$o. *71
Dinsdag 30 Augustus 1018
33e Jaargang
De Groote Oorlog»
0j%ave rcua
Jfoaifil. ïlwt LUCTÖB. 51
§«W«§d t» Ohm.
SMgOSmma U Gfen:
LA»#® fORSFSTRAAT 21S.
Btnem to itoddetburj
FIRMA F. p. DHUIJ L. BURfi.
DrnJt kir e:
Oosttfrbaati Le Cointr®, Gees.
ONZE PA&TU.
i.
Van de drie groote partijende
Liberale, de R -Kathelieke en de Anti
revolutionaire Staatspartij, die de vorige
«euw in Midden- en West Europa en
ook in ons land den toon aangaven in
den politieken strijd, is de antirevolutio
naire de jongst opgekomen». Zij was ge
boren uit de reactie tegen het liberalisme
dat uit de Fransche Revolutie voortga-
kome», eerst vooral in 1848 ten onzent
begon door te werken in onze wetgeving.
Vroeger toch werd eok Nederland be
schouwd ala een Christelijke Staat.
Dit geldt van de Anti-Revolutionaire
partij. De Anti-Revolutionaire beginselen
warén er echter reeds lang. De begineelen
der Revolutie dagteekenen al vaa den
Zondeval; en derhalve ook de Anti-
Revolutionaire beginselen. Reed» in de
Mozaïsche Wetgeving en in de Psalmen
komen die begineelen uit, en ziet men
ds wetgevers en richters, priesters en
koningeD, profeten en raadslieden toen
al positie nemen tegen de Revolutie.
Men leze maar Psalm II, waarin de
Revolutie deor een dichter op krasse
wjjze als opstand tegen God den Hoog-
sten Koning gesignaleerd en weerstaan
wordt. Profeten en Apostelen predikten
bekeering en wekten op tot onderwerping
aan Ged en gehoorzaamheid [aan de
Overheid.
Dank zj de Reformatie, werkten de
antirevolutionaire beginselen in de ver
skillende kringen doer, doch zij werden
niet toegepast op onze landsregeering.
Wel rekende deze in velerlei met God
als den hoogsten Wetgever, waarvan
velerlei besluit en ordonnantie van Staten
en Vroedschappen getuigt, doch een anti-
rsvolutionairen regeeringsvorm had men
niet, onder anderen reeds hierin niet,
dat het volk geen invloed had op de
keuze on samenstelling van 't Lande-
bistuur.
In 1789 kwamen de Revolutiebegin
selen, de opstand tegen God, alleen neg
maar in woord en geschrift gepropageerd,
rsor het eerst als politiek stelsel uit.
Tusschen 1789 en 1813 ligt een tijdperk
van strijd en vernedering voor vele natiën
van Europa.
In 1813 bleek het Revolutiebeginsel
gestuit, doch het was niet vernietigd,
net Liberalisme trad naar veren met
zijn bel jdenis, op deze beginselen gegrond
en maakte zich meester van School en
Kerk, van Wetenschap en Staatsbestuur.
Eerst trad het op met bescheidenheid.
Het was sis de poes, die hare nagels
inhoudt, en zoo haar waren aard verbergt.
Kon periode trad in van wat men zou
kunnon noemen .gematigde toepassing".
„Verdraagzaam Liberalisme" gaf den
toon aan. Maar onder die gematigdheids-
leus wist het Liberalisme velerlei onge-
rechtigs door te drijven. Niet al te gods
dienstig moet men zijn! De schoei neu
traal 1 Veoral geen dogma'sDe kerk
onder den Staat 1 De Grondwet aangelegd
op knotting der koninklijke macht!
Overheid en volkineemgavloeid, aangeduid
met den naam Staat. Het onderwijs moet
van den Staat of van de Gemeente
uitgaan. Aan de ouders hoegenaamd geen
«eigenschap in de keuze van de opvoeders
hunner kinderen, noch in de aanwijzing
van de richting waarin dat onderwijs zal
worden geleid! Ia de wet van 1885
wordt straf niet als een recht Gods, maar
als een poging tet verbetering gemoti
veerd. Waar dit op uitliep? In 1872
w®ro de doodstraf afgeschaft.
