Vrijdag 28 Juni IÖI8
No. 226
32e Jaargang
IÖENBURG is no. i.
De Groote Oorlog.
Mr. V. H. RUTGERS.
Uitgave van
de Naarf. 'Tenn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAÜGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
OosHcbaan Le Cointre, Goes.
H. H. Berichtgever».
De a.s. Kamerverkiezingen.
H. H. Berichtgevers buiten Zuid- en
Nooid-Reveland behoeven ons geen be
rieht te sturen betreffende de a. s.%umer-
verkiezingen.
De uitslagen der verkiezingen in Wal
cheren, ZeeuwschrVlaanderen, Tholen,
Sehouwen-Duiveland en St. Filipsland be
reiken ons door middel van andere Zeeuw-
sche bladen.
De correspondenten op Zuid-Beveland
en Noord-Beveiand handelen geheel over
eenkomstig de hun toegezonden instruc
ties.
Het belang van den Inlander.
Artikel 13 van het Program van Actie
vraagt
Voorts worde in Nederlandsch-In-
dië het nog steeds zoo sterk zich
uitbreidende opiumgebruik tegenge
gaan. Door wijziging van artikel M23
van het Regecringsreglement moge
elke Christelijke Kerkformatie haar
behoorlijke rechtspositie erlangen.
In 't belang van alle inlanders wordt
hier breideling van het opiumgebruik ge
vraagd. De amfioenkitten stichten veel
maatschappelijk en zedelijk kwaad. Nu
de regie ide pacht langzamerhand vervangt,
dat..wil zeggen, dat niet meer de Chinees,
maar de Rogoeringsambteiraar de zorg
voor den Icitbezoeker krijgt, verwachtte
men vermindering van 't gebruik: Doch
er komt geen vermindering. Integendeel,
het misbruik neemt toe; en is derhalye
krachtig ingrijpen van Regeeringswege
dringend nocdig.
De oud gouverneur-generaal Idenburg
is -do aangewezen man, om in de Ka
mer deze noodzakelijkheid aan te toonen.
Niet minder zal deze onze candidaa.t
opkomen vwr de geestelijke belangen van
den Inlander, met name van den Christen-
inlander.
Vólgens artikel 123 van liet Regeerings-
reglemcnt krijgen de vrije kerken geen
erkenning van de Regeering, tenzij ze
zich als particuliere vereenigingen aan
dienen: Op verandering van dit artikel
is reeds meermalen aangedrongen; en de
vorige minister van koloniën De Waal
Malefijt was met een regeling klaar, toen,
het was in het voor de liberalen 'en
socialisten zoo fatale overwinningsjaal'
1913! bij moest aftreden.
Daarom ook voor de rechtspositie der
Chr. Kerken in Indië ga uit de a.-r. partij
de oproep op aan de kopiende regeo-
ring.
Vierderlei.
Artikel 14 van ons Program vraagt vier-
derlei
Vooral na den finantieelen druk,
dien de geheel bijzondere oorlogstoe
stand in het leven riep, is het, tot
behoud van da mogelijkheid van een
vruchtbaar hervormend optreden, al
lereerst noodig, dat in den publieken
dienst, wat bereikbaar is vereenvou
digd en bezuinigd worde, zonder te
kort te doen aan belooning van het
personeel in Staatsdienst overeen
komstig den prijs der noodzakelijke
levensbehoeften:
Voorts zal meer nog dan anders
zijn te streven naar eene belasting
heffing naar draagkracht, die ook ver
band houde met de talrijkheid van
het gezin, doch evenmin eene doel
matige verdeeling in directe en in
directe heffingen uit het oog ver
liest.
Ook worde er bij de regeling der
grondbelasting tegen gewaakt, dat het
voor ons volksbestaan juist thans
zoo gewichtig gebleken landbouwbe
drijf, niet door eene onevenredige ver
booging, die met name den kleinen
landbouwer zoo' gevoelig zou bena-
deelen, getroffen worde.
De jacht worde, voo-r zoover zij
den landbouw benadeelt, beteugeld.
