No. 144
Woensdag 80 Maart
38e Jaargang
de Groote Oorlog.
Uit den Goeschen Raad.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbereau te Goes:
LANGE V ORHTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
Zij, die zich met ingang van 1 April
a. s. op „DE ZEEUW" abonneeren, ont
vangen de tot dien datum verschijnende
nummers kosteloos.
Roof en Onrecht.
Dat is het, waaraan die Entente en
Amerika zich schuldig' maken jegens ons,
kleine natie, die geen middel tot ver
weer heelt, en welker regeering daarom
niets anders meent te moeten doen dan
tot het alleruiterste toegeven.
Onze hoop en bede is dat ons land
zoo lang mogelijk buiten de ellende van
den oorlog blijft. Daarom kunnen wij
met de opvatting en 't besluit der .re
geering tevreden zijn, ofschoon het ons
niet bevredigt. Zij, en zij alleen, moet
ten slotte weten, waar de giens, ook
"voor een kleine natie, ligt, tusschen mo
gen en niet-mogen.
Maar roof en onrecht blijft, hetgeen hier
gepleegd wordt; alleen het wordt door den
beroofde en den onrechtmatig bejegende
zeiven gesanctioneerd- De Nederiandsche
Leeuw ligt, en 'dat me't eigen toestem
ming, gekneveld tegen de vlakte.
Dit maakt den toestand zoo in-treurig
en gevaarlijk.
Wij voelen den smaad en schamen
oiiSj meest over onze machteloosheid:
dé zonde der vaderen, die aan ons, hunne
kinderen, thans zoo wreed wordt be
zocht.
Het Goesche college begint danig af
te takelen. En met spanning begint pien
uit te zien naar den „tijd, dat het weer
voltallig gemaakt wordt.
Sedert verscheidene weken telt de oude
Ganzenstad onder haar ingezetenen een
„ambteloos burger" De Beaufort en nog
immer heeft het onze Koningin niet be
haagd een nieuwen burgervader te be
noemen. H. M. -zal ongetwijfeld wijze be
doelingen hebben met eenig uitstel, wes
halve wij het zwijgen ertoe doen en rus
tig afwachten wie ons als onzen twee
den vader zal worden toegevoegd. Zij
heeft met al haar onderdanen het goede
voor en zal dus ook onze stad niet*
vergeten.
Dat zij, die tijdelijk voor des burge
meesters werk dienen op te draaien, niet
steeds in dezelfde mate dat geduld be
zitten, laat zich -intusschen heel goed
verstaan. Vooral in dezen veelbewogen
tijd, rijk aan beslommeringen, arm aan
bekwame werkkrachtendoch hier
over straks.
Het Goesche college is aan 'C aftake
len, zeiden wij. De heer Risch is van
ons heengegaan. Een bekende figuur
wordt gemist in de zaal der stedelijke
vroedschap, waar hij zoo vaak de be
langen der gemeente mocht bespreken.
Intusschen kwam 'n bedankje van den
heer De Paauw binnen. Nog is hiji lid,
doch vermoedelijk zullen wij aan de
groene tafel zijn lachend aanschijn niet
meer te aanschouwen krijgen, al zal hem
niemand het recht betwisten tusschen de
leden der_ rechterzijde plaats te nemen,
zoolang zijn opvolger geen entree joyeuse
gemaakt heeft. Doch „dienst" gaat voor
en staatsbelang heeft hem reeds zoo vaak
opgeëischt ten koste van gemeentebelang.
Tenslotte noemen wij den heer Von
ochmidt als een, die straks zijn plaats
zal inruimen voor een ander.
De Koningin bezorgde hèm. een pro
motie, die voor ons een vacanten zetel
meebrengt.
De veranderingen zitten in de lucht-,
Zclis
zicht.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post f 1.50
Losse nummers
- 0.06
kebeeke allerlei andere motieven aan,
om hun afwijzende houding te verkla
ren. 't Was niet om De Kam te plagen
of om zijn zaak tegen te werken. In
tegendeel. -Nu, dacht de heer Dekker,
als dit eerljjk gemeend is, dan moet
den heeren eenig uitstel wél naar den
zin zijn. E,n hij stelde nadere overlegple
ging voor, opdat er nog iets anders op
I gevonden worde.
