m. zm
Uonderdag IS1 September 1918
3Se Jaargang
iiinenlatil
Uit de Pers.
Staten-Generaa!,
De Groote Oorlog.
r
Uitgaf ra*
3i Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes*
Hoofdbureau te Goes!
LANGE VORSTSTRAAI 219.
"Bureau te Middelburg i
SIRMA F. P. DHUIJ L. BURG,
Drufckgrsi
Oöstgrbaan Re Cointrë, GoSs.
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonn§mentspr§8i
Per 3 maanden fr. p. post fl.SG
Losse nummers -Q.0B
Ergs dëi AdvSitintffim
I—'A régels f 0.80, iedere regel meer 90 A
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bg abonnement 'voordaelige voorwaart!#»
Bewijsnummers S cent
Zij, die zich met ingang van I October op
„De Zeeuw" abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nummers kosteloos.
Abonnementsprijs f" 1.75 per kwartaal.
Wi! men ook van het nieuwe, veelbelovende
FEUILLETON profiteeren, dan late men
zich spoedig als abonné inschrijven, wijl
eerstdaags met de plaatsing een aanvang
gemaakt zal worden.
Da nieuwe staatsrechtelijke fanetie.
De Rotterdammer schrijft
Het Koninklijk Besluit, dat den aard
omschrijft van de werkzaamheden van
den aangekondigden nieuwen staatsamb
tenaar, is thans verschenen.
Veel licht geeft het dienaangaande niet. j
Tot nu toe was de toestand deze, dat I
elk Minister de zaken van zijn eigen De- j
partement afdeed, terwijl een bepaalde
rubriek van belangrijke zaken, vrij nauw- i
keurig reglementair omschreven, niet
door den enkelen Minister op eigen houtje i
konden worden afgedaan, maar in den j
Ministerraad moesten worden gebracht j
ter beslissing.
Thans wordt tusschen deze twee ru- j
brieken van zaken een derde rubriek
ingeschoven van dezulke, die niet onder
het reglement van den ministerraad val-
len, maar waarbij toch het algemeen
regeeringsbeleid zoozeer betrokken is,
dat de afdoening niet kan worden over
gelaten aan den betrokken Minister al
leen. Dan zal de regeling deze worden,
dat de betrokken Minister overleg moet
plegen met den Premier. Voert dat over
leg niet tot overeenstemming, dan beslist
de Ministerraad om zoo te zeggen in
hooger beroep.
Blijkbaar is dit aldus geregeld om te
voorkomen de herhalii g van het onsma
kelijk schouwspel onder het vorig Kabi
net, dat twee Ministers elkanders maat
regelen in het openbaar gingen bestrijden
en krachteloos maken.
Bij deze nieuwe taak van den Premier
zal nu de nieuwe ambtenaar hem ter
zijde staan. Hoe dit moet geschieden
wordt niet gezegd en een preciese voor
stelling kan men er zieli niet gemakke
lijk van maken. Voor zuiver formeele
hulp heeft men niet zulk een hoog amb
tenaar noodig, en de Ministers, die elkan
der elk oogenblik kunnen spreken, kun
nen de heusche beslissing toch veel
gauwer zelf eyen bespreken, dan daarin
een ambtenaar te mengen.
Gelukkig is de naam van staatssecre
taris officieel althans gemeden, die was
oc»k wel zoo ongeschikt mogelijk.
De volksgeest.
In het Friesch Dagblad lezen wij:
Wonderlijk toch., die volksgeestI
Men zou zoo tegenwoordig weieens
gaan meenen,datde mat eri ëel e kracht
in den oorlog toch maar is het een en
het al.
Honderden tanks en vliegtuigen, dui
zenden kanonnen en tienduizenden mi
trailleuses d i e doen 't toch maar meent
men dan.
Zeker, ze zp van groot belang.
Een volk, dat zijn materiaal verwaar
loost, heeft het zichzelf te weten als het
den strijd verliest. Zelfs zouden we zeg
gen, dat het materiaal méér dan vroeger
nog is geworden een beslissende factor
in den strijd.
