77 Maandag 31 December JttlV 33e Jaargang i%ö. Eerste Blad Vaa het e^de s r hst meu we. Da Groote Oorlog Binnenland. Uitgave ra* 4e Kaa*I. Venn. LUCTOR ET EMERtfO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAlMtB VORSTSTRAAS 219. Bureau te Middelburg: «IR»'* F. P. DHUIJ L. BUR®. Drukkers: 0 e s te n b a a n L e C o i n t r e, Roes. w fl V ■x\ 'jM W: I'.Zeeuw VBRSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. po -t 11<&Q Losse nummers-<m» Prijs der Advertenties: 14 regels f 0.80, iedere regel mee» M 9L 3-maal wordt 2-maal berekend. Bij abonnement Toordeelige voorwaarde*. Bewijsnummers 5 cent. Wegens Nieuwjaar za'. hst v© genaio nummer van „Da Zeeuw" D. V. Woensdag 2 Januari v®r®o8s!j- nen. i Wat leven wij toch snel: Nauwelijks is het oude jaar bego-nnen, of reeds schijnt liet weer voorbij. Wij brengen onze jaren door als een gedachte, is een deT vele ware woorden die reeds vijftien eeuwen voor onze jaar telling fln de woestijn van Sinaï verno men .werden uit den mond van Mozes, den ;man Gods. En meer nog dan toen, mag dit hem worden nagezegd, nu niet het eentonige woestijnleven, maal het moderne leven van onzen tijd den toon aangeeft. Wat "n verscheidenheid, welk een af wisseling bracht ook het nn voorbije jaar weer over ons gewest, ons land, Europa, de Wereld! Nog hield "het schrikkelijk pleit van wereldmacht en vrijheid aan. Nog droeg aan Europa's Oost-, West- en "Zuider- ïront, in Macedonië en Mesopotamië, in Afrika's Noord en Zuid, der vaad'ren. erf de vijandelijke legervracht; en dronk olm strijd het. bloed van landzaat en van j vreemden. ^Duizenden slachtoffers maakte ook "nu j weer de schrikbre oorlog. Ook ons eigen land, ai bleef het uit de slagen, liep niet -vrij. fe; Duikboot en mijn, bom en granaat van de elkaar beka,mpende machten, Duitsch- lands draad des doods, het schot van den eigen landgenoot, dien de plicht tot waakzaamheid riep. zij" aüen brachten ramp op ramp. Ook onze provincie kreeg .■rijkeïjjk haar deel. Wij' gedenken ze met spijt die gevallen zijn, indirect door den krijg; en de velen wier rouwkleed her innert :aan de schrikkelijke aanvallen te ïand en ter zee, waarin een liefhebbende ya'der of huisgenoot het leven liet. i.; Somber en zwart is de Oudejaarsnacht voorbij gegaan. Donker ging de "Nieuw jaarsmorgen pp Met weinig opgewektheid zagen wij" het oude henengaan, niet zonder eenige ge druktheid luiden wij het nieuwe in. W-jj hebben te veel''leed gezien in het oude, om het nieuwe met blijden jubel te begroeten. Wjj zouden vreezen dat het lied.be sterven zou op de lippen. Edoch, dit mag de grondtoon van ons Nieuwjaarsartikel niet zijn. Ook in 1917 ondanks veel dat neer drukte en pijh deed was er nog veel' goeds van onzen God te genieten. De Heere bewaarde ons bij den vrede. Hjj spaarde onze Koningin en Haar Huis, Hij jiield het zwaard van den honger voorshands in. Hij bracht in menig op zicht nog rijken zegen. Hij maakte het met. Kerk en School''wèl, bevestigde ook bjj 'de kwijning van den handel', de bur gers van ons land nog in hunnen stand. ~P hielp allen, zij 'tvoo.r velen zonder zcurge, ook het vierde oorlogsjaar zon der oorlog voor ons land, genadiglijk door. Nieuw waren ook over ons weer alle dagen Zijne goedertierenheden. Ja, waf. meer zegt, onder Zijn Goddelijk be stier kwamen de oorlogvoerende machten in Oost-Europa nader tot elkander; en gebruikte Hij de namelooze verwarring, den chaos van anarchie in het uitgebreide Czarenrijk om den vrede, zij 't ook in zeer ver verschiet, in 't zicht te doen komen. Blijke weldra dat de vrede niet meer is een vrome wensch, maar