M. Öfl Woensdag 16 Januari 1618 83e Jaargang teraï te Zlch dan ook stL"aks weer ;iibfale ziet het langzamer hand in, hoe verkeerd^ze gehandeld heeft. StateühGsiieraal. Be üroote Oorlog. Uitgave van Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERG©, gevestigd te Goes. Hoofdbureau -te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 2 19. Bureau te Middelburg: RIRMA F. P. DHÜIJ L. BURG. Drukkers: Öcs terbaan Le Co int re, Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. po t f 1.50 Losse nummers- 0.06 Prijs der Advertentiën: 14 regels f 0.80, iedere regel meer 80 jfL 3-maal wordt 2-maal berekend. Bij abonnement Yoordeelige voorwaarde» Bewijsnummers 5 cent. Theorie en praktijk. De actie voor het Pacifisme heeft oen religieus motief, doch wordt ook mee ge voerd door tal van menschen, die niets vóelen voor den religieuzen beweeggrond; al is het ook dat zij zich, abusievelijk naar het ons voo'rkomt, op het zesde gebod beroepen, dat doodslaan verbiedt. Zij beweren dan da:t niet alleen de Over heid, maar ook de- Vorst, het Leger en de Vloot het recht van oorlogverklaren en oorlog voeren zouden missen op grond van ditzplfde verbod. Dik is de doopersche opvatting; waar tegen steeds door de Roomsche Kerk en ook door de Hervormers, met name Cal- vijn, is aangevoerd dat deze regel on mogelijk gelden kan voor de Overheid, wijl deze niet is een ongerechtige, ge lijk de Boa-pers beweren, maar een van Gód, om der zonde wil, ingestelde ver schijning, gelijk De Standaard meer malen heeft uiteengezet. Hoe men in dieze dagen nu macht aan alle kanten bovien recht gaat, deze leer naai voren 'brengen kan, is ons een raad sel. Zien de pacificisten kans het ook hun zoo dierbaar „recht" zonder machtsmid delen te doen zegevieren? De practijk en de feiten, of liever zij zeiven geven het antwoord. Zijjn het niet meest allen ex-pacilïeisten op wier .aandrang1 de voorbereiding tot d:en oorlog' heel de wereld door heeft plaats g'egrepen? Men denke slechts aan Lloyd George, Blatchfoxd, Bryan, Wilson, Millerandi, Her- vé en Nioolaas II, den ex-Tsaar aller Russen ECONOMISCHE EN SOCIALE POliïiEK. (Slot.) Na de pauze sprak mr. J. A. de Wilde - (14 Jan. te Goes) meer speciaal over de sociale politiek. De sociale politiek houdt zich; bezig met de maatschappelijk© verhoudingen. Op alle gebied heeft men tegenstellingen, ook die van kapitaal 'èn arbeid. Maar er zijn ook vele andere: een beaaafd: man en een onontwikkeld man, een map. en een vrouw. AI die tegtensteliingten als zoodanig zijn niet verkeerd, doch zte heb ben door de zonde een scherp en sc'hrij1- nend karakter 'gekregen. Ook in den hemel' is er ongelijk heid, maar bij alle tegenstellingen,' daar is er toch een schoon© en vol maakte harmonie. Hier op aard© hebben de zonden schrijnende contrasten veroor-< zaakt. Deze moeten met kracht bestre den worden.' Het komt er op aan de Schuld ook hij ©nszeJven te zoeken. Ziet hoe b.v". een onnoozel mensch door de straat jeugd vervolgd en geplaagd wordt. Dit is gtevolg van een zondige tegenstelling. 