ft O. 64
Donderdag 13 December 10IV
jÉ
De Cara©te Oorlog.
33e «faargmst
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
govestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
I
k Zeeuw
VltEDE?
Nog toeft de vree, cn angst en wee
vervullen alle harten. Ds fakkel brandt
en land hij 'land zinkt in een zee van
smarten.
Zendt in deez' nacht van droeve klacht
ons God een star der hope? Zal 'tvrede
zijn,
of wreede schijn, misleidend heel Europe?
Breek Gij dien nacht van bange klacht,
Gij, God van onze Vaadren, TJw vrede-
woord,
verstaan, gehoord, 'doe snel den heilsdag
naad'ren.
Verhoor de bêe om rust en vree,
verdrijf de donkre wolken. Uw woord
van macht
breng' uit den nacht het heillicht voor
de volken.
En doe de vrucht van Uwe tucht
in heef Europa blijken. Breek 't har do
hart,
wek zondesmart bij armen en bij rijken.
GERRIT VAN DAMMEN.
(Rott.)
Meer gelijk dan eigen.
Wilson heeft gezegd: de democratieën
zijn vredelievend. Is dit zoo?
Amerika roofde NieuW-Mexico, Ari
zona, Texas en van Spanje Cuba, Porto-
rico en de Rhilipipijnen.
'Engeland was in de laatste eeuw
nooit zonder oorlog1 te voeren. Een lange
lijst laten wij hieronder volgen.
Frankrijk .vocht tegen vrije volken
om zich een kolossaal gebied bijeen te
rooven, in Madagascar, Achter-Indïë en
Afrika.
Italië krijgde tegen Abessynië, Grie
kenland en Turkije, om te veroveren het
geen het graag hebben wou, onder an
deren Tripoli.
België vermoordde vier miljoen Con-
go-negers.
Wilson zegt ook, dat. de- autocratieën
oorlogszuchtig zijn. Is dat zoo?
Ooslenr ij k heeft sinds meer dan een
halve eeuw niet gevochten.
Duitschland heeft, sedert het een
eenheid werd, geen oorlog gevoerd, hief
heeft Rusland en Japan st.il laten vech
ten.
T u r k ij e heeft zich alleen maar ver
weerd tegen de poging om het 'te ver-
deelen tusschen Rusland en Engeland
(via de Arabische rebellen.)
Alleen inzake Rusland heeft hij- gelijk
gehad.
Rusland was in de 18e eeuw al zoo
roofzuchtig, dat het aan Zweden en
Pruisen de Oostzeeprqvincies ontnaml; de
Oekraine, de Boekoiwina, de Krim inre
kende, en zich naar het posten uitbreid
de'; in de 19e eeuw lijfde het Polen in
en aasde het op de Zwarte Zee, «Jet
Dardanellen, Aziatisch Turkije, Afghanis
tan, Perzië en de Balkangrenzlen.
Wat Engeland betreft, herinneren Wij
aan de door Engeland begonnen of ge
voerde oorlogen, in 1834 met dei Kaf
fers, in 1837 in Canada, in 1839 in Af
ghanistan, in 1840 in Syrië, in 1841 weer
in Afghanistan en in China, in 1843 tot
1845 de S-cind,' -Sitch- en Groulior-oon
logen,^ in 1850 weer tegen de Kaffers,
in J.851 met de Birmanen, in 1854 tegen
Rusland; in 1857 tegten China en Perzië,
me' Ashiantie, in 1867 met Abes
synië, in 1873 weer met Ashantie, het
welk 't. inlijfde, in 1879 tegen de Zoeloes
en met Afghanistan, en in Zuid-Afrika,
Voo^^O en weel' in Zuid-Afrika, in
P „mel Egypte, in 1886 met Birma,
dat bij Engelsch Indië werd ingelijfd, in
1890 beslag gelegd op O-ost-Afrika, die
chartered Company en de landen ten W.
ep ten N. van Zuid-Afrika, in 1896 tegen
den Mahdi in Egypte, in 1898 Kitcheners
wreedheden aldaar; in datzelfde jaar ont-
-ur^i aan China zijn haven
ei-haiwei, in 1899- tegen de Boeren,
Transvaal en Oranje Vrijstaat,
ingelijfd, in 1904 verhond met Frankrijk
inzake Marokko,
Oeze opsomming is welsprekend en
veelzeggend, en niet in 't voordeel van
de democratieën.