Het groote verzet tegen de Revolutie
ï'ng uit van mr. W. Bilderdijk, werd
voortgezet door de weinige vromen, dia
«et met dezen eenling hielden, later door
Jf. m*nnen van het Reveil, en ten slott®
t krachtigst en alzijdig door Groen van
rrmsterer, den grondlegger der Anti
revolutionaire Partij.
Iedere partij heeft een levensbeschou-
S. *l®r levensbeschouwingen zijn sinds
eeuwen de hoersehende geweest.
in een der leiddraden tot de kennis
t®zer. beginselen vinden wij 't verschil
sschen deze vier levensbeschouwingen
u* Reteekend, onder opmerking dat
n levensbeschouwing omvat onze ver-
oudmg tot God, tot den mensch, en tot
Qe wereld.
tot°Go?9 verhouding van den mensch
ft^e- ^„agaQisme gist en vermoedt
in tscheDse!.
De Zeeuw
Het Paganisme verscherpt het
verschil tusschea mensch en mensch
hetwelk in onze» tijd uitkomt in de aan
bidding vaa het Intellect, naar de fou
tieve opvatting van het Liberalisme, dat
ook ten onzent zich langen tijd wiet te
omgeven met den aureool van te zjn
het denkend deel, en 's menschen heil
alleen te verwachten van de ontwikke
ling van het verstand.
Het Romanisme erkent die schei
ding tusschen mensch en mensch niet
docïi maakt ze betrekkei jklangs dien
weg ontstond de hiërarchie.
Het Calvinisme daarentegen er
kent, in tegenstelling met het Paganisme
hetwelk scheiding wil, dat alle menschen
voor God geljjk sijn, en rekent alleen
met de onder scheidingen, die God zelf
in het leven riep, h jvoorbaeld het ver
schil in geslacht, aanleg, gaven, instel
ling van 't gezag van den een over de»
ander, enz.
En eindel jk
3o. Verhouding mensch en wereld.
Het Paganisme overschat de wereld,
deels ducht het zodeels verliest 't sich
er in.
Het Romanisme eischt dat heel de
wereld zal staan onder de kerk.
Het Calvinisme leert, dat in heel de
wereld de vloek der sonde gestuit wordt
door de gemeene gratie, voorts dat wij
zijn en zjn moeten in de wereld, dat wj
God in de kerk loven en in de wereld
dienen.
Uit onze verhouding tot God vloeit
voort, dat wj (de antirevolutionaire par
ty) in de quaestie Schepping of Ontwik
keling (dit laatste bekend als Evolutie,
beslist kiezen voor 't geloof van ,de
Schepping; en dus niet alleen zjn tegen
de Revolutie, maar (nog meer) ingaan
tegen de nog gevaarijker leer der E vol utie.
Uit onze verhouding tot den mensch
vloeit voort, dat wj (de antirevolutio
naire partij) sturen ia democratische
richting.
Uit onze verhouding tot de wereld
vloeit voort, dat wij met willen zijn, niet
willen, omdat wj niet kunnen! een stille
partj, maar ons met alles wat tot het
openbare leven behoort, hebben te be
moeien. Hierin stelt de antirevolutionair»
partj zich tegen de Doopersche mjding
en houdt zj zich aan de Calvinistische
Ijn, door Marnii, de Oranjes, de Gere
formeerde Vaderen, onze antirevolutio
naire voormannen van voorheen en thans
gevolgd.
De Reformatie der zestiende eeuw
heeft zich niet ontwikkeld in Luther-
schen geest (het Luthersche element had
met het Romanisme nog den zin voor
hiërarchie gemeen) maar in Calvinisti-
schen geest. Hierin verschilt de Neder-
landsche volksgeest van de Duitsche,
die een Luther voortbracht, welke weder-
keerig zjn stempel drukte op den Duit-
schen volksgeest voor volgende eeuwen.
Vandaar dat Groen van Prinsterer
tegenover de Duitsche antirevolutionai
ren met nam# Stahl, verklaardeHj is
Lutheraan, ik bleef Calvinist.
En van de antirevolutionairen zeide
hj„Wj zjn geesteskinderen van Cal-
vijn" (nous sommes issus de Calvin).
