JXo.
Zaterdag 29 Juni I9h
J. v. d.
De Groofe Oorlog.
R s c 1 a m o 3.
V. F. DEN HERDER, Groote Kade
n 70»
\l
C. TH. VOORHOEVE. OEN HAAS,
N.
J6SS"*ji
<riaai^«iiig
Uitgave van
de Naa»i. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE YORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P- DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oostarbaan Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN .WIERJCDAJGL v
A b o n n e m'e n t a p r
Per 3 maanden fr. pt. post fl.90
Losse nummers-8.0S
Prgia der Advertentiënu
14 regels f 0.80, iedere regel meer 80 o4
3-mlaaI wordt 2 maal berekend.
Bij abonnement vooideelige voorwaaffl*.
I iowijsnumxueiB 5 cent.
H H. Bes*ichtg®vers.
De a.s. Kamerverkiezingen.
H. H. Berichtgevers buiten Zuid- en
Noord-Beveland behoeven ons geen 'be
richt te sturen betreffende de a. s. Kamer-
vei k ozingen.
Cé uitslagen der verkiezingen in Wal
cheren, Zeeuwsch-Vlaanderen, Tholen,
Sch'ouwen-Duiveland en b>t. Filipsland be
reiken ons door middel van andere Zeeuw
se he bladen.
De correspondenten op Zuid-Beveland
en Noord-Beveland handelen geheel over
eenkomstig de hun toegezonden instruc
ties.
iai!«B»(«inoi*ra»**umw«sw***ioarva
Van der Molen—Posthuma.
Wij hebban door overneming van de
red© van den heer v. d. "Molen aan'gle-
too icl hoezeer de antirevolutionaire parliji,
evenals de andere rechtsche parlifen zich
ten tolk gemaakt heeft van de velerlei
klachten in den boezem des volks, in
zonderheid van den landbouw gerezen,
niet tegen de distributie, maar tegen de
wijze waarop de minister van landbouw
de distributie heeft geregeld.
De onvaste staatkunde van minister
Posthuma, op aanstichten van de so
ciaal-democraten in haar tegendeel, dat
wil zeggen in tirannie overgeslagen, heeft
algemeen tegenzin gewekt;
Van der Molen heeft dit den minis
ter krachtig ba beekend.
teder© volgende regeerng zal in staat
blijken minstens evengóéd de distributie
te regelen als de tegenwoordige, is te
recht door een R.-K. spreker opgemerkt-
Natuurlijk boude.) wij in 'toog de moei
lijkheden die de minister ie overwinnen
had, en den irri tee renden invloed van
de zweep der' Van den Tempels en an
dere sociaal-democraten.
Maar de groote wetsovertredingen, de
ontduikingen, de verleugening onder wel
ke in ons goede land zelfs het bösite
schijnt te bederven, komt voor een groot
deel voor rekening van minister- Pos
thuma en zijn stelselloos staatssocialis
tisch beheer. f f I I f "f
Onder de leusweg met dezen minis
ter van landbouw! ga men Woensdag op,
ook voor i
Daartoe stemme men op no- 1 Iden-
burg A. W. F.
Het zijn maar cijfers.
Nu ja, het zijn maar cijfeis. Maar die-
spreken somwijlen meer dan een hteeie
redevoering.
Uit -de Libertas-brochure van onzen can-
hidaat v. d. Molen nemen wij. de volgend»
becijfering over:
,.De eiseben aan het onderwijs te stel
len werden steeds hooger. Ep terwijl voor
de Oyèrhteidssch'oo 1 het goud met volle
handen genomen werd, om haar technisch
te verbeteten, werd, aan de Vrij© School,
ook na de uitgtekeeerde is'ubsidies, nog ni'et
de helft geschonken. Kostte in 1875 ©en
leerling van de Overheidsschool aan de
Openbare kassen, na aftrek van het
schoolgeld, f 15.64, in 1915 was dit cijfer
geklommen tot f 53.35. Daartegenover
stond, dat voor de Vrij© School in 1875
mets werd gegeven en wel nadien uit
sRijks kas een bijdrage- werd verleend,
doch dit bedrag was- in 1915 niet hooger
geklommen dan f 24.62 per teerling.
