So 154 Woensdag 3 April ISii8 32k* Jaargang He üreote- Oorlog. arbeid en arbeider. n,w,rr" Uitgave van de Naarnl. Vena. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdberoau te Goes) LANGE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. D H U IJ L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Coiatre, Goes. I. Verslag van de rede van prof, mr, P. A. Diepenhorst van Amsterdam, gehou den op de algfemeene vergadering van het Zeeuwsch Jongplingsverbond te Goes. Het is> gebruik geworden met den naam „arbeider" niet allen aan te duiden, die werk verrichten, doch alleen hen, die onzelfstandig handenarbeid verrichten. Dit 'gebruik is niet zonder bezwaar. Er ligt echter geen mindere waardeering voor den geestelijken arbeid, den leidenden arbeid in. Men moet de 'beteekenis van d.en lei denden arbeid niet onderschatten. Ener gie en geestelijk initiatief hebben vele zaken tot grooten bloei gebracht. Spreker noemt in 'dat verband de zaak van Krupp te Essen. Op een der fabrieks terreinen staat een hut met een bord of plaat, waarop in sobere maar veelzeg;- gende woorden wordt meegedeeld hoe de leiders pi hun gaven hebben aangewend en zelfs hun® gezondheid hebben opge offerd, _pm 'tot 'bevredigende resultaten te komen bij de fabricatie van gietstaal- ijzer. Die kleine woning! predikt dus de victorie van den geest, de waardij' van de leiding1 der ondernemers. De twee begrippen vloeien geheel in een. Arbeid en arbeider zijn onlosmakelijk sam'engestrengekl. Door deze stelling naar vorente brengen, wordt positie 'gekozen; teg'pn de oud-liberale opvatting, welke den arbeid voorstelt als een waar,t die op één lijn kan worden gesteld met andere, waren. Bekende oud-liberale economen hebben de stelling verkondigd, dat de arbeider zijn Arbeid verkoopt, gelijk eert winkelier zijn waren, een hakker zijn brood en een slager zijn vleesch ver koopt. Tegen deze opvatting dient te worden ■geprotesteerd, omdat daarbij uit het oog wordt verloren 'het principiëele onder scheid, dat tusschen arbeid en g;ewone handelswaar bestaat. Er is. drieërlei verschil. De arbeid is belichaamd in een menseh, met een ziel. Hij kan zijn arbeidskracht evenmin afstaan als zijn lichamelijk ver mogen. Wie de beschikking krijgt over arbeids kracht, wie een arbeider in zijn dienst neemt, erlangt daarmede zeggenschap over den arbeider. Daaruit vloeit voort, dat het voor de arbeidsbetrekking, van de hoogste beteekenis is, welke zedelijke be handeling de arbeider van zijn patroon wedervaart. De arbeider is niet even koel over de behandeling! van zijn persoon door den werkgever als de bakker en de slager tegenover de door hen afgeleverde waren. De arbeider moet als. een schepsel en beelddrager Gods behandeld worden. Het tweede onderscheid is gelegen in de positie, welke de arbeider inneemt. Wanneer in den handel de koopman waren verkoopt, dan kan het zijn, dat hij de mene maal gelukkiger 'is dan 'de andere. Maar voor den arbeider is het sluiten van een arbeidscontract de basis van zijnl gansche bestaan. Het is de handeling, welke over zijn gansche stoffelijke welvaart beslist. Een ■arbeidscontract as een economisch toe vluchtsoord, datJ hij moet zoeken, op straffe anders geen brood voor zich en zijn gezin te kunnen erlangen. Teil derdebrood, koffie, suiker, enz', komen ter wereld om verbruikt te wor den. Die waren yinden hun economische bestemming in de vernietiging, in de consumptie. Maar de arbeider komt niet alleen ter wereld om in het stoffelijke voortbrengingsproces zijn diensten ter be schikking te stellen. JJij! heeft meer dan een zoodanige stoffelijke bestemming, hij heett een eeuwige, een geestelijke be stemming.