De Groote Oöiiog.
No. IT©
Maandag- 19 April 191$
39e Jaargang
Uit de- Pers,
j Italiaansöhe troepen zouden mede-
j werken aan de verdediging van Yperen.
j Prins Sixtus van Parma is Dinsdag
te Parijs aangekomen.
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
geveshgd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE V ORSTSTR A AT 219.
Bureau te Middelburg
FIRMA F. P. DHÜIJ D.N BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Coiatre, Goes.
Eenvoudig vredesreeept?
In het Vaderland lézen wij onder
staand stukske van de hand van „een
abonnente"
„Ia gedachten of luid, minstens zes
maal daags met opwaarts sterke, 'Neer
waarts zwakke be toning zeggen:
VREDE VREDE VREDE
'VREDE
VREDE
Zeeuw
VREDE
I. Gevolg is: rust, medegevoel met hen
die door de directe ellende van den oor
log gepijnigd worden.
II. Vrede in eigen omgeving.
III. Vrede-overdragingskracht naar alle
landen.
Men denke zich ©enige honderden mil-
lioenen menschen die deze vredesgolven
verspreiden!"
Behoeven wij nog te zeggen, dat we
geen hooge verwachtingen koesteren van
een dergelijk propagandamiddel
Laat ons, liever dan ons bezig te hou
den met het oppervlakkige en eentonige
werk, dat deze abonnente ons aanbeveelt,
komen tot waarachtige verootmoediging
jegens God.
In de eerste plaats rekenen met Hem;
Wiens wil geschiede ook op 1de.aarde.
Men praat ook druk over een „eer-
vollen" vrede, doch maar al te vaak ver
geet men zich af te vragen wat kan
strekken tot Gods eer.
«wuif tmWMUmPIWWIMIWWWWIU>* 11»
De gezindheid tot samenbrengen, het
streven naar eenheid, de nationale ge
dacht© gij vindt zei staatkundig sterker
bij de Christelijk-Historischen en kerke
lijk sterker bij' de*. Nedexlandsche Her
vormde Kerk. Vandaar ook hier de sym
pathie (wij spatieeren) tusschen beiden,
al kan en 'm|ag ya,n verbintenis geeln
sprake zijn.
„De. Wiaarheids vriend" vindt dat nu in
't geheel geen juiste voorlichting en komt
tegen deze voorstelling met nadruk' op.
Vooreerst omdat daarin, hoe vriende
lijk dit ook wordt gezegd ein wij nelmien
aan zonder ©énig' opzet aan -de1 gedachte
voet blijft gegeven, alsof de Kerk mét
de Staatkunde iets te maken heeft.
E:n in de. tweede plaats, omdat, wat
hierboven geschreven werd, absoluut on
juist is.
Wiij kunnen 'met den schrijver aecoord
gaan, als hij beweert, dat de antirevolutio
nairen. mleer strijdvaardig en in hun op
treden ook scherper belijnd zijn. E;n even
eens kunnen wij oinderschrijvejn, dat bij
Christelijk-Historischen een gezindheid tot
samenbrengen valt o>p te merken en bij
de Unie een streven naar eenheid te vin
den is. De heteekenis van het „zich af
zonderende:" bij de .antirevolutionairen ein
van 'de „nationale gedachte" bij de,
Christelijk-Historischen is ons niet dui-
A. R. eis C. H.
De Nederlander, over de verhou
ding van de A.-R. Partij tot de C.-H.
Uniei schrijvende, besluit haar artikel
aldus
„Maar boven het verschil in mieiening
staat de eenheid in beginsel- Indien er
eenige kracht en heteekenis ligt in ons
beider begeeren, ook in zaken van wet
geving en overbeidsbeimioeiïng getrouw te
willen blijven aan de beginselen vain waar
heid en recht, en aa,n den eischvan
gehoorzaamheid ons gegeven en gesteld
in het "Woord van God, dan zal ook
blijken, dat telkens, in de ernstigste oogen-
blikkén, de harten tot samenwerking' zul
len neigen, gelijk die: samenwerking, zelf's
in de miaanden onmiddellijk na de af
scheiding van de A.-R. partij niet hpieft
ontbroken.