'Dus dienen wijl eerst bij1 onszelveln te zoe ken. Dat is echt-anti-revolutionair. De grootste' fout der S, D. A. P. is deze, dat zij de schuld bij anderen zoekt en niet bij zichzelf. Zoekt men die schuld ook bij zichzelf, dan komt er eerst, ver betering. Onze consciëntie spreke meer en meer. Het eigenbelang m-oet binnen bepaakfe perken blijven. De liefde moet ons. meer gaan leiden. Men make geen misbruik van de macht. Eenerzijds moet de macht niet gecon centreerd worden in enkele handen, an derzijds moet de overheid ellende ©n nood lenigen. De Vakorganisatie is een belangrijk© zaak. Zeker, ze heeft veel op haar gje- weten. De wereld werpt zich meestal het eerst op. de nieuwe dingen. Ziet naar de modes. De min of meer revolutionair aangelegde mensch komt het eerst miet nieuwe dingen. Nu is het onloochenbaar, dat men het eerst van die zijde de hand gólegd heeft op de Vakorganisatie. Daarom dienen wij ze in goede banen te leiden, want op zichzelf is samenwer king alleszins gewenscht.' Organisatie, gegrond op Gods Woord, dient in de hand gewerkt. Gaat men dien weg uit, dan zal men op den duur ook ko men |bot betere verhoudingen tusschen patroon en arbeider, tusschen kapitaal en arbeid. Hiervan profiteeren patroon en arbei der en ook het publiek. Allen, die in allo=|Tv e wel*ken, mogen niet od eiiA^n d:\^ eischen, ze 'dienen ovprhEm ?.ntliyikkeling aan te sturen. De Tn Stent Yan particulier terrein. toWw*ltePdnsionneering b.v. schuilt een o teln ar> ,Zeker' ik ™el veel voor tet maai' t0Ch niet V001' ring 6 stelsel van staatspensiooneje- Er dreigt een tweede gevaar. We leven in een tijd van democratie, i Ik ben een zuiver democraat en ageer dan ook tegen allo on-democrattache han delingen, maar er schuilt niettemin een groot gevaar in. De mensch toch is niet geheel vrij in al zijn doen en laten. Een mensch leidt :s.oms vélen tot yerderf, dooi' valsche theorieën. De democratie moet in goede hanen geleid worden door de pers. In Amerika zal men nu in meer derheid vóór oorlog met de centralen voe len, doch dit komt slechts door de val sche voorspiegelingen van de pers. Wij, anti-revolutionairen, moeten ons Volk 'goed voorlichten. Heerschen er goedé beginselen onder het. volk, dan ben ik niet bang: vdpr de democratie. Dan ziet 'men dat niet alles goed is, wat in oints voordeel "lijkt. Ook óp het,terrein van liet staats pensioen. Hoe is de lijfeigenschap ontstaan? .De Germanen waren vrije mensch.en, maar toen er groote heeren kwamen, moesten dë kleinen beschermd worden, 't Was hun direct voordeel, doch, zoo kwam het tot de noodlottig© lijfeigenschap1. Zoo spiegelt de S. D. A. P. ons ook dingen voor, die schoon schijnen, maar inderdaad verderfelijk zijn. We dienen met het vrouwenkiesrecht rekening te houden. Wij zijn er allen te gen, geloovende dat de vrouwen door het kiesrecht vernederd worden, in plaats van verhoogd. Toch moeten wij er mede rekenen. Bij vrouwenkiesrecht zullen de rechtschen zeker in aantal zetels winnen, doch het politieke leven zal er niet door verhoogd kunnen worden. Straks komen de antirevolutionairen op eigen beenen te staan. We hebben in coalitie goed samen gewerkt, doch straks 'zai onze partij beter ondér eigen banier kunnen optrekken. Hoe gjroot zal onze invloed zijn? We zullen niet veel Kamerledten heb ben, derhalve ©ogenschijnlijk weinig in vloed. Doch .we zullen toch. wel veel invloed kunnen uitoefenen. Wanneer wij maar trouw aan het be ginsel toonen en geestelijk contact Jma't het a.-r. volk behouden,. Dan zullen wij ontzaglijk veel kunnen doen. Groen van Prinsterer stond eenmaal alleen en toch heeft zijn zaak de z©g;e behaald, toen we dé gelijkstelling van onderwijs kregen. Het geestelijk beginsel dient steeds voor op gesteld. We moeten optornen tegen de strooming van den ttjld, een nederlaag durven lijden. We moeten niet bang1 zijln, idat er weer en linksch k:\binet komt. Treden we straks geïsoleerd op, dan moet blijken, dat w© beginselvast zijn. Laat èn van Goes èn van allei andere plaatsen onder de 'Evenredige Vertegen-, 'woordiging een krachtige actie uitgaan, -welke zich ken'merkt door trouw