^ Alles wat hemi belemmert aan me eeuwige bestemming te beantwoor den, moet uit die arbeidsverhouding wor den geweerd. Waar nu aangetoond is1, dat arbeid en arbeider onlosmakelijk sameng.estrengeld Z1ju> ga ik u de hoofdtrekken teekeueni uit het arbeidersleven in den modernen -tlju. j Het beeld van de arbeidsont wikkeling geert weinig verheuging. Al meer ein meer gaat de arbeidsvreugde, de blijdschap en e opgewektheid om de taak met vreugcfo te verrichten teloor. Al is er dooi' den wetgever reeds veel gedaan voor den ar- beider, toch blijkt in dezen tijd no,gj wei nig van waarachtige arbeidsvreugde. De arbeidszang is meer en meer verstomd. Alet wrevel en mokkend wordt veelal het werk aangevangen. Vanwaar die verminderde arbeids vreugde Ze is in de eerste plaats een gevolg van, den veel grooteren opbloei van de techniek, van de ontwikkeling1 der machi nerieën. - In het einde van, de- 18e eeuw had men de periode van de Uitvindingen: de Ve Zeeuw stoommachine, bet ijztersmelten, het vlieg wiel, de conidensiator. In de 19e eeuw, voornamelijk jn de j tweede helft, werd van die vindingjeni het rechte gebruik gemaakt.In die pe riode hebben de wonderen der techniek - in "het economische leven hun intrede gedaan. Niet Zonder tegenstand. Zoowel van de zijde, van de meesters als van de zijde der arbeiders. Deze laat- sten zagten in de machines gevaarlijke concurrenten. Vandaar de machine-oproe ren. En nog' is niet verdwenen het, waan denkbeeld, dat de machine een concurrent zou zijtn van den arbeider. Ten onrechte is gevreesd, dat 'de elevators den arbeid uit de handen der arbeiders zouden nemen. Deze tegenstand betrof niet alleen de machines voor de voortbrenging. Niet minder was de oppositie bij de aanwending van. de machine in het ver keer: 'treinen en booten. Biji de eerste stoombooten regende 'het protesten en requesten van beurtschippers^ Toen in 1830 de Maatschappij! Anna Paulowna verlof vroeg om, een sitoomboot- dienst tusschen Rotterdam en VHerto- genbosch te openen, werd het verzoek geweigerd. De boot mocht alleen van Delfshaven afvaren, om-de Rotterdamsche beurtschippers geen concurrentie, aan te doen. In 1834 kon de Mij. alleen ver gunning krijgen onder beding, dat door de booten geen goederen mochten ver voerd worden uit Rotterdam'. Ook de spoorwegen hadden met groote oppositie te kampen. Die schotschriften verschenen bij! tien tallen, Op practise he en principiëele grón den wercl de invoer bestreden. Men vrees de zélfs1 dijkdoorbraak, en men was bang!, dat de koeien g;een melk meer zouden geven, 4alles vanwege de trilling. De doctoren zónden geschriften de we reld-in, waarin gezegd werd, dat de spoorwegen op den toestand der her senen een noodlottigjen invloed zouden uitoefenen. Men1" voerde ook principiëele motieven aan. De uithuizigheid en de wuftheid zou den bedenkelijk toenemen,. Spreker herinnerde ter illustratie ook aan een zekeren heer Crommelin, die een laantje te Delft niet ttegén redelijken prijs wou afstaan ten behoeve van spoor wegaanleg. Men legde He lijn toen in hoefijzer vorm om het laantje heen en plaatste er een bord bij! met het opschrift:' „Wacht u voor de kromme lijn'!' "Later, na 1860, breidde het spoorweg1 net zich al verder en verder uit. Op de eerstetoienstregeling (1839) stond de bepaling, dat men 15 minuten vóór het vertrek van een trein op het perron moest zijn. Alléén de eerste klasse-rei zigers werden in het genot gesteld van met een zeildoek overdekte wagens. Die andere reizigers zaten in open wagens. Eerst 7 jaren na de invoering van de spoorwegen werden tegen betaling van een hoogen prijs, voor de le klas-pas sagiers warme kruiken disponib.el gesteld. Een tweede belangrijke factor in