Dit voor wat Engeland aangaat, welk
an in den loop van al die jaren en
r ogen zoo .uitnemend de kunst ver
staan heeft van een ander voor zich te
p'n ^QQn C^lten WaS 00^; in 1815
1 ln al zoo:. Maar wat te
ögen van Amerika, de democratie bij
uitnemendheid, welks president Wilson
l011")'1' antwoord aan den Paus ira-
i V1 ^voorstellen opstelde, zonder
e werking der v olks ver legen woon I i -
nulp' <ïat' terwijl Duitschland de
autocratisch gescholdenel juist tijdens
ezen oorlog de macht zijner volksver-
sterkte'°0rdiging Z0° buitengemeen ver"
Ontslag v. d. Biesen.
Een humorist.
Bij ons Hoogerhuis was bericht inge
komen van den heer van der Biesen (r. k.),
dat hij ontslag neemt als lid der Kamer.
De voorzitter, baron van Voorst tot
Voorst, huldigde hem met een hartelijk
woord.
In weerwil van zijn hoogen leeftijd was
de heer v. d. Biesen altijd op zijn post.
Ruim 21 jaren heeft hij deel uitgemaakt
van de Kamer en in de openbare ver
gaderingen en iii de afdeeling-én gaf hij
meestal belangrijke adviezen, gekruid vaak
met attisch zout. Hij streefde naar ver
betering van sociale toestanden, vooral
wat betreft de Woningwet en de bestrij
ding van het opium-gebruik.
Zijn humor zal bij de leden nog lang
in herinnering blijven.
Geniete van der Biesen nog vele jaren
van welverdiende rust.
Na regeling van de werkzaamheden,
waarbij besloten werd morgenochtend 11
uur weer in openbare vergadering bij
een te komen, werd de avondzitting ge
sloten.
Tweede Kamer.
Zitte vortooniog. Ernst
of luim Het kaascon-
flict. Motie van wan
trouwen in Treub n5 veel
ruzie en kritiek verworpen.
Wat 'n kaaskoppen
Ja, 't. was gisteren wel een malle ver
tooning in ons Lagerhuis.
De Maasbode -overzichtschrijver
vond het ook belachelijk.
Nauwelijks, 'Zoo schrijft hij', kunnen wij
ons dwingen tot ernst als wij! over diq
vertooning iets gaan zeggen. Bijl een oudier-
wetsch t.ooneelstuk wil de proloog wel
eens niet zoo ge hooi precies heit stuk
typeeren, maar de proloog door Minist
ter Cort gesproken, vóór dat het gor
dijn Ojpging en de eerste speler, de inteor-
pellant de heer Dej Jong zijn entree maak
te, leek een snaaksche ui, zoodra de paar
eerste tooneelen gespeeld wanen. Ter in
leiding namelijk van een weinig malsch
tweegevecht, tusschen Treub en Posthiu-
ma, waarin o.i. de eene Minister g'aarne
den ander bet minis,terieele leveta. zou
benomen hebben, zegde de heer Premier
als proloog Ik kan aan de vergadering
toeedeelen, dat het verschil van gev.oe,-
len, hetwelk tusschen beide. Ministers, be
stond,-is opgelost op een wijizfe, waarmee
beiden zich hebben vereen'igd.
Doch interpellant de Jong' wilde er het
-zijne van hebben en zoo. Was, de zaak
nog lang niet afgedaan.
Waar was nu de oorzaak van het gte-
schil
Posthuma moest dus ook ten tooneelb
verschijnen.
Hij gaf een relaas van het gebeurde
ein liet uitkomen, dat de nieuwe plicht,
welken Treub aan de kaasexporteurs wil
de opleggen, onbillijk was en dat Treub
onrechtmatig handelde door in te grijl»
pen tegen de maatregelen van een col
lega.
Maar Treub liet zich dit niet ko-o maar
gezeggen.