Ter wille dier samenwerking, dubbel
noodig in de zeer ernstige! tijden, die
Nederland en geheel Europa; doorleven
en n og verwachtén, dringen wij er op aan,
hij da onmiskenbare eenheid in be
ginsel, niet dein nadruk te leggen op
het v e r s c h i 1 'i n m eei n i n galthans
noodt het verschil in mee ning ta
bespreken zelfs niet als mien er naar
■wordt gevraagd zonder etelrsi, in broe
derlijken toon, te hebben gewezen op
de eenheid van bei ginsel."
Moge deze raad, waarmede: wij van
harte instemmen, meer en meer toepas
sing vinden.
Juists veoriishting noodïfikeiyk.
Sinds het eind© der vorige, eeuw trok
ken de rechtsche groepen gezamenlijk ter
stembus op; ze gangen in coalitie ten
strijde. Da.i is bij ue stembus van 1918
anders merkt dei „Stand." op, we gaan
nu niet in coalitie. Daarom zal het vooral
noodig zijn de kiezers juist voor te, lichten
en zal het voor vele Protestaotsche kie
zers der rechterzijde nooilig zijn zich er
rekenschap van te geven, of ze met de
^R^vuhitionajre da,n wel met de C'hriste-
n wtorische groe'P Zlüleri optrekken.
„Dei Waarheidsvriend" spTeekt daarbij den
wenschuit, dat de Chr.-Hist. Unie, wan
neer zij het verschil tusschen haar en
de Antirevolutionaire, partij uiteenzet, dit
juister zal doen dan het bijv. in De
Overijsselaar het prgaan van den heer
S no eek Henkemans, van 11 April ge
schiedde. Daarin toch wordt onder 'meer
het volgende, geschreven:
Bestaat er dan geen band tusschen
de Christelijk-Historische Unie en de N©-
derlandscbe Hervormde Kerk?
Neen, diei band bestaat niet. Weet gij
wa,t wèl bestaat, èr bestaan, zoowel op
Staatkundig als op Kerkelijk terrein, twee
kennelijk-onderschejden levensverschijnse
len, die echter, gelukkig elkander niet
zelden ontmoeten en aanvullen.
Het meer strijdvaardige, het scherp be-
lijnde, het zich-afzonderenda gij vindt
z© staatkundig sterker bij de antirevolutio
nairen en kerkelijk sterker bij de Gere
formeerde Kerken. Vandaar de s, y m p a-
t h i e (wij spatieeren) tusschen beiden,
al hebben zij officieel geen punten van
aanraking of gemeenschap.
Maar wat dit alles met dei Kerk fel
maken heeft ontgaat ons, ten ©enenmale.
Wjj zonden haast ier toe1 geneigd zijd
o|ml te vragen: is die schrijver van het
artikel wel met de. Kerkelijke toestanden
Op dei hoogte?
En zoo,, ja, weet hij da,n niet, dat ar
in dei Hervormd© Kerk, b.v. een groote
groep van Gereformeerden is, die er juist
eer© in stelt olm telgen het wegdoezelen!
van de beginselen op te, komen, een groep
die zeer strijdvajardig js en het op "hoogen
prijs stelt -om de zaken scherp beiijnld
voor tei stellen? Bij dezen bestaat de
gezindheid niet tot het samenbrengen van
hen die niet bij elkander behooren, of
ojml met die ethische elementen uit de
Ned. Herv. Kerk, die de schrijver klaar
blijkelijk' bij zijne beschouwing1 over de
Christelijk-Historischen op heit oo,g| heeft,
tei streven naar eenheid.
;E,n waarschijnlijk zal da,t gedeelte der
redacti© van het Christelijk-Historisch or
gaan „Dei Nederlander", da,t de Gerefor-
Weierde Kerk behoort, ma,a,r in politieken
zin deel uitmaakt van dei Christelijk-Hi
storisch© Unie, hét evenmin met den
schrijver eens zijn.
Neen, het verschil tusschen Antirevo
lutionairen ien Christelijk-Historischen ligt
njijet, 'gelijk Overijsselaar" het wil
dopn voorkomen, in de! meerdere of min
der© sympathi© voor eenige Kerk, maar
op geheel ander erf. De scheidingslijn,
mlojet gezocht worden op heit terrein der
beginselen. De Kerk staat er geheel buiten.