wer kelijkheid. Zal 1918 het jaar des vredes worden? bidden wijt het van Hem, die 'talbe stuurt naar Zijnen Raad. Daarom begroeten wij dan ook dit nieu- u e jaar met hope. Er zijn in dezen don keren nacht enkele lichtende sterren op gegaan. Bij heur schijnsel verdwijne uit de harten alle ongeloof en mistrouwen, alle wantrouwen en twijfel. De God van Nederland had recht óm Zijn toorn over ons te doen ontbranden, ons te verstooten, ons eiken zegen te onthouden. Maar Hij heeft reden uit zich- zolven. genomen, om ons nog te zegenen. i ,,'en in 11 we§ der wederkeering tort Hem ons ook dit 'jaar nieuwe ze- gen moge toestroomen, indien Hij den oorlog doet ophouden, Zijn slaande hand terugtrekt van de vrieken, ons leven en dat onzer dierbaren verder verrijkt en verheldert, vinda Hij dan recht dankbare harten. Komt Hij daarentegen met tuchtiging en kastijding, met beproevingen van& lij den en leed, van verlies en gemis, make Hijj ons dan irecht verootmoedigd, om uit Zijne vaderlijke hand ook dit te mo gen aanvaarden met de stille erkenning: Hij straft ons, maar naar onze zonden niet. Vinde het oude jaar van 1918 u en mij in die gestalte, dan zal Gods werk aan en in ons niet tevergeefseh zijn ge weest, en Zijn Naam verheerlijkt worden. Wanneer- wij nu nog even. als naar gewoonte, de rijen overzien der gestor venen van 1917, dan noemen wij in de eerste plaats professor Rutgers, den maa v.an deege wetenschap en rechtskennis, den strijder voor gezond gereformeerd kerkelijk mi maatschappelijk leven; en zijn oud-collega aan de door 'hem ge stichte Vrije Universiteit prof. Woltjer, den geleerden philoloog' en kenner der klassieken, volkstribuun, die in de Eer ste Kamer het recht der vrije school''be pleitte, samensteller van het onvolprezen Incenschakelingsrapport, voorzitter van Christelijk Nationaal Schoolonderwijs, den autodidact, wiens wetenschappelijke zin in al zijn onderwijs, op staatsexamens en bij velerlei commissorialen arbeid uit blonk, en die in de „doleerende" ker ken der vorige eeuw zich met den een- voudigen post van voorlezer vergenoegde. In menig opzicht zijn evenknie, in ken nis, geleerdheid en ijver voor hetgeen hem, naar zijn overtuiging, door de Hoog ste Wijsheid was opgelegd, "niet minder door de groote bescheidenheid, waarin hij,, gelijk Rutgers, achten veelal minder voortreffelijken. schuil ging, doch hem overtreffend in stxijjdvaaidigheid was de niet minder vrome pater Bensdorp, die eenige weken geleden aan de Rooin- sche Kerk en aan de Wetenschap ont viel. Een edel tegenstander die, naar D e Tijd opmerkte, „vervaarlijk polemist, on der zijn kloosterkleed het hart van een kind bewaarde, (en) aan zijn geschriften steeds een vorm (wist) te geven, welke door waardigheid, geloof in de goede trouw van andersdenkenden en door de natuurlijke wellevendheid van een oprecht gemoed de waardeering won van den auteur der „Pluriformiteit van die. Waar heid" en diens school in De Heraut". Uit de rijen onzer volksvertegenwoor digers vielen uit: Goeman Borgesi- u s, de hartstochtelijke liberaal, die her haaldelijk door onze hooge Landsvrouwe in politieke crisissen werd geraadpleegd, als minister ook aan de vrije school wist recht te doen, en de l'aatste jaren zijns levens met eere den voorzittershamer in de Tweede Kamer hanteerde; O aster- baan, de stoere werker in den dienst van het Chr. onderwijs, onverschrokken voor onze beginselen, principieel© tegen stander der- sociaal-democratenSpiek man de sell m a d e man, d.e van een voudig letterzetter zich wist op te wer ken tot de hooge positie die hij innam in de S. D. A