Vrijdag 9 ovrmber1 191? S8e «üa&rgttm- De Groote Oorlog. O FEUILLETON. Uitgave van de Naaml. Venn. LECTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: RIRMA F. P. DH¥IJ L. BURG. Drukkers: Qosterbaan Le Coi»tre, Goes. VERSCHIJNT BLKEN WERKDAG Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. post f 1.6(1 Losse nummers0.06 Zeeüwsch© S4err»me8ï. CXXIII. Daar- bereikt mij een sympathieke stem uit Engeland. Als ik haar prijzen ga, ben- ik zeker van de instemming van al m'n lezers, en mag ik dan ook spro- ken Van een Zeeuwsche stem. .'James Stalker, een Engelsch boogleeraar in de Kerkgeschiedenis, heeft een bro- chure 'geschreven, waarin hij ter gele genheid van het 400-jarig jubileum van dó hervorming aan Luther den tol zij ner hulde en dankbaarheid brengt. Im mers hij zegt: .Evenals wij het een 'be wijs van een kleinen gees't en een be perkt verstand zouden beschouwen, in dien Duitschers door den oorlog bewogen werden om namen als Shakespeare, Lord Bacon, Sir Isaac Newton en Charles Dar win té beschimpen, zou het onzer on- waardig zijn op eeniger wijze namen als Kant, Goethe en Beethoven licht te schat ten, of te weigeren ons met degenen te verheugen, die hen herdenken". En daarom spreekt de lieer Stalker met lof over den arbeid van Luther, die der wereld een open Bijbel, den dienst van God in ide taal van het volk en de Protestantsche pastorie met vrouw en kin deren gaf. Op het punt van sympathieke stemmen uit Engeland zijn wij den taatsten tijd niet verwend. ïtenminste, Lloyd George's verwaten speeches klinken mij nog in de ooren als schrille dissonanten. Daar om treft het te meer, dat er ook andere taal gesproken wordt dande haat en nijd zaaiende woorden der oorlogszuch tige staatslieden. Stalker blijft weliswaar de .trotsche En- gelsehman en meent als zoodanig aan- fepraak te maken op den naam van beteren Volgeling van Luther dan de Duitscher, hij wraakt niet zuinig het „nieuwe ver- pruischte Keizerrijk", dat met „het oude land van Luther" niet veel gemeen heeft, doch ondanks alles ziet hij! naar den weg om, die tot vereenigjng moet leiden. „Wij, die zeiven vergeving van noode hebben, laten de hoop, niet varen om samen te werken met een boetvaardig Duitschland voor de komst van het Koninkrijk Gods". Och, mochten een boetvaardig Enge land en een boetvaardig Duitschland el- kaar spoedig vinden. Dan beleven wij l weldra weer dagen als in 1883, toen ge- j delegeerden van verscheidene Kerken in j Groot-Brittannië zich naar Wittenberg be- I gaven, oim deel te nemen aan de viering i van Luthers geboortedag. Het Keizerlijk Iiof was door den kroonprins Frederik i vertegenwoordigd, de vader van den te- f genwoordigen Keizer een man met 1 een buitengewoon édel voorkomen, een echte koning en hij sprak lang e'n vriendelijk in het Engelsch met de a£- igevaardigden uit de Britsehei. eilanden. Prof. James Stalker herinnert verder aan de groote conferentie, in 1910 te Edinburg gehouden, waar vertegenwoor digers van alle Protestantsche kerken en Kendingsvereenigingen vergaderd waren om eendrachtelijk de belangen van Gpds Koninkrijk te bespreken. Doch eilacie, het inkomen van al de zendingslichamen te zamen over een geheel jaar wordt nu overtroffen door de oorlogsuifgaven voor één dag. Daarom was bet onmogelijk geworden om nu in vrede en eensgezindheid het Lutherfeest te vieren. 