We hopen van harte, dat dit uitstel er
toeleide, dat een voor De Kam zoowel als
voor de gemeente vóordeelige„oplossing
worde gevonden. De industrie is reeds
te lang veronachtzaamd.
IGoes vooruit!
!Na -een magere discussie is besloten-
f 157500 te leenen. Een bagatelletje maar
Zonder veel omhaal voorgesteld, wer-
de leeningen in een hand-omdraaien goed
gekeurd.
F-ien toeken des tijds! Wat beteekenen
duizenden in een tijd, waarin met
m i 11 i a r d e n gespeeld wordt
'Zooveel te meer is geboomd over den
nieuwen commies, dien B, en W. be-
geeren. Of iemand dan meende, dat meer
werkkracht overbodige luxe is? Toch niet.
Doch de heer Dekker kwam met de ge
rechtvaardigde tegenwerping, dat een der
gelijk voorstel op de agenda behoort tq
staan. Hier sprak dus formeel bezwaar
een woordje mede. Als een waarschu
wing, om op den door B. en W. meer
en meer bewandelden weg niet verder
voort te gaan, zal 's heeren D.'s protest
zeker zijn nut hebben.
'B,ij wijze van een „rondvraag"-verlan-
gen pleegt men niet om 'n commies
van 'n duizencVof twaalfhonderd pop te
vragen.
Niemand twijfelde er intusschen aan,
dat op de secretarie 'n toestand heerscht,
waar de hooitijd niks bij is, een echte
O.W.'ers drukte, onder O.W. te verstaan
een nimmer ophoudende stroom van
distributie-maatregelen
Dus werd de commies besteld.
Apropos, zou men niet een of meer
klerken te? bevordering" kunnen voordra
gen en een man in lageren rang kunnen
benoemen
In geheime zitting is het jachtrecht
op den grond van fa. wed. P. de Jongh
besproken engeschat.
De vroede vaderen schijnen goed thuis
op jachtgebied en weten wat een haas
kost.
De firma komt er niét af met f30
per H.A.
s aan de perstafel een vreemd ge-
Doch laten wij nog even aandacht
schenken aan heb Maandagavond verhan
delde. De hoofdmoot is geworden men
kan niet altijd vooruit zeggen, dit pf
dat zal een taai debat geven-- hel
steenhouwersbedrijf van De Kam, een in-
dustriëele onderneming van zooveel be
lang voor de gemeente, dat de Raad
zich wel tien maal mag bedenken, eer
hij den eigenaar daarvan de beschermende
hand weigert. Brants, Donner en Dek
ker, the achtereenvolgens over deze zaak
het woord voerden, hebben dan ook niet
verzuimd B. en W. te wijzen on dit
industrieel© belang en op den plicht zoo
cemgszins mogelijk den heer De Kam
aan oen laad-, los- of opslagplaats te
helpen. Zelfs waar de heer Kakebeeke
togenovei dit mdustrieele belang een eco
nomisch belang stelde n 1 de wen
schelijkheid om het dichtstbijzijnde los-
tenein vooi de gemeente te reserveiet-
ren daar bleven genoemde drie le
den niet in gebreke te wijzen op de
belangen, die bij ongunstige beschikking
op vjiet billijke verzoek van adressant ge
schaad zouden worden.
Daartegenover droegen de beide wet
houders en de heeren Hollmann en Ka-
Tweetïe Kamer.
Tteub en zijn stelsel.
Wat een votum tegen Post-
huma betêekent. Om
den nood van het volk
Ons zelf bewustzijn verbocht
voor een paar booten graaf]
9
Gisteren heelt Treub zijn distributie
stelsel' nader uiteèngezet, aan de hand
van deze stellingen: Centralisatie in de
regeling en decentralisatie in de uit
voer i n gi Verder wil hij ve'rdeeling van
het land in districten en controle van
Ged. Staten.
Mooie dingen heeft de bekwame eco
noom natuurlijk ook gezegd, b.v. met be
trekking tot het nomen van maatregelen
tegen prijsopdrijving.
