Vrijdag 30 September 1018
32e «laargang
Buitenland.
Hervormingen in Indië.
So. 2Ö8
Uitgavo ran
Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes-
Hoofdbureau te Goesi
BANGE VORSTSTRAAT 219.
"Bureau te Middelburg!
BIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Dru*k«rsi
Oostirbaan Le Cointre, Goes.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonn@miBt8pr|si
Per 3 maanden tr. p. port J 1.60
Losse nummers -0.01
Prr|s dit Adrortin tllai
Iregels f 0.80, iedere regel meer 96
3-maal wordt 2-maal beiekeed.
Ba abonnement voordeelige Toorwaai^ws,
Bewijsnummers 5 oent
Zij, die zich met ingang van I October op
„De Zeeuw" abonneeren, ontvangen de tot
dien datum .-erschijnende nummers kosteloos.
Abonnementsprijs f 1.75 per kwartaal.
Wil men eok van het nieuwe, veelbelovende
FEUILLETON profiteered dan late men
zich spoedig als abonné inschrijven, wijl
eerstdaags met de plaatsing een aanvang
gemaakt zal worden.
Schild en P ij 1, ouder redactie van
dr. F. W. Grosheide, dr. B. WMcnga en
dr. J. C. de Moor (uitg. J. H- Kok tei
Kampen) no. 6 ben-at „Staatkundige Her
vormingen in Nederlandsch Indië", 'door
H. Colijn.
Om de belangrijkheid dier quaestiën,
welke ide oud-minister in dit vlugschrift
naar voren brengt, gaan v/ij iets dieper
dan gewoon er op in.
De schrijver is door dea aard van zlijn
onderwerp- gedw'ongen geweest nogal eoni-
ge stadhuiswoorden te gebruiken, die- de
eenvoudige lezter niet maar zoo qp een
maal vat, laat staan verwerkt.
Uit de vete volzinnen, die men nog
enkele malen overitelzlen moet, om ze
«enigszins te kunnen begrijpen, b' hrijyetni
wij er een over, dien wij- op bladzijde
19 van dit vlugschrift aantreffen
„Terwijl uit historisch© gronden het he
teronome gezag oorspronkelijk altcos cen
traal georganiseerd is, pin zich derhalve
noodzakelijk ontwikkelen moet in de rich
ting van decentralisatie, liggen de oor
sprongen dor autonomie altoos verspreid
als aan de peripheric van het wordende
Staatswezen, terwijl hare natuurlijke ont
wikkeling ligt in een centraliseerendqj
Niet "gemakkelijk te verstaan. Wie ech
ter tracht dit e|n een latei' volgend ar
tikel in zich op tei nemen, zat het wel
verstaan ©n da juistheid dei' opmerking
toegeiviein.
Wij zullen trachten ©enige voorstelling
1e gevein van de belangrijke qualestiei door
den lieer Colijn in kernachtige volzinneb:
behandeld. Tiet gaat om de traag hoe
aan een bepaald streven in onze Oost
richting te geven, door het revolutionaire
stelsel, waarin de wetgeving van minister
Pfeyte kracht scheen te zOeken, of door
ihet federatieve stelsel, dat uit de praktijk
kan opgroeien, welk stelsel reeds' door
Ifeucbeinius verdedigd werd, en door do
antirevolutionaire beginselen geboden
wordt.
Er bestaat een Indisch Regeeringsl-Regieii
ment, zoo iets als een grondwet. In 'de
laatste jaren is dit Reglement meermallen
bij wetsontwerpen door de Kamers aange
nomen gewijzigd, met de- bedoeling!- een
nicuwien toestand voor te b -reiden, name
lijk, dat de Indische bevolking moe deel
neemt, aan bestuur en wetgeving v.a,n Indië.
Al dez© wijzigingen in het RegjeeringS-
lleglemefijt komen neer op een geleidelijke
verleening van eon Charter aan Indië.
Een Charter, wat is dat?
Op school leerden wij al van do Mag
na Charta" (letterlijk vertaald: 'Groot
Schrift,) door den Eingelschen koning Jan
zonder Land in 1215 aan zijn volk Jjb-
gevien. Dit „Charter" Was een oorkonde,
eeh (ge)schrift, dat in de archieven van
den Vorst of van het Rijk werd "(wordt)
bewaard, -en waarin aan het volk eon
regeling van zijne rechten en vrijheden)
werd (wordt) aangeboden.
