o FWoenidag Januari Iiil8 *$&e Jaar^niit: Be Qmote Oorleg» Fi Oitg&ve van tt ffwroi. Veen. LUCTOR ET EMERG0, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes; fcANGE VORSTSTRAAT 2 19. Bureau te Middelburg: glEMA F. P. DH'ufJ L. SURG. Drukkers: floBterbaan Le Co int re, Goes, is minister Cort nog llbiraai? Onderstaand uittreksel uit eon Kamer overzicht van „De Telegraaf' illu streert duidelijk der liberalen verhouding tot onzen premier; het teekent de vij': andigo gezindheid bij' velen hunner, wan- j neer 't da gelijkstelling van openbaar en hijzonder onderwijs' betreft en doet ons zien, tot welk onbillijk oordeel die harts- tochtelijke antipathie tegen alles wat''t bij1- j z'o-nder onderwijs kan bevorderen, leidt: Is de minister van "Èinnenl'andscbiel Zaken, de heer Cort van der Linden, nog liberaal? Ziedaar een vraag, die met alle recht gesteld mag worden. En het is een groofcei vraag. De minister heeft vroeger prachitigei boeken geschreven over de liberale be ginselen, boeten, di'e ware' schatka- meren van wijsheid zijn. Maar. in do laatste jaren begon hij vreemd te' cloen. Reeds tijdens het debat over het gezant schap .bijl den Paus wist hij de lin kerzijde ernstig to ontstemmen. Bij! de Grondwetsherziening was zijn toena dering tot rechts velen een aanstoot, ai' heeft hij! ten slotte bij. de redactie van art. 192 het hoofd moeten buigen voor 't kloeke- verzet, ten laats' der open bare school van Tydeman en de zijnen. In deze vierjarige periode' beief't hij| echter voor h'e.t openhaar onderwijs niets gedaan. Achtereenvolgens diende hij thans, in luttel maanden een wets ontwerp in tol subsidieering:van .bijt- zonder© H. B, S., daarna oen sala ris-ontwerp, dat voor een groot deel' aan do bijzondere onderwijizers ten goede komt, en cindel'ijik' een ontwerp tot subsidieering van bijzo-nclieire gym nasia. Z'n verzoeningsgezindheid jege'ns de rechterzijde is overgeslagen in een! ziekelijke -sentimentaliteit en z'nlieffde voor de openbare school Met o-p- de genegenheid van bet bekende, popu laire viervoetige die.' voor z'n jonge'n. En nu bij het. debat over hjat •middelbaar onderwijs jaagt hij de gajn- sche linkerzijde opnieuw tege'n zich jn het harnas en capituleert voor rechts op een zeer krasse c'n sensationedfe manier. Eerst kwam hij met het versleten piraatje': er is geen geld,- ik zal over wegen of ik' bij suppfetoiro btegrooting iets kan doen, maar nn m'oiet ik mij houden aan het bieldrag, dat ik' va|n den minister van Financiën op djeiza begrooting gekrjggen heb'. Zelfs al wor den de amendementen aangenomen, dan nog 'zal' ik ze naast mij neerleggen)! zei de premier. Het was de pude ty- rannie. Geen geld! en "do millioenen worden dag in, dag uil, gevraagd ©ra. toegestaan. Geen amendementen! en de minister begreep niet, dat hij! zoodoen de het budgetrecht en het amendeerings- -recht beide tot een- paskwil .maakte. Maar nu het. mooiste. De ministerwil- -' de bovendien geen gold voor H. B. S vragen, wanneer daardoor de politieke - strijd zou worden bevorderd. Wannéér ergens in een gemeente, waar slechts plaats is voor één enkete H. B. S„ groole kans oi uitzicht bestaat op dpi oprichting van een bijzondere H. B. Si, dan wenschte hij', minister, geen geal te vragen voor een rijksschool. Ziedaar het standpunt van ©en libe raal staatsman. Een volkomen capitu- N latie voor rechts. Als ©r in kleinere plaatsen kans is op pera bijzondere dan geen openbare If. B. S:. En als er ergens politieke strijd is over d© middelbare school, dan óók' geen openbare H. B. Si. En als ier ergens! politieke strijd is over de