De, wensch van 'de „Waarheidsvriend"
is niet mleer dan billijk. Men mijdei elk'e
'.voorstelling, die met de juistheid in
strijd is.
Beknopt overzicht van den toestand.
Hoe fel van Al-Duitsche zijde tegen
von Kühlmann, den Duitschen staats
secretaris van. buitenlandsche zaken, den
man van annexionistische smetten vrij,
wordt geïntrigeerd, is dezer dag,en op
treffende wijze gebleken.
De Deutsche Zeitung had zich een straf
vervolging op den hals gehaald, omdat
het blad, steunend'e op de praatjes, die
er om liepen over de particuliere gedra
gingen van Kühlmann te Boekarest, on
der meer 'had gezegd, dat de afgevaardig
den van de partijen, die een rein open
baar leven als den grondslag van den
voorspoed des volks beschouwden, alle
reden hadden om de superieuren van
Kühlmann „in te lichten". Zooals uit het
instellen van de strafvervolging blijkt, is
de bom verkeerd gesprongen en zijn de
superieuren van den heer von Kühlmann
van meening, dat niet tegen hem moet
worden opgetreden, maar tegen een pers,
die praatjes wil gebruiken, om een staats
man ten val te brengen.
De „misdaad", die de Al-Duitschers mi
nister Kühlmann ten laste kunnen leggen,
bestaat, volgens het „Berliner Tageblatt"
hierin, dat Kühlmann en Czernin met hun
gevolg te Boekarest naar ©en operette
zijn geweest, en, na afloop van de voor
stelling, vriendelijke woorden hebben ge
sproken tot een zangeres, die door een
lied het-publiek er to-e had gebracht een
ovatie voor de diplomaten-loge te brengen.
Gelukkig hebben d-e Al-Duitschers ver
geefs gepoogd hieruit kwaden munt te
slaan.
Omtrent den strijd te velde, op 't wa
ter en in de lucht, valt weinig belangrijk
nieuws te melden.
Reuter komt nogmaals terug op den
aanval op Zeebrugge en Ostende, om te
verklaren, dat de blokkeeringsschepen bij
Ostende het gestelde doel niet bereikten,
ofschoon men toch verwachtingen koes
tert van him aanwezigheid in den kanaal
mond. Dan volgt een polemiek met d©
Duitsche lezing van het voorval. 'Het ka
naal van Zeebrugge is, zooals ook uit
officieele photo's blijkt, geheel geblok
keerd. Het zal w-eken duren alvorens het
kanaal weer vrij zal zijn. Alle bijzonder
heden zijn nog niet bekend, maar men
kan thans reeds verklar-en, dat de ver
liezen onder de aanvallers betrekkelijk
zeer gering waren.
Wolff vertelt allerlei heldendaden van
de .gepantserde Duitsche stormwagens.
Deze hebben groot aandeel gehad in het
nemen van Villers Br-etonneuxverover
den vele nesten met machinegeweren, enz.
De wagens bewegen zich snel en kennen
geen hindernis. Eén van die wagens nam
175 Engelscbe gevangenen en de wagens
drijven honderden gevangenen in de ar
men der infanterie. Pogingen van de En-
gelschen om ze kapot te schieten of te
bemachtigen, faalden alle.
Yperqn wordt steeds meer bedreigd door
de Duitschers.
De boog om .deze stad, als men de
overblijfselen dien naam nog mag geven,
wordt al nauwer.
Het Duitsche middagstafbericht, van Za
terdag meldde reeds, dat de Duitschers
ten N. van Wjtschaete tot aan den zui
delijken rand van Voormezeele zijn door
gedrongen. Zij staan hier dus 2 K.M. ten
Z. van Yperen. Het avondstafbericht nu
toont, dat de Duitsche legerleiding thans
een stoot ten O. en ten N.O. van Yperen!
heeft ondernomen, 's Avonds is Luden-
dorff altijd zeer kort van stof en deellj
dan ook slechts mede, dat de Duitschers
staan in de linie ten Z. van Langemar-ek
VerlorenhoelcHoogeZillebeeke. De bei
de laatstgenoemde plaatsen liggen respec
tievelijk 3 en 2 K.M. van Yperen.