Jammer vonu hij' het, dat 'tal zoo
laat geworden was, te laat om nog vóór
1 Juli epn ander distributiesysteem! in
te voeren. Immers zoolang de reorgani
satie niet is geschied, kan de oude rege
ling niet ophouden. Het crediet moet dus
aangenomen Worden. En wel vóór het
Paasch-recès. Anders dreigen den lande
groote «gevaren.
Vervolgens ging Z.Ex. zijn verhouding
tot minister Posthuma na.
Er is eendiepgaand verschil van op
vatting tusschen minister Posthuma en
mij1, zeide Treub. Van een persoonlijk
conflict met een zeer onzuiveren onder
grond is echter absoluut geen sprake.
Geen enkele maal is hem gebleken, dat
de Minister van Landbouw het Rotter-
damsche kapitaal wil bevoordeelen of liet
belang van Rotterdam wil uitspelen tegen
Amsterdam. De heeren Van Aalst en
Kröller zijn bij1 hem geweest en hij' 'heeft
hun nadrukkelijk verzocht toch alles je
willen doen om de eendracht varr Rofc-
j terdam on Amsterdam! te bevorderen en
den .naijver te voorkomen. Dat er een;
conflict zou zijn en dat de ééne Minister
aan de zijde van Amsterdam, de andere
aan de Z'ijide van Rotterdam staat, noem
de- hij ©en praatje.
Ook sloot hij' zich aan bij Posthuma
waar deze sprak over de economische
afhankelijkheid van ons land. Spr. heeft
niet dien bewindsman steeds getracht |de
afhankelijkheid zoo klein mogelijk te ma
ken en deze tusschen beide partijen in
ovenwicht te- houden. Wanneer dat. niet
is gelukt, is het niet de schuld van de
Regeering maar van de belligerenten, die
daaraan piet meewerkten en door hun
maatregelen ons drijven in de "handen
vhn één van beide.
De Minister van Binnenlandsche Za
ken, de heer Cort van der Linden, he-
hairdelde daarop allereerst twee punten.
De pogingen om te geraken tot een af
zonderlijk departement van crisiszaken is
het eerste punt. Indien bet gelukt ware
j iemand te vinden, die bereid was, dan
zou met hem overleg! gepleegd zijn over
de te voeren politiek. Zóóver is het niet
I gekomen, want de geraadpleegde perso
nen hebben zich reeds in 'beginsel niet
bereid verklaard de portefeuille te aan
vaarden.
Do onderhandelingen met het buiten
land leenen zich niet tot een incidenteele
bespreking. Do Kamer is volledig op de
hoogte gesteld van de onderhandelingen.
M.en heeft een tegenstelling gevormd tus
schen de heeren Treub"en Posthuma in
'zake het buitenlandscN beleid. De Premier
ontkende dat ten stelligste. Een dergelijke
tegenstelling bestaat er in den boezem!
der Regeering niet; niets anders heeft
men op het oog gehad dan het zuiver
Nederlandsche belang!. -
Een votum tegen het beleid van Post
huma zou do geheele regeering treffen.
En dan over het verschii van gevoelens
tusschen de ministersminister Cort ver
zekerde, dat er geen conflict is ten aan
zien van het aanhangige ontwerp; maar
slechts een verschil ten aanzien in de
toekomst. Doch, waarschuwde hij!, w.iei zal
thans een crisis kunnen oplossen, zóó
dat 'stands belang gebaat is?
Gemeen overleg acht hij1 echter nog
niet uitgesloten.
Do richtlijnen van de toekomstige po
litiek geeft deze factoren te zien: de nood
toestand van de bevolking, de financiëele
megelijkheid om daar in te voorzien en
de overgang naar de normale omstandig
heden. De noodtoestand dwingt niet lan
ger te vragen naar ieders persoonlijk "be
lang. Maar allen hebben te zorgen voor
allen. De eisch mag. gesteld worden
dat ieder heeft wat hij noodig heeft om
in zijn levensonderhoud te voorzien. Niet
meer, maar ook niet minder. Do tech
nische w'ijzè van verdeeling laat spr. ter
zijde. De productie is ook een technische
kwestie .Dat z© zoo hoog mogelijk moet
worden opgevoerd zal ieder begrijpen die
inziet, dat de tijden wellicht nog slechter
kunnen worden. Zoo'dra elr te 'kort is,
wordt ons volk een enkel huishouden.