aan de beginselen. Hoewel klein in gtetal zullen we dan een ontzaglijken invloed kunnen doen! gelden. (Applaus.) Die heer Dekker constateerde uit het applaus, dat het woord heeft ingeslagen en dankte den spreker voor zijln bereid willigheid, om hier op te treden, waarop dez'e de vergadering met dankgebed sloot. Wij vertrouwen, dat dezie avond een goede opfris,sching van het politieke ge heugen is geweest, een ernstige waar schuwing om niet te verflauwen in de beginselen. Tweede Kamer. Aeethetische bezwaren. „Binnenland" aan de orde. - Voor slecht gesalarieerde burgervaders. Bioscoop gevaar Kiesrecht voor de militairen. Het Ministerie op z'n laatste beenen? Ons Lagerhuis heeft gisteren met kracht de parlementaire werkzaamheden voortge zet. Na een regeling van werkzaa'mhedelnl en na installatie van het nieuw geko zen lid voor Rotterdam II, den heer A. p. cle Zeeuw, werd aan de orde ge steld het onteigeningsoiilwerp, noodig oin den verkeersweg bij de Gevangenpoort te 's-Gravenha,ge te verbreeden en 'die verbreeding door te trekken tot den Lan gen Vijverberg. De heer Beunier (a,.-r.) had aestheti- sc'he bezwaren tegen den dam in den Hofvijver. Een breede weg ter plaatse is ook in strijd met het historisch ka rakter van de Gevangenpoort. De heer v. d. Velde (a.-r.) sloot zich! daarbij aan, maar keurde het plan ook op financieele gronden af. De heer Albarda (s.d.a.p.) bepleitte de onteigening. Na eenig debat werd het ontwerp aan genomen met 47 Tegen 16 stemmen. Zonder beraadslaging of, stemming wer den aangenompn de begrootingen voor de Landsdrukkerij en het Bouwfonds van binnenlamdsche zaken. Aan de orde was vervolgens de be groot i n g van b i n n e n1 a n d s c he zake n. De TToer Van 'der Molen (a.-r.) drong aan op wettelijke maatregelen tegen het bioscoopgevaar, nu de gemeentelijke ver ordeningen van Rotterdam en Den Haag door arrest van den Hoogen Raad bui ten werking zijn gesteld. Eón rechtmatige zaak, een z'aak van zeer urgent karakter. Hier schuilen toch gevaren voor kin deren zoowel' als voor volwassenen. Men beeft zich maar te beroepen op tal van enquêtes, die duidelijk de ge varen demonstreeren, om voorziening aannemelijk te maken. De heer Fieskens besprak de salaris sen van burgemeesters, die z.i. nog ipi- mer veel te wenschen overlaten. In het Zuiden b.v. zijn zlij ,veei slech ter dan in het Noorden. 4 De financieele verhouding, van gemeen ten en rijk" besprekende, sprak hij deta| wensch uit, dat de gemeenten olnthievten zullen worden van de uitgaven in het algemeen rijksbelang. 'Ook de heer van Beresteyn maakte zich tot tolk van de sleeht-gesa-larieerde burgemeesters, terwijl' Hugenholtz: (s.d.) het woord -voerde over het kiesrecht voor onze militairen, in verband met de mogelijkheid, zeg maar waarschijnlijk heid, dat de verkiezingen dit jaar zul len plaats hebben, terwijl de mobilisatie nog voortduurt. Hugenholtz, nu sleldede vraag of de regeering van plan is hier at dan niet schorsing voor te stellen. Z.i. bestaat er heelemaal geen aanleiding- meer voor schorsing. Minister Oort gaf ten antwoord, dat het niet in zijn voornemen' lag, de uit oefening daarvan te schorsen; hij zou zijn ambtgenooten van oorlog en marine bovendien verzoeken, zooveel .doenlijk den manschappen' het uitbrengen van hun stem, mogelijk 1e maken. Dit. nam echter niet weg, (jat er toch 'altijd uitzionderings'gei- 'vallen zouden blijven bestaan (oorlogs schepen in volle zee, enz.). De sociaal- dem. afgevaardigde Hugenholtz bleek dank baar, doch niet voldaan. Weliswaar gaf Hugenholtz deni minister toe, dat niet