In zijn inleiding' zeide hij' niet van plan
te zijn geweest 't woord te voeren, maar
dat hij er nu toe gedwongen was door
de eenzijdige voorstelling welke zlijn ambt
genoot aan de zaak gegeven had. Volgde
ben betoog, waarin men vernam, dat. in
October de verplichting tot stand was,
gekomen om per maand 4 millioen aan
crediet-papier van Duitschland te nemen
dat Vóór de r'N. U. M. een consortium
die verplichting' op zich genomen had',
dat 'Tiet credielt-pa-pier bij"1 de exporteurs
moest worden ondergebracht, dat dit tot
zijn (Treub's) terrein en verantwoorde
lijkheid behoorde, dat dus odk de kaas-
exporteurs aan het buitenlands,che cre
diet-papier gelooven moesten, dat hij, ebrst
laat vernomen had', dat de Minister van
Landbouw dit laatste niet wenschte, dat
hij 'toen de grens maar sloot en de zaak
voor den Ministerraad bracht. Ja, jdit
laatste was een fout, maar slechts een
„formeele" fout. En 'geeft de Kamer mij
ongelijk, dan doet zij'; daarmee 'het lands
belang geen dienst.
Aldus de conclusie van den heer Treub,
welke er nu niet bepaald op berekend
was, om vertrouwen te wekken in de
pas wedergekeerde eensgezindheid tus
schen deze beide bewindsmannen.
Na lang vechten en razen somwijlen
was er zoo'n rumoer in de Kamer, dat
de Voorzitter zich piet verstaanbaar kon
maken liep het debat in de richting
van moties. Want klaarheid moest er ko
men. De meeningen waren niet zeer
malsch, dus was het gewenscht het ver
trouwen dan wel het wantrouwen in cij
fers uit te drukken.
Troelstra was de eerste, die de con
sequentie van een motie aandurfde. Hij
diende er een in van den volgenden in
houd
„De Kamer gelet op de verklaringen
van den Minister van Financiën betreurt,
dat voor de noodzakelijke eenheid van
regeeringsbeleid niet de voldoende waar
borg is verkregen, cn gaat over lot de
ord evan den dag."
De heer De Savornin Lohman kon zich
niet met de motie vereenigen, wijl deze
tegen de geheele regeering is gericht.
De Minister-President heeft bovendien
verklaard, dat in de toekomst dergelijke
geschillen niet meer plaats zullen hebben.
De heer v. d. Voort v. Zijp (a.-r.) deel
de volkomen de scherpe critiek van den
heer Marchant, maar wilde niet de verant
woordelijkheid dragen van de consequen
ties dezer motie en zou er dus tegen
stemmen.
De heer Marchant (V. D.) keurde het
revolutionair optreden van den heer Treub
af, maar vond geen aanleiding daarin om
mede te werken aan de aftreding van den
heer Treub.
De heerv. Hamel (U. L.) zou vóór de
motie stemmen, maar hij zou gaarne zien,
dat ze zich ook richtte tot den heer
Posthuma.
De heer Nolens (R.-K.) meende, dat
de Kamer ,niet geschikt is uitspraak te
doen in het geschil tusschen den. Mi
nister van Financiën en den Minister van
Landbouw.
Troelstra wijzigde zijn motie, omdat hij
niet de bedoeling had deze to richten
tegen de geheele regeering, noch om een
uitspraak te doen tusschen het conflict
TreubPosthuma.
De motie luidde nu:
„De Kamer, niet bevredigd door de ver
klaring van den Minister van Financiën,
gaat over tot de orde van den dag."
Minister Cort van der Linden deelde
mede, dat de Ministerraad besloten heeft,
dat maatregelen, welke in strijd, zouden
komen met de bevoegdheid of het be
leid van een, der ministers, door een ande
ren minister niet worden genomen, dan
na voorafgaand overleg met den minister
raad. Dit besluit is door alle leden van
den ministerraad goedgekeurd.
De m o t i e-T roelstra werd hier
na verworpen met 55 tegen 8 stem
men. Alleen de socialisten stemden vóór
de motie, dus v. Hamel toch tegen.
De Minister werd door verschillende
leden gelukgewenscht.
Hij mocht wel zeggen, dat alles vre
de was, dat er geen vuiltje aan de lucht
Wa,s
'tWas lang geen formeel geschil, ge
lijk Treub betoogde.
