No. 212 Woensdag 12 Juni 1018 32e Jaargang Bitgstf* «bB ie Maand. Vsa&- LUCSEQS ET EMhftGO, gevestigd S®ss. tg Geesi LANGE VORSIBTRAAT 219. Sams te JötóeüsHïgf FIRMA F. P. DHUIJ L- BURG. Drukkers: Qosterbaan LG o i a t r <S, Goes. De Antirevolutionaire lijst. 1. IDENBURG A. W. F. 2. v. d. VOORT VAN ZIJP C. 3. v. d. MOLEN J. 4. DE MONTÊ VER LOREN F. H. 5. BEUMER dr. E. J. 6. RUTGERS mr. V. H. 7. DE WILDE mr. J. A. 8. DE VEER mr. A. A. 9. DUYMAER VAN TWIST L. F. 10. SCHOUTEN J. Onze lijst is de elfde van het stem biljet. SggaWII I ll—HIBIITHB |«II3——M—C—BtBB—BtBPI- II Uitveeriog en uitbrefdlr.g. Artikel 6 van ons Program van1 Actie is een van de mooiste. Het vindt stel lig algeh-eele, algemeen© instemming. Men leze slechts: Zonder venter verwijl ga de Regee ring over tot uitvoering van de in 1913 door H. M. de Koningin uitge vaardigd© wetten van sociale strek king, en daarop volge zoo spoedig mogelijk de aanvulling van die wetten door opneming in de verzekering van de weduwen en van de zelfstandig hun bedrijf uitoefenende personen, alsmede door opneming van de ge neeskundige verzorging in de ziekte wet. Voorts worde de ongevallenver*- izekering hoe ©er hoe beter uitge breid tot landbouw, visseherij en zee vaart. Zonder ver-wijl uitvoering van de wet- Talmal Onbeschaamder stuk is door de mannen van Links zelden uitgehaald dan dit: een wet- van de Koningin, al in het Staatsblad afgekondigd, door haar minis ters en dezer radicale en sociale drij vers in de Kamer ter zijde gelegd, en geweigerd uit te voeren. Dat hebben onze mannen hun telkens in herinnering gebracht; en nu zijn wij verplicht het te doen, omdat de ure der afrekening aanstaande is. Nu moet in de Kieaersvergaderingeja aan de Van Raaltes en De Muralts ge vraagd wonden: waarom hebt gij, die zoo ijvert voor Ouderdomspensioen, niet ge zorgd dat al van 1913 af de Invalide werkman .hetzij van 70 jaar of vele ja ren jonger zijn pensioen heeft, en de weezen van die werklieden hun weezen- geld kunnen genieten? En vooral het Kabinet, dat op andere punten van Staatsbeleid een goede aan- teekening waard is, waarom is dit op zoo schandelijke jvijze in verzuim geble ven? Dit in de eerste plaats. Maar in de tweede plaats vragen wij nu van onz,e candidaten en van een toekomstige regeering dat medegewerkt worde tot het verkrijgen van: Pensioen voor weduwen en alleenwer- kende personen. Gratis geneeskundige verpleging voor verzekerde werklieden. Uitbreiding van de ongevallenverzeke ring voor: landbouw, zeevaart en vis seherij. Het iis een schreeuwend onrecht, dat dit laatste; reeds in 1904 door dr. Kuy per ingediend, noch door het kabinet- Da Meester, noch door het ontwerp-Talma, noch door het vijfjarig: bewind: van thans 5s ter hand genomen. Er tegen getuigen is tevens uitspreken de noodzakelijkheid der voorziening. Het Calvinisme. Het devies van alle anli-revoluLionaireb dr. Kuyper voorop is: Tegen de Revolutie het Evangelie! Niet bet Calvinisme!, 'maar het Ejvaii- gelde. -Het Calvinisme is overigens altijd eelt machtige factor Lot sfeviging van ons volksleven geweest. Op nienige bladzijde, in Groen's werken kan mein lezen, dat Groen van Prinsterer m navolging van Burke, Stahl en Omzet er ook zoo over dacht. En eveneens liberalen als Fruin, v. Violen en Bakhuizen v. d. Brink. Groen van Prinsterefs gevleugeld jy°j0)^ZJJn geestelijke kinderen van Calvijn (Neus sommies issus de Calvin) is Aetfena E,n ook dat ajndere van dezen zelden staatsman, de|n stichter der anti-revolutio naire partij: Het Calvinisme is de grondslag en waarborg van onze constitutioneele vrij heden. Pastoor