Een verschil alz'oo van f 29 per leer-
io-k bi'ina tweemaal aooveeel als in
lom toen de. Vrije School het zonder
subsidie moest doen.
Stolt men. dus, dat de Vrije School in
gericht en bekostigd moet worden als de
verheidsschool, da.n moest in 1875 door
e voorstanders van de Vrijb School voor
100 5Ü;nma'b§'e leerlingen bijgepast worden
123.397 x f 15.64 f 1.929.929.08 of
•!na 2 millioen gulden,
n 1915 was dit bedrag echiber met een
getal van 420.751 leerlingen en een aoli-
erstand bij de Openbare School van £29
Per leerling 420.751 X f 29 f 12.201.779
ot ruim 12 millioen gulden.
Bg klimmende subsidies dus vermeer-
ere© lasten, onder de verzwarende om
standigheid, dat de voorstandiers dor Vrije
chool door Rijks- en Gemeente-belastin
gen verplicht werden hun aandeel in de
toekomend© kosten van het Openbaar On
derwijl mede te betalen".
De sociaaldemocraten aan de regeering.
Wanneer links wint, krijgen wij een
sociaal-democratisch ministerie©.
Of dat mee zal vallen?
De heer Oudegeest h|eeft dezer dagen
te Zienkaee gezegd (zie Nieuwsbode
van 24 Juni): „Wij1 willlen, dat de regee
ring overal zal komen in handen van
de massa
Dat klinkt nogal anarchistisch, doet
zoo denken aan dein aanstichter va» h!et
anarchistisch avontuur, oftewel dejP mis
dadige woeling van 1903de spoorweg
staking.
Maar zoo'n vaart zal 't wel niet loopen.
Toch mag wel verwacht worden,, dat
de lijd van hjet staats-socialism© nog Ver
der zal worden doorgetrokken.
En dan nog z!al het socialistisch mini
sterie bij de eigen partijgenooten niet
meevallen.
Dit hebben de gebeurtenissen sedert
1910 in Frankrijk geleerd, en in ons eigen
land leert het ons de oppositie der socia
listen tegen de wethouders hunner eigen
richting in den Amsleirdamschfen gemeen
teraad.
Zie eerst naar Frankrijk.
Eenmaal tot de hoogste, macht geklom
men in de Fransche republiek toch is
het feitelijk de eerste-minister die regeert
deed de. socialist Briand zich ken
nen als een man, die ziijh geestverwan
ten] en vrienden van weleer stevig aan
banden wist te leggen.
Hij verbood de Mieibetoogingen te Parijs
en fnuikte de spoorwegstakingen door
■maatregelen, waarbij' die van onze re
geering in 1903 slechts kinderspel bleken;.
Niet minder onaangename ervaringen
deden de socialisten op met hun geest
verwanten minister van oorlog Mil-
lerand, die het oproepen van steeds meer
dere lichtingen en hiel verzwaren van oor
logslasten met vaste hand wist door te
drijven.
En zie nu naar ons' land.
Het. zijn juist de Socialistische wethou
ders te Amsterdam geweest, die in, de
quaestie van salarissen en distributie en
bet dempen van hongeroproepen den
tpgenzin hunner geestverwanten hebben
opgewekt.
En dat kan ook niet anders.
Reeds voor ©enige jaren schreef' Het
Centrum:
„Komen zij tot macht en aanzien, heb
ben zij' te zorgen voor het algemeen be
lang, drukt hen de verantwoordelijkheid
voor den goeden gang van zaken, dan
verschieten de socialistische woordvoeders
ongekend snel van kleur, en zij'n hunne
handelingen, lijlnmcht in strijd met hun
schettertaal tegen de „bourgeoisie" en de
„reactionnairen". De- gevolgtrekking, wel
ke uil dit verschijnsel te maken valt,
dringt zich als vanzelf ophie-t socialisme
moet zich gehieel verloochenen, wanneer
het tot positieven arbeid geroepen wordt.
Het kan alleen critiek oefenen, afbreken,
neerhalen, verdachtmakenopbouwen kan
het niet. En de onwaarhleid en onwaar
achtigheid van zijn leer en zijne leuzen
is daarmee aangetoond. .De tegenstelling
is zóó scherp, zóó welsprekend, dat geen
ontkennen mogelijk is!".