«BB
'•Jchepg'Vamisme isoleert God van
ainet ?omaöisme leert dat God
rn»«en ^00r mïddel van de Kerk in ge-
- «schap treedt met den mensch
fi..i et Calvinisme vraagt rechtsireek-
rüerichmeenSCh&P C'ssehen God en den
mf!?" i^fat aang»at de verhouding van
ensch tot mensch.
Beknopt overzicht van den toestand.
In Japan zjn ernstige rjst
onlusten uitgebroken.
Wat wj enkele dagen geleden konden
melden, blijkt de kiem geweest te zjn
van een groote opstandige feeweging.
De Japansche O. W.-ers zjn niets op
hun gemak.
Want in tal van plaatsen zjn rystop-
roeren losgebroken, die zich tot de meest
ernstige in de geschiedenis van Japan
ontwikkeld hebben.
In b jna iedere belangr jko stad staan
de troepen gereed om in te grijpen en
op verscheidene plaatsen hebben zj zich
genoodzaakt gezien op do menigte te
vuren.
Te Kobe zjn de kantoren van de Su-
zuki-maatschappj en van het dagblad
„Kobeshimbun" in brand gestoken. De
politie stond tegenover de oproerige
menigte machteloos.
Te Nogoya is een menigte van 30.000
personen in den vierden nacht van de
onlusten nog steeds bezig met het in
brand steken der rijstwinkels.
Te Tokio zjn de vensters van vele
winkels verbrjzeld. De politie bewaakt
de bruggen en de parken en woningen
der ministers.
Het heet, dat de hooge rijstprijs de
aanleiding tot de opstandigheid vormt.
De keizer heeft dan ook, om het kwaad
in zjn oorsprong te stuiten, een gift
geschonken van 3 millioen yen om hen,
ie door de abnormale prjzen te Ijden
hebben, te steunen. De regeering heeft
voor hetzelfde doel een som van 10 mil
lioen yen ter beschikking gesteld.
In een der telegrammen wordt er ech
ter voorzichtig bjgevoegd, dat de hooge
rijst-prijzen misschien slechts een voor
wendsel zjn en dat het volk zjn anti
pathie slechts te kennen wil geven tegen
de oorlogswinstmakers.
De antipathie moet dan nog al diep
zitten.
Doch zou er niet wat anders achter
zitten?
De vraag dringt zich op, of die O. W.-
ers op hun beurt niet tot voorwendsel
genomen worden om de ware beweeg
redenen van de onlusten te verbergen.
Die beweegredenen konden ook wel
eens bestaan in het meer actief gaan
deelnemen van Japan aan den krijg.
Van meetaf bleek er tegenstand te
bestaan tegen die actie.
Het staat du# vrjwel vast, dat de on
lusten een ernstigen ondergrond hebben.
Intusschen dreigen de oproeren in elk
geval tot politieke gevolgen te zullen
leiden. De oppositie beschuldigt de re
geering ervan „den huidigen toestand"
verhaast te hebben en bereidt een cam
pagne tegen de regeering voor.
Wanneer zij daarbj hetmurmureerende
volk op haar hand krijgt, dan is het met
de tegenwoordige regeering gauw gedaan.
Terwijl de Geallieerden tusschen de
Somme en: de Oise in verbitterden strijd
voet voor voet dichter opdringen naar
Lassigny, Roye en Chaulnes waar
de val van een dezer steden dien der
beide andere zteer zal verhaasten en
dientengevolge esn Duitsiciien terugtocht
tot over de'Somme onvermijdelijk inakeq,
hieeft het Fransic'he tiend© leger meerna&r
het Zuiden, tusschen de Oise en de
Aisne, een nieuw krachtig offensief in
gezet.
Blijkens een Reu ter-bericht zijn de
Franschen hier Zondagavond tot den aan
val overgegaan op1 een front van 16 K.M.
©n is! het bun daarbij gelukt 3 K.M.
vooruit te komen.
De beteekenis van d©z'e nieuwe aan
vallen ligt hierin, dat, ztoo zij slagen,
de Duitsche linies aan de Aisne boven
Soissoms ernstig gevaar loopen té wor
den overvleugeld.
Uit de Vereenigde Staten.
