;\o 155
Donderdag 4 April 11*18
iron,
■m
J
%c% 1
ii'UJaargang
;en jaar
ARBEID EN ARBEIDER.
ar, Abtskerk
foot J H. A
^er in pact,1
JEPUNDEI
met prij
ten kantor-
!|B vóór 17
t
»rri©
msjgoo,
Ien SfiTJoo.
lenoet"
A L, Meli -
s© Penny,
tuig en- ksr.
IHeerenlioe
:hapen,
3-Heer Hen-
schaap mei
[MEERMAN,
ludekerke.
rader, Krui-
Vlas,,
sidehooi en
Kfaver.
fapelle (ZJ
saasrd, keur
iar oud, en
saoht benoo-
ipan en een
inbak, lang
BIERENS,
leg C" 169.
laantje*
i! Haantje,
De bevragen
Mad te Goes.
ÉS®
yiecht
llJSMAN te
is met paar-
CEVAAL, r
hB
lei ...r
>ken en zelf-
loon.
li,. Nooidstr.
mrstad
"l Mei, of
Itmmsje.
>stbodOi
p, Kortgene.
v/aagd^.
G M> a.s.,
rmA
®eme-
A
tter
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbereau te Goes!
LANGE V 0 R ST ST RA AT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L.-BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
De wacht'bij 't beginsel.
Vanuit.een der Znid-Ilollandsche eilan
den wordt al sedert maanden de landbou
wende stand bewerkt om bij de politieke
actie van Juni a. s.zich af te scheiden
van hunne partijen en te stemmen op
landbouwers voor de Tweede Kamer.
Onze antirevolutionaire Zeeuwsche boe
ren zijn beginselvast genoeg om de desbe
treffende circulaires eenvoudig ter teijde
te leggen; en zich te houden aan de orga
nisatie.
Zij gevoelen zeer goed, dat, wanneer
zij straks in dat garen zich lieten vangéni,
zij hand- en spandiensten zouden ver
richten voor de - liberalen*
Mocht 't ook al zijn dat de plattelands-
bond zich houdt bij de leus: neutraal;
straks, wanneer in de Tweede Kamer de
staatkundige vraagstukken aan de orde
komen zouden de bedrogenen ei" spoedig,
achter zijn wat dat „neutraal" in de prae-
tijk beteekent.
Niemand is neutraal. Vooral niet in de
Tweede Kamer, waar 't op kleurbeken-
'nen aankomt.
Bij de stembus zijn tot nog toe onze
antirevolutionaire landbouwers trouw aan
't vaandel gebleken. Bij hen ging 't in de
eerste plaats onn de eere Gods en om
de geestelijke belangen der natie; en in
de Tweede plaats om de stoffelijke en
zakelijke belangen, de behartiging waar
van zij veilig toevertrouwd achtten aan
hunne politieke vertegenwoordigers.
Zoo hopen wij dat 't zal blijven.
De eere Gods het hoogste. Eerst het
'Koninkrijk Gods. Het Onze 'Vader, de
eerste beden 0111 den Naam, den Wil en
het Rijk Gods, en eerst daarna het dage-
lijksch Brood.
Wie nu alleen ter wille van zijn stoffe
lijk belang zou ovprloopen tot de ';,neu-.
tralen" van den Plattelandshond, zóu de
orde omkeeren, zijn geloof verzaken, en
zijn heilig eerstgeboorterecht verkoopen
voor een handvol linzen.
Natuurlijk moeten ook de landbouwbe
langen, gelijk tot nu toe steeds geschied
is, in het Program van Actie en in de
Besprekingen der Kamer, in de Wetgeving
en in de Regecringszorg de plaats in
nemen die hun toekomt.
Straks op de candidatenlijst zal ook al
licht de naam Colijn voorkomen, een land
bouwer, die voor de landbouwbelangen
gelijk tot nu toe ook verder in de bres)
hoopt te staan.
Er is derhalve geen aanleiding ge
steld zelfs, dat het ooit kon worden^öed
gepraat onr' in dezen zijn beginsel te
verloochenen.
li.