't Ging veel dieper.
Het handelen van Treub was, zooals
Troelstra opmerkte, te vergelijken miet
b.v. een org'aniseeren van de vloot doo'jl
den .minister van Marine, .om, ingeval
een ambtgenoot hem ,zijn 'zin niet wil
geven, T)en Haag 'te beschieten.
EindindrukEen storm in een glas
water.
|Over de grenzen zal men wel etens
meewarig lachend opmerkeniWjat 'n kaas
koppen .toch!
Beknopt overzicht van den toestand.
Het verwarde nieuws omtrent de', {re
volutionaire bewegingen in meer dan een
land noopt ons tot groote voorzichtig
heid bij! het leveren van beschouwingen.
De berichten zijn óf tegenstrijdig, óf
ze kunnen zich slechts enkele uren staan
de houden.
Om een voorbeeld te noemen
Het P. T. A. loochent beslist de be
lichten van de afscheiding van Siberië,
van den Ka.ukasus en van de Krim. T)e
Kaukasus bevindt zich volgens het agent
schap in dei macht van den hoof draad
der arbeiders en sol datenafgevaardigden,
die voornemens is een coalitieregeering
van alle socialistische partijen te schept
pen. Het arbeiderscentrum in den Kau
kasus 'Baku en de meeste garnizoenen
aldaar staan aan den kant der Bolschewikï.
Opzienwekkend is het bericht, door den
vertegenwoordiger van Wolff gemeld, dat
de bekende generaal Tscherbatschoff met
den steun der geallieerden tot opperbe
velhebber benoemd werd en volmacht
kreeg om met Duitschland vredes-ondler-
handelingen te "beginnen, die echter al
leen voor het Russische front zouden
gelden.
Of Tscherbatschoff dan in naam yanj
de maximalisten optreedt? Of zouden de
geallieerden, -door hem naar voren te
schuiven, pogen het gezag der maxima
listen te ondermijnen en de controle over
de vredes-onderhandelingen in de hand
te krijgen?
Nog opzienwekkender is o.i. de tijding
van de zwenking der geallieerden, ten
opzichte van hun houding jegens Rus
land.
En wat te denken van den invloed,
dien zij zouden hebben aangewend, om
Rusland ook voor de andere fronten (West
en Zuid) wapenstilstand te laten vragen?
*t Klinkt .schier te mooi om geloof
waardig te zijn.
Doch hebben wijl er niet reeds yroie-
ger op gewezen, dat de Entente heel
zoetsappig wil' optreden tegen - Rusland?
De maximalisten hebben bevolen alle
auto's op te vorderen.
De roode garden hebben nu hun „ge-
neralen staf."
De commissarissen richtten een mani
fest tot de „broeders kozakken," waarin
ze hen tot een nieuw,vrijer en geluk
kiger leven oproepen. Ze verzekeren dent
kozakken, dat de generaals niet meer
rechten dan de soldaten hebben en spo
ren hen met nadruk aan, zich bij de
nieuwe „orde" des volks aan te sluiten en
eigen raden met kozakke-afgevaardigdfeni
te vormen. Het manifest wijst erop, dat
velen hunner maar vier of vijf dessiat.ins
land hebben en dat de sowiet eraaij
hecht om hun allen grond der bezitters
over te dragen. Verder wordt den ko
zakken gevraagd om te kiezen tusschen
Kornilof en Kaiedin aan den eenen, de
sowiet aan den anderen kant. Het ma
nifest ontrolt een beeld van den ophan
den wapenstilstand en vrede op het Rus
sische front, dank ziji den moeiten der
commissarissen, en spoort hen eindelijk
aan om Kaiedin, Kornilof, üoetof, Ka-
ranlof, alsmede hun medeplichtigen en
handlangers gevangen te nemen en uit
te leveren aan het gezag van de sowiet,
die hen openlijk in een voor ieder toe
gankelijk revolutionair hof zal berechten.
Door den Japanschen gezant te Was
hington is de landing van Japansche troe
pen te Wladiwoslok bevestigd. Het zou
den echter alleen genietroepen zijn om
de haven aan het Transsiberische eind
punt „voor zekeren tijd" te besturen.
Japan begint, op zijn manier van den
toestand in Rusland gebruik te makenj.
