fto. *80 Vrijdag 6 September 1918 3*e Jaargang De Groote Oorlog. Biiiasil&mf. Uftgava rat da Naaml. Vmrn. LUCTQR BT SMIIHJt®, gevestigd to Goes. Hoofdbureau te Goes: fcANGI VORSTSTRAAT 819. Bffitt* Middelbwt^ RUMA F. K. DHUII L. BüftO, Olltlli») Qo»tlrBaa& te Coiftti», GoBfc VSBSCHUNÏ BUUUt TORI»AG. AboBnim»&ISRr|si Per 3 maandBa fr. p. post f 1.60 Lassg nummert -OOfl Br flüt ABTRatBnlïë^i 1—R regels f 0.80, iedere regel meer 20 Cfc 3-maal wordt 2-maal berekend. BIJ abonnement Yoordeelige voorwaarden. Bewijsnummers cent 8eo!ail8me en Godsdienst. Eenigen. tijd geleden hield de Lekende Duitsche so-ciaal-demokraat Bernstein een redevoering te Berlijn, waarin hij vol gens de „Vorwarfe" o.a. dit zeide: „De onmisbare voorwaarde voor alle zedelijke, ebonomische en politieke ont wikkeling -is het prijsgeven van elke godsdienstige gedachte. Wil men met den vooruitgang mee, dan moet men zich van den godsdienst vrij maken. Wij kunnen den imensch niet brengen tot de politieke vrijmaking, zoolang wij hem niet bevrijd zullen' hebben van alle godsdiensti ge die nk be cl den. Zij die, toetre dende tot .de socialistische partij, gods dienstige denkbeelden bewaren, worden noodzakelijk hinderpalen voor onze be weging. Het kan dus absoiluut niet worden toegelaten, dat wij den godsdienst zouden be schouwen als p r i v a a t z a, a. k. En stelling nemende tegen den. godsdienst moeten wij stelling: nemen tegen de kerk, omdat de eene niet te scheiden is van de andere. Dit is het beginsel, dat alle. kopstuk ken van het socialisme leidde van zijn eerste optreden af: allen waren vrij denkers, volkomen los van kerk en godsdienst. Eerst toen de socialisti- tisch© partij talrijker werd, vond riicn zijn toevlucht tot de valsche leuze: „de godsdienst is privaatzaak", omdat men het n O'o d z ake 1 ij k vond de. kleine lui en vooral do lan- dcl 1 ijke bevolking niet af 'te schrikken". In het hierboven aangehaalde, hoe cy nisch ook in zijn uiting, spreekt de r-on-cL lieid van het socialistisch ongeloof. Wij hebben voor 'bet oogenblik niets Cr aan toe te voegen. Alleen wekken we op om deze dingen te onthouden. Het socialisme in zijne wijsgee-rig-e grondge dachte en in zijn practisch streven is tegen den godsdienst gericht. Al wat men doet, om, het te verbergen of te verbloe men is niets, dan taktiek, om argloozen in de strikken te vangen. Vergif, Zoo betitelen wij een feuilleton van Frits van Raait© in Het H a n d e 1 s b 1 a d van de vorige wieek, waarin een „boefje" verheerlijkt wordt, en z,ijn vele misdrij ven vergoelijkt worden met de volgende leugen: „Hij is nu eenmaal die Fra. Dia,volo>- ziel, de straikroover van beroep. Een enkel verkeerd kronkeltje in zijn herse nen of een winding met verkeerde golf jes er in heeft hem tot een vijand: van de maatschappij gemaakt. Als hij leefde in een staat van algjemeien communisme, zon hij zeker nooit iets gestolen hebben". Zoo- wordt de zónde tot een beroeps eigenschap, de zondaar tot een slacht offer van zijn tijd en van eon vergis sing van zijn Schepper gepromoveerd. Dergelijke verhalen zijn een verregaan- de brutaliteit en een sluipend vergiif, te gen hetwelk niet- genoeg kan gewaar schuwd worden. I -|i I.IMIIH evsrzteftt van den toestand. De terugtocht der Duitschiers houdt aan. Het Parijsche avondcommuniqué is één juichkreet over behaalde vorderingen. We laten.'t hier in zi'n geheel afdrukken, „In dein loop 'van den dag' zlijn dei Fran- schen den vijand blijven vervolgen, ter wijl deze