Vervolgens vestigde prof. Diepenhorst
de aandacht op hel derde element, het
meer en meer zelfstandig worden van
den arbeid. De arbeider en de arbeid
scheiden zich meer en meer af van an
deren arbeid.
Vroeger kende men opklimming bij' tien
arbeid, terwijl men nu vaak eens en al
tijd arbeider is!.
Alleen op het platteland is nog een
geleidelijke standverschuiving! mogelijk'.
Overigens is het vertrouwelijke, hét con-
fidentiëele ,karakter meer en meer aan
het .verdwijnen. Dikwijls kennen de werk
lieden hun patroons niet eens.
De vroegére patriarchale toestanden
hadden ook gevaarlijke elementen, doch
zooals de arbeid zich thans ontwikkelt,
komt men meer en meer tegenover elkan
der te staan.
Het gemoedelijke, het ethische elenumt
verdwijnt langzamerhand en men behoudt
slechte pen nauwkeurige juridische af
bakening van de rechten en plichten van
werkgevers en arbeiders.
Een belangrijk element uit de arbeids-
ontwikkehng onzer dagen is ook het meer
eiT meer op den achtergrond dringen van
den inchvidueelen arbeider door de collec
tiviteit De vakvereenigjing, de organisa-
ling beslag op de arberdsrege-
Elk pleidooi ten gunste van een recht
geaarde vakvereniging, Wlke onder eigen
hamer werkt om den arbeidersstand naar
het Christelijk' beginsel te verheffen, moet
toegejuicht.
Talma heef! indertijd op velerlei gron
den het recht van de vakorganisatie be
pleit.
Doch laten wij anderzijds niet blind
zijn voor de gevaren, die de uitbreiden
de organisatie meebrengt.
De er. moet alles voor den enkelen
persoon doen. Niet individueele contrac
ten maar collectieve contracten worden
tegenwoordig gesloten. Hierdoor nu wordt
de persoonlijke verantwoordelijkheid zoo
gemakkelijk ondermijnd. Men beroept zich
altijd maar op de organisatie. De collec
tieve verantwoordelijkheid moge gelden
tegenover de menschen, tegenover de we
reld, maar op den dag der .Vergelding wordt
aan ieder hoofd voor hoofd afgevraagd,
hoe hij zich in zijn arbeidersleven heeft
aangesteld, en naar dien maatstaf wordt
vergolden.
Op versterking va,n dat zedelijk besef
dient de nadruk te worden gjelegd'.'
De Duitsche schrijver Adolf Levenstein
geèft de resultaten van een enquête, waar
bij den arbeiders de vraag gesteld werd',
of zij met opgewektheid hun werk ver
richten. Tientallen bij' tientallen verklaar
den, dat zij hun Werk morrend aanvan
gen, en dat zij den arbeid vloeken.
Gelooft gij nog. aan den levenden God?
werd verder gevraagd. De meeaten ble
ken echter het geloof aan God en eeuwig
leven prijsgegeven te hebben.
Het gemis aan arbeidsvreugde staat in
nauw verband met het verzaken van h!et
g'eloof.
Hooger dan de wet, hooger dan den
invloed der Yereen'iging stellen wij de
versterking van het zedelijk besef, van
die gemoedsgesteldheid, welke jn onzen
Catechismus zoo schoon wordt uitgedrukt:
„Dat wij in allen tegenspoed geduldig,
in voorspoed dankbaar zijn mogen, en
in alles, wat ons nog toekomen kan,
een goed toevoorzigt hebben op -onzen
getrouwen God en Vader, dat ons geen
schepsel van zijne .liefde scheiden zal,
aangezien aJle schepselen alzoo in zijne
hand zijn, dat zij, tegen zijnen wil, zich
noch roeren,, noch bewegen kunnen,"
Zij', die de leer van den klassestrijld
aanhangen en ersocialistische 'theorieën
op nahouden, leeraren "telkens weer, dat
alle maatregelen inzake 'den arbeid door
den wetgever en de patroons genomen
worden, om de positie der kapitalisten
te pchragdn. Het loon is altijd te laag,
de arbeidsduur te lang. Zoo komt er
rythmische eentonigheid; het mag echtei
niet altijd g'aan om vermeerdering van
stoffelijk goed- Niet dat gezin is het
gelukkigst, waar het hoogste loon inkomt.