In Portugal beleeft men thans het na
spel van de revolutie. Het is niet min
der dramatisch -dan het vorige bedrijf was.
De president der republiek n.l. Ber
nardino Machado, is in hechtenis geno
men, wijl' hij weigerde af te treden.
Zoo heeft Portugal .sedert 1910 reeds
drie presidenten zien komen en gaan.,
Intusschen heelt Sidonio Paes mach
tiging gegeven te verklaren, dat de ge
aïlieerden absoluut -pp Portugal k'unnen
rekenen 1
'Officieel wordt gemeld, dat Dinsdag
j.l', generaal Allenby Jeruzalem is bin
nengerukt.
De generaal meldt uit Palestina, dat
hij zijn linie vooruitgebracht heeft hal
verwege tusschen Jeruzalem en Jaffa en
jdat Budrus en Sjeikh Obeid Rabid ten)
Noorden van Midjeh -door de Gurka's
werden genomen.
Sinds enkele dagen zinspeelden de ge
allieerden op een aanstaande machtige
krachtsinspanning van de Duitschers op
het Westelijk front. Zij wijzen daarbij op
de activiteit der batterijen, het voortdu
ren der coups-de-main en de aankomst,
van geweldige versterkingen, vooral in
België.
Het transport van troepen, welke uit
Rusland komen, zou voortduren, namelijk
voor de Fransche linies.
De „Echo de Paris" verwacht een ge
weldig tegenoffensief tegen den "Chemin
des Dames.
Thans heeft Asquith te Birmingham
een redevoering gehouden.
Of zei als een goede factor voor demi
vrede te beschouwen valt?
Och, de gewone tactiek in Engelanjcl,
bij het omschrijven van het standpunt
der regeering, is weer toegepast. Nadat
een paar leden van het kabinet zelf de
oorl'ogs-bazuin gestoken hebben en een
schetterende oorlogsrede gehouden heb
ben, treedt een gezaghebbend persoon,
die echter buiten de regeering staat eu
dus niet als geheel verantwoordelijk lean
gelden, op en houdt een rede, die van
verzoenlijkheid en toenadering 'bewijzen
geeft.
Korte berichten uit de Engslsche per».
In Engeland zijn de kosten van het
levensonderhoud sinds Juli 1914 85 pet.
duurder geworden. In Italië stegen de|
prijzen der levensmiddelen met 71.5 pet.,
in Amerika met 42 pet., in Australië met
26.3 pet. en in Nieuw-Zeeland met 26.8
pet. (Economist 24, 11, '17.)
Het nationale arbeiderscomité in En
geland wijst er op, dat een arbeiders'
VERSCHIJNT E-LKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Ber 3 maanden fr. p. po t f 1.50
Losse nummers- 0.0»
Prijs der Advertentiën:
14 regels f0.80, iedere regel meer 20 et
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
gezin in 1914 25 sh. per week noodïg
had en thans-, in October 1917 niet
minder (dan 50 sik 6 <1, (Times 30, 11, '17).
In York staken de "drukkers, teneinde
een lo-onsverhooging van 5 sh. per weeki
te verkrijgen. (Morning Post 30, 11, '17.)
De bond van katoenspinners, die de
belangen van '50.000 arbeiders behartigt,
heeft het aanbod der werkgevers om in!
December 10 pet. lo-onsverhooging toe te
staan en in Maart nog eens 10 pet., af
gewezen en een onmiddellijlfcen opslag
van 32i/2 pet. geëischt. (Financial TimeS
30, 11, '17.X
Het Engelsche ministerie van arbeid
is voornemens, een organisatie te vesti
gen, ter verhindering van stakingen.
(Daily News 30, 11, '17.)
In Berkshire is bijna geen olie meer
te verkrijgen. (Timete 30, 11, '17.)
In het Lagerhuis heeft Wardle ver
klaard, dat de productie van lucifers iri
Engeland iels minder dan 50 pet. van
de productie in 1915 is. (Times 30, 11,
'i?.)
In Liverpool staken eenige honderden
havenarbeiders. (Journal of Commerce
29, 11, '17.)