De pacht zij vastgelegd in juist ge
ordend kader. En ten 'bate van de
landarbeiders worde hun levensposi
tie tegen inzinking behoed.
Hier wordt lo. gevraagd, na den oor
log, zoodra de nieuwe toestand zich zal
geconsolideerd hebben, dat in' den pu
blieken^ dienist al wat bereikbaar is ver
eenvoudigd worde, onder beding even
wel dat de loonen van 't ambtenaren-
personeel worden vastgesteld overeen
komstig de behoeften en zich aartsluiten
aan de nieuw zich vormende geldver-
houdingen Ten 2o. dat de drukkende be
lastingen van thans alsdan worden omge
zet ui belastingen naar draagkracht, en
baarbij de grondbelasting zoo te regelen
dat zij de landbouwers niet te zeer 'in
het gedrang doe komen1, en den klein-
landbouwer en den landarbeider niet on
evenredig bezware. En eindelijk ten3o.
beteugeling van de jacht, regeling van
de rechtspositie van den pachter tegen
over den jachthcer; en steun aan den
landarbeider, zoodat hij iy zijn dorp of
niet te ver daarbuiten zich een stuk
grond kan verzekeren voor woningbouw
en huisteelt, gelijk dr. Kuyper 't in zijn
toelichting van dit artikel uitdrukte.
Wijl nu al onze candidaten het met
deze wenschen eens zijn, bestaat or stel
lig geen aanleiding voor onze Christen
arbeiders om te stemmen op lijstern van
■zoogenaamde belangenmenschen, zooals
van den plattelandsbond, den oeconomi-
scben bond, of welke partij ook, die met
beloften van stoffelijke welvaart de ar-
geloozen onder ben trachten te vangen.
4
De Oeconomlsche Bond.
Deze Bond, die zich aanvankelijk als
neutraal en vrij onschuldig aandiende,
heeft zich ontpopt als ©en doodgewoon
vrijzinnig gezelschap, vogels va.n diverse
pluimage; ó.a. een gewezen sociaal-demo
craat, een „neutrale" mijnheer uit Vlis-
singen en voorts ©en aantal mepschen,
die geen vast beginsel hebben, daarom
tegen partijen zijn, en toch behoefte heb
ben aan autoriteit.
Zulk oen bond behoeft geen aanhan
gers te gaan zoeken1 onder de antirevolu
tionairen. Die laten zich door dezulken
niet lijmen: Trouwens minister Treub heeft
't in ©en publieke vergadering al gezegd
ik zal \vel niet veel antirevolutionaire
stemmen krijgen.
Hij kon wel eens gelijk hebben.
Na hetgeen er voorgevallen is bij de
aanbieding door mr. Tak aan mr. Treub
vairihet. ©erelidmaatschap van den'Bond
zal zelfs de laatste antirevolutionair zich
met weerzin van dezen Bond afwenden.
Toen namelijk de Bond onlangs op een
Zondag zijn algemeen© vergadering hield,
en mr. Treub daar, te midden van zijn
getrouwen over „Wederopbouw" sprak,
had de beer Tak de -smakeloosheid tot
den heer Treub te zeggen: Wij noemen
u niet „den van God gegeven leider",
wij zingen u niet toe: „Dat 'sHoeren ze
gen op u daal", neen wij hebben iets
beters: het ©ere-lidmaatschap van onzen
Bond.
Een Bond welks voorzitter zulk een
taal spreekt, en welks oprichter daar niet
tegen protesteert, heeft zichzelf daardoor
reeds geteekend.
Politie.
Reedis in ons no. van 7 Mei, naar aan
leiding van bet debat ,v. BausekomSnij
ders, en in dat van 20 Mei in 't verslag
der rede van mr. De Wild© te lerseke
schreven wij een en ander over de be-
1 angencandidaten
Ook onze geestverwanten onder de po--
litie-agenten, rijks- en gemeenteveldwach
ters weten derhalve "hoe wij denken ©ver
een candidaa.t van de Politie.