Het moet gaan om vermeerdering van
levensblijheid.
Het is in dagen van aangrijpenden ernst,
dat wij deze 'vergadering houden. Aan
het Westelijk' front vallen de jpngle levens
bij1 "duizenden. Daar vallen stoere arbei
ders. Hoeveleii zouden God danken, als
het oorlogswee ophield en zij tot dien
veel gesmaden arbeid konden terugkee-
ren. Bidden wij' toch om vrede en ar
beid, om vrede bij' onzen arbeid.
Zou het schrikkelijk wereldgericht Ne
derland sparen? Als de storm komt, zal
dan ook niet veel van onzen arbeid, van
onze Christelijke actie worden geknakt
of .ontworteld.
Niemand weet het.
God weet het.
Bidden wij Hem, dat, wanneer de his
torieschrijver zich neerzet om onze ge
schiedenis te schrijven, hij het volgende
mag getuigen: Toen de bloedige krijg
hier en daar en ginds verwarring bracht,
genaakte het tot Nederland en zijn dier
baar Vorstenhuis niet. Door genade wies
hij het vSlk de begeerte om-in 'siHeenen
wegen te wandelen.
Zeggen wij 't den Psalmdichter steeds na-
Laat uw .werk aan uw knechten ge
zien worden, en uwe heerlijkheid over
hunne kinderen.
En de liefelijkheid des Heeren onzes
Gods zij over ons; en bevestig Gij hef
werk onzer handen over ons, ja het werk
onzer handen, bevestig dat.
Naar aanleiding van de tot den spreker
gerichte vragen, ging hij op enkele zaken
nader in.
Spr. besprak allereerst de leidende ge
dachte van hét Taylorstelsel. Taylor was
een Amerikaansch ingenieur; hij is ge
storven in 1916. Als directeur van de
Bethlehem Staalfabrieken meende hij, dat
eisch van een goede bedrijfsleiding is,
dat de loonen hoog zijn en de voortbren-
gingsfcosten zoo laag mogelijk.
Bet arbeiders moeten dan alles geven
wat (zij aan arbeidskracht bezitten, 'laylor
meende, dat veel kracht nutteloos wordt I
Verspild, dat .allerlei handbewegingeto
voorkomen kunnen worden.
Zoo (kwam men pr toe de arbeiders
zóó te drillen en zóó te oefenen, dat
elke .overbodige beweging verviel.
Met werktuigen en uurwerken, die het
tiende deel van een seconde- aanwe-zén,
werd de arbeii^gecontroleerd. Het snui
ten van den neus, het wegslaan van
een vlieg, gaf aanleiding tot een kwaad
punt, was een overbodige arbeidsbe-
weging.
Door nauwkeurige proefnemingen zlocht
men ideale arbeiders uit. Op vluggen ar
beid welrd een hooge premie gesteld. De
arbeidsintensiteit werd in de hoogste mate
geprikkeld.
Zoo werd d© productie van I2V2 ton
per dag na oefening bijv. tot 48 ton
opgevoerd.
Zeker, er is iets goeds in, maar er
kloven ernstige bezwaren aan. Mén ko-mt
zoo' licht tot uitputting van arbeidskracht.
De arbeidsvreugde houdt op, de arbeider
is Vroeg oud. De ontwikkeling van de
arbeidsintensiteit .'mogen wijl niet tegen
houden, maar alle' excessen moeten voor
komen 'worden.
Bij; de ontwikkeling van hel groot bedrijf
in 'Groningen ziijn arbeidstoestanden aan
getroffen, idle moeten worden veroordeeld,
maar ook mag miet dankbaarheid worden
geconstateerd ,d,at meer en meer in Chr.
kringen bet besef 'levendig wordt, lioe
voor de Christelijke boeren een hooge
roepiirg is weggelegd.