4. Böwsekt naai het Engelsch van EMMA JAÏÏB 510RB0ISE. 109) - Hoe zal dit alles toch afloopen? vroeg ik mijzelf al hij het betreden van elke nieuwe straat. In welke richting ik liep, wist ik niet meer en ik begon mij buiten gewoon ongerust te makert. Zou het mijn lot wezen heel dien langen nacht te moeten ronddwalen door mij onbekende, onaan zienlijke straten of .zou ik als .een dak- looze Worden opgebracht naar een politiet- bureau. Reeds eenige malen had ik e'en politie agent ontmoet, ik had ze aan hun eigein- aardigen istap herkend; had ik alleen moe ten oordeelen naar hetgeen ik zag, dan had de geheele politiemacht mij onop gemerkt voorbij kunnen gaan. Ik besloet, nu het hachelijk werd den wieg terug te vinden, daarom den eersten den besten politie-agent om hulp vragen. Andere' men- schen durfde ik niet aanspreken, maar een pohteagtent kon ik gerust vertrouwen en bovendien zóu zoo iemand den weg wel weten, zelfs in dezen echt-Londen- schen mist. Zoo stapte ik dus weer dapu Maar de heer Stalker is een optimist Thams, zoo betoogt hij ongeveer, is 'in hoofdzaak de .aanplakking der stellingen tegen den aflaathandel herdacht. Maar er zijn meer belangrijke incidenten in Luther's leven. Het verbranden van den Pauselijken banbul buiten de Elsterpoort te Witten berg illustreert meer dan een zijde van des hervormers' karakter. Maar ontwij felbaar het meest beteekenisvodle incident van alles was wel zijn verschijning voor den Rijksdag te W-orms, toen hij, in te genwoordigheid van de vorsten en mach ten van 'Kerk en Staat, o-pkwam voor het geweten en Gods Woord. .Welnu, laat ons op 21 April 1921 sa menkomen, om de verjaring van dit too- neel te vieren! 't Is nog zoo lang, zucht menigeen. Maar toch stemt deze gedachte reeds blijde. Zoo'n stem wekt hoopvolle ge dachten. Ze toont, dat nog niet alle nuch terheid verpulverd is, dat het dynamiet nog niet alle. roenschelijke gevoel wegge vaagd heeft. Als ik een uitspraak lees als deze: „Men moet niet vergeten, dat wanneer Chr. individuen en volken zich zóó vain elkander laten afdrijven, zij slechts kun nen hopen weder bij elkander te komen door eerst naar Hem terug te keeren, die de bron aller wijsheid, liefde en eens gezindheid is", als ik dit lees, en aan neem dat de schrijver dit ook op zijn land wil toepassen, dan moet ik zeggen, dat de verschijning van zijn brochure ais vredesstem gtoote waarde heeft. Ik -slik -dan .gaarne een paai' beschou wingen, zooals die over „Wilson's mensch- lievende politiek", op den koop toe. KEES VAN DER MEER. Beknopt overzicht van den toestand. Van alle zijden bereiken ons gerucht makende nieuwstijdingen, zoodat moeilijk te beoordeelen valt, aan welke nu de grootste beteekenis gehecht moet worden. In Rusland is de contra-revolutie reeds in een ver gevorderd stadium gekomen. De burgeroorlog is' reeds begonnen en de maximalisten, die terstond wapenstil stand en vrede èisclien, zijn de baas. De regeering sthijnt onmachtig om de gewelddadigheden dezer heeren le 'be letten. Ja, zelfs zijn de ministers gevan gen genomen. Uit Italië komen telkens weer berich ten van den zegevierenden opmars'ch der centralen, en Uit Palestina tijdingen van den Ehgefechen vooruitgang. De Standaard dit moet hier eve'n opgemerkt wijlsit er op hoe men van meer dan één zijde er thansi zijn zin nen op richt, om de positie van het Heilige land radicaal om te zetten. Denkt aan de Zionistenplannen, welke door den oorlog bevorderd worden. Frankrijk haakt naar dei strook tus- s'chen Aleppo en Egypte, Rusland stoft nog op zijin naam atsT' erfgenaam van hel oude Byzantijhsche rijk en Engel'and beijvert zich 'eveneens om in Palestina meester van het terrein te worden. De- Standaard schrijft 'dan, en wij on derschrijven het gaarne: Afgezien van alle bijbeweegreden moet nu