Zulk ©en belangencandidaa.t zal mis
schien een paar keer in een jaar in
de Kamer iets kunnen zeggen over Po
litiebelangen, doch naar hem zal dan min
der geluisterd worden (waait hij is maar
een belaögenman I) dan naar een «staats
man van. gezag. Bovendien kunnen de
belangen van onze politiemannen veel
beter behartigd worden door <^e volks
vertegenwoordigers in de partij' waartoe
zij behooren. En ook het stille optre
den voor bepaalde belangen, ook van
de politiemannen, zal allicht meer gehoor
vinden bij de leden der regeering dan
wanneer dit door een bepaald vertegen
woordiger van de politie geschiedt.
Wij zien in belangenvertegenwoordiging
geen heil.
In geen geval mogen onze wakkere
(rechtsche) politiemannen zich laten ver
schalken door beu, die hen willen doen
stemmen op den heer v. Beusekom, of
eenig ander candidaat van zijn lijst. Van
deze menschen is voor de geestelijke be
langen de» volks, en voor zoo menig
Chr. belang niets te wachten. Het zijn
gewone liberale of sociale mijnheeren. En
zou uw geweten het toelaten1 op dezul
ken te stemmen?
Plattelandersbond.
Van den Plattelandersbond geldt het
zelfde als van den Politiebond. Wie op
de lijst van 'den Plattelandsbond stemt,
onttrekt ;zijn stem aan d© Jijst, waarop
de namen voorkomen van mannen, die
in den strijd voor de geestelijke en stof
felijke volksbelangen hun sporen verdiend
hebben. En 'bij vaardigt iemand af, die
stellig niet beter 'dan onze Colijn, die
in groep I gekozen wordt, het voor de
plattelanders zal opnemen; en over alle
andere vraagstukken, die in do Kamer
aan de orde komen, stemmen zal in recht-
zinnigen geest. Want al die neutrale be-
langeneandidaten zijn niets anders dan
vermomde tegenstanders van uw beginsel.
Daarom onzen a, r. plattelanders aan
geraden: stemt. Je a. r. lijst.
f
Onze militairen.
Voor de kiezers in militairen dienst
zij' Tvolgend© herinnerd.
De militairen, die kiezer zijn hebben
vrijen overtocht van - hun garnizoen, naar
hunne woonplaats, per spoor.
Nog cjp de volgend© twee bepalingen
vestigen wij1 d© aandacht.
Ie. Periodiek verlof krijgen in de eer-
ste plaats de kiesgerechtigden,
om wel tot een zoodanig getal, dat met
inbegrip van de niet van bijzonder ver
lof teruggeroepenen, 35 pet. met verlof
.afwezig kan zijn, en mist djen verstande,
dat zij; die, gebruik 'makende van bewe
gingsvrijheid, op den dag der verkiezin-
gon hunne woonplaats niat kunnen be
reiken, voorgaan boven hen, die zulks wel
k'unnen.
2'e. Kiesgerechtigde periodiek-verlofgan
gers, die daags voor den verkiezingsdag
zouden moeten terugkeeren, keeren op den
verkiezingsdag terug, nadat zij zoo vroeg
mogelijk hun stemplicht hebben vervuld.
Kiesgerechtigden, die op den verkie
zingsdag met verlof zouden moeten ver
trekken, vertrekken daags te voren.
Op denverkiezingsdag wordt aan de
kiesgerechtigden, die ter plaatse of door
gebruik te maken van vrijheid van bewe
ging ip hun woonplaats Ijiun kiesplicht
kunnen vervullen, voor zboveel mogelijk
op den verkiezingsdag vrij van dienst of
be v.- e gi n g'S v rij bekt verleend
Zij mogen daags te voren vertrekken,
indien dit, noodzakelijk is om tijdig hunne
woonplaats té bereiken. Een en ander
onder voorbehoud, dat boven de ver
leend© verloven, slechts 10' pCt. va.ii do
presente sterkte aanwezig moet blijven.
Indien bij hot onderdeel het aantal per
sonen, die van hun kiesrecht wenschen
gebruik te' maken, zoo^groot is, dat niet
allen kunnen gaan stemmen, moet door
loting worden beslist, wi© daartoe w;el in
de gelegenheid zal worden gesteld. Zij1,
die straffen van cachot of provoost on
dergaan, worden niet in de gelegenheid
gesteld hun kiesplicht te vervuilen.