Voorheen toch was de „bewegings
oorlog" een even vaste regel, als hij nu
uitzondering is. In d« linies en stellingen
van thans is de vraag over hoeveel en
welk materiaal men beschikt van nog
méér beteekenis dan voorheen, toen
snelheid van wending en uitvoering bijv.
een Napoleon zoo vaak den strijd deden
winnen, ook als hij wat 't g e t a 1 en
hst materiaal betrof, in de minder
heid was.
Maar tocher is nog iets anders.
Dat begreep Hindenburg, toen hij
onlangs in z'n manifest zoo allerernstigst
waarschuwde, dat toch de Duitsche geest
niet zou aangevreten worden.
Wat erger is dan twee verloren veld
slagen
Dat maakt de handen slap, de knieën
wankelend, de voeten traag; het doet
naar een teekenachtige uitdrukking den
geest smelten binnen iu ons.
Dat was de vervaardheid, waarmee de
verspieders werden aangegrepen, toen ze
in Kana&n tegenover de kinderen Enaks
kwamen te staan. 'tWas óók de beving
die naar 't getuigenis van Rachab, later
de Kanaanieten ondanks hun sterke
muren en strijdwapenen, vréézen deed
voor Jozua's krijgers ook toen zij nog
stonden aan de overzijde van den Jordaan.
Die volksgeest kan zich neerbuigen.
Maar zich ook weder oprichten.
Mócht het in 't verloop van den oerlog j
nog eens werkelijk zoover komen, dat de t
Entente-troepen dreigden te dringen
binnen de grenzen van tiet oude, Duitsche
vaderland, dan zou er alle kaus zijn, dat
met liet klimmen van 't gevaar, de veer
zich weer spannen «mg en bet volk zv h
tot het bittere einde kloekmoedig voor-
bereidde.
Ook wrj hebben immers zulks wi-se-
lingen gekend I
In 1672 was eerst de regeering rade-
loos, het volk redtdoosen het land seinen
reddeloos.
Maar de verheffing van Willem III I
bracht eet: groots ommekeer; weldraJ
keerde het veitrcx.wn weder en 'twas
uit den mor: i van datzelfde volk gespro-
ken, taep de jonge Willem zijn Eugedschen
oom awtwootden 'liet, dat hij (K-snoods
sterven zou hij dé verdediging der j
laatste gracht
In Leiden was 'teeitijds net zoo.
Eerst een moedeloos volk, maar dat
straks naar de wall en vloog en dén vijand i
den linkerarm toonde, dien 'het opaten j
zou, om met den r< eliier door re vechten, I
Zeo is de volksgeest een element van
groolti beteekenis. j
Ook nog in dézen lijd.
En voor elke regevring is 't een vraag j
van groot belang, hoé zij op di-m volks- j
geestf inwerken wil.
Eerste Kamer.
Vergadering Van Woensdag! 15 Sept.
De Voorzitter deelt mede, dat tot voor- j
zlitters 'dier afdeelingen zijn gekozen do
heieren Cremer r. ïlooft, Bavinck, v. 'd.
Does da Willebois ©n v. Houten, tot
onder-voorzitters dei heeren Storck, v. j
Lanschot, Staal, Geertsema en Doje-sL S
Tot Commissie van redactie voor hét
(adres van antwoord, op' del troonrede cle
heeren y. "Holthe tot Echten, Fransen,
de Vos van Steen wijk, Kapipeyne van de j
!Copello en Pöl'ak.
Tot lid voor de Commissie voor de
Verzoekschriften de beer v. Lams weerde, i
Aan de órde is hierna de verkiezing
van twee leden voor de huishoudelijke
commissie. i
1 Gekóizen Werden 'de afireden.de heeren j
Reekers én Kraus.
Tot leden 'der gemengde Commissie voor j
de Stenografie werden Kèrko 'en de Aftrei- j
dend© leden, de heeren Staat, van Lams-
weerde en de Vos van Steenwijk.