middelbare schoof, dan óók geen openbare H. p. S, En overigens: g©en geld. En weg met d© amendementen, want ik doe het nu toch' niet, Liberaal, de.z-ë staatsman? Hij draagt, een fraai, vrijzinnig gewaad, dat in wijde plooien om liet lichaam des wifsgeers hangt. Maar kijk eens goed, wat er daar beneden onder uitsteekt! Een bokspoot. Op onderwijs-gebied heeft de heler Lort van der Linden het eere-voor- ;Zitterschap van de re.clitsch'e coalitie ten vode verdiend. De heer Duymaet van Twist dweept al' met 'm en loopt ■m m de Kamer achterna at's ware iet ge uid van Cort -- his masters voice. Tot zoover de overzichtschrijver van; De Telegraaf. Zeker, 't scheelt veel, wie het zfe^t! Maar..., de schoolstrijd ïs )1CKi niet volstreden Tweede Kamer. Do S ia at sbeg i'o o li ng,s deb a t ten zijn gis teren voortgezet. De minister van Mrt- nenlandsche zaken was onder het mes met zijn begrooting voor onderwijs. Bij de afdceling Lager Onderwijs werden met de stommen van rechts legen links ld;c jaarwedden der openbare onderwijzbrs (voorstel-Hugenholtz), met f9800 ver' hoogcl. Bij de afdeel ing Kunsten en Weten schappen maakte dr. de Visser bez'waar tegen den,post: kosten o-.a. van toezicht over herstelde bouwwerken-. Met die aiüceling, Kunsten en Wieten- schappen en de quaestie van restauratie, toezicht en dergelijke schijnt nogal raai' te worden omgesprongen. Wij hoorden reedis in ,de jaren 1876 tot 1879 den toenmaiigen Middelburgs-chen afgevaardigde nu wijlen jhr. J. L. de Jonge, hierover klagen. Toen was, het. wiel die heerschappij van wat' nu, heet de oude school, maar de beschikking vooral bij één persoon. Nel als 'nu. Maar nu komt er een tweede hij. Wat. nu de oude scho-ol i-s' dreigt van de baan te raken voor de Zoogenaamde nieuwe school en dan nog met het. oude bezwaar van_ een halve eeuw .geledente veel macht in één -hand. Wel is eir oen commissie, maar die heeft, evenals toen, veel van een wassen neus. j Dt? de Visser verheeld,e dan ook zijn vtees- nietin den nieuwen toestand zal de nieuwe school haar slag' slaan en zfu-llen de monumenten moeten dienen voor proefnemingen van nog naar stijl zoekende kunst. Men wil zich niet langer binden aan 'üslorische gegevens. De toren van Veeie bewijst dit. Arehaeologié en scho.olscho kennis, zijn de struikelblok ken voor die ongebonden altisten. Het moet er daarom maar aan. Weg' er mee. Tegen 'die.opruim- en schoonmaakwoede protesteerde de Kafwijksche afgevaardig de, en hij achtte het: voorstel van dén minister: een groote •commissie met'een almachtig'en secretaris een groot gevaar. Een kleine commissie, bijvoorbeeld van drie personen, van wie een die histoid- sche, een de nieuwe, en één dc midden- richting aanhangt, acht hij dan ook beter. Men ziet, het ging hier tegen de opper macht van Jan Kalf, gelijk vroeger tegen die van De Stuers. De heer v. Beresteijn ging niet dez,e bezwaren' niet mee. Integendeel hij ver dedigde de nieuwe school op grond van de historie. Immers de oude scho-ol, toen zij- nieuw opkwam, onder Cuypers, wilde restaüreeren in den stijl ydien de kunste naar van vroeger volgde bij het vervaar digen van Zijn kunstwerk. En doet nu de nieuwe school dat niet ook? Het bezwaar van het oud-nieuw-maken is, dat van onze monumenten liet his torische "karakter verloren, gaat. Eenj restauratie:, als van het stadhuis ie Mid delburg, is onhistorisch. Het is een ver- yalsching de-r historie. Men 'vindt in hét bouwwerk niet meer het oorspronkelijke terug. Als we het Middelburgsche stad huis zien, dan - vinden we op het dak een balustrade gezet, waarvan kan wor- den gezegd,, dat