opi het front van hét Noorder-, kanaal en de Veslei terugtrekt en helang- rijk opgeschoten is, ten spijt van dein l'laatselijken tegenstand Waarop zie hier er' daar stuiten. Op den noordelijken oeiver van het ■-ommekanaal houden de Fransehein Falvy en Offoy. Verder zuidelijk liebben zij hun linies m de nabijheid van den weg- naar Ham gebracht, waar ze van le PlessisPatta- d Ore af tot aan Berlancourt langs staan. f©n Z.O. van dit dorp loopt het Fran- scne front door den naasten omtrek van uivry, Caillonel-Crépigny, benoorden - ugrest-Dampcourt naar den Zuidelijken rand van Abbécourt. k F'ranschen 'hebben op bepaalde pun- u een.vooruitgang van 6 K.M. gemaakt, let? ^cel© front van de Ai- je begonnen de Duitschers, ®aDUt door de harde gevechten, die zich 'n f, Augustus af hebben ontwikkeld, umiddag tegen drie uur voor de Fran- SCl® Hoepen te wijken. rnU P'u'tsche aqh'eirhoieiden nazettend, en de Fransclie eienheden schielijk teïï van de Ailette op. Pierremandc en Autreville zlijn ïn hun 1 beizit, alsmede- een groot deel van het laag gedegen stuk van hbt bosch van Coucy. Verder oostwaarts bezetten de F'ran schen Folembray, Coucy-lei Chateau en Coucy-la-Villci en vorderden zl© tot één K.M. ongeveer bezu'd n F'resnes. Rechts loopt het front door het ooste lijke deel van Landricourt. .Zuidelijk van dc Ailette,- houden de Fra.nschen de linie- Neuvillé-surMargival- Vreigny—de westelijke héllingen va'n hét fort van Condié. M e er dan 30 dor p-e n zl ij n in d e n loop v a.n den dag in dit deel van heit front hernomen. Ten N. van de Vesle staan de Fran< scbein langs de Ai she tusschen Condé-en Vieil-Arcy. Meer naar hét Oosten loopt de Fran-1 schie linie te-n N. van D-huizel naar Bar- honva.l ein op liet plateau van de Bea.u- regard-hoeve." Laat .ons verder izien, wat Londen zooil vertelt d.d. 5 September: „Gisteren is ten N". van de Leye hév-ig gevochten. In den ochtend deden onze troelpen een aanval op heuvel 63, ten ziuidwelsten van Messines (Mcessen), welke! werd vermoiasterd. In den middag vero verden we het dorp Ploegsteerl. Aan hét Leiefront bozbtten onze troe pen nu de ajgemeen© linie Voormeizéeïei WnlverghémNieuw Kapeilfei tot aan Givienchy. Wij herwonnen de- oude linie, die we vóór 9 April bezet hielden. Ten Oosten van Givenchy bezetten w-e een flieiel -der oude, D-uitsche stellingen. Op het zuidelijk front deed de vijand gisteravond krachtige aanvallen op onzé nieuwe stellingen bijTnchy-e-n-Artois, maar werd na hevigen strijd afgeslagen- Wij verbeterden on-zb stellingen ten zhiden van Moieuvres- en ten oosten van Armier en vermeesterden Néuvilly-lle Bourgonval. In de laatste vier dagen maakten onze troepen meer dan 16.000 g-e-vang-enen en vteirmeeisterden zé meer dan 100 kanon- nieln." -Onviepnoeid -duurt -de strijd voort, pn- der de krachtige lei-ding van generaal FiOich', van wieln de „Times'-' onlangs de-ze pieirsoonsbesblirijvingbevatte „Zijn grijsblauwe- oogen geven een merk waardig treffende-n indruk van eé-n man, wiens leven gelwijid wa's aan hét" overbren gen v'an philosofisch'e gedachten in do praktijk. Zijh woord-ein 'zlijn 'die van .een wiskundige; ze zijn precies eii logisch1. Zijn snelheid toont den man van de daad." D-ie snelheid past ;hij nu toe, bij de bevelen voor den snellen en krachtig voort- glelzétten opmarschl tegen de Duitsche: stel lingen. Men kan het verloop, dat de gebeur tenissen gisteren op het front namen, als. een bevestiging beschouwen van de zienswgze, die wjj gisteren