Deze opmerking geldt ook nog voor
onzen tijd, voor 1918.
Trouwens mr. Troelstra, hieeft er in zijn
politieke rede v'an |25 Mei reeds op ge
wezen: de S. D. 'A. P. moet teruggaan
tot het karakter eeiner bourgeois-partijt
wil zij ook deel krijgen in de regeeriug.
Wint derhalve' links, dan wete men al
vast. dat de S. D. A. P. die stellig als
de grootste partij uit den' strijd opkomen
zal de leiding zal hebben bij de samen
stelling van het niéuwe kabinet.
1 Juli 1868 1 Juli 1918.
HET 50-JARIG BESTAAN VAN DEN
EERSTEN SPOORWEG IN ZEELAND.
Gaarne herinnert een mensch zich nog
eens de dagen zijner jeugd. Zoo ging het
ook mij bij het lezen in „de Zeeuw",
dat de spoorweg door Zeeland 1 Juli
60 jaar zou bestaan. Ik herdacht de dagen,
toen men druk sprak over het leggen
van ©en spoorweg Vlissingen—Keulen; bet
was tusschen 1855—'60. De geschiedenis
verhaalt ons uit die dagen, dat jong en
oud over 'het aanleggen van een spoor
lijn sprak. De jongeren waren vol hoop:
nu opende zich de gelegenheid, dat men
ook buiten de provincie eens zou kun
nen zien.
Meester had in hun schooljaren al ver
halen over het reizen met een trein ge
daan. De middelbare leeftijd zag vooruit
gang in handel en verkeer komen door
dezen spoorweg, maar de ouderen zagen
de toekomst donker in. Nu zou het met
de rust in de provincie gedaan zijn; aller
lei vreemdelingen zouden zich in Zeeland
vestigen. Men sprak al over het bouwen
van een gevangenis te Goes. De Zondag
zou vreeselijk ontheiligd worden. De
spoorlijn zou midden door boomgaarden,
weilanden en velden gelegd worden. Het
was de dood voor de beesten; deze lie
pen van schrik onder de treinen; gevaar
lijk met een trein te reizen. Men zou
geen oogenblik zeker meer zijn van zijn
leven. Bij al die bezwaren kwam nog:
hoe zou het mogelijk zijn met den trein
over het Sloe te komen? Het kanaal van
Zuid-Beveland was sinds ook gekomen-
Hoe zou men van lersekendam met een
trein te Gorishoek komen? (Het plan be;
stond toen een spoorweg te leggen Vlis
singen lersekendam Gorishoek
Tholen Bergen op Zoom Breda enz.)
Wel, men zou een schip nemen, dit
door stoom bewerken en zoo met den
trein overkomen op het eiland Tholen.
En bij ijsgang in den winter dan? Dhr.
D. Dronkers te Middelburg noemde dit plan
ondoenlijk, ontwierp 'n ander plan, schreef
een boekje over afdamming van het Sloe
en Ooslerschelde, »en over het leggen van
een spoorbrug over het kanaal door Zuid-
Èeveland. Men was genoemden heer toch
wel dank schuldig voor het ontwerp. Doch
toen de pessimisten hoorden, dat dit plan
voorstanders kreeg, waren ze zoo boos,
dat ze in een artikel tegen dit plan schre
ven, dat de menschen nog juist eender
waren als ten tijde van Cicero, dat er
nooit iets zoo gek kon verzonnen worden
of er zijn nog grooter gekken, die het
■gelooven en voor goeden munt. aanne
men. Ja, zelfs desnoods verdedigen.