Verbraak f. Ook van deze plaats in ons blad mag een woord van hulde niet achterblijven aan de nagedachtenis van Pastoor Ver- braak; doji 'emin^iiteii vriend onzer in Zeeuw VERSG83JNÏ EtEBN Alf&£BS&fg&Cag£$£: Pa* 8 seussbsh te. pesï Löös lAGk OM -D.G5 Rrjjs d«r ABvsltealigfii 1—tffèès IGJO, fsdsffi mm W ei. Asfiuü 3 ami fctseateffliL Bij sfefflBssasct vöoïthssii^ i 8S& Atjeh vechtende kolonialen; menschen, voor wie hij de gevaren van den krijg dertig jaren lang heeft getrotseerd, en aan wie hij bij tijden en ontijden, dag en nacht, in allerlei omstandigheden, on schatbare diensten heeft bewezen. Pastoor Verbraak is voor zijn op treden in Atjeh anderhalf jaar, en na volbrachten arbeid in Atjeh negen jaren in Padang werkzaam geweest; in 1912 heeft hij rust genomen en is dezer dagen op 83-jarigen leeftijd te Mag-elang ge- i storven. Honderden, ja duizenden heeft hij ver- I maand en getroost, en voortgeholpen, die dankbaar zich zijner zullen herinneren- Daarom zal zijne nagedachtenis tot zege ning zijn. REDE Jhr. ÜSr L0HMAN. Goes. Door het Bestuur der Statenkring- vereeniging Goes (Chr. Historische Unie) was tegen gisteravond in de Prins van Oranje een openbare vergadering uitge schreven. De vergadering werd geopend met een welkomstwoord van den héér J. Plazier, die het op hoogen prijs verklaarde te stellen, dat ZEx. Jhr. mr A. F. de Sa- vornin Lohman overgekomen was, om te spreken over de vraag, waarom de Chr. Iiistorischen en Anti-Revolutionairen uit een zijn gegaan en nog uiteen blijven, en daarop in gebed voorging. De heer Lohman, daarop het woord ver krijgende, begon met te zeggen, dat hij in de Kamer een rede heeft gehouden, welke als afscheidsrede bedoeld was. Ze is onder den titel „Doe Recht' 'uitge geven. De grondwetsherziening, met name de voltooiing van den schoolstrijd noopte spr. echter zich nog niet terug te trekken. Spr. vertrouwt, dat alle aanwezigen zijn vrienden zijn, tot welke der beide groe pen zij ook behooren. De wet toch heeft ons gedwongen thans uiteen te gaan. Voor mijn gevoel sta ik hier niet tegenover tegenstanders. Spr. vond te meer aanleiding, om hier eens te spreken over genoemd onderwerp, wijl „de Standaard' 'ee.n minder correcte voorstelling heeft gegeven, door te be weren, dat Goes- het district van Keu- chenius zou zijn en dat Lobman hier lid gebleven zou zijn op grond van de bij zondere vereering van Kuyper voor Loh man. Spr. verklaarde echter van dit laat ste niet veel te hebben ervaren. Spr. erkent, dat een der zwakheden van de C. II. Unie was, dat ze minder goed georganiseerd was. Men moet echter niet vergeten, dat Goes nimmer 'n anderen candidaat heeft verlangd. Een poging, om Spr. uit te werpen, is indertijd mislukt. Ik houd niet van splitsing, doch thans is politieke scheiding noodzakelijk. Als ik nu de oorzaken cler scheiding bespreek, praat ik niet over den persoon van dr. Kuyper, doch slechts over den leider. Ik ben geheel „toevallig" in de politiek gekomen, tengevolge van den schoolstrijd, dien ik lokaal in den Bosch heb moeten aanbinden. Ik was rechter, dus had wei nig gelegenheid mij te prepareeren. Dooi' Groen van Prinsterer kwam ik in aanra king met dr. Kuyper en gedurende een jaar lang héb ik wegens ziekte van dr. K. de redactie van „de Standaard' 'waar genomen. Iedereen was toen- bang van dr. Kuyper, vanwege diens eerzucht, waar omtrent niet weinig werd overdreven. Ik had en heb nog grootten eerbied voor de gaven van dr. Kuyper. Mijn gaven zijn niet met de zijne te vergelijken. Wij werk ten op uitnemende wijze samen, ofschoon niet altijd het advies van