no. Donderdag 24 Januari 1918 32e Jaargang Uitgave van fe ffwtml. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: CANGB VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: ÏIRMA F. F. DHÜIJ L. BURG. Drukkers: aostesbaan Le Cointre, Goes. De Zeeuw afisss Voo» de op 8 Februari a. s. te hou den stemming voor een lid der Provin ciale Staten (vacature den heer Wonder- gem) wordt ten krachtigste door De Zeeuw gesteund de candidatuur van dhr. K. BRANTS, Qe concurrentie. Niet d© Christelijke openbare school, maar de vrije Christelijke school moet ons ideaaal 'zijn. Daarom juichen wij1 elke eerlijke po,- ging toe om eerstgenoemde, ook in onz!e provincie, door laatstgenoemde te ver vangen. Bij gesplitste staatsscholen gelijk in Prui sen, gesplitst in Protestantsche en Room- sche, en dan alle „gereformeerde" ge zindten onder' den eenen naam Prote:- slant saamgevat, is geen concurrentie. Onthoud wat De S t a n d a a r d schreef! Alle aldus gesplitste Staatsscholen zoe ken haar publiek niet, maar zien 'tzich' ■van zelf aangewezen. Niet de keuzied'ei' ouders, maar het feit van hun aanhoorig!- heid tot deze of tot gene K© k wijst clan uit, waar het kind hoort. Juist daarentegen bij concurrentie ont slaat gevaar,- dat een der twee soorten van scholen er onder raakt. Niet waar die concurrentie \ontbreekt. Een. militaire apotheek en een civiele apotheek 'kunnen elkaar geen afbreuk doen. En evenzoo is 'tmet een militaire en een civiele bakkerijl. Twee private bak kerijen daarentegen, op eenzelfde plaats tegen elkander optredend, bestrijden voort durend elkanders terrein. En geeft me|n dan aan de ééne een privilegie dat da andere mist, dan gaat die andere bak kerij er vanzelf gaandeweg mee onder. En zoo ïiu ook is 'tmet de concur rentie van de gekerstende Openbare, erï de vrije Christelijke school. Do één doet vanzelf aan 'de andere afbreuk. En het privilegie van de: Openbare belet dan dat de Vrije stand houdt. Zijt gij Groen? Do eerste maal' dat onze Groen van Prinsterer in Friesland kwam, cum als voorzitter van de vereeniging Voor Chrisi- telijk Nationaal Schoolonderwijs de ver gadering te 'Leeuwarden te presideieren, werd hij door de Friezen met groote geestdrift ontvangen. Zijn tocht was een zegetocht. Men zegt dat bij dié gelegeln- heid een .oude vrouw op hem toeliep en tot hem met een 'warmen handdruk sprak„Zij t gij Groen, dan moet ik - uw hand eens drukken." Wij, die de nagedachtenis van Groen van Prinsterer ©eren, wij, kunnen hem de hand niet meer di-ukken. Wiji kunnen meer. Wij kunnen zijn werken lezen e|n bestudeeren. Onze jongeren, leden onzer Jongeliings,- vereenigingen, kunnen vast beginnen met zijn Geschiedenis des Vaderlands. Het "andere zal' dan wel volgen. Statesn-SiRtraa! Tweede Kamer Professors en leeraars en hun nooden. Waar om zoo weinig voor het onderwas gedaan? Otto lokt een incident uit. 1. Was weer een echte: onclerwij'sdag. Doch mén bleef ditmaal in dehoog'eie onderwijskringen: universiteiten en hoot gere burgerscholen. De heer van Leeuwen (S.D.A.P.) vroetó of de minister reeds de instelling! hie|eft voorbereid van een universitairen raad ter vereenvoudiging van den omvang van ons universitair onderwijs, waardoor.de salarissen der hoogleieraren verbeterd kune nen worden. Hij drong ook aan op een doctoraat in de vreemde tal'en e:n op taciliteiten voor artsen die wenschen te promoveeren. Ten slotte bepleitte spr. lots verbetering- voior de universiteitsbeambl- nl' r ^(.G^'ard (Si.D.A.P.) wildé a^0,nd-®rl# departement van onder ra w de hefr Limburg (v.