de ontwikkeling 'van den arbeid is de ar- beidsverdeeling. Hieronderwordt begrepen het verschijn sel, dat verschillende personen zich! ~mfet ongelijke werkzaamheden bezig houden. Een voorwerp wordt niet vervaardigd door één persoon, maar talrijke personen zijn er aan werkzaam. Ieder werkt aan een bepaald onderdeel. Aan een speld werken achtereenvolgens achttien personen. Een plet het metaal, een ander snijdt het, Weer een ander scherpt den punt, enz'. Dit, tot sterke toepassing 'gekomen, bevor dert de arbeidsbesparing' In groote mate. Er zijn g'roo-te voordeeien aan verbonden, maar ook nadeelen. Door die zich toespitsende arbeidsver- deeling in liet industriëele leven is ge komen een verminderde arbeidsvreugde, die ieder moet treffen. Ze bracht een sterke afhankelijkheid van den arbeider mede. De arbeider kenit alleen dat kleine stukje van zijn taak. Daardoor is de brand tusschen den arbeider en het voort brengsel teloorgegaan. Dat. wij onzen stem pel zetten op het werk onzer handen gpeft dg meeste vreugde. Wat komt er nu van het geestelijk ele ment bij den machinalen fabrieksarbeid? De Haagéche hofprediker, dr. Gerret- sen schetste dg vreugde van hem, die handenarbeid verricht tegenover de vreug deloosheid van het bestaan van de fa brieksbevolking'. In zijn schets worden zeer juiste elementen aangetroffen, wan neer hij hét w'erk van den klompenmaker beschrijft en daartegenover het sombere, eentonig-e fabriekswerk. Wij hebben mechanische krachten ont ketend, doch zijn nu door haar onderwor pen. Het levenstempo van den menscli is daardoor versneld. Dat gejaagde heeft over het leven, van den fabrieksarbeider een donkeren schaduw geworpen, nu al lerhande werkmethoden worden bedacht, om- uit den arbeider te halen, wat er uit te halen is. Taylor is een van die menschen, die bet werk zoo machinaal mogelijk lieten doen. Nu zijn arbeidsmeihode in zwang komt en men in Amerika zelfs een strijkje laat geven om de arbeiders vlug in den maat te doen werken, kan het niet anders of de hedendaagsche fabrieksarbeid moet wel ontgeestelijkt worden. Spr. "noemde in dit verband de textiel fabrieken van ten Cate te Almelo", waar in een zaal 1800 weefstoelen staan en waar 't onmogelijk is. onder den arbeid verstaanbaar te spreken, vanwege het ge raas der machines. Er is genade noodig om onder zulke omstandigheden God dankend en God lo vend den arbeid te kannen verrichten. Beknopt overziéht van den toestand. Geen nieuws, hebben officiëele com munique's ons bericht. Ts de strijd weer op het doode punt gekomen? Hebben' wij weer te doen met den een- tonigen, eindeloozen positie-oorlog? Er komt maar geen teeljening in den toestand. Niemand durft genoemde vragen beves tigend beantwoorden. Men kan nooit weten. Reeds deden, geruchten omtrent een krachtig tegenoffensief de ronde. Intusschen, zoo merkt de overzicht schrijver van „Het Vaderland" terecht op, is er aan Engelschen kant merkbare ver ademing. De eerste dagen vreesde men voor een katastrophe. Het Britsche rijk was in gevaar. Bij Amerika, bij de kokmies werd dringend om hulp gevraagd. Alle geschillen in Engeland werden bij gelegd en het heele volk spande zich in, om manschappen en materiaal naar Frankrijk te zenden, en de vervaarlijke verliezen goed-te maken. Zelfs de naijver' tusschen hét Engelsche e;n heit Fransche leger week voor het gevaar en ide Fransche generaal Foch werd opperbevelhebber over heel de ge associeerde krijgsmacht aan het Weste lijk front. 