De val van Yperen is dus vermoede
lijk wel zeer aanstaande.
Volgens de Reichspost bestaat er kans,
dat v. Kühlmann en Burian deze week
nog vrede met Roemenië sluiten. Het dy
nastieke vraagstuk zou men aan de Roe
menen zelf over willen laten, die dan
maar moeten uitmaken of ze hun koning
behouden willen of aan een anderen de
voorkeur geven. Oostenrijk, dat eerst
heette te staan op den troonsafstand van
Ferdinand, schijnt dus tot andere gedach
ten gekomen te zijn. Men zal zich her
inneren, hoe onlangs in een brief uit Boe
karest aan de Kölnische geschreven werd,
hoe een vrede met Roemenië onmogelijk
is-, zoolang Ferdinand op den troon zit.
Marghiloman schijnt echter den hand
schoen voor d-e kroon te hebben opge
nomen.
Bet Öebrainseha VcikslM.
In een Duitsch blad ko-mit d© tekst
vo-or va-n het Oekrainsch© volkslied, vol
gens de Duitsch© vertaling van prof. Kon
rad G uenthér.
IWiji laten dfeze hier in het Nederlandsch
omgezet volgen
Nog zijt gij niet gestorven, Oekraïne
Zie, uw roemi leeft veïder voort,
En de hemel, jong'© broeders.
Wordt voor ons weer heldelr.
Vlieden zullen onz© vijanden,
Als dauw voor zonnestralen.
Meelster z alien wij hier thuis zijn
Met de broeders allen.
Ziel en lijf wij geven ze blijde,
Mocht het onze vrijheid .gelden.
'Broeders1, weet toch, dat wijf,zijn
Kinderen van Kozakkenhelden.
Korte oorlogsberichten.
De Turken bezetten na succesvolle
gevechten de vesting van Kars, waar
zij 860 kanonnen buitmaakten.
Er verluidt, dat twee transportschepen
naar Wladiwostok zijn vertrokken met
C h i n e e s c h e troepen ,aan boord.
Het Weft en verordeningsblad voor
Vlaanderen van 20 April bevat twee ver
ordeningen van de Duitsche overheid in
België, houdende instelling van "Duit
sche rechtbanken, resp. voor burgerlijke
en strafzaken. De Duitsche taal is
de g erec h t staal.
Volgens bericht uit Genève is het
postverkeer tusschen Parijs en Duinker
ken, Calais en Boulogne, om militaire
i redenen gestaakt.
In" de zitting van 20 Maart heeft
de Raad van Vlaanderen besloten:
Ie. tot afschaffing van het nominee!
begrip België en uitsluitende aanvaarding
van den Staatsnaam Vlaanderen (met 44
stemmen tegen 24 en onthoudingen)
2e. dat Vlaanderen een eigen buitenland
sche vertegenwoordiging zal bezitten (met
52 stemmen tegen (12 ©n 10 onthoudingen).
Een groot contingent Portugeescho
troepen zal binnenkort naar Frankrijk ver
trekken, ten einde het leger te verster
ken, dat op het westelijke front strijdt.
Te Ahornberg in Beieren zijn, we
gens het veelvuldig voorkomen van dol
heid onder deze dieren, alle honden en
katten op bevel der overheid gedood.
De Ver. Staten verleenden aan België
een crediet van 3.250.000 dollars, waar
door het totaal der leeningen aan België
gestegen is tot meer dan 107 millioen
dollars en het totaal aan alle geallieer
den tot 5.283.850.000 dollars.
Te South Shields aldus do
Yorkshire Post" moest een werkman
voor het gerecht verschijnen, omdat hij
aan zijn kameraad gez-egd had: „De oor
log duurt nog twee jaren en dan zullen)
wij de Duitsche vlag in ons land zien!"
De verdediger voerde aan, dat zulke ge
sprekken gewoonlijk onder de arbeiders
worden gehouden. Toch werd beklaagde
tot een boete van 25 pond veroordeeld.
Volgens voorbeeld van Engelschen
„smaak" lezen wij in de „Globe", die on
der het opschrift" „Business as Usual"
schrijft, dat een, firma een soort sardines
in den handel heeft gebracht met het merk
.„Edith Cavell". Het blad meent, dat men
zulk een wansmaak nog zelfs niet van
een „Boche" had kunnen verwachten.