„Charter" is derhalve- verwant aan
„Constitutie" en „GrondwIeS,"doch het
is niet hetzelfde.
Laten wij bij het voorbeeld van Enge
land blijven. Wat Jan zlonder Land aan
z-ijn volk gaf was eiein Charter; hel volk
was nog niet tot zfelfregecringl In staat,
-de macht om ~'t daartoe op te helpen,
lag uitsluitend bij dein hösrscher, eer t
wanneer het in staat z:ou zijn do ge
schonken pechten zelvon u t te oefe|ae-n
in saamwerking desnoods? me' don vorst,
zou dit Charter het karakter krijgen van
c-en Constitutie, een ongeschreven grond
wet, waarin de weierzijdich' rec'.t"n en
plichten van Volk en Vorst duide'ijk om
schreven zijn.
Zoo dagteekent onztei Constitutie van
het oogenblik (21 Nov. 1813) toer Oranje,
bij monde van v. Hogendorp en v. d. JJuyn
van Maasdam de Regeering der Nederlan
den aanvaardde; en onzle Grondwet van
den datura toen ons volk de Constitutie
op schrift gesteld ontving uit handen .van
zijn eersten Koning, Een grond*w e t toch
is de geschreven constitutie.
oorbere.d wordt derhalve ten onzent
het verleenen van een Charter aan de
Indische bevolking. Een Charter strekt
mn den, heie'rscheT, ene het verleent, al
thans voor zooveel betreft d" uitoefe
ning van de daarbij aan het vo'k afge
stane rechten, overbodig te maken.
En nu „behoort heit Charter, waar
mede vvij Indië den weg ,tot politieke!
zelfstandigheid aanwijzen, in hoogcre
mate* dan welke wet ook, het proefstuk
te zijn eener Staatkundige wijsheid, die
onze overheersching over deze vreemde
volken zal dienen te rechtvaardigen Jang
nog nadat ook die overheers-hing 'tot h t
verleden zat behooren."'
Nu zijn alle partijen in Nederland h t
er over eens, dat h -t doel van Neder
land is en niet anders zijn kan d .in Indië
op te voeden tot een werkelijke z'ells'an-
digheid.
Maar de weg daartoe is een gansch an
dere dan die zekere democraten in
slaan, namelijk het geven van parlemen
tarisme, algemeen kiesrecht, en dergelij
ke; dit "is 'de, reeds door Groen van
Prinsterer met dien naam bestempelde,
rev olutionair-democratische richting.
Tegenover deze richting staat de, door
de historische partijen ten onzent, en voor
al door de antirevolutionairen vertegen
woordigde historisch! democratische rich
ting.
Een richting „die meer aan het ding
da,n aan don vorm hecht"; .en „tracht
telkens die organen te scheppen, welke
ini de steeds wisselende tijden én om
standigheden het best geschikt schijnen
om de bestaande volkskrachten tot uiting
en ontwikkeling te brengen, Zonder zich
op- 'te houden met de vraag of -dergelijke
instellingen voor de politieke vooroorde-;:-
len van eigen tijd of eigen volk al dan
niet als 4,democratisch" gelden, over
tuigd |a;ls zij zijiu dat dezelfde instel
lingen, die voor een volk op een bepaald
vlak van ontwikkeling democratisch kun
nen zijn, voor een ander volk yan an
dere geaardheid een werktuig kunnen wor
den yan verdrukking en' onvrijheid''.
In overeenstemming met de beginselen
dezer „(antirevolutionaire) richting geeft
de schrijver een schets, onder anderen
van den toestand, zooals deze zal z-ijh
wanneer naast de needs doorgevoerde her
vormingen (Diecentralisatiewiet en Volks-
r a ad we tl ook de thamsi voorgestelde reor
ganisatie haar beslag zou hebben ver
kregen (Schrijver bedoelt het ontwerp Be-
stuurshervoirminig op Java en Madoera,
1918). (Wordt vervolgd.)