in 1500 en zooveel een bouwmeester in Jruik of Gent wel eens zulk een bouwwerk zal hebben g'ezet op een stadhuis, maar o pi het stadhuis te Middelburg heeft nooit zulk een bouw werk gestaan. Genoeg om het interessante Van dezen strijd ons in te dénken. Het éfot was ,dat dr. de Visser voor stelde den, post te verminderen; en de minister den post verdedigde, o. a. met een beroep op minister Kuyper, die inder tijd ongeveer hetzelfde voorstelde-, doch wegens verzet uit de Kamer zijn voor stel had ingé-trokken. De heel" Lobman, steunde het voorstel-de, Visser op 'grond van de ervaring;. In dien tijd was de Stuers de opperheer. De heer Lobman herinnert aan de .restauratie van dé Dom. Toen stond de heele bouwcommissie tegienover de opvatting, van den heer de- Stuers. De Kamer volgde echter het advies- van d,eni Minister. Maar de bouwcommissie a'chtte dit besluit 'zoo onjuist, dat zij nu het rijkssubsidie- weigerde. HeL subsidie" bleef toen in 's Rijks kas ,een voordeeltje dus. Later i-s gebleken uit ou-d!e stukken, dat de bouwcommissie volkomen gelijk had. JEDet ware dus goed geweest, dat -de Minister niet. voor zich kreeg1 het ad vies van één man. De Minister wete dus, dal ook toen gebleken is, dat een comfaiissie van- deskundigen gewenscht is. Do minister, tot op ziekere hoogte ovter- tuigd, beloofde hierop-, dat hij" het secre tariaat zal afs-cheiden van het directeur schap, met andere woorden, de macht van 'den alleenheeischer zal afnemen en overdragen op. de commissie. Dr. de Visser trok Iiiero-p zijh amen dement in. Dit debat was niet geschikt om te doen gelooven aan de waarheid van het gevleugeld woord men zegt dat het van Thorbecke is, doch wij hebben het nooit in een zijner werken of redevoe- ringen kunnen lezen! „Kunst is geen Regeeringszaak". Nog moet genoemd een voorstel van de heel'en Gerhard, Lohman, Otto en oenige anderen om bijf' het middelbaar on- cljer\vijs ook te betrekken en te subsi dieeren teekenschoien en teekeinacadlamies'. Tiet werd verdedigd door den heer Ger hard en bestreden door den heer V. Beresteijn. Heden voortzetting1. Patrsmonsum. V e r k i e z. i n ,gis- p q g r a m. t 'Patrimonium gaf het volgend ve'rkie- zinglsprogram in het licht: Zondagsrust. De Zondagsmis! wor de krachtig bevorderd ook dooi'" beper king .op den Zondag van de> openbare diensten en middelen van vervoer. 'O n d e r w ij sen O p v o e d i n g'. Spoe dige herziening -def Lasger-Onderwij-swet ter uitvoering van art. 192 der Grond wet. Voor begaafde kinderen uit de min vermogende vólks-kringen worde meer dan tot dusver het volgen van voor? bereidend hooger en hooger onderwijs fi nancieel mogjelijk ge-maakt. Verlenging van den leertijd'. Wettelijke i'e-gfeling van het vakonderwijs en van het leerlingwezen. Betere zorg' voor de op groeiende jeugd van 1418 jaar, o.a. door het vei'leenen van finaaciëelen steun aan organisaties, die zich met de ontwikkeling der jeugd bezighouden. Alcoholisme. D-e invoering' van „local -option" (plaatselijke -keuze) "wor de mogelijk gemaakt. B i o s c o o- p g! e, v a a Wje ttelij'ke maa,t- regfelen tegen het gevaa;waarmede dé bioscoopvoorstellingen vooral de jeugd bedreigen. - V o 1 k ,s h u i s v e ,s,t i n gi. Ruimere steun aan vereonigingen en stichtingen, werk zaam in het belang «der volkshuisvesting. Waar het particulier initiatief te kort schiet, wettelijke, (maatregelen waardoor; do gemeenten worden in staat gesteld en verplicht tot ztelfbouw. iSoc'iale W etg'e vi n g. De Invalidi teitswet ivorde -spoedig ingevoerd. Op-ne ming van kleine zelfstandigen, met over gangsmaatregelen