P., den Rotterdamschen gemeenteraad, de Staten van Zuid-Hol land en de Volksvertegenwoordig.ng; bei den helaas weggenomen, terwijii de zon huns levens noa slechts ternauwernood de middaghoogte had bereikt. Onder de Hervormde predikanten noe men wij: Boer, den nestor die, behou dens ,enkele tusschenpoozen, zeventig ja ren het Evangelie heeft bediend ;Kno t1- nerus die, toen het modernisme in Friesland, en later te Dordt, oppermach tig was, de kleine luyden wist te ver zamelen om Gods Woord. De Klerek, de onvermoeide strijder, ook op het ter rein der staatkunde, voor de antirevolu tionaire beginselen, voor het goed recht der vrije school en de handhaving der Belijdenis in 'de kerk; Kautzmann, de bescheidene werker in 's Heieren dienst, die in den donkeren Achterhoek van Gel derland Jiet licht des Evangelies weer op den kandelaar ,plaatste en gedurende een reeks van jaren jong en oud wist te bezielen voor het Ideaal. Onder onze Christen-kunstenaars, zoo schaarsch in getal, herdenken wij Pom- per, den organist en componist, die met zijn heerlijk spel en toonzettingen velen wist te bezielen; onder onze Christen- philantropen, al even dun gezaaid, 'den bescheiden houthandelaar uit Rotterdam Bosch, zich schrijvende II. Bos Kz., die' van zijn rijkdommen honderden te verzadigen wist en door het machtig Zuider-kerkgebouw met toren en artis tiek gebouwd orgel in Neerlands tweede handelsstad nog spreekt nadat hij gestor ven is; onder onze zendelingen den oud- zendeling 'Hendriks die reeds een halve eeuw geleden tie jeugd door zijn mededeelingen van het Zendingsveld te boeien wist; maar ook den jeugdigen, zendeling Van de Loosdrecht te Rantepao op Celebes, welke viel door eens heidens moordende hand. In dit verband worde ook S c h o c h herdacht, die ruim dertig jaren geleden een per volle loopbaan als officier in het Ne- derlandsche leger prijs gaf, om als een goed krijgsman van Jezus Christus zielen te gaan winnen voor zij'n Heere. Koos hij zich daartoe "den ons minder sym- pathiekeri weg van het Leger des Heils, wij mogen vertrouwen dat hij als goed j soldaat hij bracht het tot luitenant- 1 kolonel tot den einde gestreden en j menige overwinning bevochten heeft. Wij noemden slechts enkele namen. De lezer vuile de lijst aan naar goedvinden. Ook dit jaar zal' de dcvdenlijst weer niet blanco blijven. Moest er op een volgenden "Nieuwe- jaarsdag een onzer of meerderen ontbre ken in de rijen der levenden, moge dan van allen kunnen getuigd worden dat wij zijn gestorven om 'eeuwig te leven! Zoo ga een ieder onzer blijmoedig ge- loovig het Nieuwejaar in, met de bede in het hart en op de lippen: Heere, wat Gij ook voor mij hebt weggelegd in dit jaar, zij het maar vrede binnen in mij, en wordt Gij in alles, maar verheerlijkt! Beknopt overzicht van den toestand. Nu het oorlogsjaar 1917 ten einde neigt, en wij een blik achter ons slaan, komen ons onwillekeurig de woorden van Von del in de herinnering: „Wie hoort dit treurspel aan, die niet zijn tranen laat?" Want welk een overweldigende tragiek ligt er in deze wreede worsteling, waar aan thans afgezien van een luttel aantal onzijdigen, welhaast de geheel© beschaaf de wereld deelneemt. Terwijl- het Duit- sche vredesaanbod van 12 December 1916 bij velen de hoop had doen postvatten, dat zoo al' niet reeds aanstonds, dan toch zeker binnen enkele maanden do vijandelijkheden gestaakt zouden worden, en het Kerstfeest van 1916 dientenge volge reeds min of meer in. liet toeken des vredes scheen ie s! -n, thans na de onverzoenlijke- woorden, die een Lloyd George en een Cfemenceau hebben doen