De levensmiddelencontroleur 'deelt me
de, dat het verbruik van boter zeer be
perkt moet wordfen. De botervoorradjefl
zijn nog slechts zeer klein. (Morning-Post
30, 11, '17.)
Te Londen kosten de schrijfmachines
op het 'OOgenblik' tweemaal zooveel als
verleden jaar. (Times ,30, 11, '17.)
De record-prijzen voor tin zijn opnieuw;
sterk gestegen. Voor directe levering ste
gen de prijzen met 3 '7 sh. 6 d. (Times
30, 11, '17.)
De melkproducenten te Antrim ën Down
besloten den groothandel prijs, voor melk
te bepalen op' 2 sh. en den kleinhandel-
prijls op 2 sh. 3 d„ in tegenstelling met
de verordening van den'voedselcontroleur
die den grooithanidelprijs had vastgesteld
op 1 sk 4 d. en den kleinhandel prijs
op 2 sh. (Morning .Post 28, 11, '17.)
Os ramp is Hallfax.
Een particulier Reuter-telegram uit Ha
lifax aan de bladen, geeft de volgende
bijzonderheden over de aanvaring, welke!
de vreeselijke ontploffing te Halifax ten
gevolge heeft gehad:
De kapitein van het munitieschip, dat
door de aanvaring met het Belgische re-
li,efschip in de lucht is gevlogen, beeft
een verklaring afgelegd! over hetgeen vóór
d,e ontploffing is- gebeurd.
Wij: hadden 5000 ton lading aan boord,
meest -ontplofbare stoffen. In liet voor-
ruim uvas prikrineizuur in het volgende)
(daarvan afgescheiden door een stalen
beschot) trinitrotoluol en in het derde
ruim .eveneens. Op het voordek waren
20 vaten benzol gestuwd, vlak boven het
pik'rinezuur met het stalen dek ertusschen,
Het was een heldere o-chtend, bet wa
ter was kalm en wij voeren meit halve)
kracht naar het Bedford-hekken. Er wa
ren geen schepen in -onzen koers, tot wij
de „Imo", die uit het bekken kwam en
koers zette naar Dartmouth, in het ge
zicht kregen. Het schip- was meer dam
2 mijl van ons' verwijderd en wijl seinden,
dat wij stuurboord zouden passeeren ord
in het. bekken voor anker tei gaan. De
„Imo" gaf seinen, dat zij denzielfdten koers
zou houden als wij. Wij begrepen dat
niet, doch hieven doorvaren in de ver
wachting, dat zij1 wel zou afhouden en
aan den kant van Halifax van de havelnl
zou blijven.
Tot onze verbazing: bleef dtei „Imo" op
onsaanhouden. W,ij' zagen, dat er ge
vaar voor een aanvaring' dreigde en sein
den de machines stop te zetten- Ter
zelfder tijid hielden wij' eenigszïns naar
bakboord af, zoo-dat die twee schepen:
met de stuurboorden evenwijdig Ttwamen'
te lig'gen, ongeveer 300 voet van elkaar.
Daarna gooiden wij het roer sterk naar
bakboord om te trachten de „Imo" te
pass-èeren, voor zij ons kon aanvaren.
Maar juist op dat; o-ogenblik liet de „Imo"
haar machine terugslaan en daar zij' on
geladen was, draaide zij' eenigszins, zooidat
zij "met den boeg naar ons stuurboord
kwam te liggen. De aanvaring was toen
onvermijdelijk en -om de gtevolgen zoo
gering mogelijk te maken hielden wij zoo
dat wij werden getroffen aan het voor
schip, waar het pikrinezuur lag:, omdat
dit niet zooveel gevaar voor ontploffing
gaf als het trinitrotoluol.
De „Imo" tro$ ;ons dan ook ijl het
voorschip; daar een deel van het dek,
waar de vaten benzol lagen, vernield
werd, vloeide de benzol in het prikrine-
zuur en stak. dat in brand. Een dikkq
rook steeg dadelijk uit "het ruim op. Wij
zagen tj(oen geen kans meer, een ont
ploffing te voorkomen; daaroni zetten we
inderhaast de booten uit, verlieten het
schip en roeiden óp de kust van Dart
mouth aan. In de booten waren 49 mam
en de l-ood's. 'Ons schip liep, toen wij