ook vóór hen, in den geest der artt. 369/70. Eveneens wordle een wed-uwenrente opgenomen. De Ziektewet worde- spoedig1 ingevoerd. Daarin worde,, met financiëele hulp van den Staat, de genees- en heelkundige behan.deling opgeriomen De ongevallenverzekering worde uitge breid ook tot de bedrijven, die thans nog niet verzekeringspliehtig zijn. Spoedige- totstandkoming eenet' Bero-ep's- ziekteverzekering'. Wettelijke regeling vah de Wérkloos- heidsverzekeiing' en de arb-eidsbemidde- lingv Moeders'chapsverzêkering. XJitbreiding 'dér Arbeidsbescherming. In voering van den wettej^ken 10 urendag en een 56 urige werkweek met overgangs- maatregfeilen naar een gunstiger arbeids regeling. Invoering van den vrijen Za"- terdagmidldag. Waar dezte niet kan wor den ingevoerd, worde een vrije middag in de week als compensatie gebod-en.' Spoedige totstandkoming van het ontwerp- B akkers wet. -Wijziging 'en aanvulling van de wet op hel arbeidscontract - o.a. door: a. op neming in de wet va-n een nadere rege ling van de collectieve arheidsoverepn;- komst; h. als ongeoorloofd te- stellen elk be ding, waarbij in -een voor den arbeider ongun-stigen zin van de bepalingen in d'e artt. 1638c en 1638d wordt weken c. d-e vergunning tot afwijking van het in het art. 1638w bepaalde hetrefferidle het verbod van Zonidagsarbeid te beperkfen tot .dien arbeid, wélke als strikt nood- zakelijk moet worden beschouwd. Verbod van arbeid- van leerplichtigten, ook in den landbouw. Aanvulling' van het ontwerp-Iandbouw- w'et met een regeling van "den arbeids duur ook voor volwassen mannen en met meer beperkende maatregelen ten gunste van vrouweu en jeugdige personen. Economische ma atregjelen. Toe-zicht op geihalte en prijzen der eer ste levensbehoeften. Zoo-lang de crisis duurt, krachtige maat regelen1 om inzinking van de minvermo gende bevolking zooveel slechts mogelijk is te voorkomen.. Landbouw. Bevordering van het Landbouwonderwijs. Droogmaking van plassen e-n ontginj- ning van woeste grónden. Verbetering van afwatering. Herziening der wettelijke re geling van het pachtcontiact. D-e Overheid als \V.erkg,eef- st er. Regeling der rechtspositie van hét personeel in publieken en semi-publiekëjn dienst. Ingrijpende- verbetering van de salaris sen', in verband mei den hoogeren levenss standaard-. Belastingen. De belastingen wor den naar draagkracht geheven. Geen in directe belastingten op eerste levensbehoef ten. 'Het g'i'oo-lere gezin wo-rde ook hier geëerd in zij'n beteeken is voor het vo-het leven. De Gemeenten worden doo-r een betere regeling van lmn financiëele verhouding tot hei Rijk, in staat gesteld om dé groei ende sociale taak 1e vervullen.' Openbaarheid inzake buit e- n- 1 a n d s c h beleid. Gesteund worde het streven -naar meerdere openbaarheid in zake het btiitenlandsch beleid. Aan cle VolksverteigjenWooirdiging worde .ruimere invloed toegekend. Medewerking; woi-do ook' doo-r Neder land verleend aan de tots, land komkig eener betere internationale rechtsprgMft- satie, waardoor ©en- vreedz'ame ontwik keling der volken zooveel mogelijk zij verzekerd. Beknopt overzicht van den toestand. Duitsche vliegtuigen vlogen eergister boven cle" kust van Kent en Essex en stuurden vervolgens naar Londen, waar tus-schen 9 en 10 uur bommen werden geworpen. Kort na middernacht is een nieuwe aanval op Londen ondernomen. Over schade wordt niet gerep-t. in het Eng'elsche bericht. Berlijn melclt sléchts, dat ei' met Succes bommen op Londte-n en- Sheerness geworpen zijn. .Wat dit „succes" beduid!, kunnen wij-, GoeSröjiuien, ,Sas van Gentenaren en zoo veel