No. 379 Donderdag 39 Augustus 1918 33e Jaargang De Groote OorSog. Uit ia Pers DRgar» rm 4$ Naeial. Venn. LUCTOR ES ÏKIS&O, g*r«»egd a Ckme» Hoofdburtew ft Go»»: fcAN&E V0RST3TRAAS M». Baitou kfickMburg: ÏIRMA F. P- DHUIJ - L. BÜRfl. Dr*n»sfc Oosterbaan A Le Cointra, Sols. De Zeeuw VERSCHUW ELKEN TOïRXDAO-. ASonnSBXifttiprfi! Per 3 maaadön fik. 3. pusl 11.90 Loss* namrners -0,01 Bijdl> AdvBrtsntiëm 14 regels f 0.80, tedere regel meer 30 et 3-maal wordt B-maal berekend. Eg abonnement roorüaelige roorwaerilNtt. Etewflsnammers B cent. s®? Gsvaras. Reads vo»r jaren schreef een onzer hoegleeraren aan de Vrjje Universiteit dat wg het slimme socialisme geengrooter plezier kunnen doen dan wanneer wjj als Christenpatroons er een bedrgfsmoraal op na houden, welke met de zedelijke beginselen van ons Christelijk geloof in lijnrechten strijd is. Deze waarschuwing moeten w| her- bftle*. Zullen wg op den duur er in slagen enze Chr. arbeiders van het lgntje der sociaal democraten afhouden, dan is ge rechtigheid betrachten het eerate waar wb allen op moeten aansturen. Riet dat niet reeds velen dat doen, maar wg moeten het allemaal doen. Het socialieme is nu eenmaal een machtig, aluipcnd vergif voor gansch ons laven, dewijl het cchermt met bloot stoffelijke dingen, de geestelijke dingen verafschuwt en er voor in de plaats aanprgst de brute overmacht van ket getal en het botte egoïsme. Het socialisme prikkelt in de arbeiders, gelijk Prof. Diepenhorst schrijft, den zuiver egolstischen factor van het eigen belang, veratompt voor alle hoogera roereelen dea harten, ia vijandig aan allen godsdienst en hoogere beschaving en materialiseert den menech. Het heeft al de nadeelen van het kapitalisme zon* der de voordeelen daarvan'te bezitten. Maar ia het socialisme ter eener a ij de een gevaar, het conservatisme ter andere zjjde ia dat niet minder. Zoodra wanneer de arbeider, die voor zgn recht opkomt, op een loon naar ver dienste aanspraak maakt, 'n menschwaar- dig bestaan voor aich en de zijnen eischt, om organisatie vraagt ter stevigiDg van de rechtspositie zijner medearbeiders of vakgenooten, merkt dat zjjn nuchter woord met tegenzin ontvangen wordt en de patroon aich niets van dit alles aantrekt, dan gevoelt hjj aich, en terecht, beleedigd, vernederd, in zijn recht en aanspraak gekrenkt. Én wanneer metter daad van de zijde der patroons tegen werking komt, waar medewerking ge boden was, om tot een gezonde werk lieden- en vakorganisatie te komen, dan wordt hem de weg geopend om zich uit zoo duffe atmosfeer als van deze Christenpatroons weg te maken. En wanneer deze tegenwerking om recht te doen geschiedt onder Christelijke leuzen, dan drjjft dergelijk optreden hem voer goed uit onse kringen. En dan sijn de Chr. patroons selven de oorzaak dat flinke werklieden het socialisme toevallen, om aan het conservatisme te ontkomen, de eene klip ontzeilen ©m op de andere te stranden. Daarom, van Christelijk standpunt, ge waarschuwd, zoo tegen het een als tegen het ander. De antirevolutionaire party, met haar dsadwerkelgk protest tegen beiden, is op die wijze een Calvinistische, demo cratische, Christelijke partij. te Almstr bsseawsnd. De langzame terugtred der Duitschers wekt de vrees dat het tenslotte sal gaan om de verdediging der landgrenzen. Hiermee houdt verband de mogelijkheid van verruiming in België, en grooter gevaar voor onze neutraliteit, waarvo»r hoed Ère ®od ons genadig moge be- Doch ter andere zijde wekken da- kleine triumfen der Entente 4e gedachte van onmogelijkheid om te komen tot vrede. He ei Europa ziet dat het den afgrond wgen snelt: de machthebbers hollen /V5""? h*nne verwatenheid bpt r-j 5 er eigen landzaten, en net lijden der neutralen; voor niets ïtTi8 Techte? *5 dan om den tegen- *1 daYzVl U kr*EGD' EnWanneer Reeds tvad de volkerenkrijg zijn vnfde WnD' rD gltmt d* ban8ete winter ons «hen de wereld aoit deorleefde. van «t B?