O
116
Vrijdag 15 Februari 1618
Jattrgau
De Groote Oorlog.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Uitg*T« v*«
fe JUaml. Yena. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
11NGE YOR ST STRAAT Ü9L
Bureau te Middelburg:
BIRMA F. P. DHUIJ L. BUR®.
Drukker»:
Qeeterbaan Le Coiutru, Goe».
Zwak gezag.
De burgemeesters onzer groote steden
behoorden aan die van de kleiner© een
goed voorbeeld te geven, in de hoog
houding van het gezag.
De burgemeester van Amsterdam schijnt
het tegendeel te zullen gaan doen, eïi
die van Rotterdam aarzelt ook al een
beetje. I
Te Amsterdam was eenige maanden
geleden de aardappeldemonstratie toege
staan. Zijn slappe houding veroorzaakte
indirect oproer, molestatie en benadee»
ling, bloedstorting en doodslag.
Sindsdien weigerde bij' de straatbetoo-
ging der anarchisten. Doch nu heeft hij
weer een ander© houding bedacht jegens
een straatvertoon van de S. D. A. P.,
om hetwelk te houden een deputatie uit
die partij! hem* gevraagd had.
(Wat heeft nu de burgemeester oip dit
verzoek om intrekking1 van het demon
stratie (straatbetoogings-) verbod geant
woord?
Heeft bijl fier neen gezegd?
Neen.
Hij heeft ook wel niet ja gezegd, doch
hg heeft wat anders gedaan.
Hij heeft, blijkens 't verhaal in de dag
bladen, een proclamatie uitgevaardigd,
waarin staat dat, de door hem toege*
stane demonstraties uitgezonderd(geen
demonstraties mogen plaats hebben.
Men heeft wel eens beweerd dat te
Amsterdam de roede wethouders en de
groote S. D. A. P.'er raadsleden regeeren.
Zij no. 1 en de burgemeester onder
hun invloed of aan hun lijntje.
't Zou jamAieir zijin als 't waar wasi
Maar waarom dan die slappe, inconse-
kwente houding.
Zoo draa'en de dragers van het gezag
zeiven op den duur het gezag den nek om.
Ook de burgemeester van Rotterdam,
die overigens vrij wat hooger, en hier!
door sterker staat als handhaver van de
orde, schijnt gevaar te zullen loopen van
te gaan weifelen.
Ook hij ontving een deputatie uit de
S. Dj? A. P. met verzoek om evenals
zijn collega te Amsterdam het demon*
stratie-verbod op te heffen.
Het antwoord luidde dat Zijnedelacht-
bare er eens over denken zal.
Ook al geen fier standpunt.
Betoogingen tegen het openbaar gezag
moesten altijd geweigerd en geweerd wor
den. Jammer dat zulks van vrijizinnige
zijde niet wordt ingezien.
'tls trouwens de eerste maal niet dat
de Amsterdamsche overheid op socialis
tisch spoor en in socialistisch gareel loopt.
0»m#Rl«cfc, Satanisch.
Omtrent het gebruik van deze woorden
in de vergadering van „Christelijk Nati
onaal," -te Utrecht, in 1869, onder voor
zitterschap van Groen van Prins terer, uit
welke vergadering gevolg van misver
stand, Beets en Chan epie de la Saussaye
niet verontwaardiging wegliepen, schijnt
een legende te wandelen, welke behoort
tot staan gebracht te worden. Wij lezen
in Fabius „Studiën en Schetsen," blz.
209, hieromtrent dat volgens ds. Grone-
meijer met het schrappen van het woord
„christelijk" in de schoolwet van 57,
door Groen van Pr nsterer aanbevolen
en aangedrongen, bedoeld werd „de ge
dienstigheden der prakrijk" te weren, dat
Beets het streven om de openbare school
zoo slecht mogelijk te maken (no:a bene,
wek een beschuldiging!) demonisch
heette, waarop dr. Kuyper het behoud
van het „christelijke" in de schoolwet
satanisch noemde.