'Ongetwijfeld 'gal nu de een heid in 'de: leiding de slagvaardigheid van die macht ten goede komen. Nu staat men er aan de ziijide der Entente weer ietwat beter voor. Ze heeft -tegen den frissehe-n aanval der Duitschers een in kracht toenemend defensief ontwikkeld en is op meer dan één punt tot een succesvol tegenoffensief overgegaan. Men weet de bijzonderheden reeds. Nu heelrscht aan bedde- Zijden over het verloop van Iden strijd op de Pansch'dagen voldoening. Aan Duitschei Izlijjdei triomfeert men over gemaakte en behouden vorderingen, die vooral biji Moreuil en ten Z.-W„ van Noyon belangrijk zijn, aan dein kant der gealli eerden over heit voorkomen van verdelre successen der Duitschers e-n het gedeelte lijk slagen van het tegen-offensief. In Frankrijk zal men in het verloop: der gebeurtenissen zich vooral gesterkt voelen in hel vertrouwen van den nieuwen -„generalissimus", wien „verheffing" dooi' de Fransche bladen met dei groots'e geest drift wordt 'begroet, waarbij de Engelsche zich aansluiten. De beschieting van Parijs m©t hét 'vèr- dragendei geschut wordt voortgezet. In de> publieke parken van Parijs wor den loopgraven gemaakt, die met houten dakenen zandzakken bedekt zijn en waar in de door de bombardeering verraste voorbijgangers- bescherming, kunnen vin den. Graaf Cizternin heeft gisteren voor (de deputatie van den gemeenteraad van Wee- nen een belangwekkende rede over den toestand gehouden, waarin hïjl terugkwam op- Wilson's uitlatingen. We mogen niet nalaten een paar dingen uit het betoog aan te stippen. In velei gedeelten der wereld, aldus Clzietnin, werd de rede van Wilson op gevat als een poging een wig te, "drijven tusschen Weenen en Berlijn: Ik geloof dit niet, omdat ik een veel te- hoogen dunk van den staatsmansblik' van presi dent Wilson heb. Wilson meent wellicht dat Weenen een gunstiger bodem is om daar het zaad voor den algemeenen vrede te zaaien. Hij heeft wellicht tot zichzelf gezegd', dat de O.-H. monar chie toet geluk heeft, een heerscher te hebben, die opreoht en eerlijk den alge- meienen vredei wil, dat deze monarch ech- ter nooit -trouwbreuk z'al begaan, nooit een schandelijken vred ezou. sluiten en dat aichter dezten monarch! vijï-en-vijflig millioen izielen staan. Nopens heit ant- woord van president Wilson ka,n ik slechts zeggen, dat i'k het voor zeer belangrijk! houd, dat de Duitscbe rijkskanselier in zijn uitstekende redevoering van 25 Febr. mij het antwoord uit den mond genomen en verklaard heeft, dat de, vier door pre sident Wilson in zlijn -rede van 11 Febr. ontwikkeld© punten een basis Zijn, waarop de algenreene vrede kan worden bespro ken. Ik ga hiermede volkomen accoord. De vier punten van president Wilson zijin een geschikte gronidslag om de be raadslagingen over een algemeenen vrede "te beginnen. Of president Wilson in zlijn streven, zlijn bonidgemooteaa op, detzen grondslag te vereenigen, succes zal heb ben of nipt is ide vraag;. God is mijln getuige als Wij alles hebben geprobeerd wat mogelijk was om het nieuw offensief te vermijden. De Entente heeft het niet gewild. Cleimenceari .heeft eenigen tijd voor het beginj yan hét offensief in het Westen j biji miji aangevraagd of en op. welkenj grondslag ik tot onderhandelingen be ei l was. Ik heb terstond in overleg met Ber lijn geantwoord, dat ik hiertoe bereid Was en 'tegenover Frankrijk! geen ander beletsel voor den vrede, kan zien dan Frankrijk's wensch naar Elzas-Loitharin- ringefr. Uit Parijls werd geantwoord dat op de- zien-grondslag niet te onderhandelen was. Daarop was er gpen keus meer. De ge weldige worsteling Sn het Westen is reeds ontbrand. Oostenrijksch-Hongaarsche en Duitsche troepen .strijden schouder aan schouder z'ooals zij tezamen in Rusland, Servië, Roemenië en Italië streden. Wiij strijden vereenigd ter verdediging van Oostenrijfc-Hongarijfe en Duitschlandi. Onze legérs kullen de Entente bewijizen, dat