#t de grootste zekerheid ons v Pl v ,bon8or op haar aan. Ook weivfil? n ,hulvert er Tan- Docb het 'kairi^i v, m groote meerder- aeid zich te verootmoedigen. niet V"'8} Eich af of de He.re God o*rlou A*e.P. f8 machthebbers, die den over w ^ketenden, maar ook de volken kriivt I! u reieeren (want tenslotte het w. j ledor volk regeering die De F is!^ met verblindheid sloeg, sehrw *sclie oud-minister Hanotaux oeleofi t6 dat wie eerst van den oorlog zullen b*D' 8r ten let® aan aterven enZ°r)niP E,ngelaiacis uithongeringstaktiek deze'eraf i duikbooten campagne En zoo ïeste niet waar maken? 00 ja waar blijven wij dan Helaas, slechts weinigen denken hier aan Het ia alles après nous 1» déluge. Na ons de zondvloed. In lichtzinnig-Nederlandsch van enzeu tijd overgezetDat zal niet gaan t Maar ernstiger geesten redeneeren anders. te te te Zteteuwsohte Stemmen. CXLV. Menigen jengen Zeeuw met misplaatste aanhankelijkheid aan het plekske grond, waar eens zgn wieg op stond, zou ik wel willen aansporen om toch eens ver der te kijken dan zjjn neus lang is en oek eena den blik te laten gaan over de provinciale grenzen. Als 't mogelijk ware, zou ik al die weekhartige jongelingen, die maar niet van moeders pappet kunnen seheiden, zelfs niet nu deze slechts dunue spoeling geeft, met één beenbeweging in de rich ting van hun achterste deelen willen transporteeren naar Ned.-Indië. Ja, jongens, missuhien herinnert ge u neg flauwtjes, dat uw schoolboeken u geleerd hebben, dat er nog landen zgn, die wg onze koloniën noemen eu dat er nog zeo iets als een koloniaal vraag stuk is. Gemeenlijk bekommerdst gjj u er niet veel om. Op school kendet gg de namen der voornaamst 3 eilanden van dan O. I. archipel, Java, Sumatra, Borneo, Celebes, en nog een paar anderen. In een gunstig geval ging het inpompen van aardrijks kundige kennis wat serieuser in z'n werk, doch men vrage toch vooral niet of er ook liefde gewekt werd voor onze rjjke koloniën en haar veelszins sympathieke bevolking. Wat hadt gg ook te maken met die verre landen! Dan moest Nederland zich maar niet de weelde veroorloven ®m er koloniën ©p na te houden. Toch mag niet gezegd, dat alle waar deering voor onze overzaesche bezittin gen ontbroken heeft. Zij, die zich niet onaardig hebben kunnen verrijken door dat Nederlandsche goudboompje in Azië, zullen, als zij in een goede bui zgn, wel hoog opgeven van dat schoone land, dat prachtige rijk van Insulinde, dat zioh daar slingert em den evenaar, ala een gordel van smaragd. Zg, die zich aan dat vetpotje wèl gedaan hebben en nu in het moederland ep hun vet teren, meeten wel eens aangename herinnerin gen hebben bewaard aan Ned. Indië en zich gelukkig rekenen onderdaan te zgn van een vorstin, die ook over zulke r^ke en schoone bezittingen den schepter zwaait. Maar, vraag ik u, is er werkelijk liefde te vinden voor ons Indië? Gaat den Nederlander hot lot van den Indiër wel ter harte Doch ik wil nog op stoffelijk terrein big ven: Waar is onder onze mannen de energie, de durf en de moed, Boodig voor een goede ontwikke ling van het leren in Indië, zeodat dit een eereetempei draagt