Opdat dpze onjuistheden niet verder
loopen zouden, merkt Prof. Fabius drie
ërlei op: lo. Het „Christelijke" werd door
Groen van Prinsterer vooral gedu ht als
voertuig voor moderne theologie. 2o.
beets, door niet te lezen wat Groen ge
schreven had, wist niet dat deze beoogde
üe openbare school, door hét weren van
moderne theologie, zoo goed moge.-
ij te maken. 3oi. Dr. Kuyper paste
het satanisch toe op de moderne
staatsidee.
j-tIn.,"^O0^ee,n en Thans" b'z. 138 wordt
f r ^a^us uitvoerig" uiteen-
gezet; en m zijn „S udim en Schetsen"
V, 123 nog eens verduidelijkt.
Tweede Kamer.
Minister Cort's zwenking. -
Tnrugge omen beloften De
_b»z. onderwijzers weer gsdu-
ln een „nou breekt m'n klomp"-stem-
ming zal menigeen vernemen, d it minis
ter Gort het amendement-Ketelaar, dat
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG»
Ab©»»«m«at»pr^s:
F«r 3 maasde» Ir. p. post f 1.50
Los#e nummer»- 0.08
Pr$8 der Advertentie»)
1i regel# f 0.80, iedere regel meer 90 cl
3-maai wordt 2-maal berekend.
Bjj abonnement voordeelige voorwaarden».
Bewijsnummers 5 ceat.
met Marchant's onaannemelijke voorstel
overeenkomt, niet „onaannemelijk" ver
klaard heeft.
En dat nadat van der Molen nog eens
"met groote duidelijkheid had doen uit*
ko'men, dat het stelsel der linkerzijde zich
niet verdraagt met hetstelsel der lin
kerzijde.
Voor rechts is het dus wel grievend,
dat de regeering h'aar eigen stelsel er
aan geeft voor het groote kabaal van
de linkerzijde.
Wie had zoo iets van den hoogge
prezen premier kunnen denken!
Terecht riep van der Molen uit: Wat
de regeering thans laat zien, is geen,
beleid meer.
Hij heeft duidelijk aangetoond, dat het
bewuste amendement zonder redelijk mo
tief maar zoo' op alle salarissen botweg
f 100 opzet. Ook op de wedden der bijk
onderwijzers. D.w.zi., op die salarissen,
die nu van f 500 tot f 1000 achterstaan
in dezelfde gemeenten bij die der open
bare collega's. Een bijzonder onderwijzer
in een groote stad zal dan in plaats
van f 1200 f 1300 krijgen, doch zlijn col
lega van het openb. onderwijs, die, nu
in dezelfde plaats f 2000 heeft, krijgt dan
f2100.
Neen, dat is geen stelsel I
Het amendement van der Molen, dat
zich geheel bij het regeeringsvoorstel aan
sloot o.m. bepaalde, dat indien onder
wijzers 10 en meer, doch minder dan 15
dienstjaren vervuld hebben en op min
der dan f300 boven de minima staan,
zooveel meer krijgen als het bedrag dat
vereischt wordt om de wedde tot f300
daarboven op te voeren was niet
aannemelijk
En- dan durft de minister nog de ver
antwoordelijkheid schuiven op de hee-t
ren, die vóór het amendement-Ketelaar!
stemmen
Zwakker en weifelachtiger houding heb
ben wij nimmer Kanschouwd. Welk een
wreede desillusie voor de vele bijzondere
onderwijzers, wier nood zoo hoog ge
stegen is.
Terecht is doior de rechterzijde de min-
krachtige houding der regeering gewraakt.
Niet zonder verontwaardiging, dat laat
zich verstaan.
De heer Beumer zei de, dat Ketelaar
met zijn amendement n et anders heeft
bedoeld dan een verkiezingsmanoeuvrie',
whardoor hij bij alle onderwijzers in het'
gevlei wil komen. De Vk miilioen, welke
de minister zoo moeilijk kon krijgen, wor
den nu besteed voor onderwijzers, die
het niet direct noodig: hebben.
De heeren hebben gedacht, dat 'djeze
verkiezing niet zou staan in het teeken
van den schoolstrijd, maar de laatste
dagen is het wel duidelijk geworden, wat
men van de linkerzijde te wachten heeft
en de a.s. verkiezingen zullen dan ook
wel degelijk in het teeken van djen
schoolstrijd staan.