De waterkrachten van den Niagara
worden thans uitsluitend voor de munitie-
fabricage gebezigd.
In Duitschland zal een strafvervol
ging ingesteld worden tegen het lid van
het Boerenhuis, prins von Lichnowsky.
De Duitschers hebben aan de west
kust van Engeland weer 25000 ton
scheepsruimte vernietigd, o.a. een stoom
schip van 12000 ton.
Het wetsontwerp, dat door de En
gelscbe regeering uitgewerkt was om te
verhinderen dat menschen, die bang zijn
voor luchtbombardementen (bomb dod
gers) buiten huisjes koopen en de huur
ders er uit zetten, is bij het parlement
ingediend en zal zoo spoedig mogelijk
afgedaan worden.
De Associated Press verneemt, vol
gens Reuter, uit Montevideo, dat aldaar
geruchten loopen, dat Duitschland's ant
woord, op de vraag van Uruguay, of er
staat van oorlog mot Duitschland is, on
bevredigend luidt.
De Engelscbe scheepvaartcontroleur
Joseph Maclay heeft nu al een tweeden
zoon in den oorlog verloren
Vlucht v a, n Duitsche
ig! e n t e mee r d e n.
Men meldt uit Zwolle:
Een .gfoot aantal Duitsche geïnterneer
den, 'die in het kamp bij Wapienveld gjei-
interneerd zijn, hebben het kamp ver
laten, naar aanleiding! van geruchten, da,t
de toestand tusschen Duitschland en Ne
derland gespannen is- Maréchaussees zijn
er onmiddellijk op uitgegaan en er wer
den reeds een g|root aantal te Almelo,
Zwolle en, Njjverdal, aangehouden ©n naar
het kamp teruggebracht. Verscheiden© gen
interneerden hadden den overkant van
den IJssel reeds bereikt.
Stagnatie in het B'akkers-
l bedrijf?
Een Hbl. -medewerker uit vakkringen
schrijft
Terwijl de Minister van Landbouw je
gens het meerendeel der 15 vraagpun
ten een vrij welwillend gehoor hééft ver
leend, treft als een donderslag! bij' 'hel
deren hemel het dictatoriaal advies van
Mr. S.chim v. d. Loef: „geen olie
meer aan de bakkerij"'.
Dit advies door den Minister opgevolgd
zonider meer is- gegeven zonder de
bakkerij te hebben geboord, zonder zélfs
'den Directeur van het Centraal brood-
kantoor (C. B'. K.) te1 hebben gekend,
in dezen zoo hoogst belangrijken maafr
réglel.
Men laat hier den Minister een idaad
doen, die weer langs anderen w©g on
gedaan moet gemaakt worden, want
zonder olie jnaet de bakkerij
stilstaan.
Het brood van "de huidige constellatie
en1 vooral het zlg;.n. volksbrood, kan al
leen in vormen worden g;ebakken.
De nieuwiste moeilijkheid van het zeven-
daagsche rantsoen wordt hierdoor ver
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 nïaandto fr. p. post f 1.50
Losse nummers 0.05
Prijs der Advftrtentiën:
14 regels f0.80, iedere regel meer 20 et.
3-maal wordt 2-maai berekend.
Brj abonnement voordeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
groot en binnen enkele dagen zullen
weer onaangename uitingen aan het aldreiS
van den Minister van Landbouw1 worden
gpadresserd.
Het meest piquante van dezen draco-
nischen maatregiel is, dat 'de olievoor
raad in ons land dezie daad niet aanc-
tionneert.
Het Kabin'et.
Er loopen in Den Haagj geruchten over
een op handen zijnd aftreden van hteit
kabinet 'in verband met onze verhouding
tot Duitschland.
Geheel zonder gjrond zijn die geruchten
niet, maar veel actueel© heteekenis is. er
voorshands toch niet aan toe te- kennen'.
Reeds hij! het, tlistributie-debat en bij
de behandeling der interpellatie-San'neisi
is ig©b'leken, dat een aantal leden der
Tweede Kamer Vond, dat het kabinet „zicti
had overleefd", terwijl de Mi uister-Pre
sident zielf eenige malen te kennen heeft
igpgeven, dat de regeering gaarne zou pf-
treden indien de omstandigheden hjaar
daarvan niet weerhielden.