dr. K. gevolgd werd. In het openhaar trad dr. K. meest op, als voorzitter van het Centraal Comité, welk concilie echter den noodigen en ge- wenschfcen invloed uitoefende. De orga nisatie was zoo gezond mogelijk- Wij, dr. K. en "ik, staan in de meeste dingen naast elkaar, zoo inzake algemeenen dienstplicht, vrije school, enz. Ook op kerkelijk gebied dachten wij één, en met dr. K. ben ik altijd van meenïng geweest, dat het kiesrecht al meer uitgebreid moest worden. Toen de doleantie kwam, vond ook ik het optreden tegen de Gerefor meerden onrechtvaardig. Ik ben dan ook aan de V. U. gekomen. Wij vonden bei den aanleiding om bij elkaar te blijven, want wij hadden geenerlei moeilijkheden- Wij hadden ook een partijprogram, degelijk werk van dr. Kuyper. Ook diens organi satie was een voortreffelijke zaak. Wij, Chr. Historischen, zijn op dit punt geen goede navolgers geweest. Laat ons ho pen, dat we nu beter kunnen organi seer en. Een partij zonder organisatie is geen partij. Reeds onder bet 'kabinet Mackay be gonnen de moeilijkheden, 't Was voor rechts een moeilijke z:aak de noodige be kwame mannen uit onz© gleïederen te vinden. Toch is het gelukt, tot verras sing: van de liberalen. De kritiek van De Standaard op dit kabinet was niet malsch. Vooral Keuchie- nius werd daardoor getroffen. Dat gaf al e enige spanning. Da schoolwet van Mackay was lang niet. naar den zin van dr. Kuyper. Toen Keucbenius aftrad, wilde dr. IC. dat de Tweede Kamer zou ontbonden worden. Het Volk moest uit spraak doen. „De strijd tusschen het kruis en de halve maan". Hierdoor werd de strijd echter niet juist geschetst. SpT. 'is toen opgetreden als minister, om de schoolwet 'door een rechtsch ka binet te doen behandelen, als .om een zinkend schip te redden. Toen heit kabinet Mackay was afgetreden bleef ik in Den Haag en dr. IC. was in Amsterdam. Van daar minder samenwerking. Het Cenlraal- Comité was er niet nieer, zoodal dr. IC. feitelijk leider was zonder concilie. Door de kiesrechtkwestie is de schei ding geforceerd. Kuyper pleitte voor huis mans- en meervoudig kiesrecht en met hem vele andere anti-revolutionairen. Nie mand onzer wou algemeen kiesrecht. Jammer, dat IC. toen is gaan onderhan delen met den liberaal mr. Tak van Poort vliet, zonder ruggespraak met de partij-. Op' zekeren dag verscheen toen het ont werp Tak, 'dat allen-, die schrijven kon den, het kiesrecht verleende, po Stan daard, niet het partij-blad, juichte dit toe. En onze partij stond opeens voor een fait accompli. Het spreekt, dat ik kalm daartegen opkwam. Doch dit werd mij ernstig kwalijk genomen ©n men noem de mij spelbreker. Vooral wijl ik pro fessor aan de V. U. was. Ik stelde voor ons uit de politiek terug' te- trekken, doch dr. IC, ging daarop niet in. Ik heb toen mijn positie als professor moeten opof feren. Dr. ICuypér beeft slechts erkend hierin verkeerd gehandeld te hebben, dat hij- te veel beeft vertrouwd op de Takki- anen. Mr. Keuchenius was bet in alles met mij eens. Sinds dien is veel van wat door mij werd. voorgesteld, tel "door dr. K. bestre den. Zoo het Unierapport. Het is vele jaren violent door hem bestreden. Toch is het zonder wezenlijke verandeiringl aan genomen en nu is het een baken in zee voor dr. IC. Toén heette bet. dat het Unierapport het ondieWwij's rijkszaak zou maken, hetgeen nu 'door dr. K. voorge staan wordt. Ook inzake den eed ver schilden wij van meening en wijzigde dr. IC. zijn standpunt in den loop der jaren. Inzake den schoolstrijd héerscht een misverstand. Idenburg en Colij'n zeiven erkennen, dat de Standaard daarvan de dupe is. Alle schoolkwesties