Dinsdag, als er gestemd wordt, zal 't na
der blijken.
De motie-Ketelaar om duurtetoeslag te
verleenen aan gepensionneeraen, vond aan
alle zijden instemming.
Men was algemeen voor een vrijge
vige beslissing.
Niemand stemde tegen.
Verder werd nog begonnen met de be
handeling der Indische begrooting.
SsjcBssgf «verzïöM va» atan toMtand.
In Champagne' is de vuuractie in de
sectoren ten N. van Prunay en -ten Z.
0. van Tahure zeer gestegen.
Overigens strijd op k eine schaal: coups
de mains, aanvalspogingen, patrouille
schermutselingen.
Tusschen de Oekraine en d!e centraler»
worden de besprekingen tot afwikkeling
van de verschillende detailkwesties
voortgezet. De Oekrainische Rada heeft
haar zetel van Kieff naar het meer wes
telijk gelegen Shitomir overgebracht, dat
door betere spoorwegverbinding met Oos-
tenrijk-Hongarije verbonden is.
Mogelijk, dat bij' die verplaatsing ook
andere factoren zich hebben doen gel
den en dat het te Kieff niet geheel vei
lig meer was.
Want Trotsky dreigt roet in het eten
te zullen werpen, als men de berichten
uit Duitsche bron mag gelooven.
De mogelijkheid bestaat, - dat hijl nu
een veldtocht tegen de Oekraine gaat
ondernemen.
Hij erkent de regeering van 'de cen
trale raden te Kieff en straks die te
Shitomir niet en evenmin den door haar
gesloten vrede.
Welke gevolgen het optreden van die
regeering te Petrograd hebben kan, blijkt
uit de berichten uit Finland, waar de
verwarring ten top gestegen is. De Roode
Garde houdt ei' huis op een manier,
die aan de ergste dagen der Franschb
terreur herinnert.
In de Neue Freie jPresse wordt zelfs
ge'meld, dat in de Roode regeering te
Helsingfors een plan werd overwogen,
om ©en soort bloedbruiloft aan te rich
ten, waarbij alle burgerlijke en bezitten
de klassen zouden worden uitgemoord.
Gelukkig werd het denkbeeld verworpen,
met een meerderheid van slechts twee
steimmen
Men ziet, in 'tOosten heerscht een
toestand van weergalooze chaos en ver-,
warring èn uit-middel-puntige omstandig
heden. v i l l t L 1
Volgens de Duitsche avondbladen leid
den de besprekingen in het groote Duit
sche hoofdkwartier tot volledige overeen
stemming van opvatting tusschen de mi
litaire autoriteiten en de politieke leiders.
Een definitief besluit is nog niet be-
kend. Het resultaat zal eerst na enkele
dagen bekend gemaakt worden.
Er is verder nog geen officiëele me-
dedeeling gepubliceerd over onderhande
lingen met Roemenië.
De Duitsche pers neemt echter aan,
dat de Roemeensche onderhande'aars, die
eerst over de verlenging van een wapen
stilstand zullen spreken, gisteren op de
plaats van bestemming zijn aangekomen.
Over het verloop van de twee laatste
zittingen der Duitsch-Oosten ijk Hong.-Rus-
siscne commissie tot regeling der poli
tieke en territoria'e kwesties, we'kle met
de bekende verklaring van Trotsky ein
digde, zijn nog enkele bijzonderheden be
kend geworden. s i
0# ontvangst van Czernin.
Bij aankomst te Weenen werd Czernin
door een groote menigte, o.a. door d©
rijks-organisatie van vrouwen ontvangen.
De minister werd met stormachtige
toejuichingen ontvangen. Een deputatie
der vrouwen-organisatie dankte den mi
nister voor de besprekingen in Brest-
Litowsk en herinnerde hem aan zijn be
lofte dat alle huisvrouwen van Oosten
rijk zoo spoedig mogelijk verbetering zou
den krijgen in hun huishouden door toe
voeren uit de nieuw-geopende gebieden.
De vrouwen 'hoopten dat deze belofte
spoedig verwezenlijkt zou worden.
