32e Jaargang
De Groote Oorlog.
Buiisrïianti.
cxxxv.
VERSCHIJNT ELKE» WERKDAG.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
AbennTnmntsprjgsi
Per 8 maanden £r. p. post f L50
Losse nummers 0.06
Prijs der Ad virtentiëns
1—4 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct.
8-maal wordt 2-maal berekend.
Bjj abonnement voordeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
Brood zonder graan.
Men toonde ons gisteren een stuk brood,
dat vervaardigd was zonder gebruik van
eenig graan of peulvruchten. Het
onderscheidde zich uiterlijk slechts in
weinige opzichten van ons graan-
brood de kleur was ietwat geler
en wijl konden ons er ook zeiven
van overtuigen, dat de smaak goed was
èn dien van het gewone brood nabijkwam.
Men vertelde ons, dat het een veel*
belovende uitvinding betreft van een
IjrooMndustriëel in „Holland", die met
de regeering onderhandelt over de ver
vaardiging en het verstrekken van het
nieuwe brood. Aan dezen voorbereidenden
arbeid wordt ook deelgenomen door t,wee
Goesche heeren, die met groote belang*
stelling van de uitvinding van bedoelden
groot-industrieel hebben kennis genomen
en die er groote verwachtingen van koes
teren voor de volksvoeding. Zooals gezegd,
is geen korrel graan noodig voor de be
reiding van het nieuwe brood. En wat
van het grootste belang is, de grond*
stoffen zijn in voldoende hoeveelheid in
ons land aanwezig. Wijl ze echter niet
alle in den vrijen handel zijn wat
valt er tegenwoordig nog buiten de
distributie! is de medewerking der
regeering vereischt.
De inspectie van de Volksgezondheid
moet reads gunstig gerapporteerd hebben
over de samenstelling van het graanlooze
brood. De voedingswaarde zou niet ge
ringer zijn dan die van het tegenwoor
dige regeeringsbrood.
Moge spoedig blijken, da,t wij hier inder
daad te 'doen hebben met een goede vin*
ding, die in de practijfe niet op te groote
bezwaren stuit en het uiterst moeilijkie
probleem der levensmiddelenvoorziening
de beste oplossing nabij: brengt.
Indien de grondstoffen inderdaad in
voldoende mate te verkrijgen zijn en bet
brood inderdaad "die eigenschappen blijkt
te bezitten, welke beantwoorden aan den
smaak van ons broodetende publiek en
den eisch der magen, zal zooal niet
de broodkaart verdwijnen zeker bet
broodrantsoen verhoogd kunnen worden.
Met de grootste belangstelling zien wij
derhalve de nadere mededpelingein tege*
moet.
Zeeuwsche Stemmen.
'k Heb op 't punt gestaan de redactie
te verzoeken ditmaal m'n gedachten in
een anderen vorm te mogen weergeven dan
in den briefvorm, waartoe ik reeds 134
keer m'n toevlucht genomen heb. Er is
wel eenige reden, om den kern van m'n
betoog in een taai opstel uittewerken, om
er een economische verhandeling van te
maken. Dit is echter allerminst m'n „fort"
en daarom schrijf ik op m ij n wijze, wat
me op 't hart ligt.
Ik wou 't hebben over den goudhandel,
die tot in alle hoeken des vaderlands
met succes gedreven wordt of werd, want
de room schijnt er al af te zijn!, sind's
de regeering haar maatregelen nam en
de kommiezen aan de grenzen ook voor
iets anders oog kregen dan voor sajet in
fietsbanden, peper in holle wandelstokken
en,en kwatta onder hooge hoeden.
j „tZ°ó sterk, dat een sneldichter
van de Weekbladpers de nieuwe uitin
gen van auri sacra fames, oftewel ver
vloekten goudhonger op rijm aldus be
schreef
Werd het smokkelvak tot heden
Als iets lichtschuws steeds beschouwd,
tls in hooger sfeer gekomen,
Want men smokkelt thans in goud.
Daarvoor neemt een geldkantoor men
Dot compere en rechterhand,
Die de smokkelwaar te koop vraagt,
Zoo, brutaalweg in de krant.