lossen zich nu al meer op, ook inzak© kiesrecht zijn vatij weer meer op één lij'n gékomen. Wij strij den beiden nu voor die- vrije school. Toch kunnen wij1 nog niet samengaan, omdat wij op- een verschillend standpunt staan. Wij A. R. gaan van deze stelling uit, dat alle macht berust bij de Kroon en dat daarnaast een volksvertegenwoor diging moet staan, die de regeering con troleert en steunt. Wanneer de Kamer" (pijeen is, dan moet ze bestaan uit zelfstan dig oordeelende perso-neh. Niet de meer derheid, maar het Macht moet zegevieren. Dit is ook grondwettelijk. De kiezers heb ben slechts te zorgen, dat zij personen hunner keuze naar de ICamer afvaardigen. Nu Is de groote vraag: Ho© weten zij, in wie zij vertrouwen kunnen hebben? Karakter en richting bepalen 'hier den weg. De richtingen nu hebben de nar tij en doen vormen. Het was goed gezien van dr. ICuyper, dat hij een program opmaakte. Dit was eisch van goied beleid. Ook in de: Kamer was onderling -overleg noodig, doch bin dend was bet 'niet. Dr. Kuyper nu- staat in dit opzicht op eeln ander standpunt. Hij was afkeerig van olncemgheid; ook wilde hij, dat de Kamerleden zich z-oudeln hou den aa'n den wil der kiezers. De leider- zou wel voor -de kiezers optreden, opdat zij niet gefopt zouden worden. Dr. IC. stond op die wijze, tusscheln volk en Ka mer, ten koste vaak van de zelfstandig heid der Kamer. Dit ware niet erg ge weest als de leider immer gelijk ge-had had, doch dit was vaak niet het geval, getuige het werkje „Starrentritsen" van del hand van dr. IC. Dr. Kuyper's standpoint inzake de ver antwoordelijkheid der Kamerleden is door alle liberalen o-vergelno-m-en. Het ligt dan ook op de revolutionaire lijln - Spr. noemde als een voorbeeld het pas behandelde w.o. inzake onderwijjzerssala- rissen valn Lojhman c.s'. Alle linksch© par tijen haddein bij voorbaat hun stem be paald. Praten hielp- niets meer. Joch had ik in de oinclerwijscoanmissie 3 jaren met verschillende linksche heereii geredeneerd. We moeten er nu op aansturen, dat de Kamer haar zelfstandigheid we,er te rugkrijgt. Zte heeft veel van haar prestige verloren .Men spreekt er niet om elkan der te overtuigen. De stemmen staan bij1 voorbaat reeds vast. Zoo wordt de natio nale tijd verboemeld. Mem gebruikt veelal de ICamer voor yertooni-ügen voor de kiezers. We willen onafhankelijke Kamerleden, die echter wel degelijk rekenen met wat o-n-der het volk leeft. Aanraking met de kiezers blijft d-e eisch. In de a.-r. partij heeft het volk' slechts in schijn invloed op wat er gedaan wordt. Bij ons is dat anders. Verder acht spr. samengaa|n] pog niet gewenscht, -omdat dr. IC. zegt: „Tegefii de revolutie het Calvinisme". De Gerer meerden mi|oete|n den toon aangeven. Vroe ger was dat niet zoo. In het begin had men de puriteinen ejn de mannen vam het Réveil. Eerst later werd door dr. IC. van Calvinisten gesproken, toen de man nen van het Réveil niet meer afgestooten kondein worden. Wij' nemen niet -iemands meening als grondslag aan, maar, de Schrift ztel-ve. Op kerkelijk gebied is een heid eisch ,do-ch op politiek gehield is eenheid valn Schriftopvatting niet noodig. Zelfs onder leden va,n delzelfde klerk is verschil van opvatting' omtrent politieke zaken, getuige de vrouwenkiesrecht- kwestie. Groen van Prinsterer had een veel rui mer opvatting in deze dan dr. K. Met het o-og op dit alles moeten wij kiezen tusschen C.-H. eni A.-R. Het is van belang dat men zich hiervan goed rekenschap- geeft. D© C.-H. Unie blijft m.i. beter in de lijn van Groen van Prinsterer. D:s. J. L. ICIomp van Schone- spreekt e-r zijn blijdschap over uit, dat jhr. Loh man nog zoo fier zijn re-de heeft uit gesproken. Ik wil, ofschoon tot de a.