Zie hier den dank, dien genoemde ont
werper voor het maken van een plan
van sommigen inoogstte. Niet allen dach
ten zoo, de regeering, Ged. Staten van
Zeeland en Noord-Brabant, het bestuur
der Staatsspoorwegen, deze allen waren
zeer ingenomen met dit plan. Ze namen
het in 1860 gedeeltelijk over en besloten
een spoorweg VlissingenBergen op Zoom
aan te leggen, die 1 Juli 1868 tot Goes
voltooid werd en op dien datum werd
geopend. Dat het personeel der S. S. de
Goesche burgerij tijdens bet leggen der
spoorlijn er wel eens tusschen nam, is
begrijpelijk. Zoo kregen eenige burgers
vergunning met een zandtrein mede te
rijden naar Krabbendijke, om materialen
te halen. Het personeel echter had de
reizigers verzuimd mede te deelen, dat
men eerst den volgenden dag terug 'reed
naar Goes, zoodat de reizigers die te
Krabbendijke stonden maar besloten naar
Goes terug te wandelen. Bij een andere
gelegenheid ging de mare door Goes, dat
ieder, die verlangde mede te rijden naar
Vlake, Woensdagmiddag 1 uur aan bet
station moest zijn. Aan liefhebbers geen
gebrek; vier zandwagens volgepropt met
menschen stonden gereed, de trein floot,
maar o schrik, wat bleek nu: men had
verzuimd de wagens te koppelen, zoo-
dat de reizigers aan het station bleven
staan en onvoldaan huiswaarts keerden-
Spoedig brak 1 Juli '68 aan. Op fees-
telijke wijze zou het spoor geopend wor
den. Maanden vooruit had men het feest
program reeds opgesteld. Op dit feetet
waren tegenwoordig de Ministers van Rin-
nenlandscbe Zalcen, en Finanéiën, de
Zeeuwse be- leden der Eerste en Tweede
Kamer. De Commissaris der Koningin, in
Zeeland, de 'Griffier der Stalen van Zee
land, tal van Burgemeesters uit ZuiiJ-
Beveland en Walcheren met de leden van
den raad. Het werd geopend met de uit
reiking eener gedenkpenning aan dhr.
Dronkers.
Te 11. uur vertrok de eerste trein van
het station Goes met genoodigJen naar
Bergen op Zoom. Op den dam dór Oos-
ter-Scheld© werd gestopt. Hier hield zijine
Exc. de-Commissaris 'dier Koningin jn
Zeeland een rede tot den Minister; deze
toespraak werd door Zij'n Ex. den Minister
van Financiën beantwoord.
Een onafzienbare schare had zich tegen
3 uur aan het station opgesteld, dan zóu
de feesttrein terug komen te Go-es. De
lea-en van den Goeschen gemeenteraad-
wachtten den trein op. Burgemeester
Blaaubeen hield een rede 'bij' de aankomst
te Goes. Alle op Zuidi-Beveland bestaands
vereenigingen verhoogden de 'feestvreugde-
Eenige ouderen van dagen, die het niet
waagden dicht bij den spoorweg te komen,
stonden op den Kloetingscheni straatweg
naar den trein te kijken. Wij hebben nó'g
menschen gekend, die nooit aan het sla
tion geweest zijn, uit vrees dal de trein
uit de rails 'zou rijden en wij, die bij de
opening dezer spoorlijn tegenwoordig wa
ren, de 50 jaar van haar bestaan hebben
mede doorgemaald, wat zijri we dankbaar,
dat ook Zeeland in het wereldverkeer is
opgenomen. Hoe is de handel niet gaaln
bloeien,de welvaart op> eik gebied toe
genomen. We denken aan de stoomvaart
maatschappij! Zeeland, me.t zijn dag- en
nachtdienst op Engeland. .Wie haid het
voor 50 jaar kunnen denkeln! Zullen de
komende 50 jaar, ons weder zooveel ze
gen brengen? Wij' hopen het.
de Kr.
Goes, den 4©n dag na St. Jan.
Beknopt overzicht van den toestand.
De berichten van den moord op- ex-
tsaar Nicoxlaas dienen natuurlijk met
«enig voorbehoud aanvaard te Vorden,
gelijk a,lles wat uit Rusland komt met
de noodige reserves dient aangenomen.
Toch krijigen de mededeel ingen meer
en meer een grond van waarheid.