andere „narén", op onze ving-ers harekenen. -Op hei; Ita.liaanache froni i.? een ge weldige strijd ontbrand, hebben wij gis teren gezien. Het 'is echter nog wat vroeg in den tijd om in -de „heftige gevechten" bjet begin van het „groole offensief" der ge allieerden te zien. Waars hijnlijk z!al men met een plaatselijke onderneming el-er Ita lianen op groole schaal te doen hebben, welke mogelijk dienen -moet, o-m het ver trouwen van de geallieerden in de mi litaire kracht van Italië te versterken en meer relief te geven aan hel ide-e van een „volkomen eenheid van het Italiaan- sche koninkrijk", waarover.-Orlando zich tegepover een vertegenwoordiger van Ren ter uitliet, en dat op dé conferentie te Parijs wel nader uitgemaakt zal worden. In Rusland is 't een chaos van belang'. De maximalistische commissaris vó-oir nationale zaken verklaart, dal dé ra,ad Van volkscomnhssarissen geen nieuwe on derhandelingen met de Oekrainlstehe rada meer ,wil beginnen. „De ©enig mogelijke weg is een. oorlog Zonder medelijden met tie rada, tol d'e -O.ekrainisch©, sovjets de overwinning' be haald hebben. Vrede en orde kunnen in Oiekraine slechts hersteld worden, als- de burgerlijke wetgeving totaal geliquideerd wordt en vervangen doo-r nieuwe 'socialis tische rada en sovjets, waarvan de kern reeds te Chairkofi gevormd is". Na«ar gemeld wordt, - mobiliseeren do Oekrainische bolschewiki faun troepen-; binnen, enkele dagen kan een groote slag nabij Kief!' verwacht worden. Is clat nu het Rusland, dat z'oo vurisj den vrede begeert? 1 De ministercii-sis in het „onbezet" Roe menië, is inderdaad uitgebroken. Met Bratianu is een hevig entente- v'riend heengegaan. -Over de politieke ge zindheid van den nieuwe npremier is niets hekend. Toch zal hij- veel meer po litieke problemen dan militaire op te los sen 'krijgen. Want een militair optreden van Roemenië valt niet té verwachten, vooral wanneer de Oekraïne to-l vrede zou overgaan. Het kjnd, dat den vrede niet kende. Alexandre Arnaux geeft in „La Grande Revue" een g-esprek terug, dat hij had met een. vijfjarig jongetje. Op zijn vraag, of hij niet bang was voor het schieten der kanonnen, daar vlakbij, antwoordde liet kind na een o-Qgenblik van nadenken: „Dat is altijd hetzelfde'Op de vraag, of hij, zich niet heel lang geleden een tijd herinnerde ,dat er geen soldaten voorbij gingen of kampeerden, zocht de kleine in zijn herinnering, maar hij kende zoo'n tijd niet. Als hij groot is, wil hij sergeant mitrküleur worden, omdat die een soep ketel hebben en omdat ze confituren krij gen. Een bezwaar noemt hij dat de muil paarden trappen en bijten, maar de ser- VERSCHIJNT ELKRN WERKDAG Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. n. po t f 1.68 Losse nummers-e.»* Prijs der Advertentiën '4 regels f §.80, iedere regel mew SK? 3 maal wordt 3-maal berekend. Bij abonnement voordes li go voorwaar&SR. 9ewüs»ttimsMrs 6 cent. geant behoeft ze niet to verzorgen. En wat wil je wezen,als er vrede is? Vrede? Ja, als el' niet meer gevochten! wordt? Dan nemen de soldaten rust. En dan ga ik hun mijn bier en tabak verkoopen. Maar de soldaten zullen naar hun hui zen. teruggaan, de kanonschoten zullen ophouden, er zullen geen luchtschepen meer vliegen, er zullen geen regimenten voorbij trekken met trompetten, er zal geen muziek meer wezen hier op het plein. De menschen zullen dan op de akkers werken, en -in de - wijngaarden, Verwonderd en ongeloovig lachend ziet het kind hem ban en vraagt dan, na een oogenblik nagedacht te hebben: En waar gaan de Bodies dan heen? Naar hun land. v Waar is dat? In Duitschland. Maar