Gouden vijfjes, gouden tientjes
btroomen overal vandaan,
Up den prijs wordt niet gekeken
t Komt er blijkbaar niet op aan!
,v, J1a'.zelfs kwamen gezanten van de goud-
om e wrn w,ar £nze i)1Wim'ie afgezakt,
het !Ónd 611 krasten van
het goud te ontlasten, tegen prijzen, die
lang met flauw waren en zelfs tot f 14
voor een gouden tientje ophopen. Er moe
lner flinke zaken gedaan zijn, waar
over zoowel koopers als verkoopérs ver-
heugd waren, en er was zeker dubbel
zooveel van het edele metaal geëxporteerd
geworden ware „iet, dat 't giucht ging,
dat de tientjes straks achttien gulden zou-
den doen.
Doch zóóver is 't tot dusver niet ge-
komen.
Als ik de advertenties lees, zie ik, dat
de markt weer heel wat lager is geworden.
Maar hoe kwam men nu tot dien goud
handel? b
De rubriek „smokkelberichten" gaf aan
stonds al het vermoeden, dat het goud in
naburige landen zoodanig in waarde ge
stegen is, dat men een belangrijk agio
kan bieden, d. i. opgeld boven den pari-
koers. Dit vermoeden bleek niet onjuist.
De zaak zit zóó: Het grootste deel van
het goud is uit den omloop naar de circu
latiebanken gevloeid, bij de oorlogvoeren
den zoo beweert men, meestal onder
zware pressie. Waar ntti het goud niet
enkel betaalmiddel is, maar ook voor in-
dustriëele doeleinden gebezigd wordt,
wordt nog een levendige markt onderhou
den. De. Oosteniijksch-Hongaarsche Bank
geeft heelemaal geen goud meer af voor
de industrie, de Deutsche Reichsbank 'n
schijntje, de Nederlandsche Bank welis
waar naar behoefte, maar onder bezwa
rende formaliteiten. Als ik u zeg, dat tot
de ,„industriëelen" ook de tandartsen ge
rekend worden, die dagelijks een massa
goud pasklaar maken tot restauratie van
bouwvallige gebitten, dan kunt u u voor
stellen, dat de Nederlandsche industrie
lieel wat verwerkt van dat edele goedje-
Daar nu do industriëelen de verhooging
van den prijs van hun grondstoffen ge
makkelijk door de koopers kunnen laten
dragen, bieden zij gaarne hoogeren koers
dan door de circulatiebank van het land
zelve wordt besteed.
In Oostenrijk zijn koersen voorgekomen
van Kr. 10000 per kilo en hooger. Dat
komt neer op f 2700 en meer per kilo,
terwijl de Ned. Bank het goud betaalde
mot f 1G48 per kilo.
Voor den arbitrageant zou dus uitvoer
naar Oostenrijk niet weinig loonend zijn,
had niet de Ned. regeering den goud-uit
voer verboden bij Kon. besluit van 31'
Juli 1914. Vandaar dat de goudhandel
deels ontaardde in een smokkelhandel.
Maar meen niet, dat alleen door de
hoogere prijzen buiten Nederland zoo'n
belangrijk goud-agio ontstond. Doordat
toch geen goud vrij kon worden inge,-
voerd en doordat de industrie slechts bij
de Ned. Bank kon koopen onder bezwa
rende voorwaarden (bankgarantie en pro-
visiën) moest wel het bank-vrije of ga
rantie-vrije goud in prijs stijgen boveijl
het garantie-plichtige goud. Vandaar dat
menige kleine goudsmid of tandarts liever
het gouden tientje boven de f 10 koopt,
dan de bemiddeling van een bankier in
roept.
Deze goudhandel is volstrekt niet on
geoorloofd, al is ze abnormaal, doch wat
is er in deze tijden, nog normaal
In strijd met het economisch of po
litiek belang van Nederland is het niet,
als de O.-W.'er zijn dorst naar sieraden
wat duurder Iescht dan voorheen.
Als men u, goud-bezittende lezers, dus
twaalf, dertien, veertien gulden voor een
gouden tientje biedt, dan behoeft u niet
om redenen van landsbelang 'de hand op
de beurs te houden. Gaat u op de ver
lokkelijke aanbiedingen in, dan bevordert
ge 'in het ergste geval slechts, dat uw
naaste zijn gouden horloge, uw zoon den
verlovingsring en uw vrouw haar nieuwe
gebit wat duur moet betalen.