-r. partij behoorende, niet met een bestrijding komen, doch slechts een enkele vraag doen. Dat dr. Kuyper fouten heeft be gaan, is door meer dan een: onzer voor mannen erkend. Toch ontken ik, dat de Kamerleden geheel gebonden personen zijn. Ook betwijfel ik, dat dr. Kuyper te veel het Calvinisme op .den voorgrond, gebracht heeft. Heemskerk b.v. heeft niet altijd naar dr. K.'s zin gehandeld, 't Is waar, dr. K- heeft veel in die a.-r. partij te zeggen, doch lang 'niet 'allen nemen dit als be ginsel aan. Ook Rutgersgedraagt zich zeer vrij in de Kamer. Ik juich dit zeer toe. 'Mannen van karakter mogen en kun nen niet altijd buigen. Men mag dus niet zeggen, dat -de geheel© partij aan den lei-band loopt. Met den heer Idenburg, .dentoekomstigen leider, zullen ook nieuwe wegen bewandeld worden. Dr. Kuyper zou, in strijd met Groen, meer 'het Calvinisme dan het Evangelie tegenover de Revolutie gesteld hebben. Doch Talma was toch geen Calvinist en van den doopsgezinden predikant Hofstede kan het o-o-k niet gezegd worden. Er zijn vele Calvinisten in d-e partij, doch de anderen vinden daarin geen aanleiding om uittetreden. Ook zij vinden een plaats bij ons.Moge de Heer© den heer Loh man nog -een spanne tijds sparen en ster ken om ons- door den edelen schoolstrijd heen te helpen. De heer Lohman zegt, dat als alle A.-R. zoo- waren als ds. Klomp, men elkaar wel om den hals zou kunnen vallen. Zeker, er kan een andere richting ko- - men. Dat ministers zelfstandig, bleven, spreekt wel van zelf. Dat kan niet an ders. Talma is slechts in de politiek ge komen om zich aan het volk te geven. Hij stond lechte-r meer aan onze zijde. Spr. erkent, dat vele a.-r. hun zelfstan digheid bewaard hebben. In die richting dient men door te gaan, ook de liberalen. Het is waar, diat er onder de a.-r. an deren dan Calvinisten zijn, doch ik ga maar na, in welken gees-t de leiding steeds spreekt en 'schrijft. Wij staan ,in den politieken strijd te genover de on vromen'. Er is een anti these;. daarop moet echter niet de schei ding steunen, 't Is de roeping der Chris tenen om die antithese op te lossen en te overwinnen', 't Is hun roeping in de kracht. Gods aanraking te zoeken met de wereld en overal d-e zaak van het Chris tendom te bevorderen. Isolement, zooals Duymaer van Twist he-t verdedigt, is hier af te keuren. Wij moeten ieder int de- gelegenheid stellen kennis te maken met Gods Woord. Spreker dankt, de Go-esche kiezers voor het hem geschonken vertrouwen en ver klaart dat het hem spijt, dat de om standigheden scheiding maakten. God geve, dat wij altijd goede vrienden blijven. (Applaus). Nadat de heer Plazier met een kort woo-rd -den spreker dank gebracht had, besloot ds. P. J. Steinz de bijeenkomst met dankgebed. Tot. zoover het verslag van deze Chris telijk Historische Propagandameeting, dio behalve door mannen van C.-H. huize, doö-r zeer vele anti-revolutionairen en ook enkele liberalen werd bijgewoond. Ook vel© vrouwen waren den grijzen staats man komen beluisteren. De groote zaal van de Prins van Oranje kon allen niet bevatten, zoodat velen zich rn-et een staan plaats in de aangrenzende zaal moesten behelpen. In het gezicht der groote Juli-gehenr- t-enis zal het sommigen misschien be vreemden, dat wij redactie van de a.