Hierna bracht dei voorzitter in hierin- j
nering dat door de Kamer opi 26 Juni S
j.l. besloten is, dat ook léden der Eerste j
Kamer vragen kunnen stellen aan eeta
minister, zonder daartoe vooraf verlof van j
de Kamer tel vragen. s
De Commissie van redactie voor het j
Antwoord óp de troonrede: ging hierna id i
de afdeteilingen voor het opstellen van j
•het adres, waarna de vergadering werd
verdaagd tot heiden 11 uur. j
G e w ij z! i g d o n t w1 r p-a d r e s van j
antwoord op de Troonrede, i
Het gewijzigd ontwerp-adres van ant- j
woord op de Troonrede: luidt als volgt: i
Mevrouw 1 j
1. De Eerste Kamer waardeert hbogelijk i
het voorrecht, dat z!ij Uw© Majesteit, ver-
gezeild van Zijn© Koninklijk© Hoogheid deiï
Prins .der Nederlanden, Hertog van
Mecklenburg, wederom te midden van de
Volksvertegenwoordiging heeft mogen zien,
tot opening van dei gewon© zitting! der
State n-Gen©raal
2. Door de woorden van Uwe Majesteit
werden ..wij bevestigd in omzie o,vertui- I
ging, flat" Zij medeleeft met Haar Volk i
en zijn© buitengewone nooden medegpr j
voelt. j
Ook wij zijn Gofle dankbaar, dat voor j
ons land de vrede bewaard bleef. -.
Met Uw© Maijesteit koesteren wijl bet
vertrouwen, dat ons volk bereidwillig de
zware offers zal blijvfen brengen, die de
nog steeds woedende1 Wereldoorlog: eisfcÜt.
3. Het verheugde ons te vernemen, dat
niettegenstaande gerezen moeilijkheden,
ten gevolg© waarvan 3© economische toe
stand van ons land een voortdurend ern
stiger karakter aanneemt, onz'e betrekkin
gen met all© mogendheden van vriemd-
schappelijkiem aard bléven.
4. Wij ontvingen met onverdeelde in
stemming van Uw© Majesteit de! verzéket
ring, dat Zij de verplichtingen, diei op
een neutralen Staat rusten, met onveran
derd© nauwg©zfeth©id ©n vastberadenheid
zal blijven nakomen en, gesteund als zij
wordt door een eensgezind volk, onzle
onafhankelijkheid tegein iedere aanranding
tot het uiterste zal verdedigen.
5. Met belangstelling e,n waardeerinlgj
namen wij kennis van de meidedeeling, dat
gewichtig© voorstellen van verschillenden,
aard in het belang van ons land ©nto|n|zé
koloniën aan de Sta ten-Genera al ter over
weging zullen worden voorgelegd. I
Uwe Majesteit zal daarbij en bij het
toenemen der binnen- en buitelnlandschfel
moeilijkheden steeds en in alle opzichten
op onze onverzwakte toewijding en mede
werking Runnen rekenen.
6. Van ganseher hart© stemmen wij in
met de bede, dat God het Nederland
se he volk in eendracht sterke, en door da
zware tijdein heen tot beter© dagen voe
ren moge.
8iknopt overzicht van den toestand.
Met onaangename verrassing zal men
vernemen, flat Dinsdagmiddag reeds het
antwoord van de Ver. Staten op de
Oostenrijksche vredesnota "aan deZweed-
sche" legatie ter verzending naar Weenen
is overhandigd.
Zijn uitdrukkelijke verwerping van het
O.-H. voorstel wekt, zooals te begrijpen
was wij meenen de Amerikaansche
Pt>rs al 'u weinig te kennen de on
verdeelde goedkeuring van de bladen in
het geheele huid.
Ze willen onderhandelen met „het
Duitsche volk en niet met de tegen
woordige meesters, op wiens woord
niemand aan kan
Op ee.n vergadering vau den bond voor
een afgedwongen vrede heeft ex president
Taft een motie voorgesteld, waarin staat,
dat de bond blij is met Wilson's weige
ring, om de uitnoodiging der Oostenrijk
sche en Duitsche rogeering aan te nemen.
De bond wi! n 1. een vrede, die de
vernietiging van het Duitsche militarisme
en de. schepping van een bond van vrije
naties meebrengt
Deel te nemen aan een conferentie
met een niet overwonnen Ouitschiand
is h.i. een erkenning het doel gemist
te hebben.
Ook dat is duidelijke taal, zij het ook
niet zeer verblijdende taal.
In tusschen zitten wij met een voorname
vraag.