alleen met bot oog daaropyeen tijdelijke demobilisatie kon gelast worden, doch met klem drong hij erop aan; het denkbeeld der heeren Schaper en Lokman té ver wezenlijken en (overeenkomstig een in 1916 aangenomen motie-Schaper) ook het stemmen buiten eigen woonplaats (stem- disUict) toe te laten. De minister moet hierover nog eens nadenken; hij vreest, dat dit zou neerkomen op afwijking van de v/et en constitutioneele bedenkingen zou wakker roepen. Maar. daarover den ken de afgevaardigden voor Appingedam en Goes anders; huns inziens geldt het bier slechts een technische aanvulling in den geest der Grondwet, die immers den stemplicht vooropstelt. Over liet bioscoopgevaar hebben ook Kleerekoper en De Savornin Lohman ge sproken. Van der Molen had tevoren reeds op een rijksregeling (of althans op instel ling van een rijkscommissie, die de zaak uit paod,agogisch, politioneel en justitieel oogpunt zou hebben te beschouwen) aan gedrongen; de minister echter laat de zaait liever aan de burgemeesters en ge meentebesturen over. Echter erkent hij; dat er wel degelijk een bioscoopgevaar bestaat en zal hij wetswijziging overwe gen. Er was den eersten dag nog wat mats in de stemming. 'Wat zal men nog veel bereiken bij een ministerie, dat op zijn laatste beenen zich beweegt, merkt de „Maasb." op. Beknopt overzicht van den toestand. Het conflict tusschen de centralen en de Russen schijnt alle verwachtingen den bodem te zullen inslaan. 'tGaat -over teere kwesties: n.I. over de annexatie van Koerland, Lijfland en Polen. Trotzky blijft vasthouden aan het be ginsel der erkende rechten van de Wol ken, om zelf over hun lot te beslissen en maakt aanspraak op een zuivere volks stemming van de 'door de -centralen be zette gebieden. Op dezelfde wijze dus; als in Finland en de Oekraïne. De meeningsuitingen, waarop de Duit- schers en de Oostenrijkers zich beroe pen, zijn die van afzonderlijke deelen van het volk, die landdagen en stedelijke ver tegenwoordigingen, welke, naar T'rotzky uiteenzette, zeker ook recht van mee spreken hebben, maar die slechts een klein gedeelte van het volk vertegenwoor digen, en die bovendien hun meening hébben uitgesproken onder den druk der militaire bezetting. Zulks een uiting, zegt hij,bals den uitgesproken volkswil te be schouwen izou in strijd'zijn mei het be ginsel, door de vredesonderhandelnars in j de eerste besprekingen aanvaarddat geen annexaties zullen plaats hebben, maar dat j slechts de vrije uiting van de bezette j gebieden zou kunnen aangeven, hoe zij zich den toekomstigen regeeringsvorm den ken, en aan welke zijde zij zich zullen voegen. Nu 'zou men zoo zeggen, wanneer de Centralen er zoo zeker van waren, dat die volksstemming in hun voordeel zou uitvallen, zouden zij' zich onvoorwaardelijk met de denkbeelden van T'rotzky kunnen vereenigen. Maar dat is niet zeker. [Wordt aan de Esthen en Letten de gelegenheid gegeven, zic-h over hun toe komst uit te spreken, dan zullen zij wel niet verzoeken om bij Pruisen te worden ingelijfd. En daar de Letten en Littauers in Koerland en Littauen ver in de meer derheid zijn, kon Ven Kühlmann, wan neer bel wél om de annexatie dier go- bieden, niet, om de vrije keuze der volken te doen is, niet anders antwoorden dan hiji deed: „Wij zijn van meening, dat de aan de westgrens van het vroegere Russische rijk wonende nationaliteiten reeds op een voor ons doorslaggevende wijze den wil om zelfstandig te zijn heb ben doen blijken". Laat. ons' hopen, dat de centralen, nu zij het breedvoerige stuk der Russen gaan bestudeeren, tot een meer aannemelijke en