hooren, durft schier niemand zich nog vleien met een hoop op een spoediger* vrede. De Engelsche ministerpresident heeft even vóór het Kerstreces in het Engel sche Lagerhuis een rede gehouden, wel eenigszins minder schetterend dan wij van) Lloyd George gewend zijn, doch ove rigens toch geheel voortgeborduurd op het oude stramien. Toch Het is ongetwijfeld één der voornaam ste verdiensten van Lloyd George dat hij zijn publiek weet te hypnotiseeren, en deze toestand van hypnose weet te doen voortduren. Doch tegelijk zal het een ieder duidelijk zijn, dat eene derge lijke suggestie zich op den duur niet kan handhaven. Het moge Lloyd George dan gelukt zijn een heel jaar lang de stemming er bij; zijn volk in te houden door zijn luchthartige en ophitsende toe spraken, op den duur moet zijn politiek, dje eeno wezenlijke basis mist, spaak loepen. Reeds beginnen zich teekenert te vertoonen, dat de arbeidersbevolking in Engeland, zoo al niet den oorlog, dan toch' zeker de mil'itairistische machtspoli tiek van haren Ministerpresident moede is. Verschillende factoren werken dezlé ontstemming in de hand. In de eerste plaats de stijgende prijzen der levens behoeften, tweedens heb feit dat reeds tal van artikelen schaars beginnen te worden niet meer te bekomen zijn, en ten slotte de omstandigheid dat Lloyd George allerlei buitenlandsche arbeids krachten in Engelsche fabrieken aan hot werk heeft gezet. Men moet wel tot de conclusie komen, dat de militaire en politieke gebeurtenis sen van 1917 in alle oorlogvoerende lan den heel zachtjes „wie ein Tropfenfall auf Marmorste'n" een mildere stemming deden doorbreken. Al! trachten Lloyd George c.s. het door Lord Lansdowne uitgestrooide zaad met ruwen voet te vertreden, hier en daar is toch een onbeschadigd korreltje in we lige aarde gevallen, waar het st.laan tot een machtig gewas zal gedijen. Maar, zal men ons toevoegen, Amerika is fer nog Zeker, hier is geen vredesgezindheid. Maar de militaire hulp mag niet overschat. Dei steun der Ver. Staten blijft een on zekere factor. Deze onzekerheid verschijnt ons bo vendien in een veel scherper licht, wan neer wij bedenken, dat voor de Vereen. Stateir het Japansche vraagstuk feitelijk de geheele toekomstpolitiek beheerscht. Vooral omdat Japan zich gedurende dezen oorlog tamelijk afzijdig heeft gehouden, ein zoowel in mili tair als economisch opzicht gesterkt uit aen strijd te voorschijn zal' treden, is het voor Amerika van het hoogste belang, er voor zorg te dragen, dat de gevreesde mededinger niet de baas wordt. Als onzijdige mogendheid hebben de Vereenigdc Staten zeer voel oorlogs winst l;unnen maken, economisch staan zij er dus uitstekend voor, doch mili tair waren zij lot dusver niet sterk ge noeg. Onder den loerenden blik van Ja pan) was het onmogelijk als neutrale staat zich krachtig te bewapenen, een conflict ware alsdan onvermijdelijk ge weest. Thans als Geallieerde mag Ame rika zich naar hartelust 'nilitair verster ken, en Japan moet wel1 zwijgen. De Russische revolutie heelt, óp de oorlogsgebeurtenissen- van dit jaar een allesbeheerschenden invloed gehad, en de wapenstilstand 'thans, met de daaruit voortvloeiende vredes-onderhandelingen schijnen de kroon op het werk te zullen zetten. Wijl zullen ons in de beteekems der Russische omwenleling voor het ko mende wereldgebeuren niet verdiepen! Onverschillig of de onderhandelingen tus- schen. de Centralen en Rusland, al dam niet tot een rechtstreekschen vrede zullen leiden, mag als vaststaand worden, aan genomen, dat Rusland als een militaire factor voor goed uitgeschakeld is. We verheugen