;^0. 57
Woensdag 5 December 1917
32e Jaargang
L'S3Sfa£ 4"rl"i S0SlBl"
Staten-Generaal.
D@ Groote Oorlog,
J. C. KRAMER,
Uitgave van
dB Naazsl. Vena. LUCTOR ET EMERGO,
gavesSsgel to Goes
Ko::»fil0or©a.u to ftoas:
LANGS V©RSTSTRAAT 819.
Pkwmuu to WMdielburg
«IRMA F. P. DHÜIJ L. BURG.
Bir ukkora;
Üostarbaan La Geintre, Gaas.
A
M
kZeeuw
BLKEN SSBRKüACi
Abponaemüatspüg ai
Pot 3 maanden Sr. p. past f 1.5(8
Lossö summers-0.0$
■jejeti
Bïij* èer Adrartaatiëo.
I4 regels f 8.80, Maee regal meer 80.SS,
3-maal wardt fi-maal berekend
abonnement voordeelige Toornaarde»»»
Bewijsnummers 5 cent.
Wlssenkerke.
Voor de Raadsverkiezing te Wissen-
keikeKamperland op Maandag tien De
cember a. s. van 9 tot 5 uur, steunt De
Z e e u w de candidatuur van
Een onjuistheid recht gezet.
De heer Dresselhuijs, oud-Liberaal lid
voor, Tiel, had in de Tweede-Kamerzitting
van Dinsdag 20 Nov. onder meer be
weerd (doch niet bewezen), dat de de
mocratische ontwikkeling onzer staatsin
stellingen vrucht was van der liberalen
staatkunde.
Dergelijke beweringen zijn ten allen tijde
in schier elke kiezersvergadering dooi- li
beralen geuit, soms onder, meestal zonder
protest der hoorders van tegengestelde
-.richting. i
Zoo onder anderen, eenige jaren gele
den, door den heer .1. A. de Bruijne,
zeker niet de eerste de beste, een ge
schiedkundige van naam, in een politieke
vergadering der liberalen te Noordgouwe.
Ook deze spreker beweerde: de liberale
partij is de partij van den vooruitgang,
de vrijheid en de démocratie.
En dat terwijl op alle drie deze punten
de geschiedenis der liberale partij van
hef tegendeel, dus tegen haar getuigt.
Vrijheid, dat hebben kerk en school;
vooruitgang, dat heeft het volk achter
de kiezers, dat hebben de rechtsche kie
zers in de verknipte kiesdistricten; de
mocratie, dat hebben arbeid en arbeids
wetgeving gansch de negentiende eeuw
wel anders ondervonden.
Neen, de liberalen waren niet vlug met
het sturen in democratische richting.
Hoe de spreker uit Tiel het mis had,
heeft in de zitting van den volgenden
dag de heer De Savornin Lohrnan dezen
aan het verstand gebracht.
,,De ontwikkeling in democratische
richting aldus de Goesche afgevaar
digde dateert volgens den geachten
afgevaardigde uit Tiel reeds van '1880,
maar ik herinner er aan, dat de geestver
wanten van den geachten afgevaardigde
toen nog zóó waren, dat q. a. een leeraar
aan een gemeente-burgerschool werd ont
slagen, omdat hij in het openbaar had
gesproken over de wenschelijkheid van
invoering van algemeen kiesrecht."
Zoo iets is zóó teekenend, dat men het
nog wel eens even mag herinneren,
voegde de Chr. historische woordvoerder
er niet ten onrechte 'bij. En tevens memo
reerde hij, dat het juist de Rechtsche
partijen zijn geweest, die op uitbreiding
van kiesrecht aandrongen.
Ten aanzien der sociale politiek valt
de vergelijking al evenmin ten gunste van
het liberalisme uit.
De heer Lohrnan behoefde slechts liet
getuigenis der feiten aan te halen:
„De Rechtsche partijen", sprak hij,
„hebben sedert 1890 op sociaal gebied het
initiatief genomen en volstrekt niet de
liberale partijen. En de rpchtsche partijen
hebben, niet alleen wanneer zij zelf in de
meerderheid waren, veel bijgedragen tot
•den nieuwen toestand, die zich langzamer
hand heeft ontwikkeld, maar zij hebben
ook, en daar wensch ik speciaal de aan
dacht op te vestigen, stèeds wanneer een
van de andere partijen aan het roer was,
medegewerkt, om. datgene, wat deze in
feuilleton.
