crisiszaken wordt losgemaakt en overgebracht naar de directie vaa den landbouw zoodat deze komt te staan onder de verantwoordelijk heid vaa den directeur generaal van den landbouw, den heer Van Hoek. De beer Lovink zal dan in zekeren ziH optreden als super-adviseur van den heer Van Hoek. Ons Centraal Comité. t)r. Kuyper betreurt dat deheerlaen- burg ia de nieuwe positie, die hij thans inneemt, niet op den duur „onze bezielde steun" in het Centraal Comité kan blijven, en schrijft verder „In verband hiermede is het zeer de vraag of ook dr. Kuyper zijn praesidium niet zal moeten nederleggen, terwijl het z- ifs niet tot de ondenkbaarheden behoort, dat ook andere leden van het Comité, die meer op den voorgrond traden, zich zullen terugtrekken. „Door een en ander kan ons Comité zeer worden verzwakt, waar juist op dit oogenblik op niets zoozeer als op samen- biüdende kraght moest worden aange stuurd. „Hoofdzaak blijft voor ons steeds, dat het een getuige Gods is, die ons samen bindt. Dit scheen ons gegund in Idenburg, maar gelijk hei BK i;ep eerden yj *or. deze teleurgesteld, en zal 't zeer de vtnag zijn, of voor wat ons in hem ontvalt, een krachtige vergoeding te viffden zal zijn." Bond va» Notarisklerken. In December van het vorig jaar richtte het kaefdbe.ïtuur vaa den Bend van Nota risklerken tot alle notarissen het verzeek aaa hun klerkenparsoaeel duurtebijslag te geven. Slechts 40 hebben hieraaR gehoor gegeven. Naar aanleiding hiervan lieeft het hoofdbestuur opnieuw een rondschrijven aan de notarissen gericht, waarin, met een verwijzing Haar sommige prijzen, die tegenwoordig moeten betaald worden, uiteengezet wordt, dat een klerk inder daad niet kan rondkomen met zijn salaris, ea alles zooveel duurder is geworden, dat de 25 pCt. bijslag veor on gehuwden en de 40 pCt. voor gehuwden, die het bestuur verledea jaar vroeg, thans haast te weinig zou zijn. Den Haag als Conferentieplaats? Naar het Weoasche Correspondentie- bureau bericht,); spraken de bladen hun waarieeriug uit over de houding van de Nederlaadsche regeering tegen over liet Oostenrijksch-Hoagaarsche ver zoek om Den Haag beschikbaar te stellen voor de oorlogvoorenden voor de vredes besprekingen. Zij achten dit een natuur lijk bewijs van de grostmoedige opvat ting der neutraliteit en het kioeke voornemen van danskant vau Nederland osa de vredesidee te dienen. Alle geweld dadigheden oh alle door de uithouge- ringsoorlog veroorzaakte ellende hebben geon verandering gebracht in de Holland- sche politiek t®t handhaving van de neutraliteit en behoud van do onafhan kelijkheid. De Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie, bewees met haar verzoek hoezeer zij overtuigd is van de Neder- landsahe onpartijdigheid en van de oprechtheid der Nadarlandscke liefde voor den vrede. Tevens is deze eerste practiiche schrede van Oostenrijk Hon garije een nieuw bewijs van de vredes- liefde bij de monarchie, waaruit blijkt dat deze haar verzoek om niet bindende besprekingen handhaaft. Voarzitter Tweede Kamer. By Kon. besluit van 28 Sept. 1.1. is benoemd tot voorzitter van dë Tweede Kamer veer het tijdvak der tegenwoor dige zitting mr. D. Fock. Secretaris-Generaal bij bet Departement van Onderwijs. Bij Koa. besluit van 88 Sept. 1.1. is met 1 October beneemd tot secretaris generaal bij het departement van Onder- wijs, Ku»sten en Wetenschappen jhr x„as- mr. (j)-JFeith, thans administrateur büragen het <;i^ van BinseulanDy koperen Zake: j^erk,' rïA""

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1