Stafin-GensraaK
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer heeft haar Adres
van Antwoord aan de Jkoningio, een
weerklank slechts op-de Troo&redc, in
een paar uren afgehandeld. De stellers
van het adres waren de heereu Puiak
(soc. dear.) Yan Holthe (libv. Lams
weerde (kath.), Franssen (a. r.) en de Vos
vau Steenwijk (c. b.) De afdeeüngen heb
ben wel „toevallig" uit elk der Vartijen
een lid voor deze taak aangewezen. De
Fransche spreekwijs „Bien étounè's de
se trouver ensemble" (verbaasd elkaar
zoo op eenmaal broederlijk bijeen
te zien) zal wel bjj d« eerste ontmoeting
van dit vijftal hun zijn to binnen ge
schoten. Hoe 't zij, met den veor/.ilter
hebben zjj heden het Adres aan de
Konimgia aangeboden, en van H. JA. den
dank der Kamer mee terug gek ragen.
Heb zal in de S. D. A. P. wel eenige
ergernis gewekt hebben, dat, twee dagen
te voren partijgenoot v. Kol bij de ope
ning der Staten-Generaai aanwezig was,
en mee zijn hulde bracht, aan de Kroon,
en nu partijgenoot Polak zich ten Paieize
bjj die hulde kwam aansluiten, door mee
het Adres van Antwoord aan H. M. te
gaan aanbieden.
Toch zijn deze twee niet de eerste
ijsbrekeïs geweest. Reeds eenmaal had
partijgenoot Kleerekoper 't zelfde bestaan,
en reeds tweemaal had partijgenoot
Troolstra zich tot cene samensprt-king
met onze Vorstin laten verleiden. Wat
men in Het Volk hiervan zoggen zal
Over 't Adres kan overigens niet veel
anders gezegd worden dan dat da heeren
Vliegen en v. d Feltz de rageering aan
den tand voelden over hare voornemens
iu zake het vrouwenkiesrechtdat minis
ter Buys antwoordde geen plannen te
zullen maken in zake deze quaestie, dewijl
moeten voorgaan alle urgente (broodnoo-
dig voorzieuing eischende) vraagstukken;
dat de liberale heer Stork den minister
om dit antwoord prees, dat de heer De
Grjselaar (c h.) zich verwenderde dat men
juist nu met een aandrang tot krachtig
optreden kwam (dit aan 't adres van
baron v. d. Feltz) terwijl men dit bjj een
vorig kabinet nalieten dat de minister
dea heer Vliegen beloofde al 't mogelijke
te zullen doen tot leniging van den voed-
selnood.
Onder de urgente zakeu noemde de
minister, o. i. terecht, de handhaving
onzer neutraliteit en onafhankelijkheid,
de levensmiddelenvoorziening, de crisis-
maatregelen, het financieela vraagstuk,
de invoering dpn verzekeringswetten en
de uitvoering vars artikel 192 der Grond
wet.
De Qmoie Oorlog.
Bdcnopt nvsrzicht van den taosfasu!.
Onvermoeid is Foch blijkbaar, want-,
gesterkt door de overtuiging dat het
mogelijk is deu tegenstander terug te
drijven, blijven de geallieerden zonder
ophouden den vjjand terugdringen naar
zijn oude stellingen
Nauwelijks is de strijd bij St. Mihiel
geëindigd of er wordt'weer gevochten
aan den Ohemin des Dames, hetgeen
onmiddellijk wordt gevolgd door nieuwe
aanvallen tegen de Hindenburglinie in
de streek Kamerijk—St. Quentin,
Dit duidt op een streven, om de Duit
sellers niet tot rust te lal en komen, om
ze steeds in spanning te houden, wat
het voordeel hesft, dat het moeilijk is
om de reserves op een bepaald punt
voor een tegenaanvalbijeen te brengen,
daar -niemand weet, of ze niet juist op
een andere plaats noodig zijn.
Men ziet, dat het strijdrumoer weer
geheel de aandacht afleidt van het maar
al te korta lussclienbedrijf, dat de Oos-
tenrijkscha nota met haar verlokkende
perspectieven opende.
Wel blijft de voorzitter van den Duit-
schen rijksdag, Fehrenbach, aan de ver
wezenlijking van die perspectieven nog
gelooven, daar hij aan een groep pers
mannen verklaarde, dat de hoop op
„minstens een wapenstilstand" vóór het
invallen van den winter niet is buiten
gesloten, maar een dergelijk optimisme
lijkt ons niet weinig vermetel.