Reeds nu dienen wij bedacht te zijn op
groote zuinigheid, opdat wij onze voor
raden sparen en in handen houden. Van
bevoorrechting mag geen sprake zijn. Hier-
mede staat ook in verband de organisatie
der distributie. Fouten zullen inhaetrent
zijn aan ieder stelsel van disfribu'ie, alle
gebreken en misstanden, die zijn opge
somd, zijn eer het gevolg, van da tegen
strijdige belangen.
De distributie houdt ook yerband met
de mogelijkheid van invoer. Wij' moeten!
ruilen onze eerste levensbehoeften en
daardoor onzen voorraad verminderen óf
wij moeten deze behouden en afzien yan
verderen aanvoer van onmisbare artikelen.
Hier een middenweg te vinden is uiterst
moeielijk, want het hangt ook af yan
de waardeering van de mogendhbden1,
waarmede wij te doen hebben en van
de tegenstrijdige politiek die deze- volgen
en te midden waarvan wij onze neutra
liteit nog hebben te handhaven. Het is
daarom onmogelijk voor langen tijd een
gedragslijn vast te stellen.
De financiëele quaestie is de twee-
de' vraag. Op den duur is deze. wijzle van
distribueeren niet vol te houden. Wij moe
ten dus vragen wat op ieder oogeniblifc
mogelijk is; hoe langer het duurt, hoe
meer het oogenbiik nadert, dat het niet
langer is vol te houden.
De o>vergang lot normale om'stan-
digheden is even moeielijk. Een stelsel
van -groepeering zou daarbij goede dien
sten bewijzen, omdat het zou strekken
tot behoud van de volkskracht.
Hij wenscht te herinneren aan het wijzfe
woord van Wilson, dat als wij het niet
kunnen bereiken langs den besten weg,
.wij moeten zoeTcen naar den. weg' die
er het dichtst bij komt. Het .gaat niet
om de Regeering en niet om de Kamer,
maar om den nood van het volk.
Na de pauze en de regeling der werk
zaamheden kwam minister Loudon aan het
woord, om verklaring' te geven van zijn
zonderlinge en alom zeer* betreurde ca
pitulatie.
Met pijnlijke verbazing! toch 'is de re'-
g eering.sverkl.ari ng on tv ange n
Het A1 g'. H a n d e 1 s b 1 a d schreef te-
recht
„Wij gelooven, dat het overgroole deel
'der natie zulk een verklaring! niet had
verwacht. Degenen althans, die wij' in
'déze dagen, spraken, personen van zeer
uiteenloopende richting! en zeer verschil
lende sympathieën, achtten het allen van
zelfsprekend dat de revolverpoli tiek der
Geassocieerden zóu worden beantwoord
inet een: Non pos sum us. En in de
Kamer wekte de verklaring, naar wij heb
ben kunnen waarnemen en zooals ons
ook na de zitting werd bevestigd, bij
Vele leden niet slechts' ontroering, maar
ook teleurstelling'.
Ook wij- hadden liever een kortaf:
„neen" vernomen".
Het 'blad verwijt de regeering, dat. zij
altijd te veel een politiek van neutraliteit
als hoogste doel heeft gevoerd, een eien-
'zij'dig pacifistisch-materialistische poli
tiek. Zelfs is 'het twijfelachtig, of 'helt
antwoord ons toevoer van graan "zal be
zorgen, omdat het niét ondenkbaar is,
'dat Engeland en Amerika de voorwaarden
'zullen verwerpen. Voorts moet nog wor
den afgewacht of, al worden de vier voor
waarden aangenomen, Duitschland het
'graan ongemolesteerd zal toelaten.
Zoo wordt er algemeen over de zaak
gedacht. En wijgelooven niet, dat Lou
don's verklaring er een ander licht op
werpt.
We hopen van harte, dat Z.Ex. juist
gezien heeft, dat "de maatregel niet in
strijd is met onze neutraliteit.
Hij beweert, 'dat het volkenrecht aan
schepen onder neutrale vlag! niet verbiedt
ladingen te vervoeren met bestemming!
voor oorlogvoerende^ landen.