Onze Kiesviereenigingen zullen, dit le-
zencly, zich wel haasten, de in militairen
dienst zijnd© kiezers uit hun gemeente
te waarschuwen, dat zij' het bedoelde
verlof teneinde Woensdag a.s. te kunnen
stemmen, aanvragen.
Zij zenden derhalve zoo ze 't nog niet
deden, heden terstond aan de militairen
uit hun gemeente de oproepingskaart en
schrijven hun, dat zij die aan den com
mandant toonen; en de kaart weer mee
brengen als zij naar hun woonplaats ko
men om te stemmen.
m
G en partijbesluit, maar gezond verstand.
Het is ©e,n fout geweest, da,t in de
Deiputateinvergadex.'ng niet als partijbesluit
eten Kiesvereenigingen is opgelegd uit-lui-
tend voor no. 1 te ijveren.
D© Cbristelijk-Historischen hebben dit
beter begrepen. Zij hebben als partij be
sloten, dat no. 1 moest worden aanbe-
volein. Het is dan ook zqer juist gezien
van D N d e r 1 a n d e r, dat ziji telkens
den kiesvereenigingen dat partijbesluit als
bindend voorhoudt.
Vroeger deed in de Chr.-IIistorische
partij meer het advies opgeld; doch al
lengs is men ook aan die zijd© gaan'
inzien, dat het moet gaan, zal 't goed
gaan, op z'n anti-revolutionairscb.
Indertijd was een der grieven van den
heer Lobman tegen de parlijfen, ook de
onze: de macht der Kiesvereenigingen.
Thans komt echter wel uit, dat zonder
den drang der partij de gezamenlijke
Kiesvereenigingen men er niet koinxt.
Terecht schrijft dan ook D ei Neder
lander dat man „do kiezers (niet knhig)
verleiden zich te. onttrekken aan een p a re
t ij b e s 1 u i t"en schreef mr. de Geer
„de pa«rtij! heeft de volgorde vastgesteld,
dus kan de yp art ij' in haar- otficdëele
organen niets anders doen dan een adviei
geven dat met haar eigen daad overeen
komt."
Zoo staat dan ook de Chr .-Historische
partij in haar advies pm no-. 1 te ver
kiezen sterker dan wijt.
Edoch nu er geen partijbesluit is
(op de deputation vergadering sprak alleen
(de voorzitter zich uit) om op no. 1 te
stemmen, doen wij een. beroep op het
gezond verstand. v
Het gezond verstand, dat getroffen is
geworden door de volkomen eenstemmig
heid der gansche anti revolutionaire pers,
welke spontaan, dat wil zeggen zonder
eanigen door de partij uitgeoefenden drang,
adviseerde no. 1 te stemmen.
Het gezond 'verstand dat zegt: wanneer
ik op no. 10 stem en een ander op no. 9
en weer een ander op no. 8 stemt, en#.,
dan kan ik wel minder stemmen bezorgen
aan no. 1, maar toch geen meerdere kans
aan de andere numltnJers geven.
Daarom, al zij' er geen bepaald partij
besluit, ii.i zoover de deputa'en vergade
ring zich niet bij hoofdelijke stemming
heeft uitgesproken, het gezond verstand
zij toch de leidsman, en overtuige allen
•En alleen hij krijgt mijn stem. Dit is
de secuurste weg om ook de anderen!
er in te krijgen.
Ouderrecht.
Een uitnemend werk nam de Unie van
Christelijke Onderwijzers op zich, door,
juist in deze dagen, het geschrift „Ouder
recht" te doen verschijnen, waarin het
ouderrecht en de ouderplicht in zake op
voeding en onderwijs principieel, popu
lair en pakkend worden uiteengezet, en
velerlei lezenswaardigs, zoo van open
bare als van bijzondere schoolmannen,
in het belang van goed, Christelijk volks
onderwijs wondt uitgestald.
De uitgave is van de Rotterdamsche
drukkerij Libertas.