Het ethische element komt er reeds
naar voren.
Wij' staan niet principieel tegenover het
collectieve arbeidscontract. ,E.r liggen on
getwijfeld vele voordeelen in. Weakgovers
zloowel als arbeiders waarborgt het stand
vastigheid. Maar 'het ernstige gevaar is,
dat aan een. dergelijke regeling gebonden
zijn, ook zij die ïh hun consciëntie tegen de
bepalingen van. het collectieve contract be-
zlwaalr hebben. De rechten van de min
derheden mogen niet in het gedrang, maar
moeten' gewaarborgd worden.
Waar men me© beginnen moet, met
evangelisatie ,of met verbeteringen op stof
felijk gebied?
Laat men het eenc doen en het andere
niet .nalaten. Het geestelijke element 'op
het terrein van den arbeid moet bevorderd
worden. Laat dei vakvere-eniging ook om
de .geeistelijke belangen der arbeiders den
ken, en Gods Woord meer en meer uit
dragen.
Wat werkstaking aangaat, de-zte is niet
onder alle omstandigheden te veroordee;-
len, maar 'zie, is nooit te billijken op
grond van de motieven welke in socia,-
listischen kring worden ontwikkeld en
diei den klassenhaat bedoelen aan te wak
keren.
Nooit mag de werkstaking gepaard gaan
met contractbreuk. Ze mag alleen het
uiterste! redmiddel zlrjn, wanneer alle mid
delen tot vreedzaam overleg hebben gec
faajd. AU een om recht te verkrijgen.
Een 'radicaal middel om aloimi 'We.er
arbeidsvreugde- te brengen, om een ge-
hciele- Sociale hervorming te krijlgen, is
mij niet bekend. En niemand, want er
is geen middel, dat alle sociale misstanden
ineens kan wegnemen. Z.ond'ge belangen
tegenstellingen zijin er steeds geiweest. Ze
zlij-n. er nog en ze zullen 'er altijd zlij'n.
Laten wij bijl ons haken naar stoffe
lijke verbetering toch nooit het geestelijk
element vergeten. Het gaaf in dei aller
eerste plaats o-m de bevrijding der men
schen, der .schepselen Gods.
Öe Oorlog»
Beknopt overzicht van den toestand--
Langs de telegraaflijnen en tusschen
de draadlooze stations was hqj nieuws
van de slagvelden weer uiterst sehaarscb.
Berlijn zegt kortweg, da.t er van het
slagveld in "Frankrijk geen nieuws is.
Londen maakt daarentegen nog mel
ding van een „vastberaden aanval vaar
een sterke vijandelijke aMe-eling] teg'e-11
onze posities nabij -Fampaux", welke aan
val natuurlijk afgeslagen werd en van
plaatselijke actie van de zijde,der En-
gelschen bij Aylette, ten N. 0. van Loos
en tein "N. W'. van Pöeleapelle.
Parijs meldt o.m. het volgende:
„'Op het front van de Sommo en de
Oise, toenemende bedrijvigheid der beide
artillerieën. Ten Z. van Moreuil deed de
vijand een hevigen aanval op de Fransche
stellingen tusschen Morisel en Mailly-
Raineval. De aanvallers, die dooi" het
Fransche vuur werden teruggedreven, kon
den op geen enkel punt voet zetten in
de Transche verdedigingslinie.
„Gisterenavond ondernamen de Fran
se ben een plaatselijke actie op de hsllin-
g|en ten N. van Plemont, waarbij! de Fran
sche troepen hun .stellen belangrijk heb
ben uitglebreid en 60 gevangenen hebben
gemaakt.