Op de overheid ruist de plicht te zor
gen, dat de edele stof binnen het land
blijft. Hoe zij zich van die taak kwijt
heeft men kunnen ervaren uit de £mok-
kelrubriek. Menigeen beklaagt al z'n smok-
kelreisje en treurt om het verlies van
z'n gulden smokkelwaar.
Onze regeering deed nóg meer.
Met het oogmerk om misbruik tegen
te gaan heeft de Nederlandsche bank
besloten, den prijs van het. goud, het
welk door haar aan bankiers, commission
„airs in effecten en raffineurs ten be
hoeve van de binnenlands,cbe industrie
wordt algegeven te verhoogen tot 1800.
per kilogram fijn en dat goud uitsluitend
in yersmolten vorm te vérkoopen.
Het 'bestaande verkoop-contract zal in
verband hiermede vervallen en de fabrikan
ten zullen alleen 'n verklaring! behoeven
af te geven, dat het door hen van de
Nederlandsche Bank gekochte goud in
eigen bedrijf zal worden verwerkt. Voor
firma's, welke door bescheiden aantoo-
nen, dat zij bij de afsluiting; Van nog loo-
pende contracten met een Iagteren prijs
van het goud rekening hebben gehou
den, Zal echter het goud voor de nog
te doene leveringen voor zooverre die
niet uit de nogi aanwezige voorraden te
vervaardigen zijn, tegen een prijs, welke
nog een redelijke winstmarge laat, wor
den afgegeven.
Hieruit blijkt dat id:e Nederlandsche
Bank zelve een verkoop van goud bijna
9 pet. boven haren prijs van aankoop
niet ongeoorloofd acht. Wel is de ver
plichting eener bankgarantie vervallen,
echter is gebleven de verklaring, dat het
gekochte goud in eigen bedrijf zal wor
den verwerkt.
De industriëelen, die allen deze ver
klaring wel kunnen afleggen, zullen nu
liever bij de Nederlandsche Bank koo
pen dan in de open markt, waar het
gouden tientje circa 30 pet. agio doet.
In ieder geval echter veroorzaakt deze
maatregel, dat het gouden tientje niet
licht, onder f 10.85 zal dalen.
Een mooie verhandeling voor de geld
mannen, hoor ik mopperen, doch wat heb
ben wij; arme drommels, die onze dub
beltjes een paar maal omkceren alvo
rens ze uit te .geven en voor geen twin
tig gulden .goud ooit bij elkander zagen,
met dat alles te maken!
Ik ben ervan overtuigd, dat ik op meer
belangstelling had kunnen rekenen, als
ik geschreven had over kaas-, visc'h- en
bruine boonen-prij'zen, doch als ik ook
maar enkeion antwoord heb mogen geven
op gerezen vragen met betrekking tot
den goudjacht, ben ik voldaan.
KEES VAN DER MEER.
Beknopt overzicht van den toesiand.
Op liet Westerfro.nt nog steeds ver
woede aanvallen van plaatselijk karakter,
zonder dat de feitelijke toestand eenige
verandering ondergaat.
Parijs meldt coups de main ten O.
van de Avre in de streek van Trennes en
ten O. van wat eens de stad Reims was-
Berlijn zegt kortweg: „Geen nieuws"
en Londen gewaagt van vijandelijke aan-
valspogingen ten Z. van de Somme, in
de buurt van Hamel en ten Z. van hel'
La- Basséekanaal tegenover Cambrin.
Ten N. W. van Feslubert veroverden
de Duitschers een vooruitgeschoven post,
bij Robecq brachten de Engejschen hun
linies ietwat vooruit.
Reuter's correspondent bij liet Engel-
sche Jeger meldt: De Duitschers zetten,
hun pogingen voort om over de modder
poelen ten Z. en W. van Passchendaele
vooruit te komen, maar ons artillerie- en
machinegeweervuur dwong hen telkens tot
terugtrekken. Amicns werd hevig gebom
bardeerd. Qp de kathedraal zijn vier pro
jectielen gevallen.