Mr. Rutgers.
In de driestar over mr. Rutgers in
ons vorig nomnier is onderaan de naam
Rutgers uitgevallen.
Er had moeten staan:
Wien 't om bet behoud van mr. Rutgers
te doen is, stemme niet op no. 10, maar op
no. 1 en verzekere daardoor de meerder
heid ook aan
Trek dat toch in!
In een polemiek miet De Standaard,
naar aanleiding van een verschil tuss'chenj
a.r. en c.h., schrijft De Nederlander
onder meer:
„Ook kan men nu-reeds constateerenj
dat een deel van de ellende, aan het
vroegere kiesrecht verbonden, en die
o.a. bestond in het door geld,
lintjes als an der,sz i n s be vor-
dj©ren van het uitoefenen van,
den stemplicht, is opgehe:en. Dit
is slechts ©en verbetering als men de
zaak" uit zedelijk oogpunt beziet."
De door ons gespatieerde woorden hou
den ©en grofheid in; den tegenstand©1'
za.1 zij in een schaterlach doen uitbarsten;
den ©envo'udigen kiezer tot een min-juiste
voorstelling van dr. Kuyper verlokken;
en da vijanden van den nog steeds door
duizenden hooggeschatten leider onzer
partijen stijven in hun waan van steimmeti-
koóperij door middel van „lintjes".
Tien tegen één of deze tirade uit De
N e d 1 a n d r staat morgen in Het
Volk ©n andere on-liberal© bladen.
Ons heeft zij pijn gedaan.
En den hoofdredacteur van Dle Stan
daard moet zij' wij begrijpen dit
gehinderd hebben.
De Nederlander heeft hier, naar
't ons voorkomt, een oogenblikje h et No
blesse oblige (Adeldom legt verplich
tingen op) uit het oog verloren.
,1»gqcwctsvy m I11i
Beknopt overzicht van den toestand.
Op het Zuiderfront wiederzijdsché aan
vallen met wisselend doch weinig bë-
teekenenö succes.
In den Duits©hen Rijksdag liepen ook
eergisteren de debatten in hoofdzaak over
de opzienbarende verklaring van Von
Kühlmann, welke nog danig scheen na
te werken, en voor den staatssecretaris
een politiële onweer dreigt te worden.
Külilmann had het geloof in bet Duit-
s'che zwaard geschonden en volgens de
All-Duitsehers, d© nationaal-liberalen en
anderen was dat voor een staatsman een
zeer ernstig vergrijp: hetwelk insn zoo
maar niet ongestraft kon laten passeeien.
Reeds werd er Dinsdagavond, na de
heftige attaques op den staatssecretaris
van buitenlandsfch© zaken, in Berlijn ge
sproken over een mogelijk aftreden van
Von Kühlmann, ©en gerucht, dat onge
twijfeld nog versterkt werd door de be
schouwingen van zekere partijbladen, die
zulks gaarne zouden wenschen.
De labour-confeirentie te Londen werd
voortgezet.
Van veel importantie zijn de bespre
kingen nog niet.
Een hevig rumoer ontstond na de rede
van "Kerenski. Een der afgevaardigden
vroeg wien Kerenski vertegenwoordigd©
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
A b o n n e me n t s p r ij s
Per 3 maanden fr. p. post f 1.50
Losse nummers -0.05
Prijs 'der Aidvertentiëu.:
14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct.
3-maal wordt 2 maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
en .voegde er aan toe: „indien Kcrensld
wordt toegelaten, waarom dan Troelstra
niet?" De voorzitter noemde deze woor
den niet alleen een beleediging van een
man als Kerenski, maar zelfs een mis
daad en onder een vreeselijke wanorde
werd de brutale' afgevaardigde buiten ge
smeten.
Deze scène pdlmede de debatten wij
zere er op, dat eir allesbehalve eenheid
en eendracht heersclien onder de werk
lieden Reeds nu wordt er ook naar aan
leiding van de verbreking van den Gods
vrede, gesproken over een scheuring in
de partij; welk© volgens sommigen zelfs
voor de deur zou staan.