omtrent de verdere ontwikkeling der gebeurtenissen aangaven. De omstandigheid, dat de Duitschers rich niet met meer kracht tegen een forceeren van het Noorderkanaal verzet ten, niet met grooter energie zich tot dusver tegen het epdringen van de En- gelschen in de richting van Kamergk te weer gesteld hebben en zich nu weer over de Ailette lieten jagen, kan men slechts verklaren, als men een terugtocht op groote schaal vooropstelt. Hoewel de legerberichten van Luden- dorff blijven spreken van mislukte aan vallen, ziet men volkomen in, dat de .elastische verdedigingslinie" steeds meer onder den druk der geallieerden wordt verplaatst naar het oosten, en dat de positie der Duitsche legers, ook al worden deze op een kortere veidedigingslijn te ruggetrokken, niet schitterend meer is, nu zelfs de Wetan linie bij Douai Kamerijk den druk niet kan weerstaan. Die stemming in Duitschland komt op merkwaardige wijze uit in het artikel van de „Augsburgsche Post Ztg.", een Centrumblad, een orgaan dus van de partij waaruit de rijkskanselier is voort gakomm. Zoolang de meeniDg, dat geen vrede door het Duitsche zwaard kan worden verkregen, slechts werd uitge sproken in de sociaal-democatische pers, konden de Duitsche pangermaniste» spot tend spreken over do „internationale voorstanders van een verzoeniagsvrede". Maar nu komt de wind uit een anderen hoek. Een Beierscb centrumsblad predikt de noodzakelijkheid van een „Verzicht- frieden", die verre te verkiezen is boven het langer voortzetten van den oorlog, die toch ig het gunstigste geval slecht» met een vergelijk eindigen kan. Het blad dringt aan op onomwonden verklaringen omtrent de Belgische kwestie en de toe kenning van autonomie aan den Elzas; en tevens protesteert het tegen de zon derlinge wijze, waarop met de Russische grenslanden wordt omgesprongon, met 1' i»«Bwn»gg»a de instelling eener persoonlijke unie tusschen Praisen en Koerland, waarin ook dit blad een uiting van Pruisisch imperialisme gaat zien. Op verstandige wijze spreekt het blad over der. duik bootoorlog, die niet het, verwachte succes had en over de Amerikaanschö troepen, waarmede men den spot gedreven heeft. En het dringt aan op onderhandelingen, opdat eindelijk een vrede dooi vergelijk aan den strijd een einde zal maken. Be toestand in Moskou. Ia «en correspondaDtie aan zijn blad geeft de speciale correspondent vaa het „Berl. Ts.gebl." to Moskou, Haus Vorst, een beschrijving van den tegenwoordigen toestand in het tegenwoordige Moskou. De straten' lagen langen tijd vol met rood steengruis van de revolutionuaire bombardomenteri Niemand darht aan een reiniging der straten De regen hoeft ton slotte hot vuil wat weggespoeld. Het plaveisel wordt verwaarloosd, de huigen zien er vervallen uit Ze behooren thans alle aan het volk, aan de arbeidersklasse. Van dc graote handelshuizen zijn bijna alle spiegelruiten versneld ef met kogel- gates doorboord. Nieuwe ruiten worden niet aangebracht. Ook thans wordt er nog tamelijk veol geschoten in de stad, vooral 's avonds. Men schenkt er echter niet veel aandaeht aan. Het zijn meestal schoten in de lucht van onhandige schutters. Trotzki heeft onlangs een krachtig verbod tegen deze nutteiooze schietpartijen moeten uitvaar digen. Blijken zulke liefhebberij-schuttere in het bezit van een verlofbewfjs tot het dragen van wapens, dan wordsn zij streng gestraft Bezitten zij dit niet, dan worden zij op de plaats zelf zonder pardon neergeschoten. Het Kremlin is thans ve«l ontoegan