do Fivanschet en Italiaansche aspiraties op ons grondgebied utopieën zijn, welkö zich verschrikkelijk zullen wreken. W'ij strijden niet voor imperialistische of annexonistisch© doeleinden noch voor ons noch voor Duitsdhland, doch wel zhllen wij gemeenschappelijk tot het einde samengaan voor omziet verdediging, voor ons staatkundig leven en voor omzie -toe komst. Door ile vrede s omde rhandel i rigen met Rusland is de eerste bres in den ooriogswil onzler vijanden geslagen. Dit was de oorzaak van de yiadesgedachte. Een typisch proces. In Italië, in Este, heeft een geestelijke, mgr. Delia Valle, in de gevangenis ge zeten, en terecht gestaan omdat hij het volk had 'aangespoord offers te brengen en honger te lijden, schrijft de „K- V." In dezen ontzettenden oorlog, zoo had hij gezegd, heeft een ieder den plicht weinig te gébruiken en veel voort te brengen. Wij moeten dus bereid zijn of fers te brengen, ook honger te lijden. Het is maar al te waar, dat de oorlog altijd pest, honger en zedeloosheid ge bracht heeft en wij moeten ons er op voorbereiden ontberingen te dragen. Ik heb niet geroepen: „Wij willen oorlog!" Ik heb dat overgelaten aan mannen, die meer weten dan ik. Maar thans kan ik u wel toeroepen: Als Frankrijk niet toe geeft, als Engeland niet toegeeft, als Italië niet toegeeft, zullen wij pest en honger te verduren hebben. Carabinieri hebben den prelaat geboeid naar de gevangenis? gesleept. Het volk eischte echter onder bedreiging de vrij lating van den priester. Mgr. Delia Valle werd daarop uit de gevangenis ontslagen en het militair gerechtshof sprak hem vrij. De vliegeraanval op Keulen. Een ooggetuige meldt aan dei „Msb." Zooals de bladen reeds meldden, deden Engelsche vliegers in den pacht van 25 Maart een aanval op, Keulen, het centrum van het spoorwegverkeer voor Noord- en midden-jDuitschland. Ongeveer half een werden de vliegers gesignaleerd en aanstonds weerklonk een oorveidoovend gehuii van de fluiten der talrijke fabriekén in de voorsteden. Tege lijkertijd doorflitsten talrijke' sterke lioht- - bundels van «ie zoeklichten het luchtruim, zoodat de- vliegers spoedig gevonden waren. De aanval was blijkbaar bedoeld op de reusachtig© kruitfabriek! van Leibefcüche in het (gehucht van dien naam biii'en de stad. Het afweergeschut, dat in een wijfle boog do fabriek omgeeft, wierp een uur lang izijn shrapnels dei lucht in, znodat een vuurgordijn belette het doel te na-» deren. Dé uitgeworpen bommen vielen nu tusschen Solingen en Mulheim in het veld, doch dieden geen kwaad. Na -een kwartier rust begon heit af weergeschut opnieuw, ook ictat op de Mul- heimer-heide. Na een helsch lawaai van anderhalf uur zhveeg het geschut, de aan vallers waren verdwenen. Het geschut van de Carls-werke, -waar ide projectielen wor den vervaardigd, die men te Lebeküche VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. i Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. post f 1.50 Losse nummers- 0.05 Prjjs der Advettentiëm 14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct 3-maal wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Bewijsnummers 5 cent. mm was ook in actie geweest. De inwoners, vooral de vrouwen met haar kinderen waren de huizen uitgesneld en zochten,: in schui' plaat ve i bes belóning, De electrische trams, die anders to half twee rijden, waren overal s opgeze'Eerst tegen den morgen keerde de ru$t' terug. Hindenburg en de vrede. Op het telegram van den vice-presi dent van den Rijksdag heeft Hindenburg het volgende, veelbetéekenende antwoord gezonden „De Engelschen en Franschen moeten niet denken, dat de nieuwe bloedige of fers, die zij ons opdringen, voor niets gebracht zullen