Na de -ovaties verscheen Czernin op
hej balkon van 's ministers paleis. Hij
hield een rede, waarin hij1 dankte voor
de ontvangst en O'.m.-jZeide: De eerste
stap is gedaan, maar laat het ons dui
delijk zijn dat wij nog een verderen weg
naar den algemeenen vrede hebben af
te leggen. Nog is het volhouden. Ik re
ken er op, dat gij mij allen steunen zult,
dat gij zult volhouden tot den algemee
nen, eervollen vrede.
De woorden van den minister" werden
met stormachtige hoera's begroet.
Korte oorlogsberichten.
Koning. George- heeft drie koninklijke
paleizen aan de regeering aangeboden
voor nationaal gebruik in oorlogstijd, n.l.
Balmoral in Schotland voor gewond© sol
daten, 'Buckingham Palace en Kensing
ton Palace voor openbare bureelen.
Generaal Mackensen heeft met het
Roemeensche legercommando onderhan
deld over den wapenstilstand omdat de
situatie door de houding van het Oekrai
nische leger veranderd was.
In Amerika hebben zich 30 000 tim
merlieden bereid verklaard om te wer
ken, waar de regeering hen noodig heeft.
Volgens officieele opgaven bedraagt
het aantal geïnterneerden in Zwi seriand
in totaal 27.453 man, waaronder 10.677
militairen der Centralen en 16.776 mili
tairen der Entehtelanden.
Parijsche bladen meldenIn een
vergadering te Barcelona zijn twee re
volverschoten gelost op den leider der
Spaansche republikeinen, Alexander Ler-
roux. Lerroux werd niet getroffen, de
«lader is .gearresteerd.
Volgens een ,.Times"-bericht uit
Lugona zijn de sedert een jaar in hotel
„Metropol©" .toevende consuls van En
geland en Frankrijk, gedwongen te ver
huizen naar ©en hotel van den twee
den rang, omdat Oostenrijkers en Duit-
schers den hotelhouder, een ententege-
zinden Italiaanschen Zwitser met hoy-
cot hadden bedreigd.
De „Lok. Anz.' 'meldt, dat Maandag
de Roemeensche regeering door de ge
zanten der entente op de ver strekkende
gevolgen van een afwijking van de ge
meenschappelijke politiek zou zijn gewe
zen. De nieuwe regeering zou de mede-
deeling voor kennisgeving aangenomen,
maar niet beantwoord hebben.
Een Russisch-Amerikaansche ver
gadering te New-York heeft de Russisch-
Duitsche vredesovereenkomst gegispt en
de Russen in Amerika opgewekt een af
zonderlijken vrede niet te erkennen.
Een hevige gasontploffing heeft zich
in de mijn Concordia bij Oberhausen voör-
gedaan. 20 arbeiders werden gedood, zes
zwaar en drie licht gewond.
Bij een botsing in de lucht boven
een vliegveld in Lincolnskire zijn op 5
Februari de Engeïsche luitenants Kneefei
en Riléy gedood.
Denzelfden dag liet luitenant Leonard
bij' een ongeluk met zijn vliegtuig in de
oostelijke graafschappen het leven, en
werd het lijk geschouwd van luitenant
Hardy, die bij een ongeluk in de lucht
in Oxfordshire was omgekomen.
Den dag te voren was- de tweede lui
tenant .Black uit Glasgow doodgevallen.,
De sigarenwinkels in Londen heb
ben aanzegging gekregen, dat de lucifers
streng gerantsoeneerd zullen worden. Een
firma, die voor den oorlog 'twee of drie
gros dooses lucifers per dag verkocht kom
nu maar 18 doosjes per dag krijgen.
In Southport waren dezer dagen
een magistraat van het graafschap en een
lid van den gemeenteraad voor den rech
ter gedaagd wegens het oppotten van
levensmiddelen. In het huis van den ma
gistraat had men 240 pond bloem en bij
het gemeenteraadslid 681/2 pond ham en
42 blikjes zalm gevonden. De rechter
stelde beide overtreders in de gelegenheid,
om krachtens de nieuwe verordening, die
voorraden bij' de le vens middélenc om mis-
sies aan te geven enveroordeelde beiden
alleen in de kosten van het geding.
pens voorziene onruststokers tegemoet
ging, kwam het tot een treffen, waarbjj
zeventien hunner gedood werden. Aan
Onze zijde werden geen verliezlen geleden,
De rust is thans hersteld.