Dat de Regeering 'den reeders vergunt
om hun schepen, voor zoover zij die
niet "ten behoeve van het vervoer van
goederen voor het eigenland noodig hieeft,
volgens hun bestemming vrijelijk te gebrui
ken, is z„i. ook niet in strijd mét de
neutraliteit. Evenmin als het met de
neutraliteit in strijd is', dat Ned. bdnnen!-
schepen, Rijnaken en sleepbooten voor
'zuiver Duitsche belangen tusschen Duit
sche rivieren varen, evenmin zal hJet in
strijd met de neutraliteit worden geacht,
dat Nederland zijn schepen tusschen de
havens der Geassocieerden Iaat varen.
Doch, vragen wij ons af, hoe denkt
Duitschland hierover. De persstemmen
laten niet veel hoop over op een gun
stige wending. Straks hebben wij wel
licht noch graan (uit Amerika) noch
ijzer en steenkolen (uit Duitschland).
„In mijn verklaring! van gisteren, zoo
vervolgde Loudon, heb ik den meestert
nadruk gelegd op de belangen van de
volksvoeding'wellicht heb ik daardoor
den indruk gevestigd, dat ik de overige
belangen met name den heerschendetï
nood, de afzondering van onze koloniën
en het behoud van een belangrijk deel van
onze handelsvloot minder gewichtig acht
te. Dat was echter geenszins mijn mee-
ning. 'Gezegd dient te worden - wa|
ik gisteren opzettelijk verzweeg, maar nu
niet langer ,'kan verzwijgen, omdat het
dpor de officieuse pers' in Engeland en
Arrfèrikji pnomwonden wordt gezegd
dat het wel het voornemen schijnt te zijn
onze geheele feuitengaatsehte vloot, on
geveer 1 millioen ton te requireeren, in
dien wij niet een deel d aai van ter be
schikking stellen v.oor de vaart voor de
geassocieerde landen".
„Als onze schepen werden gerequire.erd
zal onze koloniale vaart verdwijnen en
onze koloniale belangen zullen dan van
den wil der geassocieerde regeeringen af
hangen."
„Door Duitschland wordt Nederland te
gemoet gekomen door af te zien van
zijn „aanvankelijk verzét tegen uitklaring
van onze schepen uit Nederland na in
quisitie zou men ongetwijfeld «erns'ig be
zwaar maken tegen vertrek vair schepen,
die .hoewel uitvarende om voedsel voor
eigen land te halen, in de, macht der
geassocieerde regeeringen zouden gera
ken."
Maar nu de kritiek 1
Lobman zeide: Alen wil Duitschland's
poging om de wereld te laten verhongeren
verijdelen, en daaraan moeten wij' moe-
helpen.
Is Nederland geweken voor den drang,
gelijk de bladen zeggen? Waarom heeft
de" minister noodeloos zulke zware eischicn
vooi' onze voeding gesteld en waarom
ging hij niet in op het zoo tegemoetko
mende antwoord van Duitschland De
Duitsche regeering kan in twee maanden
tijd geen 100.000 ton leveren, maar zijn
die dan noodig? Minister Posthuma. heeft
verklaard, dat wij' 'tot 'Augustus genoeg
hebben I
Welken waarborg hebben wij, dat we de
100.000 "tot graan uit Amerika krijgen!
Het volk had moeten kiezen en "het is
nog niet zoo onzeker of het den honger
niet liever had gekozen boven het ver
lies der onafhankelijkheid en eer.
Patijn betoogde, dat ons volk recht-
Prjjs der Ad ver tenti ën:
14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct.
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
matig verontwaardigd is over de handel
wijze der geassocieerden, die ons in de
armen van Duitschland drijven. Spr. legt
zich', zij het noode, bij de houding der
regeering neer en hjj hoopt, dat zij
bij machte zal zijn, om, onze onafhanke
lijkheid en neutraliteit te handhaven.
Knobel wenschtc alleen te wijzen op
de eenstemmigheid van het volk en te
protesteeren tegen de handelwijze der ge
associeerden. De houding der Tereenigdo
Staten is voor S'pr. geen verrassing. On
danks de verklaring van Reuter, ziet spr.
in de handelwijze niets anders dam 'zee
roof.