van Hollandsch# beschaving Zeg nu niet, dat ik met een Multatuli- Sebaar ga afgeven ep alle» wat ons land oet voor hes, die aan onze zergen zgn toevertrouwd. (Tusschen twee haakjes: Het zou nog zoo kwaad niet zgn als er wim eens een „Max Have laar" opstond em het moederland wakker te achudden.) Of wij dan niets geleerd hebben? Zeker well Met name de rechtsche staatkundige partijen in ens land zgn reeds lang op den goeden weg naar een gezonde materieele en bovenal gecate- lijk® ontwikkeling van Indië. Zending en onderwijs maken voerworpen van zerg uit. En zelfs wordt al aan de oude bestuursorganisatie getornd. Er is een streven naar nieuwe paden, de paden der christianiseering, ten spijt van de vijandige oppoaitie, de „bezem(s) in de mast(en). Dat er nog veel goed te maken is, bleek mij deaer dagen weer uit een ar tikel van den journalist Buurman ia „De Amsterdammer" oftewel de Oude Groene. „Er bestaat, schreef hg, een aoort atuivertje verwisselspelletje in de ver houding tusschen Holland en Indië. Nietwaar, we zgn geen goede regeerders. Anderen zouden het veel beter doen. Maar als anderen er de hand naar uit steken gaan we schreeuwen, dat we niet klaar zgn, dat we tech zoe goed regeerden en is dan het gevaar weer over, dan gaan we weer schelden, dat we eigenlijk toch maar niet regeereu kunnen. Tech l^jkt me inzake die verhouding de oplossing eenvoudig Want wat is er noedig veor een goed begrijpen weder- tijdsch van Holland en Indië? Meei diepzinnige studies, meer brochures? Neen ruimheid van denken, een warm hart ent.vooral de praktijk. Laat de jonge kerels hier en in Indië er op uit trekken, zien, begrijpen en dus alles vergeven wat er te kort ackiet em aamen te werken voor een betere toekomst." Precies wat ik hierboven gezegd heb. De lust bekruipt mij, om nog een en ander te citeeren uit dit frisch geschre ven en zeer urgente artikel. De heer Buurman heeft het dan over een van de grootste eilanden van den Archipel „Daar ligt een land, dat dertien keer de grootte van ons Moederland heeft en dat land heet Sumatra. Daarvan is een deel, een klein deel slechts in kuituur genomen, ondanks de bijna fabelachtige rijkdommen, die er te putten zgn. Dat land is driehonderd jaar in het bezit der Nederlandsche natie en het flinke deel der natie, dat er heentoeg, wod er mil- lioenen. Maar ik moest er dingen hoeren, die mg alles behalve trotsch stemden. Neen niet de regeering gg zult keiaas niet kunnen afgeven op de re- g earing. Neen, niet de rijkaards, die het bloed der inlanders uitzuigen maar gijl! gij, arm en rgb. Gg arme, opgevoed met slappe koffie en oudbakken wittebrood, die het kracht tot kantoorman van veertig gulden in de maand. Niet waar, gg beweert van het onbe kende te houden en graag te willen werken om wat te bereiken. Maar i k moest hooren, dat er geen assistenten genoeg uitkwamen naar de kebeas (plan tages), zoadat men dikwgls zeer tegen den zin, gebruik moet maken van butonlandsche krachten. En gg, met-U-zelf-ingenomen geldman, die uw couponnetjes knipt en misdadig speculeert... niet in Hollandsch Koloniale waarden, maar in Amerikaansche papier- tjes, gg, met uw domme, dwaze, bekrom pen opvattingen omtrent nationale saam- hoorigheid. Ik moest hoorea, hoe een Amerikaan lachend zei„Ja wg koopen hier lasd tegen reusachtige sommen, ter- wijl de Hollanders lang zooveel niet willen betalen. Maar jelui speculeert nogal goed in Amerikaansche papiertjes es dus is het resultaat dat jullie ten slotte tóch betalen wat wg