Dit is dezeWelke psychologische
groaden zouden Wilson toch geleid
hebben tot zijn onverwijld pssitie-nemen
tegenover de eerlijke vredespoging van
O.-H. zijde?
De volgende verklaring lijkt ons niet
onaannemelijk.
De vrees, dat de stap van Oostemgk
door een krschtigen steun var. de
neutrale» aan beteekenis en rnoreelcn
invloed zou toenemen, zal zich hierbij
hebben doen gelden.
De nota toch was oek aan de neutralen
gericht.
Reeds begonnen verschillende berich
ten omtrent een actie dejr neutralen da
roadte te doen. „Göteborgs Aftonbladet"
bracht een dringenden oproep tot de
neutralen om zich aaneen te sluiten tot
het verkrijgen van een vrede door overleg.
In Zwitserland en met name in Zürich,
was, volgens ds Duitsche bladen, een
sterke beweging gaande om druk op
den bondsraad uit te oefenen tot het
nemen van het initiatief voor ee.n be-
middelings-stap.
Vermoedelijk heeft dit Wilson aanlei
ding gegeven om zijn antwoord onver
wijld in te dienen,' om op die manier
de dreigende „verwikkelingen" te voor
komen
Tusschenfcomst van de neutralen moet
hem wel bijzoader onaangenaam zijn.
Die zijn hem te nuchter en praten
van recht en gerechtigheid
Van de slagvelden weinig geruchtma
kend nieuws.
In den loap van den dag hebben de
Fransehen in verbinding met het Brit-
sche leger verderingen gemaakt bew.
St. Quentin tusschen Holnan ea Essigny-
le-Graad. Ze kochten tegea duren bloe
dige» prijs 2 X. 12 24 vierk. K.M.
terrein.
Londen bericht, dat het dorp HolBon
genomen is.
Parijs erkent, dat de Buitschers forsche
tegenaanvallen hebben ontketend op het
plateau ten O. va» Allemant.
Do Britache troepen bevinden zich
thans overal binnen een mijt afstands
van de linie van 21 Maart, hier en daar
zelfs zjjn ze over do linie heen»
Het Duitsche avondcommuniqué meldt:
Engelsch-Fransche aanvallen op een
breed front van het woud van Havrin-
court tot de Somac.
Tegen den op het centrum van het
slagfront tnsschsn Hargicourt en de
Omignon-beek binnengedrongen vijand
zjjn tegenaanvallen aan den gang.
Op het overige front zijn de aanvallen
vao den vijand mislukt.
Wij strijden overal ten Westen van
onze oude Siegfriedstelling.
Uit Konstantinopel komt bericht, dat
de Turken Bakoe veroverd hebben
De leertcheel der «orlegsjeurHtllitlek.
In een Fransch opvoedkundig tjjd-
i schiift geeft een sarcastisch schrijver
aan, hoe men zonder veel moeite ©en
b ©n gezien militair kriticus kan
worden voor dgroots pers. Men heeft
uit de rijke verzameling van gemeen
plaatsen slechts m©t eenige afwisseling
te putten en dau te onderteekeneni
maarschalk Z. Hij geeft dan ue volgende
phrusen: „De dappere barrière van man-
nen, die deu stormvloed der barbaren
den weg naar verspertDe vaan-
I dels der geallieerden, broederlijk dooreen i
j wuivend, dragen in hun plooien De
vijand, zonder zich om zijn schrikkelijke j
verliezen te bekommeren, heeftdivi-
siën in ons vernielend vuur geworpen j
i De knijptang De gevaarlijke zakstel- j
j ling De stormramDe furia fran- j
j ceso De dappere pionniers der luchti
i Als slotzin is deze speciaal aan te bevelen
j „Waar zal zich de nieuwe stormloop
I voordoen? Dat is het geheim van den
opperbevelhebber".