ons daarover, omdat de vrede slechts dan mogelijk is, wanneer alle militaire factoren uitgeschakeld wor den. Eerst dan kan ook' ïlè toestand voor de neutralen beter worden. Met de deelneming der Vereen. Staten aan den oorlog is de positie van de Onzijdigen, zooals te verwachten was, er aanzienlijk slechter pp geworden. De En tente, die ter wille van Amerika de leuze der bescherming van cle kleine staten had aangegeven, behoefde nu niet jneeT den schijn te bewaren, en ontpopte zich in; haar ware gedaante. Inderdaad het juk, dat do neutralen) op de schouders gelegd is, wordt steeds drukkender, doch het Nederlandsche volk zal toonen het te kunnen dragen, door drongen als het is van den geest 'der fiere woorden, door den grijzen staats man, Ministerpresident Cart van der Lin den kortelings in de Tweede Kamer ge sproken: „Wij wenschen al die diepe el lende, dat naamlooze leed, dat de oorlog medebrengt, niet aver ons te laten ko men. Maar dat is het tach niet alleen. Want bij zeer velen in den lande leeft een hooger gedachte, leeft de gedacht©, dat "wij dit leed ook niet anderen willen aandoen; 'dat wij verplichtingen hebben niet alleen jegens het vaderland, maar (ook jegens de menschheid; dat deze vij anden, die wij "tegenover ons zouden heb ben, niet in de eerste plaats zouden; zijn Engelschen of Duitschers of Fran- schen, maar menschen en moeders en kinderen, menschen, die evenals onze menschen, arbeiden vóór het dagelijksch brood en in hun vaak duister bestaan zich trachten op te heffen naar het licht, en wij neutralen, steunen ook door onze neutraliteit de idealen der toekomst, der 'volkerengemeenschap, die de ontkenning zal' zijn van den oorlog." En als de vrede op aarde, wat 'God verhoede, ook in '18 niet komt. De Christen kan ook nog de kracht krijgen om nieuw leed en zwaarderen druk te dragen. En al is het dat we een bange toekomst tegengaan, toch wil. ons nog het lied van de lippen: Ging dan 'tonde in den nevel van den onbestemden nacht, Hij geeft vrede, Hijl geeft blijdschap in het moegestreden hart. Rusland en Su'garijs. SOFIA, 29 Dec. Bij den aanvang van de zitting van het Sobranje heeft mi nister-president Radoslawof een telegram voorgelezen van de Bulgaarsche afvaar diging te Brest-Litovvsk, waarin wordt me degedeeld, dat er gisteren aldaar een over eenkomst tot stand is gekomen, waarbij de staat van oorlo'g tussched Rusland en Bulgarije wordt op geheven en de handelsverdragen, con sulaire en andere overeenkomsten, die vóór den oorlog van kracht waren, wor den hersteld. Het beheer over den Donau zal door een gemengde commissie, waarin Bulgarije eveneens vertegenwoordigd zal zij:n, worden vastgelegd. De tijding werd door de afgevaardigden met levendige toejuichingen ontvangen. Ksrte oorlogsberichten. Ook de republiek Cuba heeft den oorlogstoestand met Oostenrijk-Hongarije afgekondigd. De Fransche Kamer heeft met 425 tegen 73 stemmen bet voorstel aangeno men, om de lichting 1919 op te roepen. Krylenko verklaart in een legeror der, dat uit documenten betreffende de artillerievoorbereidingen blijkt, dat de regeering van Kerenski een veldtocht voor 1918 voorbereidde en den vrede niet voor einde 1918 verwachtte. Het Zweedse h Telegraafbureau meldt: Een uit drie vooraanstaande Fin- sche politici, aan wier hoofd staatsraad Gripenberg staat, samengestelde deputa tie zal hedennamiddag door den koning ontvangen worden. De deputatie heeft de opdracht aaö de Scandinavische rege|eringen de zelf standigheid van Finland hekend te ma ken en de erkenning daarvan te ver krijgen. De admiraliteit meldt: Drie Britscbe