kelijker voor het publiek dan onder de Rsmanefï'8. Het Kremlin herbergt de talrijke beambten der sovjet-regcering. Hef is ook de residentia van Lenin,ge lijk men weet en wordt streng bewaakt Op de torens wapperen do rooue vlaggen. Voor den toegang tot het Kremlin heeft men oen bijzondere machtiging soedig. De correspondent heeft bij zijn rond gang door het gebouw kunnen consta- teeren, dat de verwoestingen, daar aan gericht, aict z«o groot waren als verteld werd. De schade in het gebouw is slechts gering. In de straten, waar Daiteche firma's han handelsgebouwen hadden, zijn nog vele verwoestingen waar te nemen uit het voorjaar van 1915, toen onder lei ding van Russische politic officieren, die gebouwen werden geplunderd. In een piano-zaak werden de prachtige en kost baarste „vleugels" op de straat te pletter geworpeD. Psoria rustig. Reuter seint uil Washington Naar aanleiding van een brief in het Neldcrlandschei dagblad „Nieuws van den Diag" van 28 Aug., waarin verhaald wordt van ongeregeldheden' gericht te-gen Neder landers in Peoria, verklaarde de- burge meester van Peoria, Woodruff, dat die bewering als zou dei Nederlan-dsch-e Kerk in Peoria in brandzijn gestoken en de predikant nauwelijks aan op-hanging zlijln ontkomen, niet den minsten grond van waarheid heeft. Be stad Peoria protesteert ten sterkste tege-n de valsche beschuldi ging dat er geen orde zou he-erschen en da.t levens en eigendom van haar bur gers, van welke nationaliteit ook, niet volkomen beschermd zijn. Gelijk men weet stond de brief oor spronkelijk in „De Zeeuw"- Een wapenstilstand in zicht? Een medewerker in Duitschland van de Tijd maakt melding van geruchten, dat bij de jongste ontmoeting der beide keizers in- het groote hoofdkwartier zeer ernstig een voorstel tot wapenstilstand op, voor beidé, partijen aannemelijke voorwaarden óver wogen moet zijn. Dit voorstel zou eerst bij het begin van het a.s. winterseizoen wor den gedaan, als het weder alle krijgsver richtingen heeft stilgelegd en de zooge naamde vijfde winter in de loopgraven dreigt te .beginnen. In-dien h-et dan aan de Duitsch-Oostenrijksche strijdkrachten ge lukt zou zijn, op een bepaald frontgedeelte' een zeker succes te behalen, dat vooreen beter prestige van het uit t-e brengen voor stel noodzakelijk wordt geoordeeld, zouden vertrouwelijke besprekingen worden voor gesteld over' alle vraagstukken, welke tot den oorlog in betrekking staan. Instem ming met een door. de Centralen te geven zeer ruime opvatting van den volkeren bond in hoofdzaak bevattend het denk beeld van Grey zou de hoofdvoorwaar de tot een vergelijk zijn; tegelijk zou in het voorstel 'tot den wapenstilstand de bereidheid zijn vervat, om aan België on voorwaardelijk zijn. zelfstandigheid te laten, de aangerichte verwoestingen uit een in ternationaal fonds te bestrijden, het delibe- reeren over de ontruiming van de Noord- Fransche gebieden ter uitwisseling met de Duitsche koloniën, de inleiding voor be sprekingen, om de Elzas-Lotharingsche kwestie zoodanig op te lossen, dat zij geen angel achterlaat in het eergevoel der Fransche natie, mits ook aan Duitschland zekere koloniale en andere consessies wor den gedaan, en eindelijk herziening van den vrede van Brest-Lito-fsk. Korte oorlogsberichten. De Canadeesche regeering heeft de algeheele controle over den aankoop, verkoop en uitvoer van tarwe aan zich getrokken. Generaal Graves, de commandant van de Amerikaansche strgdkrachten, is te Wiadiwostok