Volgens een Zwitsersch blad zou bij
den Zwitserschen Nationalen Raad een
voorstel ingediend zijn, om zich tot alle
oorlogvoerenden te wenden ten bate v an
een wapenstilstand van drie
maanden, ten einde verkie
zingen voor all 3 parlementen
te doen plaats hebben.
Dit voorstel zou inderdaad in behan
deling komeu.
Volgens bedoeld blad maakt men er
in zekere diplomatieke kringen geen
geheim van, dat een neutrale stap ton
behoeve van den vrede, met name door
Zwitserland, in het huidig oogenblik oen
zeker succes zou kuunen hebben.
Veel verwachting koesteren wjj ook
hiervan niet.
Moge echter bljjkou dat we te pessi
mistisch geweest zijn.
Ook Italië's antwoord op de vredesnota
van minister Buriau is thans bekend
gemaakt. Na de weigerende houding van
Amerika en Engeland kan die der andere
Entente Staten niet anders zijn.
Iutusschen heeft de te Londen bijeen
zijnde internationale arbeidersconferentie
zich uitgesproken tegen een louter ne
gatieve Entente-politiek, maar er op
aangedrongen, dat de Geallieerden en
de Vereenigde Staten thans eok hun
oorlogsdoeleinden zullen omlijnen, met
even nauwkeurigheid en duidelijkheid als
dit nu van de zijde der Centralen is ge
schied
Eon lagorordsr van Hindenburg.
Hindenburg lieeft een legerorder uit
gevaardigd aan het leger te velde, waarin
hij het volgende zegt: De Oostenrijk-
Hongaarsche regeering heeft aan alle
oorlogvoerenden voorgesteld tot verkrij
ging van den vrede vertegenwoordigers
tot niet Mndende besprekingen naar een
neutraal land te zenden. De operaties
zullen daardoor niet onderbroken worden.
Wij zijn gereed tot den vrede, natuurlijk
niet in den geest van degenen met wien
wij strijd voeren voor ens vaderland.
Reeds in December 1916 lieeft de keizer,
onze opperste legeraanvoerder, met zijn
verbondenen den vijand den vrede aan
geboden. Meermalen heeft sedert dien
de Duitsche regeering bekend gemaakt,
dat zij tot den vrede bereid was. Het
antwoord uit het vijandelijke leger was
spot en hoon.
De vijandelijke regeeringen zweepten
hun volken en legers verder ep tot den
vernietigingsstrjjd tegen Duitschland
Zoo voerden wij onzen verdedigingsoorlog
verder. Onze bondgenoot heeft nu weer
een voorstel gedaan om besprekingen te
beginnen. De strijd zal daardoor echter
niet onderbroken worden.
Voor het leger geldt het dus verder
te strijden. Het Duitsche leger strijdt
sedert vier zegerijke oorlogsjaren en
bewijst aan den vijand onze onover
winnelijkheid. Slechts daardoor dragen
wij er toe bij, dat de vernietigingswoede
van don vijand gebroken wordt. Strijdend
hebben wij gewacht, ef de vijand het
eerlijk meent en of hij ditmaal tot vredes
onderhandelingen bereid is, dan wel dat
hij weer den vrede met ons afwijst en
wjj dien met voorwaarden zouden moeten
koopen. dien de toekomst van ons volk
vernietigen.
Pdfctr onder geschutvuur.
De bladen te Metz bevatten de vol
gende officieele mededeeliugreeds ver
scheidene dagen beschiet de vijand Metz
uit een verdragend kanon. Deze beschie
tiug is alle jaren, dat de oorlog duurt,
steeds mogelijk geweest en werd reeds
lang verwacht. De moderne stukken
geschut bestrijken een grooter afstand
daa bjj voorbeeld dia van bezuiden Pont
A Mousson tot Metz. De tegenwoordige
beschieting staat dus volstrekt niet
daarmee in verband, dat de vijand na
onze ontruiming van den St. Mihielboog
de stad nader is gekomen. Slechts is ze
een verschijnsel, dat met de gevechten
van tegenwoordig ten W. en Z. W. van
Metz gepaard gaat en zal ze weldra
uitblijven, wanneer deze zijn mislukt.