-d.) wilde en, aan -bet hoofd van het de- dmnt een onderwPman. Vervolgens cl» rS i lotsverbetering van ambten*" prT rl L °''i de' urlive'rsit©itsb!ei- W i a i tipogleeraren. Ten slotte Se in instelling van een doc- Sf a ™eiïle talen eV doei- toraat in de Landbouwkunde mJtt- tóSf B°?8seT®f wenschte ge makkelijker verkrijging van een doicto- toraat m de technische wetenschappen. De heer Teenstra (v.-d.) vroeg een doc toraat m de landbouwkundeaam allo universiteiten. 0 De heler Ottoi (u.-l.) wil evenelens e;en afzonderlijk ministerie van onderwijs. Hij verklaarde mede namens enkele: andere léden, dat de leiding van den ministelr ten aanzien va'n het onderwijs onvoldoen de is. Herziening van artikel' 192 deiij Grondwet was z.i, een politieke daadi, geen onderwijskundige maatregel. Voort during van de leiding van dén minister lévert gevaar op voor de juiste oplossing van de .schoolkwestie, omdat de voor standers van hef openbaar Onderwijs on- bevredigd „zullen worden gelaten. Hier had nog een incidentje plaats. Hoe kan 'took anders! Do voorzitter verzoekt den spreker niet terug te treden in het algemeen politiek debat, clait is thans niet aan de .orde, Dc heer Ottoi protesteert tegen de jbfel handeling "die: hij van dein voorzitter moet ondergaan, een dergelijke opmerking heeft hij' in geen enkel' opzicht verdiend. De voorzitter zegt, dat hij hem „gefeln andere eischen stelt dan. aan een ander lid der- Kamer, hij! handhaaft alleen het reglement van orde en daartoe moet de héér Otto' evenzeer medewerken als een ander lid der Kamer. De heer Otto: Mijnheer de voorzitter De voorzitter: Ik verzoek u mij nieit in de relde te vallen, ik zal anders ,d|a Kamer voorstellen u het woord te ont nemen. De heer Otto, zegt dat hij wil mede werken liet prestige van den president te handhaven. Het incident, wordt hierna, gesloten. En Ottoi stak verder van wal. Spreekt ge namens uw fractie? vroeg dr. Notens, .Neen, zoo bleek, de heer Otto sprak mede namens „enkele" andere leden. Om wat evenwicht te: geven teigeini de uitlatingen van dein vreemden poli ticus Otto, zette Nolens nog: eens even uiteen, dat de wijziging van art. 192 der Grondwet noodig was om tot ver betering van hipt onderwijs te komen eini dat men de gelijkstelling als een zaak van recht had te, aanvaarden. Daar-denkt de heer Otto echter anders over. Hij gelooft, dat del -minister zijh leest heeft gedaan om het, bijzonder onderwijs te helpen. Het betoog, van den premier bevat meer dere punten van belang. Waarom wij er- een paar groote brokstukken aan zullen ontl eenen. De heer Cort v. d. Linden erkenide, dat de laatste jaren weinig' op onder wijsgebied is gedaan, al mag gewezten worden op de totstandkoming! van art. 192. Spr. kwam er tegten o,p, dat deze totstandkoming gekwalificeerd wordt als een. politieke zet,. Hij noch dr. Bos had den indertijd aan een politieleen zet ge dacht maar alleen aan het belang van het onderwij!s. Dat er zeer veel is blij ven liggen, gaf spr. toe, maar zijn depar tement is ook wel het omvangrijkste, daarbij kwam nog de functie van minister president, welke hem dikwijls noopte zich met andere belangrijke dingen te bemoei en. De z'oïg om ons land buiten denj oorlog te houden en de goede distributie van; levensmiddelen moest grooler ziijjrt d,an idie van het onderwijs.' Alleen door beperking kon spr. z,ijn taak naar hehoo- ren vervullen. Nu echter bij de Grond wetsherziening' de onderwijlskwestie is ge regeld, laat het zich aanzien, dat, het onderwijs in de toekomst veel tijd in beslag