Tot zoover het voornaamste nieuws.
'tls de oude positie-oorlog weer.
Voorloopig tenminste
Om op het debat Czernin-Clemenceau
terug te komen, de vraag, waar de brief-
vervalsching gebeurd was, bleef nog on
opgelost.
Wanneer de keizer hot eene had
geschreven, Clemeneeau en zijn voor
ganger het andere hadden gelezen, dan
moest er tusschen de afzending en de
ontvangst van den brief iets gebeurd zijn,
waardoor de zin van hetgeen de keizer
schreef volkomen veranderd was.
Nu komt uit Boedapest een verklaring,
die een zonderlingen kijk geeft op het
hofleven in Weenen.
Het Hongaarsche blad Az Est verhaalt,
dat de keizer zijn brief in het Duitschj
in concept, schreef, en omdat hij zijn
kennis van de Fransche te.al niet ver
trouwde, dien aan den Franschen biecht
vader van de keizerin ter vertaling gaf.
En nu zou deze zeereerwaarde heer, een
fanatiek Franschman, de woorden van den
keizer
„ijk zal Frankrijk's aanspraken nopens
Elzas-Lotharingen aan mijn bondgenooten
voorleggen en mij alle moeite geven daar
voor op te komen",
hebben aangevuld door er op eigen
houtje „gerechtvaardigde aanspraken" van
te maken.
Een officieele verklaring van den nieu
wen minister van buitenlandsche zaken,
nopens dit geval, is te meer noodig ge
worden, nu uit de monarchie zelf een,
dergelijke flagrante tegenspraak van de
communiqués „van hooger hand" in de
wereld wordt gezonden.
Boven Ierland pakken zich donkere wol
ken tezamen.
De Ieren zullen zich met alle kracht
verzetten tegen den maatregel, die met
de invoering van Home rule gepaard moet
gaan, of liever, tot de aanvaarding waar
van het Home rule-voorstel vooral werd
ingediend: de toepassing' van den dienst
plicht op Ierland.
Naar de telegrammen melden, hebben
de Ierscbe afgevaardigden eergisteren be
sloten om niet naar Londen terug te kee-
ren en dus ook niet deel te nemen aan
do besprekingen over het toegezegde
Home-rule-onlwerp, maar in Ierland te
blijven en daar den tegenstand tegen de
uitvoering van het ontwerp te organisee-
ren.
De Katholieke geestelijkheid is, moge
lijk op aanwijzing van hoogerhand, in de
predikaties gemeenschappelijk opgekomen
tegen den dienstplicht en in verschillende
plaatsen hebben de geestelijken de menigte
een gelofte doen afleggen, dat zij zich
tegen, de uitvoering der wet zou verzetten.
De leider van de onafhankelijke nationa
listen, Devlin, heeft in een rede te Belfast
gehouden, de Ieren aangespoord om op
alle mogelijke wijze te weigeren de wet
te erkennen. Door zulk een houding, ver
klaarde hij o. m., zouden de Ieren slechts
het voorbeeld volgen, door de Ulstermen
gegeven.
Dat alles zijn genoegzame aanwijzingen,
dat Ierland .ondanks al het verguldsel
de bittere pil van den dienstplicht niet
wil slikken, dat het den dag van zijn
bevrijding niet koopen wil met den dwang
tot het brengen van onoverzienbare bloed
offers, dat Tiet dien morgen van zijn/
zelfstandigheid niet gekleurd wil zien door
het bloed van zijn jongelingschap.
De Engelsche regeering schijnt met het
nemen van de noodige voorzorgsmaatrege
len reeds een begin te maken. De politie
heeft Zaterdag over geheel Ierland alle
wapens en munitie uit de winkels van
de wapenhandelaren laten verwijderen en
in beslag nemen. En volgens den cor
respondent van de „Daily Chronicle" zou
den de militaire autoriteiten de voornaam
ste Iersche spoorwegen, post- en telegraaf
kantoren en beurzen hebben overgenomen.
Wanneer echter de toepassing van den
dienstplicht in Ierland gewapenderhand en
met dwang geschieden moet, dan heeft
Engeland daartoe mogelijk meer krachten
in het werk te stellen en grooter inspan
ning zich te getroosten dan de uitvoering
van de wet het misschien aan „krachten"
opbrengt.