royale oplossing komen. Misschien zal huh geen anderen uii- wqg openblijven. Want zooals Buchanan te Stockholm verklaarde: „Rusland heeft zijn rol als actief deelnemer aan den wereld oorlog uitgespeeld". Mogen de centralen echter van dezen toestand geen misbruik maken. Clemenceau heeft in zijn strijd op le ven en dood met Caillaux een nieuwen zet 'gedaan. Caillaux van wien juist ver luidde, dat hij a.an de Winnende hand: Was en dat ©r vaneen verdere behandeling van fzijn proces waarschijnlijk zon worden afgezien, bij gebrek aan bewijzen,- is ge vangen 'gezet. Zijn er nieuwe -documenten ontdekt, of wil Clemenceau door dien maatregel aangeven, dat hij; in het minst niet van- plan is- om den strijd tegen Caillq.ux óp te geven? De arrestatie, die in geheel P'arijs on- middellijk hekend werd, maakte een ge weldigen indruk. Op de straten werden de bladen uit de handen der kranten- venters gerukt en met groote hartstochte lijkheid werd de' gebeurtenis besproken. Spervuur. De „Daily Chronicle" geeft de vol gende beschrijving van de toebereidse len voor e.en bombardement met zware kanonnen „Zij; die nooit het oogenblik hebben afgewacht waarop1 een zwaar spervuur zal geopend worden, of waarop het bevel zal worden gegeven om uit de loopgra ven te komen en tot den aanval over te g'aan, weten niet, wat tijd beteekent; een- minuut kan soms, een eeuwigheid zijn. „Over één iminuut beginnen!" Ik dacht eenig© seconden aan de over de geheel© aarde verspreide gëzinnen, Welke dien dag een verlies zonden lijden. Toen keerde ik mij! naar den z-warteinwég!, die naar het Westen leidt, wetend, dat achter de her overde heuvelreeksen achter mij' en ook nog verder weg de kanonniers wachtten tot de paar laatste, oogenblikken zouden verstreken zijln. De minuut was om, en toen ik mijl ge reed maakte om hei. sein- te g;even om het vuur te1 openen, dreunde de gironjd reeds door het beginnende spervuur. Groote speervormigte vlammen spoten uit de kanonnen en de lucht werd gescheurd door de ontbrandingen, die de granatenl naar den vijand heen joegen. De nacht was niet donker meer, want aan alle zijden donderden de kanonnen en lichtten de vlammen op. Om mij heen zongen de veldstukken een oorverdoovenden discant bif den diepen diapason der zware ka nonnen. Mijlen ver was de streek één arsenaal, waaruit geweldige projectielen! onophoudelijk naar hun doel werden ge slingerd. Enkele minuten lang slingerde onze opeen gehoopte en geconcentreerd© artillerie verderf en vernieling in dfen| eersten stand; vervolgens, precies, op-het juiste oogenblik werd het vuur iets ver der weg gericht, en weder gaf ik het signaal. E,en kleine draai aan het richt- toestel, w aardoor de projectielen wat verder zouden neerkomen, en ons deel van den stalen muur achter welken onze infanterie optrok, was eenigiszins verder geschoven. Maar nu had' zich door al dat lawaai heen een nieuw ig(eluid doen hooren, en kwamen de bekende klanken van de Duit- sche „whizzbangs" (77 mm.), zijne 42 nam. en 50 mm. soms ook eien 200 mm. er tusschen door het tumult verster ken. De; modder echter, die zoo zeer onz© vijand was, toen wij; de stukken in posi tie brachten of munitie aanvoerden, ver minderde nu de uitwerking van hej vij andelijk vuur belangrijk. Wij hadden bijna een half uur gevuurd en in het Oosten kleurde een rozerood© zonsopgang de wolken toen ik bemerkte, dat een van de kanonnen niet werkte, „Mijn hand", zei de kanonnier, „is be klemd geraakt tusschen het stukken h©t affuit, sir en ik kan haar niet los krij'- gen", was het antwoord. Het was duidelijk, dat twee