de kleine jongen begreep dat niet ©li hij legde uit hoe hij zich de zaak voorstelde Hier zijn de Franschen en daar dei Duitschers: ze schieten op mekaar met het kanon en met het geweer. Dit heb ik altijd gezien. Als de soldaten moe zijn, dan gaan ze terug naar hun dorpen, ze maken de mitrailleurs, de geweren en de schoenen schoon, wasschen het lin nen, maken muziek, en gaan drinken. Dat heb ik altijd gezien. Da vliegmachine ais .irainreddor. Rel gebeurde in het Schwartzwald'. Een Duitsch vlieger was van een cofenings- t-ocht teruggekeerd, én zag een 'tunnel, ben-eden zich aan voor den hangar. Toen hij- wat la,ger gekomen was, bemerkte hij: zijn vergissing en zette de motor weer aan -o-m hoogeer te komen. Hij bemerkte tO|en, hoe aan de eene zijde een trein dp tunnel inreed, terwijl aan den anderen kant -0-p diezelfde lijn "eveneens een trein aankwam. Hij begreep direkt het gVo-ote gevaar, dat dreigde, en stuurde onmid dellijk naar den treip toe-, welke nog sipchls eenige kilometers van den tun!; ri|el verwijderd was. Boven den trein ge- k-o-m,on. draaide hij bij en riep clen ma chinist fqe, dat zich in den tunnel een ti)éin bevond. D-e machinist stopte oogén- blikk-,olijk, deed daarna den trein achter uit rijden e-n wist dezen op een vrij- sp-oor te brengen. Juist was dit geschied, of dp trein, welke zich in 'den tunnel bevond, snorde voorbij. Korte oorlogsberichten. Bij Jettingen, niet ver van Augsburgj. zijn Lw.ee goederentreinen op elkaar ge- lcope.ii. Tien wagons ontspoorden, één vloog er in brand. De materieele schade was -groot. Een aantal personen we-rden gedood. In Naglïtz aan dé Boheemsche- grens-.; werd een oude vrouw door een 13-jarigen schooljongen met een bijl doodgeslagen en van een bedrag van 200Kr-on-eu He- iro-ofd. De jongen is voortvluchtig. Tor gelegenheid van keizer Wilhelm» verjaardag heeft Wermuth, de opper burgemeester van Berlijn, in het stad huis 'een rede- gehouden, waarin hij o.a. z,éi, dat de keizer va.n twee eigenschap" pén van den leider getuigenis heeft af- L gjelegd: „hij is n.l. zijn zenuwen baajs gebleven; hetgeen hij zelf eens als voor waarde ter overwinning aanduidde- en hij heeft zich zelf meer dan eens over wonnen. Zoo heeft hij- 't zich innerlijk waardig gpmaakt, het rijk d-o-or de hui dige beproevingen onverzwaktin waarde t'e houden". De „Sibirzkaja Sjisn" meldt, dat de bekende Siberische handelsstad Irbit door de troepen aldaar bijna geheel verwoest is jen het hand-elskwa.rtier is afgebrand. Het blijkt, dat de brand' aan) b-oord- vaii hét h-outen opleidingsschip „Warspi- te", dat op de Theems lag en geheel uit gebrand is, gesticht was do-or drie scheeps jongens aan boord. Daarvoor hadden zij al een poging g-edaan, om het schip té laten zinken. D-e daders zijn jongens- van 14 tot 15 jaar. Dp akademische senaat va.n. de uni versiteit t-e E-dinburg heeft, wegens de bij- hpm ingekomen protesten, beslotenr de benoeming van -een hoogl-eeraar in de Duitsche taal en letterluvn-de aan te hou den t-o-t na den oorlog. Duitsche bladen o-ntlee-nen aan de „Pöpol-o Romano", dat de Italiaansche ministpr varn- de scha tkist in -een rede h.eeft meegedeeld, dat in den loop va:n den -oorlog 55 procent der Italiaansche. koopvaardijvloot in d.em grond-is geboord. Naar aan de „Frf. Z;tg\" vain.de Zwitsersche grens wordt geseind heeft de beleende militaire medewerker van de Fran-sche oorlogspers, generaal Malleterre, op uitnoo-digiug van een-e bekende pa- triotische ver-eeniging..„La Ligue Fran- pais.e" een rede gehouden over den oogen-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1