Arme Lloyd George
Je bent er nog niet!
Von Richthofen f.
Reuter's correspondent bij het Engel
sche leger seinde op 22 dezer: Gisteren
in den loop van den dag is de beroemde
Duitsche vlieger Frhr. von Richthofen in
de Somme-vallei neergeschoten. Zijn li
chaam is gevonden en zal vandaag met
militaire eer begraven worden.
Men verwacht dat de plechtigheid zeer
indrukwekkend zal zijn en waardig aan
het record van den gevallen vlieger.
Korte oorlogsberichten.
Volgens Poolsche bladen zal de
Poolsche minister van landbouw in een
der eerste vergaderingen van den Raad
v. State een wetsontwerp indienen, waar
in den joden liet recht van grondbezit
wordt toegekend.
Orlando heeft bij de Italiaansche Ka
mer een wetsontwerp ingediend tot ver
lenging van het parlementaire tijdvak met
een jaar en 'een ander tot verleening van
het kiesrecht aan alle burgers die dienst
te velde hebben gedaan, ook als zij nog
geen 21 jaar oud zijn.
In 1904 had de Duitsche Keizer
aan de Vereenigde Staten een standbeeld
cadeau gedaan van Frederik den Groote-
Het was opgesteld voor de Amerikaansche
militaire academie, doch thans is het van
daar verwijderd en in een kelder geborgen.
Dit, tenminste, wordt door den Parij-
schen Matin gemeld.
Het congjres van boeren uit de pro
vincie Kazan heeft die provincie tot een
onafhankelijke republiek verklaard en
daarvan de Russische regeering te Mos
kou kennis gjegeven.
Uit Amerika zijn in den laatste»
tijd groote beziendingen spek, schouder
ham en achterham te Liverpool aange
komen. De spekslagers hebben dus hoe
veelheden kunnen krijgen op den grond
slag van het volle verbruik van 1916,
dat veel meer bedroeg 'dan de tegenwoor
dige rantsoenen.
Staatssecretaris Von Kühlmann,
wiens gezondheidstoestand wederom be
ter Is, is voornemens, einde dezer week
naar Boekarest to vertrekken, om de
vredesonderhandelingen, nu tusschen
Duitschland en Roemenië alle moeilijk
heden zijn opgelost, te beëindigen.
Ook de nieuwe Oostenrijk-Hongaarsche
minister van buitenlandsche zaken is
voornemens teg,en dien tijd naar Boeka
rest te vertrekken, zoodat zijn bezoek aan
Berlijn tot later wordt uitgesteld.
Naar de Duitsche bladen melden,
is de Esthlandsche en Lijfiands.che depu
tatie den 21sten in het groot-hoofdkwar
tier door den rijkskanselier ontvangen.
Graaf Hert.ling dankte de deputatie voor
het in biet besluit van den landsraad uit
gesproken vertrouwen in den .keizer en
verklaarde, dat deze bereidwiliigj de door
den 'landsraad vertegenwoordigde, landen
onder de militaire bescherming van bet
rijk 'zou nemen en hun verzoek, om van
Rusland gescheiden te worden, steunen.
Ten slotte verklaarde zich de rijkskan
selier, namens den keizer, bereid de van
Rusland geschelde gebieden als zelf
standigen staat te erkennen. De;
wensch van den landsraad naar een mo-
narchistischen consütutioneelen staat in
persoonlijke unie met de kro,en van Prui
sen zou door den keizer welwillend over
wogen worden en de beslissing zou z;oo
spoedig mogelijk aan den landsraad wor
den meegedeeld.
Onder de politici bestaat de mee
ning, dat een troonswisseling van Roe
menië niet meer kan vermeden worden.
Oök koning: Ferdinand zelf schijnt hier
van overtuigd te zijn, volgens, een bericht
uit 'Weenen.
Het Amerikaansche s. s. Lakemoor
is den llden dezer getorpedeerd-en ge
zonken. Van de 62 opvarenden zijn er,
17 gered en in Engeland geland.
De rijkskanselier ontving in het
groothoofdkwartier von Falkenhausen,
gouverneur-generaal van België.