De Kamerverkiezingen.
Anti-revolutionaire landbouwers in
Friesland hebben besloten, in hun partjj
te werken voor landbouwvertegenwoordi-
ging in de Tweede Kamer. Als eventu-
eele candidaten zijd aangewezen de heer
C. Tamminga en Y. Veldhuis te Sneek.
H. Leenstra te Haskerhorne en W. Vrif
enhuis te Katlijk. N. R. C.
Christelijke arbeiders en.
Minister Pothunra.
Men meldt uit Amsterdam
In een zeer druk bezochte vergadering;
uitgeschreven door het Comité van ac
tie en voorlichting uit de Christelijke ar
beidersbeweging is gisterenavond aan do
arbeiders de toestand - uiteengezet. Ge
adviseerd werd Minister Posthuma te steu
nen tegen Minister Treub. Vooralsnog
werd afgeraden het middel staking te ge
bruiken en zich niet aan te sluiten bij do
beweging van de S. D. A. P. Met ver
trouwen moet het debat in de Kamer
over de levensmiddelenvoorziening wor
den afgewacht.
De z a ak-D e Jong.
Wij vernemen, dat de heer De Jong aan
de kieskringen, die hem op de groslijst
brachten, heeft bericht, dat hij geen can-
didaluur voor de a.s. Kamerverkiezingen
zal aanvaarden.
Eenheidsworst.
De Minister van Landbouw heeft goed
gevonden aan de lijst van distributie
goederen toe te voegen het artikel „een
heidsworst", vervaardigd uit 10 pet. var
kensvleesch en 90 pet. rundvleesch, en
den maximum-kleinhandelprijs op fl.10
per kilo hepaald.
Tabak.
De minister heeft ©en Rijksbureau voor
tabak ingesteld en verkoop, aflevering en
vervoer van ruwe tabak verboden; be
houdens ontheffing der verbodsbepaling.
Gdirist. Hist. Unie.
Gisteren werd te Utrecht de algemeen©
vergadering gehouden van de Christelijk-
Historische Unie.
Dr. J. Th. de Visser opende de verga
dering met een rede, waarop we later
allicht terugkomen.
De zeven leden van het hoofdbestuur,
die tengevolge der reorganisatie aftraden,
zijn herkozen, terwijl als nieuwe leden
in het hoofdbestuur werden gekozen jhr,
mr. D. J. de Geer, lid van de Tweede
Kamer, te 's-Gravenhage, en prof. dr. J.
R. Slotemaker de Bruine te Utrecht.
In de statuten der Unie werden en
kele wijzigingen gebracht. Een daarvan
bepaalt, dat verplicht gesteld wórdt het
indienen in alle kieskringen van twee lijs
ten met Uniie-candidaten. (Gelijk men weet
was eerst besloten dat in 17 kieskrin
gen zou worden ingediend éénzelfde
candidatenlijst, en in den kieskring 's Her
togenbosch de tweede). Verder werd daar
bij aangenomen een voorstel van de hee-
i ren Lohman en Schokking, dat de be-
doeling heeft om te voorkomen, dat zeer
bekende en zeer goed Christelijk-Histori-
sche mannen, doch die overigens uit pro
pagandistisch oogpunt minder naar voren
komen, op den achtergrond geraken, en
waarbij aan het hoofdbestuur de bevoegd
heid wordt gegeven personen op de voor-
loopige algemeene candidatenlijst te bren
gen.
De vergadering vereenigde zich één
stemmig met het onlangs door het hoofd
bestuur gepubliceerd communiqué, waar
bij uitgesproken wordt, dat er geem sprake
meer is van bestendiging der of aangaan
van een coalitie.
Onrust in Palemb JSig.
(Officieel.) Van den Gouverneur-Gene
raal van Nederlandsch-lndië is telegra
fisch bericht ontvangen, dat volgens me-
dedeeling van den resident van Palem-
bang op1 6 dezer kwaadwilligen een inval
deden in de doesoen Soekadana der on-
der-afdeeling Ogan Ilir (afdee ing Palem-
bangsChe Benedenlanden). Toen de con
troleur der on'derafdeeling, door een mi-
litaire patrouille vergezeld, de yan wa
Apotheken.