Derhalve heeft de gouverneur geen en
kele wijziging in de bepalingen over
vertrek naar en uit het gebied, waar
over de gouverneur te zeggen heeft,
gebracht.
Korts oorlogsberichten.
President Wilson heeft dezer dagen
bjj gelegenheid eener openbare feeste
lijkheid tor viering van de invoering der
conscriptie in Amerika een solo gezongen
het Amerikaansche volkslied met
begeleiding van zachte harmoniemuziek.
Mevrouw Wilson stond naast hem.
In de afdeeling voor den aanmaak
van geschut-patronen dor munitiefabriek
te Wöllersdorf is uit een nog niet geheel
bekende oorzaak brand ontstaan die ten
gevolge der outbrauding van kruit snel
om zich heen greep en onder de in het
lokaal welkende arbeiders een paniek
veroorzaakte die tal van slachtoffers heeft
gemaakt. De onverwijld getroffen maat
regelen hebben een bedrijfsstoring voor
komen. De' gekwetsten zijn dadelijk naar
het hospitaal te Wiener Neustadt ver
voerd.
Het Servische communiqué meldt:
De achtervolging van den verslagen
vijand duurt voort. De Serviërs kobben
uog zeven dorpen genomen. De totale
diepte vaa deu opmarsch bedraagkmeer
dan 20 K.M.
Het Romeinsche stafcommuniqué
meldtIn do streek ton Noorden van
Pojani hebben onze patrouilles bij ver
kenningstochten telkens gevechten ge
leverd met den vijand en daarbjj een
aantal gevangenen gemaakt.
Uit Londen De Engelsche troepen
hebben den 14den September Baku
ontruimd. Ze zjjn naar Noord-Porzië
teruggetrokken.
Sinds den aanvang van het groote
tegenoffensief hebben de geallieerden
meer dan 180.000 gevangenen gemaakt.
Reuter verneemt, dat de Engelschen
op het front Holnon—Gouzeaucourt 8000
gevangenen gemaakt eii 50 kanonnen
veroverd hebben. Zjj staan nu op minder
dan 2 mijl van de Hiudenburglinie.
Een Duitsche onderzeeër heeft op
12 Sept. een bewapend Engelsch oplei-
dingoschip getorpedeerd. 8 officieren en
50 man worden vermist.
Naar thans weer verluidt zou de
Paus de rol van belangloos bemiddelaar
inzake de Oostenrijksehe vredesaetie
willen aanvaarden.
Aan de stad Gent is, blijkens de
Msb., door den opperbevelhebber van
het vierde leger een d wangbelasting van
10.000 mark opgelegd, omdat tusschen
het station te Ledeberg en het St. 1 ieter-
statioa herhaaldeljjk inrichtingen van den
spoorweg beschadigd zjjn en de spoor
dienst daardoor aan gevaar is blootgesteld.
Het college roept de hulp der bewoners
in om dergelijke beschadigingen, waar
onder de geheele gemeenschap lijdt,
tegen te gaan.
Ter gelegenheid van de vierde ver
jaring van den slag aan de User, die
nabij is, zal op verzoek van Koning
Albert, de Belgische ministerraad een
medaille instellen, waarmede men allen,
die aan dezen slag deelnamen, zal ver-
eeron.
Duitsche duikbooten vernietigden
in het versperd# gebied om Engeland
29JO0 ton aa* handelsschepen.
De beroemde wolfskooi aan den
voet van 't kapitoolheeft gedurende oenige
maanden leeg gestaan, nadat het laatste
„levende symbool der eeuwige stad ver
dwenen was. Thane heeft de stad Tarente
Rome een nieuwe wolvin geschonken,
naar het heet, „ten bewijs van Italië's
eenheid in den oorlog".
De griep in Spanje.
De „Daily Telegraph" d d. Dinsdag
uit Madrid: De minister van binnen-
landsche zaken deelt mee, dat de Spaan
sclie griep in vele deelen des lands op
nieuw haar intree heeft gedaan, maar
ze nu een ernstiger karakter draagt dau
den vorigen keer en er reeds verschei
den strafgevallen voorgekomen zjjn. De
regeering en de gezondheidsdienst raaksn
bekend, dat het ongewoon droge weer
de epidemie begunstigt. Iu etteljjke
districten zijn de schelen en andere open
bare instellingen gesloten.