Troelstra meende, dat onomwonden do
Kamer haar raeening over de houding
der regeering moet uitspreken. Alvorens
te zeggen waarom de medede-elingen der
regeering zulk een slechten indruk
hebben gemaakt, wenscht spreker te
vragen of het niet goed is te 'breken
met de gebruikelijke taktiek omi niet met
do Kamer te overleggen, alvorens belang
rijke beslissingen worden genomen.
Ook van Raalte en v. d. Voort vani
Zijp betreurden het, dat de minister niet
voörldurend in contact met de Kamer
is gebleven.
Van Raalte zeide o.rn.
De "Regeering had de gestelde voor
waarden m.oeten aannemen of verwer
pen. Dat lmd een betei'en indruk ge
maakt, dan te zeggen: Wij' nemen ze
a.an, maar op die en die voorwaarden.
Maar als de Regeering had aangenomen,
dan zouden wij de Regeering hebben'
'gesteund.
Visser van lJzendoorn zeide, dat de oor
logvoerenden uitsluitend op hun eigen
belang letten, en wij' van geen 'der par
tijen iets te verwachten hebben. Wij zijn
uitsluitend op ons zeiven aangewezen en
moeten onze eer smetteloos houden. Spre
ker heeft zich „afgevraagd: hoe zullen!
we ongerept uit dit conflict te voorschijn
komen?
Het landsbelang' eischt daarop een ant
woord.
Van der Voort van Zijp heeft nog' eenige
hoop, dat het Amerikaansche volk nog
zooveel rechtvaardigheidsgevoel heeft, dat
het zich van de wettigheid van deze
daad niet zal laten overtuigen. Niemand
had een antwoord verwacht Als ,pnze
Regeering nu gaf. Iedereen verwachtte
een besliste weigering. Inderdaad is nu
de vraag niet zoo gek of we nu maar
niet zullen demobiliseeren. De volksvoe
ding is van beteekenis en een koopvaar
dijvloot heeft waarde.
Maar meer waarde heeft de naam
van .ons land, jlien we nu gaan verlie
zen.
De Kanter beklaagt zich over de flauw
hartigheid van Nederland en ook van
Doorn is er nog4 niet gerust op, dat onze
eer wel voldoende gehandhaafd is.
Nolens betreurde het genomen besluit
zeer. Hij tracht 's ministers motieven te
verstaan, doch had gaarne eerst de Kamer
gehoord. Marclfant wees tenslotte op de
wcnschelijkheid van een parlementaire
commissie voor buitenlandsche zaken..
Vandaag voortzetting.
Beknopt overzicht van den toestand.
Weinig nieuws van de fronten. Het
wordt geheel in de schaduw gezet door
de dingen, .waarbij ons- land thans zoo
nauw is betrokken.
In het Westen laat {iet groote offen
sief nog op zich wachten. Zal het ooit
van Duitsche zijde komen?
In een i}week-bericht" van het Ame
rikaansche ministerie van oorlog wordt
gezegd, dat het ,*,meer en meer" dui
delijk wordt, dat de- Duitscbers niet tot
het offensief zullen overgaan, tenzij zij
daartoe gedwongen zouden worden dooi
de eiscben van den algemeenen strate-
gischen toestand, jn-a.w. tenzij de ge
allieerden tot een offensief overgaan en
de gevolgen daarvan de Duitscbers dwin
gen om van hun kant los te komen.
Zulk een optreden der Duitschers zou
geheel in de „lijn" liggen yan de hou
ding door hen in het vredesvraagstuk
aangenomem
Zullen nStele geallieerden het initiatief
nemen
Daden, geen woorden.
„Daily Mail" schrijft in een hoofdar
tikel:
„Zullen de troepen der Geallieerden
door de redevoeringen van Engelsche par
lementsleden dichter bij Berlijn komen?
Lord Milner zegt. 'dat wij strijd voeren
voor ons bestaan. Redevoeringen, die-dat
niet op den voorgrond stellen, hebben
geen waarde, hoe belangwekkend zijl an
ders ook zouden zijn. Redevoeringen, die
beschuldigingen van enkele personen of
heelc partijen behandelen, kunnen mis-