aasgekomen. Generaal March deelde mede, dat tot 31 Augustus naar alle fronten took in Siberië) meer dan 1.600.000 Ameri kaansche soldaten waren vervoerd. Aan de Somme onderscheidde zich, naar Wolff meldt, bij het bestrijden der vijandelijke tanks de inmiddels gesneu velde luitenant Gazzerzowiek, die met een onderofficier op het pant'serdak van een der monsters sprong, met een pistool door de artilleriegaten schoot en zoo de bemanning dwong zich over te geven. Te Greven in Oostfriesland kan men in een draaimolen bij gebrek aan pasmunt één keer draaien voor drie aard appelen, vjjf keer voor een ei, terwijl men voor één pond boter den heelen dag aan 't draaien mag blijven. Naar uit'Londen aan de Temps bericht wordt, zou de tsarina en eon barer doch ters op denzelfden dag als tsaar Nicolaas vermoord zijn geworden. De „Zc-it" meldt, dat binnen niet al te langen tijd, waarschijnlijk van Wcenen uit, vliegtochten voor passagiers zullen worden georganiseerd. Proef vluchten, die, gemaakt zijn over de trajecten Weenen KrakauLemberg Kiew .en terug zijn volkomen bevredigend uitgevallen. Reuter verneemt dat het aantal gevangenen der Britten sedert 1 Aug. ongeveer 70 000 bedraagt, terwijl wordt aangenomen, dat, de Franschen en Ame rikanen in dezelfde periode ongeveer 40.000 man hebben gevangen genomen. Zonder thans een schatting te doen, kan worden gezegd dat onze verliezen buiten gewoon gering zijn. Buitsaland. Windhoos. Een windhoos heeft, volgens een Wolff-, telegram uit Kowno, in Lijfland groote schade aangericht. De windhoos heoft een gebied tien K M. lang- en 200 tot 300 meter breed verwoest. Z\j begon ia de Bilsker-bossohen, bewoog zich toen over de gemeenten Sala, Plaukten en Ruika. Gebouwen en bruggen zijn door het geweld van den wind vernield. De hsrtog van Dassau. De hertog van Dessau aldus een .be richt uit Berlijn, lijdt aan een hevige blindedarmontsteking Hij meest dadelfk geopereerd worden. De operatie had een gunstig verloop. C h r.-H i s t. Unie. In da Woensdag te Utrecht gehouden vergadering van het hoofdbestuur der Christelijk-Historische Unie is, zoo maldt de Nedèrl., in de eerste plaats aan de orde gekomen het rapport der commissie tot overleg met dr. J. Th. de Visser. Nadat op voorstel der commissie aan de bezwaren van dr. de Visser zoodanig was tegemoet gekomen, dat deze zich bevredigd achtte, trok hij op dringend verzoek der vergadering zijn ontslagne ming als voorzitter in. Tot le secretaris werd benoemd dhr. J. R. Snoeck Henkemans te 's Gravon- hage; tot 2e secretaris de heer H W. Tilanus te Ginneken. H. M. de Koningin. Het is heden twintig jaar geleden, dat H. M. de Koningin in de Nieuwe Kerk te Amsterdam werd ingehuldigd. (Tel Nieuwe Kamerleden. Wanneer de heer A. W. F. Idenburg minister van Koloniën wordt en als lid der Tweede Kamer bedankt, zal in zijn plaats als Kamerlid gekozen worden ver klaard, de heer J. Schouten, lid van den gemeenteraad van Rotterdam en lid der Prov. Staten van Zuid Holland. Wordt de heer dr. J. Th. de Visser minister yan Onderwijs, dan zal bij als Kamerlid worden opgevolgd door dhr. J. A. Bakker te Menaldum Vet uit faecaliën. De Haagsche correspondent van de Telegraaf meldt „De directeur vau de gasfabriek te Go- rinchem heeft in oude laboratoriumaan- teekeningen, gedateerd 1894, ontdekt, dat hij destijds van den reinigingsdienst te Arnhem een monster heer ter onder zoek had ontvangen. Hjj onderzocht het monster op ammonia en liet het verschil lende ohemische bewerkingen