De strijd la het Westen.
PARIJS. Het avondcommuniqué meldt
Geen eokele infanterie-actie. Nu en dan
onderbroken artillerie bedrijvigheid in
verschillende sectoren van de Oise en
de Aisne.
LONDEN. Het avondcommuniqué van
Haig meldt: In den afgeloopen nacht
werden bjj patrouille ontmoetingen in de
nabijheid van Boyelh s verliezen aan den
vjjand toegebracht. Niets verder te mel
den, behalve wcderzijdsche artillerie-be
drijvigheid in zekere sectoren.
PARIJS. Het Amerikaanscho commu
niqué meldt: Behalve het afslaan van
vijandelijke groepen, die or ze posities
in de Vogezen'poogden te overrompelen,
piets te melden.
BERLIJN Op 26 dezer werden Esfcrees
St. Denis en Margny met zwaar Duitsch
vlakbaangeschut beschoten.
D® toestand In Petersburg.
De „Times" verneemt uit Petersburg,
dat de voeding van de bevolking hoogst
critiek is; vaak is er geen broodgonoeg
om voor twee o: drie dagen te distri-
bueeren; inplaats daarvan komt dan een
half pond aardappelen por persoon en
dezelfde hoeveelheid gedroogde groenten.
Hedenmorgen werd bekend gemaakt dat
na morgen gedurende drie dagen brood
noch aardappelen beschikbaar zijn. Zoo
dat men het alleen met gedroogde groen
ten zal moeten doen,-Mannen en vrouwen
bezwijken vaak op straat van uitputting.
Alles wat eenige waarde heeft en niet
gestolen of gevorderd is, wordt verpand
om voedsel te kunnen koopen. Bij dezen
hongersnood valt alles op militair en
politiek gebied weg; daarbij komt een
groot gebrek aau grondstoffen, zoodat de
economische toestand veel drukkender
is dan de politieke moeilijkheden.
Honderden gewapende arbeiders zijn
door het Petersburgsche bestuur uitge
zonden om op het platteland onderzoek
te doen naar graanvoorraden en deze in
beslag te nemen voor de hongerende
stad; men voorziet bloedige gevechten
tusschen deze fourageerders en de onwil
lige boeren. Een trein met voorraden op
de lijn PetersburgWiarka is aangeval
len; de waggons werden losgekoppeld
en de levensmiddelen in beslag genomen
de bewakers werden gedood of gewond.
Korte oorlogsberichten.
Teekenend voor den hongersnood
in Engeland is een bericht in een blad,
dat te denken geeft. In een district van
Zuid-Londen stonden de burgers en queue
voor kattevleesch.
Uit Berlijn. Den 25en en 26sten
hebben onze tegenstandersluchteanvallen
op open gteden in Duitschland onder
nemer.
Vier vijandelijke vliegtuigen, bombar-
dementsmachines van het beste type,
zijn bij Karlsruhe en Saarbruckan neer
geschoten. Da aangerichte schade is zeer
gering. Slechts zijn in Saarbrccken 4
personen gedood en 12 gewond.
De Koningin van Spanje en de
princessen Beatrice en Maria Christina
lijden aan de pokken.
Het gerucht loopt te Berlijn, dat
von Kühlmann zal aftreden.
^Naar de „Rhein. Weatfaliache Ztg."
uit Ganère verneemt, heerscht in Fran
krijk een besmettelijke ziekte, welke
blijkbaar reeds meerdere sterfgevallen
ten gevolge had.
De Fransche minister van oorlog heeft
order gegeven, dat aau de soldaten van
31 steden en dorpen, over 18 verschil
lende departementen verspreid, tot na
dere orde geen verlof zal worden toe
gestaan. In Zuid-Frankrjjk schgnt deze
epidemie, waarvan de naam niet ge- 1
noemd wordt, nog niet voor te komen.
In Buenos-Aires en in vele andere
plaatsen in Zuid-Amerika, waar nog nooit
sneeuw is gevallen, sneeuwt het thans.
Het Ludendorff-fonds *0Qr Duitsche
invaliden overtreft thans] 130 millioen
mark.