erkend; dat 't stellig beter ware in- per verder, terwijl die mist mij als eten donkere muur omgaf, maar telkens kwam ik weer in defeelfdiei straten terecht en het ergste was, dat ik zelf niet begreep, hoe ik er weer verzeilde't was als liep ik in een doolhof rond. Ten slotte was ik zoo moe; dat ik mij1 te machte loos gevoelde om nog verder te gaan en mij: noodgedwongen op een stoep neer zette in een straat, die mij erg; verlatten toescheen. Het was doodstil ofni mij heen en als het niet zooi "ijzig koud was ged weest, 'zou ik zeker zijn ingeslapen. Ik voelde mij diep ongelukkig, alsi 'ware ik door 'God en meniSchen verlatenik was dei' vertwijfeling! nabij', want ik had tot God gebeden om uitkomst. Hem get- sméékt om uitkomst,, maar het scheen; dat Hij doof voor mijn jammerklacht Was. Zoo zat ik daar, huiverend van angst] en koude, zonder de bemoediging van een vriendelijke stem1 of teenig! licht, dat mij mijn weg weer deed vinden. Ik wist van geen uur of tijd, maar het kwam mij voor, dat het al uren geleden was, dat ik 'bij mijnheer Flint was geweest en z'er ker waren er al verscheidene uren ver kropen, dat ik ons huisje in Eldonstraat verlaten had. Die goede1 oom, wat zóu hij in angSt zitten over mij. Hij vond het nooit goed, dat ik er altijd alleen op uit ging, en dus Zou hij' nu zeker vreeselijk in ongerustheid zijn vanwege den mist. En hoe langer ik wegblijven zou, bote 'grooter zijn angst zou worden, terwijl dien Palestina van onder de Turksche inacht uitging. Niet alsof niet ook de Mohammedanen nog tot op zekere hoogte het heilige karakter van Palestina, zoo uit de dagen van Moaes als uit die van Jezus leven, zouden eeren, maar toch, dit voldoet de Christenheid niet. In Jezus' dagen had het Romeinsche rijk Palestina in bezit genomen. De Chris tus stierf onder Pontius Pilatus Na de kerstening van het Byzantijhsche Rijk is Palestina toen onder de Caesars van By zantium gekomen, tot tijd en wijle heel dit Rijk, en zoo ook Palestina, door do Turken verpverd werd. Er zou daarom in beginsel en uit histo risch oogpunt niets op tegen zijn, dat Palestina, weer onder Christelijke heer schappij kwam; en kwam 't daartoe, waarom zou men dan ook de Joden niet weer toelaten Wat daarentegen niet kan is, dat men, als ware de Christus uit de historie van Palestina weg te cijferen, van het hei lige land weder een Joodschen Staat maakte. 'Steeds blijve ook deze gunste aan het aloude Israël toegekend. Aan Israël wacht nog een wondere toekomst. Alleen maar, zoo 't Zionisme het Chris telijk element in Palestina, ter zijde wilde zetten, zou ons Christengeloof hiertegen in verzet komen. Een der jongste Duits che stafberichten meldt omtrent den zegetocht in Italië: „Onze afdeelingen, die op de bergwe gen vooruit dringen, hebben den tegen stand der vijandelijke achterhoeden gebro ken. Aan de vijandelijke troepen, die aan de Midden-Ta,gliamentO', tussclien Tol mezzo en Gemona en bij de permanente verdedigingswerken van den Monte San Simeone nog stand hielden, hebben onze aanvalscolonnes door een omtrekkende be weging den terugtocht afgesneden. Tót dusver moesten 17.000 Italianen (waar onder een generaal) met 80 kanonnen zich overgeven. In de vlakte hebben zich langs de Li- venza gevechten ontwikkeld. Door een krach li,gen aanval forceerden de Duïtsche en Oostenrijksch-Bougaarsche divisies, hoewel de bruggen vernield waren, den overgang en dreven den vijand naar het Wesiten terug. Het totaal aantal krijgsgevangenen is tot meer dan 250.000 man, de buit aan ka nonnen tot meer dan '2300 gestegen". Ook een nieuwe