Bewerkt naar het Engelsch van
EMMA JANE WORBOISE.
126)
ACHT EN DERTIGSTE HOOFDSTUK.
Den volgenden morgen kreeg ik Eleo-
noie bij mij. jjej was jiaar afs0}jeidsbe-
als miss Mowbray, want binnen drie
C 'w*1 o°U r huweiijk plaats hebben.
e vroeg zij glimlachend, toen 'zij
mij zoo vroolijk zag-,
„Groot nieuws, lïleonore, raad eens".
sit" 1 °u an ra-den? Heb :e je verloofd
of heb je een erfenis gekregen?"
waar W het twCOcle b'i
ïmr> i i "-f ®0ea erf6nis> maar
kan toch rijk warden als ik wil. Maar
„Maar Chrystie, je maakt mij nieuws-
gierig en zeg mij eens gauw, wie is de
gelukkige, die jou krijgt?"
,,Kom, dat zal je niet weten?»'
Eteonore lachte. „Ik geloof, dat ik er
iets van begrijp", zeide zij. >>ls het
James Lascelles.vroeg zij gvdtig. En
toen zij het antwoord in mijn oogen las,
n a
ik
weir
die richting wenschte tot stand te bren
gen, krachtig te ondersteunen. Nooit heb
ben wij om politieke redenen dat tegen
gewerkt."
Het is volkomen juist, voegt Het Cen-
t r u m hieraan toe. Immers „de grijze
staatsman kon zich voor zijne bewering
beroepen qp hetgeen geschied was bij
de behandeling der Stuwadoorswet, toen
van Rechts met den heer Spiekman
werd medegewerkt, om die wet, door mi-'
nister T r e u b verdedigd, in de richting
te krijgen, waarin ze was ontworpen dooi
den heer Tal ma. Men dênke zich daar
tegenover de Linkerzijde, wanneer deze
in de minderheid was! Men herinnere zich
haar oppositie tijdens Talma's minister
schap en haar gedraging in zake de ver
zekeringswetten.
„De heer Lohman deed met zijne
repriniscenties een goed werk. De Rech
terzijde behoeft de vergelijking met Links
onder geen enkel opzicht te vreezen. Ze
valt allerminst in haar nadeel uit."
Tweede Kamer.
Uitstel ware beter ver
meden. Ook om inter
nationale redenen. Bij
zonder en openbaar onder
wijs. De draai van Troel
stra.
't Was een pijnlijk geval, waarvoor de
Kamer zich gisteren bij den aanvang dei-
zitting geplaatst zag. Het ware daarom
beter en verstandiger geweest, indien men
in eens maar door den zuren appel
de partij kaas ware hier toepasselijker
beeld! heen gebeten had.
Aan de orde toch was het verzoek van
den heer de Jong om minister Posthuma
te interpelleeren over de bij den uitvoer
van kaas gerezen moeilijkheden.
Bij de discussie daarover betreurde mi
nister Cort van der Linden, dat over
deze zaak communique's zijn verschenen,
welke van geen minister zijn uitgegaan.
Het betreft hier een beperkt verschil van
gevoelen over de verlcening van consen
ten. Het ware te betreuren, indien de in
terpellatie werd gehouden, terwijl nog
geen overeenstemming is verkregen over
den uitvoer ook van gedroogde groenten
en suiker.
De minister stelde dus voor de inter
pellatie 8 dagen uit te stellen.
De heer de Jong zou dan de drie mi
nisters van financiën, van landbouw en
van binnenlandsehe zaken aanwezig wil
len zien.
De heer Nolens achtte het noodig, dat
de interpellatie zoo spoedig mogelijk ge
houden wordt.
Op voorstel van den voorzitter werd
eindelijk besloten de interpellatie Woens
dag der volgende week te houden.
Terecht is door Nolens opgemerkt, dat
een dergelijk conflict niet alleen niet mag
bestaan om staatkundige redenen, maar
dok niet om internationale redenen.
Moge het nog zóó tijdig bijgelegd zijn,
dat een ernstige nasleep vermeden worde.