Voor hoofdartikelen en politiek mili-
taire kronieken worden onder meer deze
zinnen en uitdrukkingen aanbevolenDe
volgende drie maanden zullen een be-
slissend karakter kunnen hebben
Het uur der X breekt aan Gene
raal Honger Generaal Winter
KuiterKamalotte Boche Do grove
valstrik, waar wij niet in zullen loop*, n
De hinkende vrede De sinistere roof
vogels van den kaiser De heldenmoed
van Gavroche
Wanneer me» daarbij «ten nog Flau
bert's „Dictionnaire des idéés reques"
ter-hand neemt, kan oom zonder eenige
inspanning gedurende jaren voor een
aandachtig publiek schrijven, zoo besloot
deze „pedagoog" zijn spottende les.
N. R. C
Ds scad In Oostenrijk.
De Weensche „Arbeiter Ztg." drukt
den volgeKd<-n b;ief van een soldaten
vrouw aan h:;ar men te velde af:
„Nu je mij geschreven hebt, dat je
met vi rlof kon komen, heb ik tnjj eerst
dol verheugd, et ik wilde reeds aan de
meisjes vertellen, dat vadtr eindelijk
komt. Maar toen heb ik mij bedacht. Ik
weet werkélijk niet, waf ik je nu te eten
zsu moeten geven! Gapen eet je Met
en vleesch of meelspijzen of betere
groenten kan ik niet koken. En dan
het kon zijn, dat het ongeluk wilde, dat
wij riog eas kind kregen. Ik weet, dat
je graag een jongen zoudt willen heb
ben en ik heb dat vroeger sok gewenscht.
Maar nu nu zou men wanhopig wor
den, indien men rok die zorg er hij
kreeg Het gaat zoo al niet meer en ik
beklaag iedere vrouw, die nu een kind
verwacht. Hoe zouden wij zonder mijn
loon uitkomen? Daaraan is in 'tgeheel
niet te denken en ik vraag je dus, lieve
Frans, kam liever niet met verlof. Hoe
hard 'took voor mij is 'tis zoo toch
beter.
Ssen neutralen meet I
In liet hetende Eingelsche maandschrift
!,,The National Review" Wordt door den
uitgever L. J. Maxsei in heit Augustus^
nummer geschreven
„Het is alleszins mogelijk, dat de tijd
komt, dat de Hollanders voor de bcsfe-
sing worden gesteld te bepalen, welke
Izijde ziij 'in den strijd op leven en dood
voor de beschaving kiezen en dat zij
daarnaar behandeld worden. Wij, Elngel-
schen, kunnen moeilijk geloov©n, dat er
nog „neutralen" ziullen zijn, wanfieer wij
het ©indé van den wereldstrijd naderen.
Zouden eir ©venwel nog zlijn, dan zlulleri
de beltrekkingen tusschen hen ©n de ge
allieerden, die zich' opofferden om den:
strijd inl het balang der neutralen te voe
ren, de meest slechte moeten zijn."
Korte oorlogsberichten.
Uit de bij Turkije ingelijfde ge
bieden van Batoem, Kars en Ardanhan
wordt een wilajet Batoem gevormd.
De voorzitter van den nationalen
raad der Armeniërs te Bakoe heeft liet
Arnaeensche inlichtingsbureau te Parijs
geseind, dat de Turken 8000 Armeniërs
van Alexandropol hebbes weggevoerd
en de stad Elisabethpol ontwapend,
maar de streek Karabagh niet konden
bezatten. De Armeensche troepen fnuik
ten de Turksche aanvallen gedurende
vier maanden tot de aankomst der
Britsche treepen.
Men schrgft uit Zurich dd. 14
September aan de N. R. Ct.
De leider der Duitsche contra spion-
nage Schreck en eenige zijner trawanten,
onder wie ambtenaren van den consu-
lairen dienst zij» gevangen genomen.
Uit de in beslag genomen papieren zou
gebleken zijn, dat het voornemen bestond,
de munitiefabrieken in don Jura, die
voor de entente werken, op te blazen.
De vereeniging van Bosnië «jet
Kroatië moot aanstaande zijn.
Naar de „Nouvelles" meldt, is de
Belgische vlieger Marcel Ciselet, den
18e» Mei, bij een actie tegen den vijand,
gesneuveld. Zijn vliegtuig werd buiten
gevecht gesteld. Men zag het stuurloos
dalen. Een onderzoek werd ingesteld
naar het lot van dea vlieger. Thans is
definitief bericht ontvangen, dat Marcel
Ciselet nog denzelfdea dag aan de bij
de landing bekomen wonden overleed.