Duitsche crisis vraagt weer onze aandacht. Na de lange besprekingen, die Von Hertling met de rijksdag-partijen gehou den heeft Voor zijn benoeming', tot kan selier te aanvaarden, mocht men -ver wachten, dat de crisis geheel opgelost was en met gemeenschappelijk overleg een weg was gevonden, waarlangs de s taats-karos, zionder al te veel hobbelingen, voort z:ou kunnen rijden. Het blijkt echter, dat de moeilijkhe den nog! voortduren en dat er nog geen overeenstemming tusschen den kanselier en Tde meerderheid verkregen is,. Een Wiolïf-telegram meldde, da,t de meerder heidspartijen weer bijeengekomen zijnter beoordeeiing van den tegenwoordigen toe stand" en de „voorstellen lot overwin ning van de moeilijkheden" Het 'schijnt, dat die moeilijkheden vooral gelegen zijn ïn 'de benoeming van de medewerkers' van v. Hertling aan dere hij daar alleen zou zitten in: het Jdcine kamertje, om te luisteren of hij ook mijn voetstap hoorde. Eindelijk, daar hoorde ik de stap van een surveilleerend politieagent. Ik voelde mij te vermoeid om op te staan en hem aan te spreken, doch toen hij dicht bij mij was,, scheen hij mij toch op de een o.f andere wijze te ontdekken zien kon hij me niet. Dadelijk, richtte hij zijn lantaarn ,op mijn geziicht en op strengen, doch 'Overigens niet bepaald onvriende|- lijken toon vroeg hij mij: „Wjat doet u daar?" Ik probeerde hem te antwoorden, maar kon niet anders dan al snikkende eenigd onverstaanbare Woorden uitstamelen. „Kom, koan" zeide hij', „wees: nu flink en bedaard en houd op met dat schreien, we hebben vanavond al genoeg last van vocht en tranen hebben we er niet meer bij noodig. Je mag hier ook niet langer blijven zitten, je moet opstaan en verder gaan". „Dat heb ik al een paar uur gedaan", antwoordde ik met bevende stem, „ik kom van Oxfordstraat en ik moet naar Cam den Town, maar ik ben zoo moe, dat ik haast niet verder meer kan. Wat moet ik doen?" „Meisjes als u behooren op a avond als deze thuis te zijn", zeide hij!. „Waar om moest u 'juist nu uitgaan?" Er lag in den toon, waarop hij dit ve- a„gl tot miji f'ichtte, een zekere vaderlijke Streng- geefing. Da.t is' een gewichtig punt, om dat uit die benoeming de richting blij ken kan, welke v. Hertling .in vers'chil- j lende opzichten op wil gaan. Zal hij enkele leiders' uit de meerderheidspartijeni 1 als medewerkers kiezen, of zial hij de oude mannen, "die feitelijk "het vertrou wen van de meerderheid verloren heb ben, handhaven? Eerst was de Aationaal-liberale afge vaardigde, dr. Friedberg, aangewezen als i vice-.president van liet Pruisisch staats- ministerie. Nu echter heeft deze, om notg onbekende redenen doen weten, dat hij van de benoeming afziet. Von Payer Was aangewezen als opvolger van v, Helfferich. Maar nu verluidt het weer, dat öf Von Helfferich zijn ambt alsi vice- kans'eïier houdt, öf dat v. Hertling, het zonder vice-kanselier zal doen. (Zie de nadere berichten.) De nieuwe revolutie in Busiend. Uit het Oostenrijksche ooriogsperskwar- tier wordt gemeld: Onze radiostations in het Noord-Oosten hebben het volgende draadlooze bericht opgevangen, dat van PetrogTad aan alle legers gezonden werd: Oproep van het oorlogsrevolutionaire comité (het begin van het telegram ont breekt.) De politieke gevangenen zijn on verwijld in vrijheid gesteld. De gewezen ministers IConovaloff, Kischkin, Terescht- sichenko, Nikitin enz. zijn door het re volutionaire comité in de gevangenis (ge zet. Kerenski is gevlucht. Aan alle legerorg,ani,saties, wordt ge last maatregelen te nemen Kerenski on middellijk te arresteeren en