Gelukkig bleek, toen de debatten over
hoofdstuk I der Begrooting weer begon
nen, dat Dresselhuys' voorbeeld om lang
te spreken, geen school gemaakt had.
liet zij er op volgen: „De wist natuur
lijk vau de verandering in -de firma af,
dat begrijp- je wel en dus. viel het mie
niet moeilijk meer de veronderstelling', te
wiagen".
Eleonore betoonde zich werkelijk Zteer
verheugd over mijh geluk, maar ik gaf
haar geen gelegenheid er nog verder over
te praten, w:ant ik 'had haar nog: niet
mijn ontmoeting met mijn 'zonderlingen
neef verteld.
Toen ik haar de geschiedenis verhaald
had, zeide zij: „Ik hoop; dat je neef
je toch niet heelemaaP zal verloochenen,
al weiger je ook je op' te offeren. Jaren
geleden 'had hij! zich om. je moeten be
kommeren, dan had ihij1 zijn plicht ge'daan
en dan zou je wellicht jezelf ook aan
hem gehecht hebben misschien wel net
zoo als dit nu met mijnheer Perren het
geval is. 't Is maar gelukkig, dat deze
verloving er nu tusschen gekoimen is, jiu
heb je geen keuze meer te doen".
„Voor oom zal het toch niet meeval
len", zei ik, „afhankelijk van James te
ipoeten zijn. Ik weet wel, hij .is erg; op
hem gesteld, maar het is toch hard voor
hem, dat hij' zelf ,geen geïd meier hoeft,
om zich desnoods te kunnen behelpen".
„En toch heeft hij dat", zeide Eleo
nore op ietwat overdreven ernstigen toon.
„Kom. nu, Eleonore, die verdienste van
Silver kan je toch zeker lïïet rekenen".
„Die bedoel ik niet, maar ik zie wel,
Lohrnan en Nolens traden tenminste
kort en krachtig op.
De afgevaardigde voor Goes sprak nog
eens- over dienstweigering, het standpunt
Gerhard krachtig bestrijdende, zette nog
eens het wezen der Chr. historische poli
tiek uiteen en bepleitte de spopdige in
diening van de onderwijswetten, welkg
den schoolvrede van grondwetsbepaling in
werkelijkheid moeten omzetten.
Toen de heer Lohrnan er op wees, dat
het bijzonder onderwijs den geestelijken
strijd zegevierend voert en als bewijs aan
voerde, hoe naar verhouding het bijzonder
onderwijs veel meer. lessen in vreemde
talen omvat dan het openbaar onderwijs,
meesmuilde de heer OttoDat doen ze
voor het subsidie. Maar, zei de heer
Lohrnan, is dat subsidie nog niet gemak
kelijker voor het openbaar onderwijs te
verkrijgen? En Otto wist niet beters te
zeggen danDie willen hun onderwijs niet,
bederven door die vreemde talen. Zoo ziet,
men wat een school moet doen om bij
den heer Otto goed te heeten: geen onder
wijs in vreemde talen geven.
Lohrnan zette als het beginsel dei-
Christelijke historische politiekuiteen,
dat zij voor het geval, dat gewone mien-
schelijke overwegingen in strijd kamen
met de hoogere beginselen van hot Chris
tendom, deze laatste dien voorrang heb
ben. In z'ake de dienstweigering zette hij
nog eens de stelling op, dat de opvat
ting' alsof het meedoen aan oorlog, in
strijd zou wezen met het gebod: gij zult
niet dooden, eerbiedwaardig is, wanneer
zij echt is. Doch ook dan is er een an
der beginsel, dat ook aan. de consciëntie
beantwoordt: gij zult uw recht handha
ven, gij zult uw haardsteden, uw vrien
den, uw vrouw, uw kinderen verdedigen.
Voor deze beide beginselen moet zoo
veel mogelijk ruimte worden gemaakt.
Nolens o-pperde nader de wenschelijk
heid van de continuïteit van dit kabinet
na de verkiezingen en drong ook aan
om de onderwijswetten dit jaar nog te
behandelen. i
Troelstra bedierf tenslotte weer helt
korte en zakelijke debat door een lang
en licht betoog.
Hij was boos op Dresselhuijs, die ge-
'z'egd 'heeft, dat het omslaan van Dr.