zijn. Ik weet mij een met het leger in de verwachting, dat de Rijksdag, dezen wensch van de dappere en beste zonen van liet Duitsche volk zal begrijpen, en oók van zijn zijde zal opkomen voor een kraenfigen Duitscheu vrede, die ons alleen voortaan voor den oorlog bewaren kan." Korte oorlogsberichten. Clemenoeau, granaten trotseeretod, verkeert voortdurend aan het front, om den troepen moed en. vertrouwen in te spreken. Von Heirtling moet ernstig ziek ge- weeist zlijin. Thans moeit bij. zijn ambtsbie-, zügheden weer hervat hébben. Duinkerken leed de vorige week' zeer door de beschieting met vèidragepd geschut, zegt een Wolff bericht. Bij hun tegenaanvallen pp 30 Maart zoo seint W.oilf uit Berlijn hebben de Engelschen ©n Franscben herhaalde lijk talrijke fankafdeelingen ingezét. Dc-ze bleven arootendcels stukgeschoten op bet gevechtsterrein liggen. Den 29en Maart hadden d© Duitschers reeds honderd van deze stormwagens buitgemaakt, Hat ver der© verlies der Engelschen aan pantser auto's- kan tot dusver niet bij benadering overzien ,laa.t staan opgegeven worden Naar Wolff seint worden in het westen steeds meer Fransche troepen in- g'ezet. Bij het vijandelijke Z. O.-leger wer den thans alleen nog 'Franschen gevan gen1 genomen, uit wier spiksplinternieuwe uniformen blijkt dat ze dadelijk na hun aankomst uit Parijs in het vuur zijn ge zonden. Generaal Rohne, een bekend Duit sche ballisticus deelt de volgende ge- gevens mede omtrent het nieuwe vèrdra- g;ende kanon van de Duitschers: Kaliber 24 c.M., lengte 80 kaliber (zegge pl.m. 20 M.), projectielgewicht 250 K.G-. Vorm projectiel van voren puntvormig) van achteren bolvormig. Schootsverbeid 120 K.M. Cülminatiehoogte 30 K.M. Aan- vangssnelheid ruim 1800 M. de: „groole dracht is mogelijk" doordat hét projectiel boven de 8000 M. nagenoeg geen lucht- weerstand heeft te overwinnen. Gisteren is een Zeppelin voorbij Vlieland westwaarts gekoerst. Later gin gen 4 vliegmachines voorbij. Volgens een niet gedateerd bericht uit Berlijn, dat in elk geval na 29 Maart werd afgezonden, hebben de Duitschers in den grooten slag nog geen Amerikanen tegenover zich gehad, afgezien van twee gevangen genomen geneesheeren. Een Wolffbericht betoogt, dat de Franschen zich hevig verontwaardigd too- nen over het feit, dat er pp Goedei} Vrijdag „bij toeval" een granaat uit het Duitsche vèrdragend kanon op een kerk van Parijs is neergekomen, doch zelf 'her haaldelijk de slechts negen K.M. achter het Duitsche front gelegen stad Laon met meer dan 300 zware granaten hebben beschoten, waarbij de Martinskerk, ver schillende stadswijken en een' lijkstoet werden getroffen. Een draadloos bericht van Duitsche zijde meldt, flat de kathedraal van Noyon floor de Franschen in brand' is geschoten en in lichten laaie, staat. Het Romeinsche stafcommupiq.ué meldt: Activiteit onzer patrouilles, jp de streek van Tonale in de Vallarsa, waarbij eénige 'gevangenen gemaakt werden. Iu Judicarië en ten Oosten van het bruggenhoofd van Friuli geweervuur. Op het geheele front matige activiteit der wederzijdsche „artil lerie. Het slechte weer stelde de vliegers niet'in staat eenige operatie uit te .voeren. De „Köln. Ztg." verneemt uit Ber lijn: Van het vredesverdrag met Roeme nië zijn de voornaamste deelen gepara feerd. Het zal echter nog omstreeks 8, dagen duren, voor dat alles gereed is zoodat de definitieve onderteekening mid den April zal plaats hebben. Het Londensche stafbericht meldt: Behalve kleinere ondernemingen, welke door ons bij Serre uitgevoerd werden en waarbij wij een Duitschen post gevangen namen, verliep de dag rustig op het ge heele slagfront.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1