Mogelijk is, dat 'de ex-monarch evenals
grootvorst Michael zich aan het hoofd
heeft willen stellen van de tegenbewe
ging; 'tkan ook ziijh, dat de roode bolsje-
wiki, vreezend voor een dergelijken jjjap
van den ex-tsaar hun zwaard, dat reeds
met. zooveel bloed 'bezoedeld is, hebben1
gebruikt om ook dezen tegenstander, dien
zij! reeds van zijn troon beroofden, tevo
ren onschadelijk 'te maken.
Dit alles zijn echter slechts veronder
stellingen, ten bij' het ontbraken van na
dere gegevens en gezien hel feit, dat
uit Darmstadt berichten zijn ontvangen,
volgens welke de tsaar in veiligheid zou
zijn, doet men dubbel goed 'de tragistche
tijding met voorbehoud tei aanvaarden.
De Washa Rodina verneemt van een
lid der sovjetregeering, dat het gerucht
valsch is en dat de tsaar en zijh familie
gezond en b u i t n g e1 v a a r zij n. Het
zou evenmin waar zijh, dat de tsaar voor
een revolutionaire rechtbank is gedaagd.
We wachten dus nog w;at miet het ge
ven van een levensbeschrijving van ex-
tsaar Nicolaas,
Van de slagvelden slechts onbeleekc-
nend nieuws. Ten N. van de Leye en
ten Z. van de Ais» strijden de Diuitschers'
om „hevige partiïeile aanvallen" vian den
vijand a,f te slaan» i
Op het Zuiderfront is' de actie blijk
baar vinniger.
In Judicarie, in het Airco-dal en in het
Etschidal richtten de Italianen een ver-
geefsch yernietingsvuur tot ver achter de
Oostenrijksche linies.
In Presenarang mislukten verscheidene
verkenningspogingen.
Op het Veruetiaansch hergfront lagen, de
op 26 Juni gehandhaafde Col del Bósso,
de fen 'Westen 'daarvan gelegen Monte
di Valbella en het gebied ten Westen
van Asiago onder sterk, aanhoudend ar
tillerie- en mijinwerpersvuur. Een onder
bescherming van dit vuur ten Zuiden vari
Canovo begonnen Italiaansche aanval,
werd bloedig afgeslagen.
Een feu we. poging 'der Italianen om
bij Fossalta den- Piave over te trekken
werd wederom verijdeld, f
De Piave blijft hoog staan.
Op de reeds langhangende vraag wat
Japan zal doen ten aanzien van den
toestand in het verre Oosten, schijnt nu
het antwoord ingekomen. (Althans! een
officieus© miededeeling uit Washington
meldt, dat de regeering in Tokio beslo
ten heeft het verzoek van de entente-mo-
gendbedên om in Siberië in te grijpen,
van de hand te wijizien.
Een tegenvaller voor de entente dual,
die intusschen nog geenszins het plan
hebben laten varen om Rusland bijtte
staan in zijh herstel en zijn strijlu tegen
den Duitse hen invloed.
Diplomatieke stappen van Oostenrijk?
LONDEN. Uit Ztirich verluidt, 'naar het
heet uit goede bron, dat de Oostenrijksch-
Hongaarsche regeering door een officieus
vertegenwoordiger in Zwitserland dezer
dagen een poging gedaan heeft om het
standpunt van de geallieerden oVer be
langrijke vraagstukken te vernemen. De
afgezant van de dubbele monarchie stelde
voor, alsof hij tot den ingewijden kring
van den keizer behoorde. Het contact werd
niet verkregen en hij is daarop naar Wee-
nen teruggekeerd.
Korte oorlogsberichten.
De N-eue Zürcher Nachrichten
schrijft, dat von Kühlmanns rede over
den toestand alles behalve een diploma
tieke vergissing is geweest.
In een onzijdig land moeten thans be
sprekingen van buitengewoon belang
plaats hebben. Heeft von Kühlmann deze
met zijn rede willen steunen?
Keizerin Zita lijdt aan influenza.
In Juli zullen in de Ver. Staten
367.961 manschappen ondier de wapenen
•worden geroepen, <t. i. het grootste aantal,
dat tot dusver in één maand werd inge
lijfd.
Het arbeiderscongres te Londen is
gesloten; na aanneming van ©en resolutie
nopens aangelegenheden van huishoude-
lijken aard.