Karei Renner en van Troelstra het kie
zen van een nieuwe richting' beduidde
en het verlaten van den ouden grondslag
van den klassenstrijd. Het kostte den, heer
Troelstra geen moeite om een uitspraak
vau den heer Renner aan te voeren, waar
in deze ook den klassenstrijd nog heel
belangrijk vond en een uitspraak van zich
zelf uit 1910 waaruit op- te shaken is,
dat de draai reeds toen begon. Doch of
het dan geen draai was,? Diat- werd on
der een vloed van woorden weggedoe
zeld
Ook des avonds heeft men vergaderd.
Na aanneming" van de begroeting van
het weduwen- en weezenfonds voor bur
gerlijke ambtenaren en van het pensioen
fonds, voor de gemeente-ambtenaren voor
1918 kwam aan de orde een suppletoir©
begrooting voor Financiën.
De heeren Ketelaar en ter Laan (Rot
terdam) bepleitten blijvende en meer af
doende positieverbetering voor de grens-
commiezen dan wordt voorgesteld.
De heer van Raalte sloot zich bij) den
aandrang der beide vorige sprekers aan,
evenals 'de. heer van Veen, die voorts
vroeg waarom de ambtenaren der directe
dat je niet meer weet., wat je ervan den
ken moet en dus z'al ik je maar gauw;
uit dén droom helpen. Ik ben er eigen
lijk voor 'gekomen, om het je eens, gauw)
te vertellen, maar jij' had zóóveel gewich
tigs te vertellen ,dat ik niet aan de beurt
kon komen. De zaak is, dat Walter, zoo-
als je weet, een paar dagten is uit geweest
en wel na,ar Nortboroug'h. Daar hoorde)
hij' ,dat de zaken aan de bank eindelijk
afgewikkeld waren,, wat ook voor een
niet gering deel te danken is aan kia
edele houding van je oom. En nu meen
den de. menschen in Northorough, dat
er toch iets .van al dat geld naar mijn
heer 'Pen-en lerugkeeren moest. Met al-
gemeene stemmen en onder davereindla
toejuichingen werd op de vergadering der
sehuldeischers besloten, dat mem hem een
jaarlijksch bedrag van honderd pond zou
aanbieden en morgen reeds zal hij "het
schriftelijk bewijs van dit besluit ontvan
gen, benevens een adres getieekemd door ik
weet niet hoeveel menschen, die het met
dit besluit eens zijn en allen op' ©eniger
lei wijze met de bank in betrekking heb
ben gestaan. Ik ben nu op raad van Walter
naar je toe gekomen, om het je te ver
tellen, dan kun jij1 het aan je oorn over
brengen op een manier, die hem niet te
zeer schokt.
Ik behoef wel niet te zeggen, hoie ge
troffen de goede, oude man was1, toen
wij, James en ik,, 's avonds hem zoo voor
belastingen van dé verhanging zijin uit
gesloten.
Ook dei heer Beumer ondersteunde de
betoógen van de voorafgaande sprekers.
Minister Treub wees er op, dat de
voorgestelde regeling slechts yan zeer tij-
delijken aard zal zijn en voorgesteld
wordt in afwachting van de voorstellen
der Staatscommissie voor de salarissen,
waarom alleen de ambtenaren er in mo
gen worden betrokken, voor wie zulks
thans reeds zeer beslist noodig is.
Na re- en dupliek werd het onderwerp
zonder stemming aangenomen.
Waarna in behandeling kwamen een)
aantal' kleine ontwerpen en conclusies op
adressen en verslagen.
Bsknapt averzioht van den toestand.
De onderhandelingen over ee,n wapen
stilstand voor het Russische front zijn
thans met den grootsten ernst begonnen.
De Russische afvaardiging voor het
sluiten van een wapenstilstand is 'Maan
dagmiddag om 4 uur door genoraul'-veld-
maarschal'k prins Leopold van Beieren,
den opperbevelhebber in 'het Oosten,
met een korte toespraak ontvangen.
Daarop Begonnen de onderha'ndelïnge(nl
over het sluiten van een wapenstilstand,
waaraan onder voorzitterschap van ge
neraal' Hoffmann, chef van dep, staf, ver
tegenwoordigers va.n de Duitsche strijd
krachten te land en ter zee alsmedje
gevolmachtigden van het legerbestuur van
Bulgarije, Oostenrijk-Hongarij© eu'Turkije
deelnemen.