-r. „Zeeuw" zoo-'n groot verslag plaatsen, waar zelfs „De Nederlander" het blad van Lohman thans angst vallig zorg draagt, dat het niet gebruikt gebruikt wordt tot eenigerlei propaganda voor den tegenstander (zie „Ned." no. 7544). Wij meen-en niet te groote begeerte naar objectiviteit te bezitten, als wij een groot verslag van 'Lohman's rede plaatsen. Wij zijn het bovendien verplicht aan onze vele c. h. lezers, die vanavond naar de krant zullen grijpen, om te zien wat hun leider heeft gesprok-en. Onze deferentie voor den heer Lohman zij een waarborg, dat wij ons gaame van dien plicht gekweten hebben. Tenslotte vreezen we niet door ver menigvuldiging van het woord van den c. h. leider stemmen van ons a.-r. volk te verliezen, ook al werd door dhr. Loh man, onzen leider wel wat al te zeer met de a.-r. partij vereenzelvigd en als schrik beeld tentoongesteld. O# Qmote Oorlog Beknopt overzicht van den toestand. Van verrassingen is op het Waterfront geen sprak© meer. De Franschen zijn op! alles berekend eni op het ergste voorbereid. Vandaar hun taaie tegenstand. Een doorzetten van den aanval kost den Duitschers, in deze- omstandigheden, het behoeft gleen, betoog, geweldige krachtsinspanning1 en offers en elke voet terrein moeten zij met geweldige verbit tering; bevechfien en niet plassen bloed betalen. Maar zooveel te opmerkelijker is het 'clan ook, dat zij eergisteren hun aanval tóch nog- wisten door te zetten en nieuwe successen wisten te behalen. Veel stof tot beschouwingen leveren de jongste berichten ons overigens niet. Men leze er -cle officiëele communiqué's maar op na en als men dan de kaart raadpleegt is men in een paar minuten „op1 de hoogte." Een V. D.-bericht uit Berlijn maakt er melding van, dat te Berlij-n op; het oogen- blik onderhandelingen -gevoerd worden tusschen leden van de rijksregéering en het oppercommando omtrent een door de Duitsche reg|eering af te leggen ver klaring inzake de oorlogsdoeleinden. Men verwachtte, dat bij hét bezoek van Buriin aan Berlijn,' waar hij gister is aan gekomen,ook met hem daarover van gedachten zou worden gewisseld. Men weet, dat in den laatsten tijd door een g'root deel van de Duitsche peis, zij- het in verschillenden zin, op een na dere omschrijving! van de oorlogsdoelein den is aangedrongen; de „Kreuzaeitung" met haar oplmerkelijke' .actie voor eon nieuw vredes-offiensief had den stoot er toe gegeven. Ook het jongste nummer van de „Köln, Ztg." pleit nog eens voor een dergelijke oorlogsdoeleinden-omschrij ving. Het blad is van oordeel, dat door- kalme beredenieering! van de vredesmo- gelijkheid de oorlogs'hartstocht van, den tegen-stander niet z'al worden aangewak kerd, omdat dezie eenvoudig; nieL hooger opgevoerd worden kan. Het z'al, volgens dit -dikwijls als officieus geldende blad, eerder kalmeerend werken, wanneer men van den kant der centralen nuchter en zakelijk het oorlogsdoel bekend maakt. Intusschen wordt g[emel|d, dat bedoelde verklaring van de Duitsche ïie-geering n i e t- het karakter zal dragen van een nieuw Duitsch vredesaanbod. Das versteht sich, wat niet yyegneemt, dat Jief te betreuren is. Toch kan het blootleggen der kaarten wel een stap op den weg: naar den vrede beteekenen. De bladen vernemen uit Kief fBetref fende de reeds -gtemelde ontwapening van de Tsehescho-Slowakische opiO'erlingen in Rusland worden nog de volgende- bij zonderheden gepubliceerd, die degeheele voorgeschiedenis van het Tsche-cho-Slo- wakisch avontuur voldoende belichten, liet optreden der Tschecho-Slowaken was de oorzaak van de afkondiging van den staat van beleg in Moskou. De Tschecho- Slowaken kregien in Maart j.l. van de volkscommissarissen verlof, gewapend en wel via WJadiwostok naar hét Franscbe front te vertrekken. Langs den Siberi-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1