Siüfïaniand.
Hofberichten.
Te 4.40 u. vertrekken gisteren de Ko
ningin oil de Prins wederom van 's Gra-
venhage naar HetLoo, waarde vorsteljjke
familie vermoedelijk tot half October
verblijf zal houden.
Vervoer van rijwielen.
Waar dit met voerdeel voor de dienst
uitvoering kan geschieden, mogen rijwie
len bevracht als bagage bjj de S. S. ook
met bestelgoederentreinen worden ver
zonden,
De F r i s i a.
Naar wij vernemen, is thans aan het
stoomschip Frisia, dat een lading meel uit
Argentinië naar Nederland zal brengen,
order gegeven van Buenos Aires te ver
trekken.
Het scbip zal op reis naar ons land
ook nog eeu Noord Amerikaansche haven,
vermoedelijk Norfolk, aandoen.
Zonderlinge a m b te n a r ij
Men schrijft aan de „Nederlander":
„Het bericht dat de heer Beaufort,
van de Pluimveevereeniging thans opge
treden als secretaris van de Commissie
voor Advies van het Rijksbureau voor
eieren, tevens tot lid dier commissie is
benoemd, doch als zoodanig geen vaca
tiegelden zal ontvangen, zal misschien
sommigen bevreemden. Waarom niet?
zal men vragen.
Het antwoord isomdat de secretaris
reeds met f2400 bezoldigd wordt. Dit
is voor een goed secretaris niet zoo heel
veel, maar veel zonderlinger is het geval
van het Rjjksbureau voor eieren Aan
het hoofd daarvan is door minister Post-
hutna, kort voor zjjn heengaan, geplaatst
diens secretaris, een man die van eieren
precies evenweel weet als ieder ander
die wel rans een ei bij zijn ontbjjt ge
bruikt. Salaris als directeur 5000 gulden.
Maar omdat er dan t.ich iemand zou
zijn die wèl verstand van eieren heeft,
kreeg de directeur twee onder-directeu
ren, die elk ook weer, naar ik meen,
f 3< 00 salaris ontvangen. En ter advies
voor al deze „leiding" dient dan de com
missie bovengenoemd, wier secretaris
f2400 ontvangt, terwjji de leden allec-n
vacatiegelden krijgen.
De eiereH worden duur betaald, en
nog eten we ze niet".
SPOORWEGONGELUKKEN IN
NEDERLAND.
Be „Tel." bevat een, lijstje van de voor
naamste spoorwegongelukken, die in 3e
laatste 40 jaren in Nederland plaats had
den.
Vogelenzang, 11 Aug. 1882.
Twee treinen liepen, tengevolge van het
niet in. acht nemen -der seinen, op el
kaar. Doodeni: 2; gewonden: 7.
R u i n e r w o 1 d, 2 Jan. 1888. Een
trein uit Meppel en een trein uit Gro
ningen liepen op1 elkaar. Dood-en3; ge
wonden.: 7. De materieele schade was
belangrijk.
O v e r v e e nZ ia, n d v o o t, 19 Aug.
1890. Door te sterk 'remmen ontspoorde
een trein. Do-oden: 1; gewonden: meer
dere.
Breda, 10 Juli 1894. Door het
-doorglijden van een der treinen ontstond
er een botsing tusschen trein 560 en
586. Doo-den: 2 hoofdeoriductsurs; gewon
den 2 beanibten.
Cape 11e, 15 Nov. 1899. Door een
samenloop van omstandigheden liep trein
80 op e©n s.tilstaanden trein. Dooden:
8; gewonden: 12.
Twell o, 22 Dec. 1900. Tengevolge
van onoplettendheid van den stationschef
en een arbeider liep trein 238 o-p trein
927. Diooden: 2; gewonden: verscheidene.
Boxtel, 5 Sept. 1903. Door verkeer
den wisselstand ontstond er een botsing
tusschen. -de treinen 1207 en 1485. Dioo-
Utn: 1 conducteur; gewonden: eenige an-