Zondag is te Goes geopend -de apo
theek van G. v. d. Hoek'; te Middelburg
die van M. J. van Pienbroek en te Vlis-
singen die van C. G. Baert.
De commandant der stelling van de
monden der Maas en der Schelde heeft
het verblijf 'in zijn gezagsgebied wegens
het betrokken zijn bij den smokkelhandel
ontzegd aan de BelgenLouis Dilles,
geboren "6 Augustus 1898 te Kieldresht,
wonende te Nieuw-Namen, Edmond Thuy,
geboren 18 Juli .1895 te St.-Gilles, wo
nende te Clinge, Albert Ivens, geboren
13 September 1892 te Slekene, Theo-
phiel Marie Jansen, geboren 14 Decem
ber 1897 te Stekene, August Raes, ge
boren 15 Februari te Stekene, Regule
van Bunderen, geboren 28 December lc97
te Stekene, alleri wonende te St.-Jansteen
en ,den Nederlander Aloysius van Cam-
penhout, geboren 29 November 1893, wo
nende aldaar, Kapelle Brug.
Nog werd wegens vermoe ien van spi-
onnage het verblijf ontzegd aan Ach el
de Mey, geboren 16 September 1898 te
Watervliet, wonende te IJzendijke, ran
nationaliteit Belg.
f Aan de volgende, indertijd uit het ge-
j zagsgebied van den commandant der stel-
j ling yan de monden der Maas en der
Schelde uitgewezen personen, is met in
gang van 15 Februari voorwaardelijk ver
gunning verleend .daarin terug te kee-
ren: N. Moelker, Rilland-Bath; A. Gif-
sel, A. Claeyssens, C. J. Die rick, Wi. P.
i G. Ammon, allen Sas van Gent; K. Heiji-
boer, St.-Maartensdijk, P. de Klerk, C.
v. d. Voorde, E. v. d. Voorde, allen»
IJzendijke, P. F. Oudenaard, B. IJse-
baert en W„ P. Dieleman, allen te Axel.
j Middelburg. Gisterenavond werd de
jaarvergadering gehouden van de Ver.
i Openbare leeszaal en B.bliotheek, onder
voorzitterschap van den heer ds. M. van
Empel. Door den heer dr. H. van dei]
Kamp werd als secretaris bet jaarver»
slag uitgebracht, waaruit o.a. blijkt, dat
dank zij de zuinigheid dit jaar bij het
aanschaffen van nieuwe boekwerken be
tracht, het tekort van het vorig jaar aan
merkelijk is geslonken. Daar echter vol
gens-besluit van de vergadering van 15
Juni het gebouw waarin de leeszaal thans
gevestigd is, op 1 Juli 1918 eigendom
der vereeniging wordt, zal een beroep
moeten worden gedaan op de hulp van
hen, die in de leeszaal belangste.len, tem
ten einde de fïnanciee e gevolgen met
succes het hoofd te kunnen bieden. Het
bestuur was tot het nemen van dit be
sluit genoodzaakt, daar anders de Indus
trie- en huishoudschool het gebouw zou
hebben gekocht en de Leeszaal op 1
Jüli 1918 dakloos zou zijn geweest- Zeer
waarschijnlijk zal de exploitatie van het
niet door de leeszaal ingenomen deel
van het gebouw voldoende opleveren om
de meerdere uitgaven, die hel ge/olg zijn
van den aankoop te dekken.
Wegens gas- en ko'.enbesparing kon het
lokaal gedurende de maanden Februari,
Maart, April en de eerste hel it van Mei
des avonds slechts van 7 tot 8 uur
geopend zijn. Daarna werd dit verlengd
tot 9 uur en na 15 October tot half
tien. Een gevolg hiervan is een lager
cijfer van bet aantal bezoekers over 1917,
n.l. 9841 tegen 10805 over 1916. Er wer
den 25896 boeken uitgeleend, waarvan
3399 wetenschappelijke werken en 22497