ondergaan waardoor ten slofte een laag wit hard vet, ter dikte van ongeveer S c M. kwam hovendrjjven. De grootte van het mon ster was ongeveer een emmer. Dit vet, dat voor industrieele doelein den wel gesehikt zal zijn, zal wellicht in de zeepfabricage diensten kunnen bewij zen. Mocht men er toe besluiten deze vetwinning ter hand te nemen, dan zou waarschjjnljjk, hoewel deor het vermin derde vetgebruik het vetpercentage in de boer natuurlek geringer zal zgu,hier toch sprake kunnen zijn van eeD, zij het dan gedeeltelijke, voorziening vau het tekort aan vet, o. a. voer de zeepfabri cageHet is ons bekend, dat het mini sterie van landbouw zich reeds geruimen tijd met de bestudeering er van bezig houdt." De rundvleeschd-istributie. Naar het Haagsche correspondentie- bureau verneemt, staat het op 't oogenblik nog nist vast, wanneer de rundvleesch- distributie in werking zal treden. Naar de „Veehandel" van welingelichte zjjde vernoemt, is de rundvleesch- en paarden vloeschdistributie weer uitgesteld. Verzekerd wordt, dat men in Den Haag nog nist gereed is en dat wij misschien wel 15 October 1918 zullen schrijven, veor mst bovengenoemde distributie een aanvang zal worden gemaakt. Van Heuten's fabrieken stopgezet. Naar de „Tel." meldt, zijn de cacao fabrieken van Van Houten te Weesp stopgezet. De directie deelde het blad mede, dat de fabrieken door gebrek aan grondstoffen zjjn stopgezet. Engelsche vliegers. Men meldt uit Middelburg: Gisteravond vertoefden hier twee En gelsche vliegers, die, naar mea verneemt, met. vliegtuigen in zee bij Westkapelle daalden en daar aan land werden gebracht. De kabinetsorisis. Naar de Tijd verneemt, is de kabinets crisis ia zeoverra opgelost, dat, onvoor ziene omstandigheden daargelaten, als ministers zullen optreden da heerenjhr. mr. Ch. Rujj3 de Bserenbrouck, binnen- laadsche zaken en premier; jhr. Van Karnebeek, buitenlandsche zakenmr. Th. Heemskerk, justitie A. A. H. W. König, waterstaat; A. W. F. Idenburg, koloniënVan IJsselstein, landbouw en crisiszakenprof mr. P. J. M. Aalbarse, arbeid. Jhr. G. A. A. Alting von Geusau wordt minister van oorlog en zal voorloopig tevens de portefeuille van marine waar namen. Met een titularis van fmaneiëu werden nog besprekingen gevoerd. (De Geer? Red de Z.) Dr. De Visser zal minister van onder wijs worden. Naar verluidt is de oplossing van de orisis nog deze week te verwachten. Ze hangt nu nog maar aan het eindresul taat van de besprekingen over financiën. Indien men met den titularis voor marine niet gereed mocht kamen, zal de minis ter van oorlog voorloopig ©ok dat depar tement waarnemen. Dat dr. De Visser en niet de heer De Geer met het mini sterie v'an onderwijs zal warden belast staat vast, waaruit wel zal voortvloeien, dat met laatstgenoemde over financiën wordt onderhandeld. Volgens De Loods is men den Haag- schen wethouder Van Vuuren over finan ciën gaan polsen. Het demissionaire kabinet. Gisteren zgn, naar ons wordt mede gedeeld, de aftredende ministers geza menlijk door de Koningin in afschaide- audientie ontvangen. C-hcis téri ij k Join gen s tijidisich'rift. Bij dein uitgever E|. J. Boschi Jbzn. te Baarn zal, tei beginnen met 15 October al.s. een nieuw tijdschrift verschijnen on der den titel „Hou Zee", Christelijk tijd schrift voor onzie mannelijke je-ugd. Medewerking werd toegezegd door de héere-n: G. G. van As (G. Schrijver), D-s. H. Dijkstra, W-. G. v. d. Hulst, Ds.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1