zal nemen en daarom verdient de instelling van een afzonderlijk onder- wijsdepartement zeer zfelcer overweging;: De uitvoering' hiervan zal echter de taak zij'n van den toekomstigen minister van Binnenlandsche Zaken. Hij1 kiest hierdoor géén partiji, tegen het denkbeeld van den heer De Savornin Lobman; want ook de instelling van een college van advies zal ernstig overwogen moeten worden. Over de onjcleirwijisisalarissenwilde hij1 niet spre ken, de helrziening; der salarissen van de hoogleeraren moet ook wachten tot na het rapport der Staatscommissie. Z.oq spoedig het rapport er is, zal, hij; komen met een 'voorstel om de salarissen Ü'er hoogleeraren. te verhoogen. Omtrent de salarissen der beambten kon hij geen bevredigende verklaring geven, op hjeit onderzoek der 'Staatscommissie kon hij niet vooruit loopen ook niet door een nooclregeling'. Den heer van Leeuwen wilde (hij in overweging geven geen uit spraak der Kamer in deze uit te lokken, want hij zou er 'toch geen .gevolg aan kunnen geven. Wiat het instellen van een doctoraat in dé moderne talen betreft, kon hij mede'deelen, dat een wetsontwerp in behandeling1 is tot wijziging van en kele punten der H. O. wet en zal mten overwegen in hoeverre hij aan dien wenschl van den heer van Hamel tegemoet kan komen. Een bepaalde toezegging kon "hij echter niet gpven. Den heer van Wijnbergen kon hij me- dédeelen, dat hij' een reorganisatie der g'ymnasia ernstig zal overwegen. De examens moeten eerder verlicht dan ver zwaard worden. Het doctoraat in den Landbouw kan aan de universiteiten niet ingesteld wor den nu een hoog'ere Landbouwschool in Wagéningen is opgericht. Tegenover sub;- sidieering der Grouingsche Yteréeniging voor hoo.g'er Landbouwonderwijs staat hij niet onwelwillend. Als er een aanvrage komt zal spr. de. zaak met zijn, ambt genoot van Landbouw ernstig bespreken'. Bij de onide'rafd. II bepleitte de hteer Kooien (R.-K|.) de instelling! van een leerstoel in de sociale geneeskunde aan de universiteit te Utrecht, dit zén dan "moeten zij'n een gewoon hpogleeraar., Dp Minister zal overwegen of hij "bij suppletoire begrooting aan den wensch valn ilen heer Kooien kan voldoen. Bij de artikelen bepleitte de heer Ben iner (a.-r.) verbetering: der salarissen voor de leeraren 'van het middelbaar onder wijs, welk© .salarieering geheel onvoldoen de is. Een belangrijke verbetering is, hoog noodig, bovendien "heeft het middelbaar onderwijs een speciale zijde, waai',dooi de zaajk 'zeerurgent wordt. Verder be sprak hij nog: het normaal programma hetwelk hij in sltrjjcl acht met het be treffende K. B. Met dit program kan geen uniformiteit verkregen worden. Re heer Ter Laan, (s.d.a.pc) sloot zich aan bij den aandrang, van den vorigen spieker inz.ake de salarisverbet'ering' voor de leeraren. Hij keurde voorts de wijze van samenstelling der examencommissie voor Duifsch M. O, akte B af. De voor zitter dier commissie examineert, alleen historische grammatica, waardoor hij ook zijn eigen leerlingen in dat vak exami neert. De heer Vanr der Molen (a.