„Op 31 Maart en 1. April hebben de
Fransche vliegers 12000 K.G. bommen
op ,spoorweg!en en kampen van Ham,
Cliauny en Noyon géworpen. In hét sta
tion van Chaulnes brak een groote brand
uit.' De vijandelijke kampen in de streek
van Roye werden herhaaldelijk met bom
men en machinegeweren vanaf een ge-
ringte hoogte bestookt. De Fransche jacht
vliegtuigen hebben tal .var» luchtgevechten
geleverd, waarbij 6 vijandelijke vliegtui
gen zijn neergeschoten en 2 zijn ver
meld".
Alles wijist ,er derhalve op, dat voor
't oogenblik weer de positieoorlog: gevoejd
wordt, met z'n onbeteekenende locale
actie.
Ilavas gbloo'ft, da,t de Duitschers eerst
hun grof gedchut en munitie, die niet mee
konden komen, zullen opvoeren en als
dat gebeurd is, opnieuw komen opzetten.
Laag vliegende toestellen belemmeren ïn-
tusschen het vervoer. De (roepen der ge
allieerden zijn nu versterkt en 'het gros
hunner reserve is nog njet in het vuur
geweest, terwijl de Duitschers hun keur
troepen geenszins spaarden.
De Fransche bladen verwachten eea
nieuwen schok, die in de richt,ingi van
Amien-s ten felste zal aankomen. Ze mer
ken op, /dat hun tegenstanders dan nochi
het element van verrassing noch van-
snelheid in hun voordeel zullen hebben.
Meer beschouwingen li-ebben de- woor
den van Czernin uitgelokt.
Clemenceau, aan wïen op het front de
verklaring van Czernin betreffende de'
gëdachtenwisseling, vlak vóór het offen
sief, werd medegedeeld, antwoordde daar
op kort en bondig-
„Graaf C z e r n i n« 'h e e f t g e 10 -
gien".
De „Vorwarts" 'merkte op: „Wanneer
het waar is, dat Clemenceau voor het
offensief een vredesvoorstel tot We-enen
gericht heeft, dat hem vanlaar in over
eenstemming met Berlijn verklaard werd,
dat niets den vrede verhinderde; dan de
aanspraak der Franschen op Elzas-Lotha-
ringen en dat hij- daarop de onderhande
ling-en afbrak, da# is er geen woord sterk
g-enoeg om de1 verblinding van het Fran-
sche\volk te veroordeele-n".
Het „Berl. Tagiebl." schrijft: „Gemier^
ceau schijnt gehoopt te hebben, door in
vloed van Oostenrijk-Hongarije' Duitseh-
lancl te doen afzien van EIzas-Lotliaringen.
Daarin heeft hijl zich geheel en al ver
gist. De hondstrouw van Oostenrijk, is
absoluut g|eweest. Daarover moeten wij
ons in geheel Duitschland verheugen. Hoe
zeer het ook voor ons vanzelf spreekt,
dat de bondgenootschappelijke trouw der
beide rijken onwankelbaar is'. Men kan
zich nog slechts, vérwonderen over het
verkeerd inzicht' iii een zoo grooten fac
tor in het oorlo-gyoeren van Clemenecau,
die zich steeds als een bijzondere ken
ner van Oostenrijk 'heeft uitgegeven. Het
gieheele einde van den oorlóg*'zal blijk
baar voor Frankrijk een treurspel wor
den, door de verkeerde verwachting van
Clemenceau".
De Weenis-che bladen zijn eenstemmig
van meening, dat. uit de rede van Czer
nin de ware kracht der overtuiging spreekt.
Vooral staan "ziji stil bij; de medeidee-
linig', "dat de mogelijkheid gegeven was
om het vreeselijfce bloedbad in het Wes
ten te voorkomen.
Het ware te wensch-en, dat deze woor
den, hoe geheel anders van klank
dan de „oproep" voor een „sterken"
Duitschen vrede, door Hindenburg in een
telegram aan de-n rijksdag gericht,
niet alleen boven het krijgsrumoer moch
ten uitklinken, maar ook er toe mochten
bijdragen om dat rumoer te verstommen.
Er zijn echter, zoo al-s' uit de rede zelf
bleek, nog te groote tegenstelliitge-n, die
een toenadering tusschen de strijdende
partijen 'belemmeren, er is vooral de gi'oota
tegenstelling van de Elzas-Lotharingsche
kwestie, die elke poging tot 'het opgaan
van den vredeswe-gl pelemme-rt.