De moeilijkheden rnet Dtoitsbhland en
de meening van sommige leden, dat Mi
nister Loudon in deze, aangelegenheden
niet steeds den besten weg heeft gevolgd,
hebben 'het gpvoel van mindere behage
lijkheid ten aanzien van de regeering ver
sterkt. Bovendien zijn er leden, die vin
den, dat een ander dan minister Lou
don, die in de zand- en gpmtkwestie niet
door vroegere verklaringen gebonden zloiq
zijih, deze zaak vrijer z'ou kunnen behan
delen. Men vergiet© hierbij niet dat, z'oo-
als. wij reeds te kennen g|aven, sommige
Kamerleden in de laatste daglen van Duit
sche 'zijde zijn bewerkt en verontrust. Dit
alles maakt, dat een zéker aantal leden
(beboerend tot verschillende fracties) het
optreden van een „nationaal1 kabinet", hei-
staande uit de Léste mannen van ver
schillende partijten, wenschelijk achten.
Een georganiseerde beweging tegen d©
regéering vormen deze leden echter niet.
Veel minder nog een meerderheid in do
Kamer.
Men zal 'zich, nog wel tweemaal beden
ken voor men, juist in dei tegenwoordige
omstandigheden, een kabinetswisseling te
weeg brengt, welke thans' door dei En-
tente-mogendheden als een triomf van
Duitschland zou wiorden uitgelegd.
Alles bijeen genomen, lijkt ons een aan
staand aftreden van het kabinet voors
hands niet waarschijnlijk. (Hbl.)
'Oranjeboek.
Verschenen is een Oranjeboek bevat
tende mededeelingpn van minister Lou
don aan ide Sta ten-Generaal, loopende,
van Dec. 1916 tot April 1918.
Graan uit Amerik a.
Naar verluidt z'ijin stapplen gjedaan, om
de ladingen graan aan te koopen voor
de Nederlandsichio schepen Hollandia, Ja
va en Stella, die, bestemd zlijh om| reisp.
nit Argentinië en uit de: Vereenigd© Sta
ten van Noord-Amerika broodgraan eii (of)
meel naar Nederland te hrengien, waaruit
kan „worden afgleleid, dat deze' schepen
weldra zullen vertrekken en 3 gelijkwaar
dige schepen uit Nederland zullen wor
den uitg'ez,'ouden om verder gra,an in te
nemen.
Di e uitvoer van Indische arti
kelen naar Amerika s t o p gi e 'z! e It.
Renter meldt -uit Washington:
De „'Associated Press" verneemt, dat
de Neid.-Indische reg'eering den uitvoer
heeft verboden van tin, tjnerts, thee, ki
nabast, kibineziouten en kapok', van wélke
producten 'de Vereenig|de Staten groote
hoeveelheden voor OiOirlog^doieleindén noo
dig heeft, zulks me,t ingang Van 22 April.
De befcenidmakingpvan 'dit besluit ver
wekte heel wat ontsteltenis in officieel©
kringen. Vooral voor tin en tinertsi levert
het g'roote bezwaren op.
De Vereenig[de Staten kochten hét vo
rig jaar ongeveer 16.000 ton tin in Ne
derlandsch 'Oos-t-Indië. Deze, voorraden wa
ren .noodig' voor de munitiefabricage en
de voedsielbewaring. De Amerikaanscbje
improductie bedraagt slechts 90 ton.
Waarschijblijk' zal men in Bolivia voor
raden 'zien te Verkrijig©n.
Engels,ch convooi.
Zaterdagochtend is uit den Nieuwen
Waterweg; een Engelsch. convooi va,n 14
schepen vertrokken.
'Smeerolie.
Zaterdag ziij'n hier 'te lande 18 wagons
Oostenrijkse!)© smeerolie aangekomen. De
olie zal door het Rijksbureau worden ge
distribueerd.
Een vliegjmachïne.
Zaterdag vloog onder Oostburg een ver
moedelijk Duitsche vliegfna,chine, zóó
laag-, dat men een landing verw.achtte.