naak' Pe- trogbad uit te leveren. Iedere hulp ten gunste van Kerenski zal als, een ernstig staatsmisdriJP gestraft worden. In Petrog'rad heeft de arbeiders- en soldatenrevolutie gezegevierd en het Al- rusisisch congres der arbeiders- en sol daten-afgevaardigden spreekt de hoop uit, dat op de spoorwegen de orde zal gehandhaafd blijven en het bedrijf geen minuut onderbroken wordt. Korts oorlogsberichten. In dei dokken van Baltimore^ is: pen groote brand uitgebroken. Volgens' de „L A." brak deze brand uit ap vijf plaat sen tegelijk. Voor vijf millioen dollars aan waren zijn verbrand. Men vreest, dat ook "talrijke menschenlevens zijn ver loren gegaan. De overheid heeft de Duit schers en Oostenrijkers uit de omgeving der dokken uitgewezen. Veertig 'firma's in de omgeving van de havensl 'hebben het bevel' gekregen het buitenlandsch per soneel' onmiddellijk te ontslaan. De „Saargemünder Ztg." vertelt het volgende: Door het besliste en moedige optreden van het personeel van een goe^ derentrein is< dezer dagen de bemanning van een vijandelijk vliegtuig -gevangen genomen. De machinist bemerkte op ge ringe hoogte een vijandelijk vliegtuig en zag, 'dat het niet ver van de spoorbaan op hen weiland daalde. Dadelijk liet hij den trein stoppen, en met den stoker en het overige personeel van den trein snelde hij er heen. De spoorwegmannein namen de drie inzittenden, een luitenant e'n twee onderofficieren, gevangen en legden tevens beslag op de vliegmachine!. Het vliegtuig bleef ongedeerd. Da gevan genen brachten zij naar den trein, waar op deze weer verder reed. heid, die mij, ondanks mijn ellende, goed deed. Ik Ig'af hem een duidelijke uitlegging van de fiedenen, die mij op straat had den gebracht en naarmate ik met hem1 sprak, kreeg ik meer vertrouwen en groo ter gemakkelijkheid om te sprekenik eindigde idan Ook met hem te' vragen, waar ik me ongeveer bevond. „Wel, zóóver als ik weet, is dit Go- werstraat, ik gploof het ten minste; want ik kan met dien mist' zelf wel een beetje in de War zijn. Ik kan mij' niet herinneren, dat het 5jn de laatste zes jaar ziooi erg iis geweest. U wilt dus naar Camideta] Town?'' „O ja, graag, kunt u me helpen mis1- schien „W,aar ergens moet u wez:en?" „In Eldonstraat". dat valt nog al mee, 'thad erger gekund. U bent in een cirkel rondge- loopen, maar toch niet zoo heel ver af gedwaald. Laat eens kijken, 'tis nu zoo- wat zeven uur". „Al zeven uur! O Wat zal mijn oom dan ongerust over mij zijh. Ik had hein beloofd vooral niet later dan vijf uur thuis te zijn. Wat dunkt u, wat zal ik doen „Ja ,dat is heel moeilijk te zeggen, miss. Er 'rijn anders genoeg omnibussen naar uw buurt, maar epn uur of twee geleden is ide dienst stop gezet, en ik denk, dat u, al hood u nog zoo veel, niet Prijs der Advertentiën. 14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 cfe 3-raaal wordt B-maal berekend. Bij abonnement vooideelige voorwaarde!» Bewijsnummers 5 cent. Czernin is in Weenen teruggekeerd. Het Eng'efecha leger in Frankrijk bestaat uit 82 pet Britsche divisies, 8 pet. Australische, 9 pet. Canadeesche eiï 2 pet. Nieuw-Zeelandsche divisies. Volgens een Wolffbericht hebbendé J terugtrekkende Italiaansche troepen in| j Friaul bar huisgehouden en dorpen en steden geplunderd. Vooral Cividale en Udine hebben erg geiteden. De sociale en politieke suffragettes- opganisaiie in Engeland, die zich onder den naam „Womens Party" geconstitueerd! heeft en als zoodanig erkend js, heeft haar eerste vergadering gehouden. Miss Christabel Pankhurst, die 'het voorzitter schap voerde, zette het program