Men voelt c in de 'W'estersche Entente-
landen 'wél, dat Japan's ingrijpen bijaldien
het inderdaad to-t ernstige actie in Azia
tisch Rusland komen mocht, volsliretó niet
«enigerlei idealistische beweegreden tot
ondergrond heeftZoov.eel verstaat men
ook in Engeland wel van de geestes
gesteldheid -der sluwe geeltjes, dat het
hen slechts om eigen voordeel te- doen
is, en dat dei beweerde zaak „van recht
en. wenschelijkheid" hen 'volkomen kond
Iaat. Nu is dat den Europeeschen Gealli
eerden natuurlijk allerminst naar den zl'n;
doch, uit vrees voor ergeiy durven,
zij tegenover den .„bondgenoot" in het
verre Oosten geen hooger toon aans'aaa.
Zeer voorzichtig, moraliseerend en bijna
deemoedig schrijft b.v. de .„Morning
Post"Japan heeft zeer zeker het recht,
stappen tei doe-n om zlij-n belangen in
Ma'nd-sjoerije, en Siberië te beschermen';
maair geen lande-nwinst kan duurzaam
zlijn, zoolang Duitschlancl niet verslagen
is. Daarom is het Japan's eigen voordeel
mot kracht toe te slaan, niet slechts
aan 'de grenjz,en, maar ook in het centrum.
Of 'het slechts een beperkten o-orlog voe
ren Wil, hangt van Izüjn regeering af, maar
-wij willen hopen, dat Japan van een
broeden -en moedigen fcijkl op de mogelijk
heden van den toestand blijk geven zal."
Dit is ï-ondeir twijfel voorzichtig en
hoffelijk ge-zégd. Maar duidelijk ligt er
in opgesloten het verzoek om Japansc-he
hulp, niet alleen in het verre Oosteta,
waar do geelljes slechts hun eigen belan
gen dienen, maar ook elders. Het beroep
van ido „Moirniing Po.st" op d©n_ hoog-
geschatten, -bondgenoot zal echter wel ver
geefs (zijn; het Japansche bloed is veel
te koistbaair om het te vergieten op de
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden fr. p. post f 1.50
Losse nummers- 0.05
Prijs der A d v e r te n t i ën:
14 regels f0.80, iedere regel meer 20 ct.
3-maai wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden
Bewijsnummers 5 cent.
MKT.:
Europeesche- slagvelden, waar Japansche
belangen volstrekt niet in 't geding zlijn.
De beschieting van Parijs.
Uit Parijs wordt gemeld: Een der Duit
sche verdragende kanonnen, welke Parijs
bombarde-eren, is uit elkaar gesprongen.
Men heeft dit vernomen van Duitsche
gevangen-en. 5 man werden hierbij gedood.
Uit Berlijn: Naar aanleiding van den
dood van den legati-eraad van het Zwit-
sersche gezantschap te Parijs, die bij d-e
beschieting"van de Fransche hoofdstad
0111 het leven gekomen is, heeft de Duit\
sche gezant te Bern opdracht gekregen,
den Zwits-erschen bondsraad de warmste
deelneming van de Duilsche r-egeering bij
dit ernstig ongeluk uit te 'drukken. De
tragische dood van den verdienstelijken
diplomaat en diens gemalin, heeft in ge
heel Duitschland oprechte droefheid ver
wekt.
Naar de „Frankf. Ztg." verneemt, heeft
de Fransche censuur elke mededeeling
behalve de eerst^officieele, over de be
schieting van een kerk in Parijs op Goe
den 'Vrijdag belet. s
Het laboratorium te Parijs, aldus het
blad, dat stukken van de in Parijs neerge
komen granaten onderzocht heeft, kon
vaststellen, dat man met '21 c.M. gra-
naten te doen 'heeft; waarop de Duitsche
rijkskroon en een M is gegraveerd, dat
liet dus granaten van de marine zouden
zijn.