Uit Chicago wordt bericht: De graan-
toevoeren te Chicago en in de voornaam
ste centra. zijh de afgeloopen weelf tot
■21 millioen bushel gestegen, waarmee 't
topcijïer 20.597.000 bushel overschre
den is.
DETROIT. In ©en haven aan een der
groote meien is een stalen vrachtschip,
van 3500 ton in 30 dagen tot in alle
'ondeideelen voor den dienst afgeleverd.
Dit is een record op1 het stuk van den
scheepsbouw.
BALTIMORE, 19 Aug. Kardinaal Gib
bons heeft een belangrijik© verklaring tot
die katholieken gericht, waarin hiji o.a.
zegt: Tezamen met al mijtï liandgemooten
verheug ik mij hartgrondig over de reeks
overwinningen Waarmee: God Almachtig
die wapens' der geallieerden heeft gezte-
gend. M.i. is! de. kern van de zaak, dat
et© lieele krijgsmacht der geallieerden voor
het eerste een éénhoofdige leiding had
en tot ons geluk is generaal Foch (dei
grootste strateeg in Europa gebleken.
Naast God moeten we de zegepraal bo
vendien toeschrijven aan de scbitterènde
stemming onzer troepen, de prachtige ver
voering der Fransehen, bet taaie verzet der
Britten' en den bij'na roekeloozen moed
onzer Amerikaansche soldaten.
Uit Argentinië.
Uit Buenos Ayres d.d. 17 dezer aan de
Times: De regeering zal het Congres een
wetsontwerp voorleggen om de legersterk-
te tot 25.000 man te verhoogen en den
dienstplicht tot twee jaar te verlengen.
Het ontwerp houdt voorts bepalingen in
voor de mobilisatie van reservelichtin-
gen en stelt voor de begrooting van het
departement van oorlog te verdubbelen.
Hiermee is ©en bedrag van 50 millioen
dollars gemoeid.
Dit ontwerp dat wordt aangekondigd
kort na de herleving van het plan om
80 millioen dollars te besteden voor uit
breiding van de vloot heeft natuurlijk
beschouwingen uitgelokt, ofschoon liet
laatstgenoemde plan niet nieuw is en ver
moedelijk door bet Congres niet zal wor
den goedgekeurd- In regeeringskringen
zegt men dat er niets ongewoons is aan
de regeeringsvoorstellen, maar de open
bare meening vat ze op als Argentinië's
antwoord op de vlootuitbreiding van Chili,
dat zich onlangs duikbooten heeft aange
schaft.
Loopgraven tusschen de gletsohers.
In de „Daily News" beschrijft de oor
logscorrespondent H. Warner Allen het
schitterende werk der Italianen in de ber
gen.
„Het Ijs geien gemakkelijk- werkje,"
schrijft, hij, „om de ijzige uitgestrekthe
den va,n den Ortler-groep', het hoogst ge>-
legen gevechtsterrein in Europa, te be
reiken. Men vertrekt van een klein plaats
je in het dal, 4000 voet boven hlet opper
vlak der ze© gelegen. De officier, die mij
geleidde moest dien middag bet front be
zoeken en noodigde mij uit met hem mede
te gaan. Die plaats van bestemming was
de Ortler-pas', nog 1000 voet hooger ge
legen en. bijna de gehieele weg leidde door
in het ij:s uitgegraven tunnels.
Toen wij weder in de open lucht kwa
men, stapten wij' op de week© sneeuw,
waar het niet mogelijk is, snel vooruit
te komen. De1 vijand Wasi vandaag echter
vriendelijk en zond onsi geen kogels toe,
ofschoon wij bemerkten dat hij' een massa
munitie verspilde op' mannen die ver be
neden ons een gletschier overstaken.
De frontlinie was een lange ijs tunnel,
in welke op elk punt waar een aanval
mogelijk was:, eene opening was gehouwen.
Het leek onmogelijk dat iemand langs' den
ij'smuur, langs Welken wij benedenwaarts
naar den vij[a®d keken, z;ou kunnen naar
boven komen. Maar de Öostenrijksche
bergtroepen zijn uitmuntende klimmers,
vooral op het ijs, ofschoon; op steenach
tig terrein de Italianen hun verreweg de
baas rijn.