uiteen en zeide dat dit o.m. bevatte voortzetting van den oorlog tot de eindoverwinning. De vereeniglng is gekant tegen alld vormen van overeenkomst en compromis met den vijand. Zij komt eensgezind op voor een teruggave van Elzas-Lotharingep) aan Frankrijk en voor een verdeeling) van Oostenrijk-Hongarije. In Vlaanderen versterkte artillerie actie bij Dixmuiden en P'asschendaele. Naar de „Petit Parisien" volgens Duitsche bladen meldt, is de Fransche admiraal Biard aan. boord van den on der 'zijn hevel staanden pantserkruiser door een ketelontploffing omgekomen. Tie Praag hebben Tsjechische studen ten de inauguratie van den nieuwen rec tor der Duitsche hooigpschool in de waT gestuurd. Tijdons de plechtigheid trapten zij de deuren van de groote aula in! en drongen' de zaa.1 binnen, waar zij den boel op stelten zetten en eerst na een handgemeen verwijderd konden worden. In Duitschland wordt thans weder IC brO'O'd, nl. brood, dat met 20 pet. aard appelmeel is vermengd, gebakken. Het- pu bliek begroet.de hervatting van dien maat regel met vreugde, aangezien dé' kwaliteit van het brood er veel door verbetert. Naar verluidt bestaat de mogelijk heid. dat de afgevaardigde Von Payer Helfferich zal opvolgen als plaatsvervan ger van den rijkskanselier. Het is waar schijnlijk, dat de afgevaardigde van den landdag, Friedberg, het onder-voorzitter schap van het Pruisische staatsministerie zal aanvaarden. De afgetreden minister van oorlog, Verkhovsky, heeft l'ast gekregen Petrograd te verlaten. Graaf von Hertling zal 22 Nov. in den Rijksdag en 24 Nov. in het Prui sische Huis van Afgevaardigden het woord voeren. De geheete tarweproductie van En geland en 'Wales in 1917 wordt geschat op 7,164,649 quarters: of 330,000 quar ters! -meer dan het vorig; jaalr. De gerst wordt geschat op 360,000 quarters meer, de haver op 450,000 qrs. meer. De oogst van boort.en is de kleinste sinds 1885. Groote Engelsche scheepsbouwfir- ma's nemen maatregelen zich belangrijk! na den oorlog: uit te breiden. Het ministerie van munitie in En geland heeft bij wij-ze va,n proef werk weken ingevoerd van 40 tot 50 uren, daar zij gelooft dat een langere arbeidstijd er niet toe leiden zal, om grootere pro ductie te verkrijgen. het kleinste huurkoetsje zoudt kunnen krijgen, u 'zult dus moeten loopen. Weet u wat, ik 'zal u tot pan het eind van' de straat brengen en daar naar de overzij helpen ,maar verder kan ik niet mee, daar ik mijn post hier niet verlaten mag. Geef u me maar een arm, anders raken we nog van elkaar". Dankbaar nam ik zijn aanbod aan, ik voelde juist groote behoefte! aan een ster ken arm. Even wankelde ik, maar ik overwon mijn vermoeidheid en onder steund door mijn vriendelijken geleider, voelde ik weldra, dat de beweging mij goeddeed. Na een paar minuten bevonden wij ons op den hoek eener straat bij een banketbakkerswinkel, waaruit ons door den mist- flauwtjes een winkellicht toe scheen en toen ik niijn gezicht vlak voor het raam bracht, zag ik een massa taar ten en andere lekkernijen daarachter uit gestald. „Het beste, wat u 'doen leunt, miss, is hier binnen te gaan", zeidei cle politie agent. „Dit is een heel fatsoenlijke win kel, ik ken de menschen. die er in wo nen, heel goed. Als u dan een poosje wacht yhoop ik wel iemand te vinden, die u naar huis zal brengen of ten minste op den goeden weg. U moet nu maar zien ,wat binnen te krijgen, een gebakje of een glas warmen wijn of zoo, want met een leege maag door den mist loopen is ongeziond". (Wjordt

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1917 | | pagina 1