Verder werd vastgesteld, dat 5e gra
naat een soort hoed v.an blik bezit, die;
dient om de lucht te doorsnijden. Dit
instrument heeft een afmeting van 40
c.M. Het lichaam van de granaat is 50
c.M. lang, cle huls is tot 5 c.M. dik en
aan de buitenzijde door twee ringen om
geven.
Volgens de „Frankfurter" zouden Spaan-
sche bladen nog vertellen, dat de werke
lijke uitvinders van het vèrdragend ge
schut 2 Spanjaarden zouden zijn, die hun
uitvinding aan het Duitsche consulaat in
Barcelona hadden aangeboden. Zij zou
den daarna met een onderzeeër naar
Duitschland zijn gebracht, waar Krupp
hun werk uitvoerde.
Bommen en Duikbooten.
Door Engelsche bommen werd Neder
land in de^ navolgende plaatsen aange
vallen
'22 Sept. 1914 Op Maastricht, schade;
12 Aug. 1915 Cadzand, -een ernstig gq-
wonde;
30 April 1917 Zierikzee, groote verwoes
tingen, drie dooden
2 Oct. 1917 Sluis, groote schade;
8 Nov. 1917 Axel, groote schade, 2
gewonden;
8 Nov. 1917 Sas van Gent, groote scha
de, 3 gewonden
6 Dec. 1917 Sas van Gent, geen schade;
19 Dec. 1917 Sas van Gent, geringe
schade
22 Dec. 1917 Goes, veel schade, een
doode, een gewonde.
Hiertegenover staat dat door Duitsche
duikbooten, blijkens ons van Engelsche
zijde verschafte opgaaf, getorpedeerd zijn
de navolgende Nederlandsche schepen:
Atlas, Ambon, Alberdina, Amstèlstroom,
Ares, Apollo, Artemis, Antwerpen, Alcor,
Blommersdijk, Bandoeng, Batavier V, Ber-
kelstr-oom, La Campin-e, Dina, Dolfijn, Drie-
bergen, D-emdijk, Excelsior, Elzina, Eern-
land, Eng-elina, Epsilon, Erika, Fortuna,
Gaasterland, Gamma, Hestia, Helena, Ja-
catra, Kes lor. Katwijk, Ked;ri, Letty, bo
dewijk van Nassau, Maria» Medea, M'ena-
do, Midsland, Neerlandia, Noorderdijk,
Neëzartie, Oostzee, Otis Tarda, foldambt,
Ootmarsum, Palenibang, Poolster, Rijn
dijk, Salland, Sieka, Tres Fratros, Trom
penberg, Tubantia (circa 14000 ton), Tja-
kina, Voorwaarts, Zeeland, Zaandijk, Zeta,
Zeearend.
Nog zijn 27 schepen spoorloos ver
dwenen, waarvan onbekend is of zij op
een Engelsche dan wel op eén Duitsche
mijn geloopen zijn. Dat verlies op de
Duitsche duikbooten te schuiven, komt
ons niet geoorloofd voor.
De stemming in Parijs.
Naar de „Voss. Ztg." uit Genève ver
neemt, heeft de uittocht uit Parijs sedert
den val van Noyon grootere afmetingen
aangenomen. De in Genève aangekomen
Parijsche bladen Seeïen mede, dat de
treinen naar Orleans en het Zuiden op
dubbele sterkte rijden. De kaartjes moé
ten vooruit besteld, de bagage minstens
12 uur vóór het vertrek worden afgegeven.
Bordeaux en de plaatsen aan de Riviera
zijn overvol." Het Parijsche gemeentebe
stuur treft maatregelen om in het ergste
geval grijsaards, kinderen en zieken te
kunnen wegzenden. In de straten in de
omgeving van het Noorder-station staan
gansche rijen vluchtelingen uit het Weder
door de Duitschers bezette Somme-gebied.
Volgens bericht uit Bern aan de „Ger-
mania" leeft Parijs in een voortdurenden
D176, G«eS'