-r.) be treurde het, dat er niet meer wordt ge daan voor de" verbetering "cler financie'elé positie van het bijzonder Middelbaar On derwijs, De pogjing om eenheid in het middelbaar onderwijs te brengen door middel va,n een normaal program is als mislukt te beschouwen. Aansluiting van gemeentelijke en bijzondere EL B. S. is niet op ruime schaal te verwachten met het oog op uiteen,! oopende omstandig; heden.. Hij! drong aan op de aanstelling van adjunct-inspecteurs voor het vakonder wijs; in plaats van de benoeming! van meer ins'pe cteuren. De heer Albarda is:Lp.) dro-nig even eens aan op de positieverbeteringl voor de leeraren aan de Rijks EI. B. S. Als er geen verbetering komt gaat het on- dérwijis ten gronde De te Oorlog. Beknopt overzicht van den toestand. Op het Wiesterfront onbeteekenendei schermutselingen. Wel klinkt éen derg;elijke médedeeling ons, Zeeuwen, die weer dag aan dag hét •gedonder: van het gésichut hooren, vreemd in de 'ooren, (doch het resultaat schijnt nu éénmaal gtelijk nihil te zijn. Het Farijlsche avoudcominuniqué meldt: „In Bèllgiö kanonnade in den sector van Nieuwpoort. De jDuitsche afdeeli-hg die hedenmorgen de Fransch© linies w"as binnengedrongen, ten Oosten van Nieuw poort is daaruit onmiddellijk verjaagd. „Op den rechteroever der Maas; tame lijk levendige artillerie-sitrijd in den sec tor van hoogte 344 en op het front van het Chaunre-bosich. „Op dit laatste punt is een „coup de main" der Duitschers, volgend op een levendig bombardement, mislukt onder het vuur der Franschen". „Overal elders was d'e dagi kalm,". Wat men „kalm" noemt! lOp het Zuiderfront Wordt eveneens op kleine .(Schaal gestreden. En in Azië is de 'kamp, al niet veel belangrijker. Londen verhaalt van actie van Duit- sche troepen in Oost-Afrika en trtïcht aan te toonen, dat zij! moordpartijen aan richten .in istedte van gevechtsactie fej voeren. Men neme het noodig© voorbehoud in acht bij dergelijke mededeelingen. Aan de stakinglsbeiweging in Ooisten- rijk-Hon'garije is geen einde gemaakt kun nen warden, dan nadat de leidende man nen een einde 'gemaakt hadden aan den twijfel en de onzekerheid, die de bespre kingen te Brest-Litofsk gewekt hadden! en no,g eens uitdrukking hadden gegeven aan hun vaste besluit om zoo spoedig moigielijk te trachten op1 de meermalen aan gegeven Vredesbeginiselen een eind aan den ellendigen oorlog te maken. ■Ook de Hongaansche minister-president Wierkerle heeft de bekenjdfe verklaringen van graaf Czternin nog eens naar voren gebracht en verzekerde, 'dat de Hongaar/ sche regeering diens vred,es-politiek mét volle 'kracht 'zou ondersteunen. Tevens deelde Wekerle mede, dat de kiesracht- hervorming doorgevoerd zou worden, dat de Tegeering mét die hervorming éou staan of vallen en dat, als er g;een meer derheid in het parlement, voor gévondeiï kon, een beroep zou worden gedaan op d,e kiezers. Van meer belang, nog is, een verklaring door den chef van den generalen staf, v. Arz, „afgelegd. Deze hoogste militaire autoriteit verklaarde, dat hij, het verlan gen naar den vrede der vólks-massa ten volle begreep, en bevestigde, dat er ju militaire kringen, evenmin als in de krin- gjen van de verantwoordelijke reg-eerings- personen iemand .was, die het vredes,- werk wilde vertragen of slapende hon den. De „wensich naar vrede, Vérztekerdé d:e opperbevelhebber, was algemeen, nie mand in de Donau-nionarchie dacht aan veroveringen of annexatips. Deze verklaringen laten geen twijfel over, dat. in de Donau-monarchie de mi litaire autoriteiten het gehéél met d|ej politieke, eens zij'n over het streven naar een eerlijken en gematigden vrede. Als deze verklaringten nu, maar niet tp laat gekomen zij'n. (Trotsky moet reeds verklaard hebben we durven 't schier nogi niet geloo- ven dat van de onderhandelingen te Brest-Litofsk niets is te wachten Te Nottingham had de jaarlijkscbe con ferentie plaats van de labour-partij'. Henderson diende, de overeengekomen resolutie' in, waarbij de geallieerde regee,- rinigén worden opgeroepen een verklaring af 