koopen". En jonge mannen van goede families met geld, die uw tijd exploiteert om een jachtterreintje te verbeterenik moest hooren, dat het een Duitsoher was, Kemmler van naam (nu aan het Wastfront gesneuveld), die het eerst dieper doortrok vas Medan uit en het zoo belangrijke Siantar openlegde. Ik moest hooren, dat voor de veelbelovende theegronden daar, oorspronkelijk geen Hollandsch kapitaal op de concessies te krijgen was, maar... wel Amerikaansch en Engelach kapitaal. Eu ik beu nu met «en auto gereden door de heerljjke theevelden van de Engelsche firma Harrison Crossfield die heuvel-ep, heuvel-af golfden als Hollandache weiden. Thee die daar groeit met oen ongeloeflgke snelheid en rijkdom van productie en var. een kwaliteit, die nu al tien cent meer opbrengt dan de Javathee. Laat ik onmiddellijk zeggen, dat ik het een verheugend feit vind, dat het buiten- landsch kapitaal zich interesseert voor enze koloniën. Maar het is een bescha mend en ontstellend feit als ik daartegen over onze tekortkomingen moet stellen. Of is het dat seni3 niet als U verteld wordt door hen, die landconcessies heb ben: „Ja, in Holland vin-je er geen geld voor, of met ontzettende moeite, maar als je even gaat naar Amerika of Engeland, heb je het zoo". En dan... het belachelijke te zien, dat de buitenlandsche firma's werken met Hollandsohe krachten, omdat ze weten dat er géén natie ter wereld is, die do rimboe, de wildernis, beter om kan zetten in de heerlijkste cultuurgronden. En is het evenzeer niet belachelijk te hooren, dat tenslotte dan toch wel da energie ontwaakt en ze de bewerkte gronden terug gaan koepen voor milli- eenen e* millioenen". Ja, zeggen we allemaal, dat is wel uiterst belachelijk. Welnu, laat men dan de ©ogen openen voor tekortkomingen engevaren ten opzichte van onze koloniën. Laten onze jongens ook eens aan wat anders denken dan aan hun akkers, hun meisjes en de Heinkenszandsche of Kort- jeensche kermis. Den blik eens verder laten gaan dan de hooge dgken, welke hun enge polders omringen. Het is niet genoeg, dat er elk jaar een groepje jongelieden uitvaart, met op z'n hoogst een driejarige verbintenis om na afloop van den korten termen met gevulde portefeuille terug te keeren en de verdere levensjarenin 'tmoederland te slg'ten, sigaretten rookende en allerlei Indische allures aannemende. Ons Insulinde is al meer dan genoeg bezooht deor dergelijke Mammondienaren, die sleohts op stoffelijk winstbejag uit zgn en maling hebben aan de ontwikkeling onzer koloniën en aan het leggen van inniger banden tusschen het Rijk in Europa en dat in andere werelddeelen. Of gevoelt men dan niets meer van een heilige roeping als Christennatie jegens de volkeren, die onder onze heer schappij zgn en misschien zoo veel van enze leiding verwachten Gelukkig, er komt inkeer. Meer en meer komt men tot het besef, dat Indië behoefte heeft aan de gelijke Christenmannen, die al bon krachten niet maar voor drie «f vgfjaar willen geven tot materieele, moreèle. en geestelijke opheffing van ons Nederlandsoh-Indië. Jammer slechts, dat 't zoo ijselijk lang zaam gaatmet Hollandsche traagheid KEES VAN DER MEER. Gissingen. Do Standaard schrijft: De eenigSzins lange duur der crisis heeft, en dat is! te begrijipen, tot allerlei gissingen aanleiding gegevenen daar die gissingen aan de Linkerzijde wérden geop perd en omtrent de Rechtsche groepen Werden gemaakt, waren ze; zóoals fe be grijpen i$, niet zieor welwillend. Men weet het, hoe met groote stellig heid is beweerd, dat er