Volgens bericht uit Genève is het
onderzoek naar don gezoüdheidstoestaad
van Villain, don moordenaar vanJaurès
afgeloopen. De doctoren verklaren Villain
niet geesteskrank, wel is hg zeer ver
zwakt. Tegon een voor het gerecht ver
schijnen bestaat geen bezwaar.
Bij eea treinbotsing nabij het station
Eggenburg (Oostenrijk) werden 1 persoon
gedood, 13 zwaar gewond, drie wagens
werden totaal vernietigd.
Uit Helsingfors wordt gemeld:
Om aan prins Friedrich Karl onder
richt te geven in het Finsch, vertrekt
professor dr. Holma naar Duitschland.
Een telegram uit Zwitserland aan
de K. V. meldt: De juist aangekomen
Parijsche bladen bevatten gee» officieels
bevestiging van 't Havas-bericht, volgens
hetwelk Brazilië aan Oostenrgk-Honga-
rije den oorlog zou hebben verklaard.
Te Bolfast is officieel bekend ge
maakt, dat tegenover d# 50.000 recruten,
die volgens het plan van Lord French
Ierland vrijwillig dienst moesten nemen,
zich den 4den September sleehts 3700
hadden aangemeld. Bolfast leverde maar
1350 van de 8500, die daar benoodigd
waren, Dubiin maar 1125 van de 11.000.
Volgens den „Petit Parisien" hoeft
België, na do geallieerden te hebben
geraadpleegd, het voorstel van Duitach1
land tot het sluiten van ©en afzonder
lijken vrede afgeslagen.
Lloyd George is herstellende.
Het departement van oorlog in de
Ver. Staten heeft het Congres gevraagd
7347 millioen dollar toe te staan boven
de vroegere ramingen veor een uitgebreid
Amarikaansch militair program voor het
volgend jaar.
Graan voor de landbouwers.
Naar de Telegr verneemt, heeft de
heer Van Rappard zich met de volgende
vragen tot den minister van landbouw
gewend:
I. Is de minister voornemens van den
oogst 1919 den landbouwers broodgraan
te laten voor hun gezin en hunne
arbeiders?
Zoo ja, verdient het dan geen aanbe
veling, met het oog op den uitzaai, zulks
zoo spoedig mogelijk bekend te maken?
II. Van den oogst 1918 is aan de
boeren een gedeelte van hun eigen ver
bouwd graan gelaten voor voedsel voor
hun vee.
De bepaling is echter gemaakt, dat
wel gerst en boonen, doch geen haver
aan de varkens mag gevoerd worden.
Hoe denkt de minister zich dan, dat
de boeren, die noch gerst, noch boonen
hebben verbouwd, hun varkensfokkerij
en mesterg in stand moeten houden?
De „Nieuw-Amsterdam".
Gistermiddag te half 4 uur is onder
de lustige tonen der scheepsmuziek het
ss. „Nieuw-Amsterdam" te Rotterdam
aangekomen. De „Nieuw-Amsterdam"
heeft 127 eerste 72 tweede en 43 derde
klasse-passagiers aan boord.
Verkiezing voor de Tweede
Kamer der Staten-Generaal.
De voorzitter van het centraal stem
bureau, ontvangen hebbende een schrijven
van de» Minister van Binnenlandsche
Zaken van 13 September 11., de mede-
deeling inhoudende dat een plaats in de
Tweede Kamer der Staten Generaal is
opengevallengezien art. 140 der Kies
wet; maakt bekend, dat de in dit wets
artikel bedoelde, voor de kiezers toe
gankelijke zitting van het centraal stem
bureau, tot het benoemd verklaren van
een lid der Tweede Kamer van de
Staten Generaal, in de plaats van den
heer A. W. F. Idenburg, zal worden
gehouden op Woensdag 25 September a.s.
des namiddags half drie uur, in het
gemeentehuis voorheen voor de vergade
ring van den raad bestemd.
Veldprediker in alge meenen
dienst.
Naar de Ned. verneemt isds H. Jan
sen, predikant bij de Chr. Geref. Keik,
docent aan hare Theologische School en