torpedojagers zijn in den nacht van 22 op 23 December tijdens mistig weer tent hoogte van de Nederlanjdschie kust ge torpedeerd of op mijnen geloopen. Der tien officieren en 180 manschappen' zijn omgekomen. Ten einde een voldoende krachtle vering te waarborgen voor die fabrieken van oorlogsbehoeften te Niagara Falls en Buffalo heeft de Amerikaanscahe regie ring de electrische kracht gerequireerdl, die door de verschillende centrales aan de Niagaravallen wordt opgewekt. Het „Tijdschrift voor Geneeskunde" ontleent aan het „N. Y. Med. Journ.'i' het volgende: Voor iedere divisie van het leger zal een „school for gas de fense" worden opgericht, onder leiding Vein een officier van gezondheid, bijge staan door een ander geneesheer en een scheikundige. Er wordt een „gashuis" gebouwd, waar de soldaten, voorzien van gasmaskers, aan doodelijke gassen worden blootgesteld en zóó leeren, 'boe zich daartegen te verdedigen. Alle man schappen moeten den cursus volgen. De Fransche artilleriegeneraal Per- fun heeft de kosten berekend van een trommelvuur. Hierbij krijgt men een in druk van v/at een oorlog zooal aan geld' verslindt. Volgens zijn 'berekening eischt de verwoesting van een loopgraven'front .van 50 K.M. lengte veertig miilioen ar- tillerieschoten. De aanmaak van deze mu nitie bedraagt 10 milliard francs. Voor het vervaardigen dezer hoeveelheid mu nitie is d® werkzaamheid noodig van een miilioen arbeiders gedurende twee jaren'. Hieruit volgt, dat elk schot van een Fransch 15,5 c.m. kanon ongeveer 250 fr. kost. urn i nnw» Prinses Juliana heeft Zaterdag, in gezelschap o.a. va« een meisje van haar leeftijd een slede- tocht door het Ilaagsche Bosch gemaakt.- Het thee- en k of fierantsoen. Gelijk bekend is, kon door het pu bliek op bon 9 der theec en kóffiekaart gedurende het tijdvak van 16 tot en met 31 December een half ons thee worden gekocht en op bon 26 gedurende het tijdvak van 24 tot en met 31 December een half ons koffie (extra-rantsoen.) Aangezien het ten gevolge van het door de vorst gestremde scheepvaartverkeer en! van de opeenvolgende rustdagen niet wel mogelijk was om 'tijdig voldoende voorraL den aan de detaillisten (winkeliers) te verstrekken, zal de geldigheidsduur van de bons 9 en 26 worden verlengd tot en met 15 Januari 1918. Derhalve zal ook gedurende het tjjd- vak van 1 tot en met 15 Januari op bon 9 der thee- en kóffiekaart een half ons thee en op bon 26 een half ons koffie kunnen worden gekocht. Bovendien zal gedurende datzelfde tijd vak worden verstrekt: op bon 11 een half ons thee en op bon 12 een ons koffie. 'L Koninklijke gift. De Koningin heeft wederom een be- orag van f 100.000 geschonken aan het Koninklijk Nationaal Steipicornité. Van dit bedrag zijn f30.000 bestemd tot leniging der nooden van Nederlanders-, die in het buitenland wonen, en f 70.000 om te voor zien in de behoefte aan kleeding vani hier te lande gevestigde Nederlanders, die daarvoor in aanmerking komen. S e N o n E Ver o... In „Voorwaarts", het blad der S. D. A. P. in Noord-Holland, vinden we hef. volgende staaltje van een boerenburge- meester Hoorn. De burgemeester van het naburige dorp W„ zoo verhaalt men ons, kreeg onlangs een schrijven van het mi nisterie van Landbouw, om opgave te doen van den socialen toestand in zijn gemeente. De man, een eenvoudige boer, ging terstond op pad voor zijn onderzoek en na een week berichtte hij den minis ter, dat hij den toestand goed had nage gaan en verklaren kon, dat zich in zijn gemeente „gelukkig niet één sociaal be vond".

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1917 | | pagina 1