Omtrent het officiëel'e resultaat van de
onderhandelingen wordt nog niets gemeld,
hetgeen echter niets aldoiet van het feit,
dat öp verschillende punten wapenstil
stand en verbroedering, schering en in
slag zijn.
Jammer, dat intusschen d© burgeroorlog
den inwenidigen toestand des lands weer
kritieker maakt.
Duehonin is gevallen, op een wijze,
die niet bepaald sympathie vermag te
wekken voor de houding der maxima
listen. Dezen behoeven toch waarlijk geen
misbruik van hun macht te maken.
Bevestigd wordt, dat de generale staf
van het Russische leger zich heeft over
gegeven aan de troepen der maximalisten.
Volgens een telegram van zij,n adjudant
is Kryienkoi .met detachementen van het
garnizoen va,n Petrograd te Witebsk aan
gekomen. De kozakken hebben zich op
de flapken en achter deze troepen opge
steld. Het schijnt, dat het ieder ©ogen
blik tot een botsing kan komen.
Volgens andere berichten zou reeds een
klein gevecht hebben plaats gehad, waar
bijl slachtoffers vielen.
Medegedeeld wordt, dat Korniloff uit
zijn hechtenis ontsnapt is.
De, vraag oif de Bolsjewiki zich zullen
kunnen handhaven, is niet te beant
woorden, zonder nauwkeuriger kenhis
van de stroomingen in het Russische
revolutionaire partijleven. Maar zeker is
het, dat de vredesleuze van Lenin en
Trotzky aan de thans heerschende groep
veie en steeds toenemende klachten heeft
toegevoegd. En het is in ieder geval'
een zeer merkwaardig verschijnsel, ini
den chaos van berichten over de houding
der Entente-landen tegenover de Bolsje-
wiki-regeering te vernemen, dat de chef
z'ichtig mogelijk meedeelden, wat de be
woners van Nortboroug'h voor hem hadden
gedaan. „Voor ééns", zeide James, „win
nen nu toch oprechtheid en eerlijkheid
het spel, de wereld blijkt nu toch beter,
dan sommige menschen weleens bewe
ren"
„Er bestaan geen redenen ami het te
weigeren, niet waar?" vroeg oom, zich
tot James wendende.
„Integendeel, u hebt alle'reden om het
aan 'te nemen, het wordt u ongevraagd,
onverwacht zelfs, aangebodeti".
Den volgenden dag ontvingen wij 'den
merkwaardigen brief, het adres met de
handteekeningen zou later komen: het
moest overhandigd worden door twee hee
ren, oude vrjenden der familie van Elm-
wood. Te vier uur zouden ziji bij ons
zijln.
Natuurlijk heiegde ik onderhands kabi
netsraad met juffrouw 'Betts, want die
oude heeren, die zich ooi onzentwil zulk
een verre reis hadden gjetroost, moes
ten toch op een eenvoudigen maaltijd wor
den onthaald. Ik kocht wel geen perziken
of ananassen, maar toch slaagde ik erin,
om een eenvoudigen, doch keurigen
maaltijd in gereed beid te bre-nigen en
blijkens de uitroepen van juffrouw Betts,
maakte die zelfs een ©enigszins deftiger»
indruk;.
Het werd een bijzonder aangename mid
dag', dien we met onze gasten doorbrach-
der Amerikaansehe militaire missie met
Trotzky onderhandelingen en besprekin
gen heeft aangeknoopt, „om den toestand
op te helderen en misverstanden uit deia
weg te ruimen."
De strijd aan de fronten heeft niet
veel' te beduiden.
D» vradesaotiB In Engeland.
Naar uit Bern bericht wordt, publiceert
de „Morning Post" bijzonderheden over
een organisatie der vre des actie, die in
alle deelen van Engeland plaats 'grijpt
Er zijn 50 verschillende centra van deze
beweging en juist thans is een krachtige
vredesactie aan den gang. In den omtrek
van Glasgow alleen zij'n de laatste weken
50 vergaderingen gehouden. De leiding
der beweging rust in de handen van den
bekenden socialistische!! afgevaardigde
Snowden.