De ministercrisis in Oostenrijk is
nog niet opgelost.
van Apotheker J
zQn to GOES verkrijgbaar blf
De Russische soviëtregeering heeft
in Petersburg ©en nieuw- geslagen meta
len roebel in omloop gebracht.
In het Oekrainische ministerie is een
persafdeeling opgericht onder leiding van
Nikoski.
De stakingen in Hongarije zijn opge
heven. De kranten verschijnen weer. De
arbeiders hebben het werk onvoorwaar
delijk hervat.
Door den vliegeraanval van gister
nacht op Parijs zijn 11 personen gedooa
en 14 gewond.
De oorlogsraad van Versailles is
26 Juni bijeengekomen onder voorzitter
schap van president Poincaré.
De Duitsche banken in Engeland
zijn thans definitief gesloten.
Het Zweedsche s. s. Avance is op
reis van Göteborg naar Huil tot zinken
gebracht.
Engelsche en Italiaansche vliegers
hebben Durazzo gebombardeerd-
In de Ierscbe zee zijn drie kostbare
stoomschepen getorpedeerd.
Binnenland.
Eien beroep op de Koningin.
De heter M. Merens, coinsul-generaal van
Servië te Amsterdam, heeft een adned
gezonden aan de Koningin, Waarin hij
uitsluitend als Neiderlandsch onderdaan
H. M. verzoekt, bemiddelend te willfeit
optreden, opdat een conferentie voor detrr
vrede in den Haag bijleen zal kojmen-
Hongersnood in den a.s.
i winter?
Vóór 1 Augustus, zoo deelde een der
leden van het crisisi-oomité, die uït'Maas-
tricht naar Den Haag op bezoek zijn ge
weest, aan. de „Limburger Koerier" mede,
behoeven we infet op den aanvoer van
vleiesch te rekenen. Misschien dat er nu
en dan nog wat eenheidsworst, zal afko
men misschienmaar dit is dan
ook alles.
Kaas zal ook niet meer in ruime mate
vootrhamdieinl blijven; er is nog, wel een
flinke hoeveelheid kaas in het land, maar
de ragieering wil die bewaren 'al® reserve
voor de wintermaanden. Er is nl. alle
kanis, dat heel het land na 1 October in
een sehaarschte zal komen, die van een
hongersnood feitelijk niet veel verschillen
zal. Dito dito zal het met de eieren gaan.
De winter zal ons misschien een nood
brengen, als waarin Oostenrijk thans
reeds verkeert.
Graan uit Amerika-
Naar de N. R. Ct. verneemt liggen de
Nieuw-Amsterdam (12 dezer in New-York
aangekomen; en de Zijldijk (21 dezer
aldaar binnengeloopen) nog steeds te New-
York zonder dat iets bekend is gemaakt
over de ladingen graan of meel, door dei
Amerikaansche regeering toegezegd, en
waarop deze stoomschepen moeten blij
ven wachten.
Het s. s. Hollandia
is Donderdag van Halifax vertrokken. Het
heeft passagiers en ongeveer 5000 ton
meel aan boord.
Vliegmachine neergekomen.
Donderdagmiddag 5 uur werd men in
Zeeuwsch-Vlaanderen W. D. opgeschrikt
door zwaar kanongedonder en geweer
vuur. Al spoedig bleek men het op een
vliegmachine te hebben, want men zag
deze in Z.-W. richting aangekomen. Bij
den vuurtoren op den Nieuwesluis ont
ving men het vliegtuig met geweervuur.
De motor lag toen reeds stil en het vlieg
tuig. dat een Engelsche tweedekker bleek
te zijn, streek over Breskens heen en
landde in de buurt van Nommer Een.
Daar was aanwezig de buitengewoon
kommies P. C. Deij, die de beide inzit
tenden toeriep „Holland", wat zij met
handgeklap en een vroolijken uitroep be
antwoordden. De stuurman sprong uit het
toestel en schoot een lichlkogel af op
den benzine-pot, maar miste; en het
strenge optreden van den kommies voor
kwam een tweede schot. De twee vlie
gers, een Engelsche kapitein en een luite
nant gaven hun wapens aan Deij af.
Het vliegtuig was beschadigd. Het was