Ziehier de nieuwe samenstelling van
den intergeallieerden oorlogsraad van Ver
sailles: Gen. Belin, president (Frankrijk),
gen. Sackville West (-Engeland), gen. Di
Robilan (Italië) en gen. Bliss (Ver. Sta
ten).
In Duitschland wordt officiëel tot
de jeugd een verzoek gericht naar ver
mogen mëe te werken om kousen en
schoenen te sparen, door gedurende het
warme jaargetijde blootsvoets te loopen.
Het met bloete voeten op school komen
mag niet alleen voor den minister van
onderwijs, maar het wordt zelfs dringend
aanbevolen. Den kinderen uit den gegoe
den stand vooral wordt aanbevolen, hier
in het voorbeeld te geven.
Het Armeensche informatiebureau
deelt mede, dat Wan door de Armeniërs
is lieniomen.
Het Amerikaansche s. s. Florence II
is 17 dezer in een Fransche haven ge
zonken als gevolg van een ontploffing
aan boord. Van de 75 opvarendenzijn
er 35 gered. Een Amerikaansche torpedo
jager verleende bij het reddingswerk bij
zondere hulp.
De „Nouvelliste de Lyon" meldt
uil Havre ,dat de magazijnen voor de
artillerie en genietroepen van het Belgi
sche leger, die groote voorraden mate
riaal bevatten, in den nacht van 12 op|
13 April zijn verbrand.
De- veldtocht tegen den vrede in
Italië blijft met onverminderde heftigheid
voortduren. Volgens een bericht uit Basel
aan de „K. V." is de pastoor Burattini'
van Gignano na een langdurig proces we
gens actie tegen den oorlog tot 7 maan
den tuchthuisstraf en 1100 lire boete ver
oordeeld. J
Gua,tamala, dat een .jaar gele
den .de betrekkingen meL Dui.scinand ver
brak, verklaart dezelfde houding1 In te
nemen als de V. S.. ten opzichte van de
Europeesehe oorlogvoerenden. Dit wordt,
beschouwd als gelijk te staan met een.
oorlogsverklaring aan de centrale».
Daens. Omtrent het te Aalst, 76
jaar oud, overleden en begraven Chr.-
democratiSióh Kamerlid in België, Pietei',
Daens meldt Het Handelsblad:
Hiji was een brave man, zeer begaan
om .den stand van cuitureele en econo
mische minderwaardigjheid, waarin de
Vlaamsche arbeider verkeert, die zich met
woord en pen heeft afgesloofd, om zon
der aanzien des persoons voor dezenj
misdeelde en verwaarloosde recht te
eischen. In de Belgische Kamer was hij
en liet hij zich terdege gelden
als een eeuwige aanklacht tegen de mis
standen in Vlaanderen, maar was in de
politieke strategie zoo weinig bedreven,
dat hij eigenlijk nooit eenigen invloed
in en buiten bet parlement heeft kunneftt
oefenen. Maar hij' was. een levend sym
bool van het lijdend verzet van den on
derdrukten, armen Vlaamischen arbeider
teg'en de behoudsgezinde macht der reeds
geld- en invloedbezittende vei'franschte
kleinsteedsche bourgeoisie welke macht,
stut en steun der Katholieke regerings
partij, er in feite op' uit was om de
arbeiders,klasse, niet om haar of om 's
lands wille te helpen uit haren nood,
doch om haar des te zekerder aan haar
eigen zaak dienstbaar te kunnen maken.
Van deze behoudsgezinde, verfranschtei
bourgeoisie lis graaf Woeste, die even
als hij' 't arrondissement Aalst in de Ka
mer vertegenwoordigt, de sterke, politiek-
geslepen woordvoerder. Tegen Woeste's
gezag beukte Pieter Daens met nooit-ver-
slappenden ijver. Op 't harde metaal, waar-
uit 's graven intellect en hart schijnen
gemaakt, had liet slaan en beuken van
den Christen democraat niet den minsten
invloed. Ongedeerd bleef Woeste. Maar du
sympathie der massa ging naar Daens,
den nederigen doch dapperen strijder voor
een goede zaak.
Hertog Frederik II van An-
halt, aldus wordt uit Dessau gemeld,