Een merkwaardig getuigenis.
Die „Pall Mall Gazette" publiceert een
citaat uit: „De memoiren van een Ge
zant", een boek, geschreven door Sir
Frank Lascelles, Engelsch gezant, aan
het Duitsche hof van 1895 tol; 1908. Hij
schrijft
„De stemming in Duitse hl and was in
den Boerenoorlog tegen ons. Blik ik te
rug, zoo kan ik niet zeggen, dat op' een
of anderen tijd in Duitschland een be-
p'aalde, officieele bewegjng tegen Enge
land bestond. Ik geloof niet, dat de Duit
sche regeering zelfs gedurende den Boe
renoorlog een of .andere vijandelijke stap
tegen ons gedaan heeft. Terwijl het 'mijn
plicht was, mij 'zooveel mogelijk van alles
w.at gebeurde oip de hoogte te stellen
geloof ik toch nooit, dat het in wer
kelijkheid tot een oorlog tusschen En
geland en Duitschland z;oü komen. W)el
waren er van tijd tot tijd oariogsipanieken,
maar 'zij gingen steeds snel voorbij'. Ma
rokko werd een verontrustend, vraagstuk.
Maar ook deze gevaren' verdwfenen na
©enigen tijd. In w!at ik als gezant te
Berlijn heb kunnen gadeslaan, 'heb ik
geen kiem van den oorlog kunnen 'ont
dekken. Niet een dier .groote, «persoonlijk
heden van het land stuurde api een oor
log aan''. t f [|j
Korte oorlogsberichten.
Rusland zal zich. in de toekomst,
tegen zijn bondgenoioten, hebben te be
schermen. Japan slaat een begeerig oog
op zijn Aziatische bezittingen en zal hel
ongetwijfeld bij de begeerte niet laten.
Thans' wordt reeds uit Berlijn gemeld,
dat met goedvinden van de andere bond-
geuooiten Japan WJadiwostok en de an
dere Russische 'kustplaatsen van 'Oosit-
Azië zal bezetten, om controle uit te
kunnen oefenen op den invoer en het
tolwezen. De controle zal lot de Chi-
.neesch-Russische plaatsen worden uitge
breid.
Een groote brand in Brooklyn ver
melde vier groote gebouwen van de
Morse Droogdok Mij. De schade beloopt
een millioen dollar.
KrylenkO' kwam èergisteren: als op
perbevelhebber in het Russisch© hoofd
kwartier aan. Er werden gevechten ge
leverd, .waarbij' de gewezen opperbevel-
hebber, generaal Duehonin, sneuvelde.
Duehonin werd door de troepen uit een
trein geworpen en .gedooid'. Die vlucht
van .Korniloff was oorzaak van deze wan-
'daad. ff f' i
ten en mijnheer Mowbrav, Jaines, en Eleo
nore kwamen juist toen wij' aan het des
sert begonnen, ook nog bij ons om het
adres te hooren voorlezen, door den
oudsten der beide afgevaardig;djen, Zoo-
als "zij zichzelf noemden, haat in den
avond verlieten onze goede vrienden ons,
en mijin oom was, zeer tot "mijn Mijd
ischap, veel minder vermoeid 'aan ik ge
vreesd had van al de emotie den- laatste
vier-en-twinlig uur. Dien nacht sliep hij
uitstekend en toen hij) den volgendten mor
gen beneden kwam', geleek hij weter vec'i
meer op den Matthias Perren van Elm-
woioid dan sedert tante Judith's ziekte het
geval was geweest. AViji waren zoo ge
lukkig over den keer, dien onze zaten
genomen had, dat wij' mijn indischen neef
geheel vergaten, maar ©en blik 'op mijh
sandelhouten schrijflessenaar bracht hem
mij weer in de herinnering. Ik verlang
de ér erg naar om naar Clapham te
gaan en mevrouw Trafford te zien, die
zelf van haar dokter nog: niet het hu is
uit mocht. James liad een bezoek bij den
kolonel gebracht, maar hem niet thuis
gevonden, iets waarover wiji ons echter
weinig bekommerden, want' het was lou
ter uit beleefdheid, dat James hem per
soonlijk ons engagement wilde meë'deelea.
(Wordt vervolgd.)
I. "UI?
lil! Uill \iij