onder d'e Recht sche .groepen geïntrigeerd en gekonkeld werd. Nu 'hebben wij1 een en ander maal trachten aan te toonen, dat er voor zidk een minder weilwil!enide onderstelling al lerminst grond was. Immers 'de buiten gewone omstandigheden, waaronder deR crisis moet worden opgelost, rechtvaardi gen op1 'zichzelf reeds ide mogelijkheid, dat nu langer tijd dan voorheen met de zaak kon gemoeid Zij'n. Wie- maar-even nadenkt, kan op zijln vingers uitrekenen, dat Kabinetsivoorziening in dez'e dagen geen kinderspel is. - Dioch behalve de moeilijkheden van dien aard, 'zijln er enkele aanwijzingen, die1 het verklaarbaar maken, 'dat men wat meer tij'd "behoefde, dan anders' gebruikt Wordt. Dienk, om dit eene maar te noemen, aan de uitnoo'diiging tot Jhr. Van Nispen tot Sevenaer gericht, om een portefeuille van' belang in "het te vormen Kabinet aan te nemen. Die heer Van Nisipen is te Rome onze tijdelijke gezanjt hij den Paus. Men heeft natuurlijk zeer 'ernstig getracht, hém over te halen 'een eventuieeliei benoeming pan te nemen; 'een man van zijn schitterende bekwaamheden zou voor biet nieuwe Ka binet een aanwinst zlijn. En blijkbaar heeft de heer Van Nispen in ,het belang des lanids dei zaak zeer ernstig' .overwogen is er kelfs voor naar Nederland gekomen; heeft hier natuurlijk geconfereerd; doch moest ten slotte om gezondheidsreder.en naar da bladen meldden, van het zitting nemen afzien. Stel nu, idat dit een en ander een veertien dagen in beslag nam; wat lang niet ruim gerekend üsl, dan z'iet men dat het heelemaal niet noodig is van konkelen en intrigeeren te spreken, om eten verkla ring te vinden, ook 'buiten de bestaande moeilijkheden om, voor den tijd, dien de oplossing ditmaal vordert. Voorts beslist op zulke gewichtige vra gen, ook niet iedereen dadelijk nadat de vraag is gesteld. Er haagt zlooveel van af, en 't moet 'z'elfs zij'n voorgekomen, dat een der betrokken Staatslieden yrij' gé- ruimen trj'd, langer dan ©en week, noodig had om zich' te beraden. Spreek dus' van een maand „tijdver lies" voor dez'e, beide gevallen en gez'egt niets te vee'. Daar komt hij het raadplegen van allerlei parlementaire groepen, wat ook maar .niet in een paar uurtjes; is op te knappen, en 'tis duidelijk, dat zij, die geroepen z'ijh om aan de oplossing van dit z'eer moeilijke vraagstuk te arbeiden, z'óió idmfc heizig 'zij'n gewpeist, dat zé wefl wonldermenschen moesten ..zïj'n 0111 óók nog tijd te vinden voor intrigeeren en konkelen. Voor 'zoover' wijl de z'aak bezien kunnen, bestaat er voor ziulk een verwijt dan ook geen 'schij'n van grond zlelfs, en 'teeïJ; 'ue mannen niet, 'die; terwijl zie even goed konden waarnemen Wat wij' zien en opi- merken, met 'zulke verwijten gereed staan. Gissen naar 'het hoe en Wat staat na tuurlijk ieder vrij; maar niet geoorloofd is 't om daidelijk kelijke dingen van een an'der te vertellen, omdat ,die ander nu eenmaal uw politieke tegenstander is. 8eknopt overzfeht vaa den toMtauKl. Foch's tactiek, welke met zoo groot succes bekroond wordt, trekt wal fog- zonder de aandacht. Zelfs den eonvoudigen lezer zal het opgevallen zijn, dat van den kant der geallieerden em bijzondere prestatie verricht wordt. Vergelgken wg eens. Het offensief der Duitschers ontwik kelde zich in bedrijven, telkens door een pauze onderbroken. En in een interview verklaarde von Hindenburg eens, dat de langdurigheid ran die pauzen niets ver rassends had, daar er heel wat voor da voorbereiding van een modernen aanval kwam kijken. Bg Foch is het