van zijn vingers ernstig beschadigd waren en dat hij, zijn hand niet kon terugtrekken voor het stuk weer afgevuurd werd. Kalm stel de de kanonnier weder het stuk en toen' het afgevuurd werd trok hij' de gewonde hand terug. Ik vroeg hem of hij' niet naar de verbandplaats wilde gaan, maar kreeg een antwoord', dat den geest der artilleristen typeert: „Maak u maar niet bezorgd'; ik kani het nog best klaarspelen". Yarmouth gebombardeerd. LUNDEN, 15 Januari. In den afgeloo- pen nacht is vanuit ze,c Yarmouth ge bombardeerd. Om 10.55 uur 'wend het vuur geopend en hel hield ongeveer 5 minuten aan. Ongeveer 20 granaten vie- -Jen in de stad. Volg;ens het jongste po- litie-rappoït werden 3 personen g©doodj en 10 gewond. De materieel© schadle was niet belangrijk. Crisisgeruchten. Er loopen crisisgórachten, zegt de Vor- warts. Kühlmann gaat heen en dlei tling blijft niet lang meer, zégt men. Het gaat om de opstelling, zegt hot black van een annexatieprogram in Oost en .West en! om de daaruit vanzelf voorteirruitenlde y bi nne n 1 a lids c he ge vol ge n Het is niet mpgelij'k op hel. oogenblik, vervolgt het blad, deze geruchten te on derzoeken, Zij' zijn vermoedelijk althans voorbarig. Dat zij echter komen opdui ken en geloofd worden is' ©en teekieinl (des' tij'ds, 'dat men niet achteloos kam voorbij g:aan, want het zou daarbij' gaani opa een fundamenteel© verandering; in on zen politieleen toestand), die ook op ide arbeiders- geweldig zou terugwerken em ze binnen korter of langer tijd voor de noodzakelijkheid van nieuwe besluiten zou plaatsen. Het' is te hopen, dat er spoedig, over de gebeurtenissen der laatste dagen licht wordt ontstoken. Het volk wil 'toch ten minste weten, waar het aan toe is. In Duitschland wordt sterk aange drongen op maximumprijzen voor Idee- ding en andere goederen, waarvoor nog geen grens gesteld is en de prijzen tot in het onzinnige worden opgedreven. De prijizen voor kleeding zijn gemiddeld met 1000 (duizend) pCt. verhoogd. Onder 700 a 800 Mark is bijna geen behoorlijk oos>- tuum meer te krijgen; zelfsi stoffen die' uit papierveziels vervaardigd zijn, kostenl 10 Mark per meter! De prijs van hoeden is vervijfvoudigd, kookpannen en derge lijke bojsten tienmaal, parapluies viermaal, zegellak 15 maal, glaswerk 3 a 4 maal zooveel als vóór den oorlog. Op het goederen-station Derendorf te Duss-eldorf is eene tapissière met meu bels ten vervoer aangeboden, die bij onder zoek ,3000 K.G. weiten- en 1400 K.G. roggemeel bleek te bevatten, die men wil de wegvoeren om het elders met woekef- wins'tte verkoopen. De heele zending wérd in beslag genomen. !n Duitschland moeten alle granen vóór gO dezer gedorscht. en aan de ge-" meentebesturen afgeleverd zijn. Wat op dien datum niet ingeleverd is wordt te gen verminderde prijzen onteigend. De onlangs in gebruik genomen nieu we brug over den Rijn bij Wezel zal de Rheinbabenbrug; genaamd worden ter eere van den regeeringspresiclent Frei- herr von Rheinbaben. - Het Engelsche Lagerhuis heelt de wet op de recrateering met alg. stem men aangenomen. Italië heeft 26 lichtingen of 4.320.000 man opgeroepen, die, na aftrek van de verliezen, te velde slaan. De Braziliaansche regeering heeft de voorraden van de firma Theodor Wille, het grootste koffie-exp-orthpis van Bra- fcilië, in beslag genomen. Het Engelsche aardappelbrood, dat binnenkort ingevoerd wordt, zal 10 pet. aardappelmeel bevatten. Zoodra, de ma chines elf 'zlijn ojin aardappelmeel te maken, zal het gebruik van aardappelmeel voor

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1918 | | pagina 1