'te leggen over-de oorlogsldoeleinjdenj en waarbij de schikkingen worden goed gekeurd, voor de conferentie te Londen op 20 Januari getroffen .en gevraagd wordt, 'dat ÜL faciliteiten 'zullen worden verleend voor ,de bijwoning: van het in ternationaal congres in een neuralen Staat, bij' vqorkeur Zwitserland. Na rumoerige tooneelen werd die reso lutie mét éénige stern mien tegen aange^ nomen. De conferentie is daarop1 tot héden' verdaagd. Ëon vlieg avontuur. De „Daily Chronicle" schrijft: „Onlangs deeid een onzer vliegers e|ejnj avontuurlijike vlucht, waarbij bijl in Duitschland landde en toch' weder veilig wegkwam. In een dichten mist was hij! bij een) vlucht over het vijandelijk terrein ver dwaald. 'Hij1 trachtte op het kompas den' weg t^rug tel vinden, wat echter niet gelukte, da,ar het blijkbaar geheel in de war was. Hij vloog' over een groote stad die aan een rivier was gelegen en zag groepen Duitschers bij die rivier aan het werk. Elij dacht dat hel groepen gevan genen waren, vl'oog dus om de stad hetelni en besloot ten slotte op een grasveld te landen. Wijselijk bleef hij! o,p zijn plaats zit ten en hield den motor in gang tot hij een boer zag, wien hij vroeg of h'ijj zich' in de Fransche of Engelsche gevech'ts- zöne bevond. Tot zijn verbazing bemerk te hiji dat hij in Duitschland was en de boer wees hem de richting waar hét front lag. .Zonder meer vragen te stellen stefefg de vlieger op, ©n over de' "stad heen om weg (te komen. Intusscben 'Was hij opgemerkt en waren machinegeweren en afweergeschut op hem gericht en vuur den. Hij kon ziich slechts „uit dei voe ten-maken" en dat deed hij. In de mist vloog hij vijandelijke machines voorbij', die hem echter niet opmerkten. Van tijid tot tijd daalde hij, tot dicht -hiji den grond, mail' telkens zag hijl nog Duitsche uni formen op de wegen en in de véldeh, zoodat hij weer stijgen moest. Zijn weg zocht" hij naar de 'wind richting, die hij uit dei rook der schoor- steenen onder hem opmaakte. Zoo bleef hij koers 'houden en kwam tenslotte te recht. bij een "stad die hij: herkende. Heit was Tournai. Van daar was het gemak kelijk Rijssel en den weg,naar de Engel sche linies te Vinden. Zijn voorraad benzine! was Mjinal uitge put en hijl daalde o;p de, eerste geschikte plaats de beste. Noch-hij1, noch iemand anders weet waar hijl geweest is, maar het avontuur bewijst 'hoe gemakkelijk het kan voor komen dat er in een communiqué de zin staat: „Een onzer machines wordt vermist." De vredesonderhandelingen. Wegens de verdaging der vredesonder handelingen zal de Bulgaarsche deputatie naar Sofia terugkeeren om aan de re geering rapport uit te brengen en nieuwe instructies te ontvangen. De „Nordd." schrijft: Het door Reuter verbreide bericht, dat Duitschland op de VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs) Pen 3 maanden fr. p. po t f 1.58 Losse nummers -0.03 Prijs der Advèrtentiën» 1regels f 0.80, iederé regel meer 90 3-maal wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden Bewijsnummers 5 emit. vredesconferentie te Brest-Litofsk het vrije vertrek van de leden der tsaristische fa milie zou geëischt hebben, is geheel uit de lucht gegrepen. De revolutie in Rusland. Naar Parijsche bladen melden, heeft de commandant van de Zwarte Zeevloot aan den secretaris-generaal van de Oekrai- ners laten weten, dat hij de Oekrain- sche regeering erkent en dat hij een secre- tariss naar Kieff zendt,„met de opdracht, betrekkingen met de rada aan te knoopen. Het „Fremdenbl." schrijft, naar aanlei-. ding van het feit, dat de