Den volgenden dag vertrokken de of
ficier en ik, begeleid door den chef-gids,
naar een vooruitgeschoven post, welke
nog hooger is gelegen. Hier was dei ijö-
muur zoo steil dat het onmogelijk was
geweest er tunnels in te hakken, zioodat
de- post alleen na een klim tocht te be
reiken was'. 'Er waren reeds als voorbe
reiding voor pnz!e komst, treden in het
ijsi gehakt.
Hier, op 12.000 voet boven de opper
vlakte der zee, ontmoietten wil een troepje
zeer vToolijfce Alpini. Zij' hadden juist
een groot werk verricht, da,t de> vijand
ernstige moieilijkheden beloofde op te Le
veren. Zij hadden hiertoe de moeilijkst be
gaanbare gletscheps, met gewleldige breede
spleten er tusschen, moeten oversteken, op
weg naar een z!oo goed als! onbeklimbare®,
rots', die ©enige honderd voet hooger was
gelegen.
Pas den vorigen dag hadden zij hun
werk volbracht en waren zij in de ope®
lucht teruggekeerd. Zij'1 hadden een tunnel
gemaakt door een gletseher welke toe
gang gaf tot -de Öostenrijksche stellingen.
Het laatste gedeelte va,n het werk was
bijl nacht verridht. Een in den rots ge
hakt gat was met sneeuw en een door
steenblokken vastgehouden zeil afgeslo
ten. Mij' wa,s de eer vergund het eerst
liet hier achtergelegen onbekende ge
bied te overzien.
Ik kroop door de nauwe opening heen
naar het aan het aan het andere eind
gelegen sneeuwveld en was nu aan de
zijd© welk© het dichtst bij den vijandelij-
keni uitkijkpost w,as gelegen.
'Op betrekkelijk korten afstand qverzag
ik het gebeele verbindingsstelsel van een'
der stellingen van den vijand. Lager in
het dal kon lik het verloop van een
luchtkabel volgen, langsi welke proviand'
en munitie voor de g'eheele stelling moest
aangevoerd worden. Vroeger' wjaa die ab
soluut veilig, daar de bergmassa hem
aan het oog der Italianen onttrok, maar nu
konden van hier uit de Italiaansche waar
nemers het vuur hunner artillerie er heen
richten."
Korte oorlogsberichten.
Hfet broodrantsoen in Bulgarje is
15 Augustus op 400 gram per hoofd ge
bracht.
In Dultschland bestaan plannen,
om da portvrijheid voor vorsten op te
heffen.
Uit Marseille wordt gemeld: Eea
van een tocht terugkeerend vliegtuig
botste by zijn landing tegen de electri-
sche draden van het tramnet. Twee tram
wagens vlogen in brand, 4 personen wer
den gedood, eenige anderen gewond. De
beide vliegers bekwamen ernstige brand
wonden.
Naar 't „Berl. Tagebl." verneemt
is de Duitschekroonprinses per duik
boot te Wismar aangekomen. Ze heeft
een tocht onder water gemaakt van
Heiligendamm naar Wismar.
Aan de Duitsche bladen wordt uit
Lugano gemeld: Ondanks de strenge
Italiaansche censuur- bereiken ons be
richten over een ernstige levensmidde
lencrisis in Italië. De levensmiddelen
woeker is verschrikkelijk, de voorzie
ning der groote steden en industrie-centra
allertreurigst. Vleesch en visch zijn thans
te Milaan niet meer verkrjgbaar. In ver
schillende andere steden is de toestand
even onhoudbaar.
AOoBttRniiktSfttKs!
E» S nwaosa fs. p. port f«JO
Low* EBfioaW-s -0,0®
Rrfie die AdrBttfBtf|»i
1—4 regels fO.SD, Me» negel meer K et
3-maal wordt B-afcfcl MMatoi
By ahonuBoflEOt vooitUfclife voonmeOfa-
Benrfraimtirt 0 «ast
Uit Hongkong: Wegens den was
van den Oostelyken arm van de Kanto»
zijn 5000 menschen dakloos geworden;
250.000 zjn zonder voldoende voedsel.
Hot Amerikaansche Roede Kruis heeft
voorloopig hulp geboden.