offensief echter als het ware een bedrgf, zonder tusschenpoos en zonder pauze, waarbg de eenestrgd- acte in de andere overloopt. Een dergelijke tactiek laat den tegen stander geen rust en geeft hem geen gelegenheid om het initiatief over te nemen en een tegenzet uit te spelen. Maar zij laat ook den aanvaller zelf nog minder rust en eischt het alleruiterste van zgn energie, het materiaal, levend of dood, waarover hg beschikt en de reserves, die hg in groot getal in handen moet hebben. Intusschen schijnt Foch met zgn tactiek van rustelooze aanvallen het eerste doel, dat hg vermoedelijk beoogde een terugdringen van de Duitschers op de linies, vanwaar zij in het begin van dit jaar hun opmarsch begonnen, en een sluiten daardoor van de aanvalspoorten, die de Duitschers met hun aanvallen geopend hadden een aanmerkelgken stap weer genaderd te ziju. X Parijs meldt dd. 28 Augustus o.m. het volgende In den loop van den nacht hebben de FraDSche troepen, met de Duitsche achterhoeden in aanraking blijvend, hun vooruitgang ten N. en ten Z. van de Avre voortgezet. Ze bezetten Chaulne», Omiecourt, Balatre, Royglise en Ver- pillières. Verder zuidwaarts drongen ze in het besch Crapeau Mesnil en namen ze Dives. Vanochtend bleven de Fransche troepen naar de Somme oprukken. Ze bereikten benoorden de Avre de algemeene linie Licourt, Potte, Mesnil-le-Petit on Nesl». Sinds gisteren is een dertigtal dorpen hernomen. De Franschen maakten in hetzelfde tijdsverloop op bepaalde punten een vooruitgang van 12 KM. Vandaag zijn de Franschen de Duit schers blijven vervolgen, die onder dien krachtigen druk hun terugtocht op oen front van een 80-tal K.M. hebben ver haast. Ze hebben de hoogten van den linker Somme-oever bereikt van Cizancourt af tot aan de streek beoosten Nesle. Meer naar het Z. staan ze langs den Westelijken- oever van het Noorderkanaal over het grootste deel van den loop tusschen Nesle en Noyon. Ten N. van de Oise hebben ze Suzoy, Pont l'Evêque, Vauchelles en Porqué- Ricourt genomen. De vooruitgang der Franschen he vandaag op bepaalde punten de 10K. I. overschreden. Van vanochtend af is een 40-t a 1 do pen hernomen. Een forsche poging dor Duitschers o de Vesle ten Z. van Bazochesen Fismettes over te komen is eveneens door de Amerikanen verijdeld. Aan het overige front bleef het heden rustig. Berlgn meldt: Ten Z O. van Atrecht zgn opnieuw doorbraakpogingen van den vgand mis- geloopen. Benoorden Bapaume en benoorden de Somme zonken Engelsche aanvallen onder ernatige verliezen ineea. Tusschen Somme en Oise gevechten op het voorterrein vóór onze nieuw» stellingen. Fransche aanvallen ten N. van de Aiane werden bloedig gekeerd. Tet zoover de Duitsche lezing, die echter niet die objectiviteit verraadt, welke de vroegere communiqué's ken merkte. Verscheiden bladen geven een schatting van het aantal gevangenen, die de goal lieerden sedert twee maanden hebben gemaakt. Volgens de Echo de Paris overtreft dit cgfer 100.000 man. De Britten hebben alleen tusschen den 8en en 25en Aug. meer dan 45.000 gevangenen gemaakt en 460 kanonnen vermeesterd. I 9 1 Tenslotte nog een en ander over de kwestie SpanjeDuitschland. Volgens een bericht van de „Times" uit Santander zou de Duitsche regeering de eischen van de Spaansche notificatie aanvaard en toegestemd hebben, dat de in de Spaansche haven liggende Duitsche schepen als schadeloosstelling voor do verliezen van de Spaansche handelsvloot beschikbaar zullen zjjn.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1