onderhandelingen- met Oekraine reeds bijna tot den vfede geleid hebben Dit feit is van de allergrootste betee- kenis, want de nieuwe Oekrainische staat zal alleen aan ons grenzen. Oekraine zal de eenige nabuur der monarchie in het Oosten zijn. :*'t Daarbij komt, dat wij in de naaste toekomst alléén levensmiddelen uit dit ge bied zullen kunnen krijgen. Ook Rusland schijnt in zijn geweldigen economischen nood op de hiflp van Oekraine aange wezen en alleen onder dien dwang pogen de Russen een toenadering met Oekraine tot stand te brengen. Mais voor Holland? Onclcr het hoofd: „De dreigende hon gersnood iin Holland", schrijft' „De Spec tator", het in (nationalistische kringen veel gelezen officieus© weekblad van' de Ned. Vereenigingen te Pretoria, onder dagteeke- ïii«g van 17 Nov.: „Zeer verblijdend was het voor ons maar aanleiding van het appeltje dat wij in oins vorig nummer opgegooid hebben over het bijeenzamelen van een scheepslading' mielies (mais) voor de noodlijdenden in Holland, reeds aan stonds van alle zijden bewijzen van in stemming te krijgen en toezegging van alle mogelikc steun om het plan tot een sukses te maken". Het blad zou uitvinden „of de Zuid- Afr. regeering verlof zal willen geven, pin mielies, te verschepen, en1 of er een verzekering zal zijn te krijgen, dat de: lading niet in Engeland opgelegd zal wor den". Gaat alles goed, dan zal men do Nederlandsche regéerihg verzoeken of zij bereid is een schip te zenden om de mais af te halen. Korte oorlogsberichten. -De Duitschers hebben het Zweeds sche stoomschip „Luna," met 500 ton suiker voor Goteiborg naar Swine-münde opgebracht. De, Zweedscli© regeering heeft haar gezant te- Berlijn opgedragen'tegen deze opbrenging b'iji de Duitsche, regefei- ring te protesteeren. De officieuze, „Narodni Prava''meldt, dat de Bulgaarsche, regeering na moei lijke onderhandelingen ér in geslaagd is van de Roenieensch© regeering te verkrij gen, dat al'lc Bulgaren uit de Dobroiedsja, die ais gij,'zeiaars weggevoerd zijn, pn- afhankelijk- van hun 'Bulgaarsch o,f Roei- meensch burgerschap 'zullen kunnen terug keeren. De tenuitvoerbrenging van deze overt cen'komst is ï'eeds begpjfnen. Berlijn meldt: Van dei oorlqgstert reinen niets nieuws. Uit Berlijn: De kleiine kruiser „Mi- dilli" is door een treffer onder water, hetzij door een mijn, of door een torpedo, gezonken. De „Sultan Javus Seiim" is bij het binnenloopen "der Dardanellen a,an den grond gelböpen. Dit oorlogsschip (de „Goeben") is evenwel niet, 'zooals in het Engelsche officieel© communiqué gémleld wordt, /wegens ernstige averij <pp het strand gezet. Gisterochtend te 11,45 uur werden andermaal eenige schoten uit zée op Oostendei afgevuurd. In Zwitserland wordt burgerlijk© dienstplicht voorbereid. De opperbevelhebber in de Mark heeft 3e1 uitgave van het Berliner Taget bl'aft voorshands voot den tijd van drie dagen geschorst. flavas .meldt, dat Malvy is bet klaa-gd ten eerste van op "het grondgjef bied van ,<ja republiek en in zijln hort- danigheid van minister van binnenlanld)- sche Zaken den vijand te hebben ingel- Ücht over militaire en diplomatieke plan nen van Frankrijk) inzonderheid bij de krijgsverrichtingen aa.n den Chemin des Dames en ten tweede clen vijand in d© ka,art te hebben gespeeld door muiterijteinl te verwekken. ■Uit Rome Wordt gemeld, dat prins Wil'h elm'voin W:ied ziich binnenkort wederom n a a, r D ui- raz:z:o z ai 1 .b egeven en den AI- b anëesc hen tr o,on weder z,a,l'b;et s tij g en. L

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1