De „Temps" bevat een bericht be
trekking hebbende op de instructie in-
lake Caillaux, hetwelk naar verluidt uit
regeeringskringen afkomstig is. Yolgens
dit bericht sou de regeering er definitief
van hebben afgezien een aanklacht in
te dienen wegens landverraad.
Caillaux zal moeten terecht staan, om
zich te verantwoorden tegen de besehul
diging dat hij de veiligheid van den
staat in gevaar heeft gebracht door te
f)ogea de bondgenootschappen met Enge-
and en Italiö Tos te maken.
Wolff seint, dat de voor uitzichten
van den oogst in Duitschland zeer goed
sijn. De rogge is reeds ingehaald, de
tarwe en de haver staan zwaar. Vele
stoppelvelden worden met rapen beplant.
De aardappelen staan er ook goed voor
e» den steden worden meer aardappelen
toegezenden.
Tengevolge van het groote ver
bruik van leer door het leger, is or in
Engeland groote vraag naar schoeisel;
raen begint ten plattelande thans klom
pen te dragen, die uit Holland geïm
porteerd worden.
In dezen oorlog heeft de Duitsche
keizer 500 maal de orde Pour le Mérite
verleend.
Wolff's correspondent te Moskou
seinde Woensdag een telegram van het
St. Pet. Tel.-Ag. deor, volgens hetwelk
de buitengewone regeeringscommissiën
hebben besloten afdeelingen samen te
stellen tot het bewaken van do spoor-
ljaen en tot het op touw zetten van
een schrikbewiad op groote schaal tegen
de contra-revolutionairen.
In het drukke Londensche verkeer
heerscht groote stremming doordat onder
de Londensche bus- en tremcönductrlces
een staking uitgebroken is. Zy eischen
evenveel leen ris de mannen, d. w. z. S
shilling loon per week meer. Gepoogd
wordt in geheel Engeland eon staking
onder het trampersoneel to'verwekken.
De Petit Parisien verneemt, dat in
vele Spaansche steden feiteljk honger-
opstootjes zjn voorgekomen, welke door
de burgerlijke garde moesten worden
onderdrukt. De bevolking is door een
en ander seer verbitterd, hetgeen ook
te wjten is aan de algemeene duurte
en het gebrek aan steenkolen.
Volgens „Journal of Commerce"
New-York heeft een kabeltelegram van
New-York naar Japan, tengevolge der
censuur en dor overbelasting van den
kabel thans een week noodig en even
langen tjd voor het overzenden van het
antwoord.
Het nieuwste damestoilet voor een
soirée, die, vanwege een luchtaanval
wel eens in den kelder ken eindigen,
bestaat, volgens een Parjsch blad, voor
een elegante Parisienne in een allerbe-
koorl jkste kelder japon, waarvan de kleur
zjn moet „gris souris", de mouwen in
„tonneau"-vorm van een stof in „vert-
bouteiile"-kleHr, met galonB „lie de
vin"-kleur; als kousen natuurljk die
rag-fijne, die men „epinnewebkousen"
noemt.
Hat Eindh. Dagblad verneemt, dat
de Belgische grens 25 dezer wegens
groote troepenverplaatsingen in België
zal worden gesloten.
De Russische volkscommissarissen
hebben in principe geen beswaar tegen
vrjlating van de tsarina en haar vier
dochters, doch zullen eenige voorwaarden
stellen.
Over het in Frankryk algemeen
haerschend gebrek aan aardappelen pu-
bliceeren Lyonsehe bladen verklaringen,
waaruit bljkt, dat de aardappeloogst
slechts in Bretagne goed is geweest.
Hj is voor de behoeften van de Engel-
sche, Fransche en Amerikaansche troepen
opgevorderd.
D© geallieerden hebben het spoor
wegstation van Boy© genometn.
Uit Beriijni zjn nu; de omnibussen
aan het verdwijnen. Vóór den oorlog had
ct© omnibusmaatschiappi| 450 paarden-
busjes en op twaalf lijhen vele groot©
automobiel-omnibussen in druk verkeer.
Z.ij heeft taai voor hlaar bestaan.' gevoch
ten, maar nu schijhen ook' haar over
gebleven 28 paardenwagensi en baar laat
ste twee automobielen het niet lang meer
te zullen maken.
De maatschappij' heeft echter een nieuwjd
taak voor baar materiaal gevonden. De
