Uit cl® Provincie.
Binnenland.
Vrijdag 2 November lilt#
i^o. 20
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMHRGO,
gevestigd te Goes
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
Statefl-Oemsraaf.
Tweede Kamer.
Al lei lei. De aardappel-,
politiek.
Nadat aan den heer Schaper verlof
was verleend op een nader te bepalen,
dag zijn interpellatie over de levensmid
delenvoorziening te houden, wei-den ver
schillende wetsontwerpen z. h. s. aan
genomen, waaronder de ontwerpen tot
hetfipg van €en dividend- en tantième-
belasting Van de wet op de inkomsten
belasting 1914.
Vervolgens werd aan de orde gesteld
de eindstemming over de wetsontwerpen
tot regeling van het hooger landbouw-
en hooger diergeneeskundig onderwijs, en
tot instelling van een centraal testamen-
tenregister.
Na eenige discussie werden beide ont
werpen aangenomen, het eerste z. h. s.,
het laatste met 35 togen 23 stemmen.
De heer Snoeck Hcnkemans (c.-h. Apel
doorn) kreeg daarop het woord tot het
houden van zijn interpellatie over de
aardappelvoorziening der gemeenten.
De klager eindigde zijn betoog, dat
hoofdzakelijk het vervoer betrof, met de
volgende vragen:
„Moet een termijn van 6 weken waar
over de gemeenten resèrvevoorraad kun
nen krijgen, niet te kort worden geacht
voor de strengste wintermaanden?"
In de tweede plaatsis de Minister
bereid te bevorderen dat maatregelen wor
den genomen dat op 1, of uiterlijk 15
December de gemeenten voorraad aard
appelen hebben, die voor 10 weken
voldoende kan worden geacht.
Wij kunnen kort zijn bij; bet relteveerejS
van het ministerieele antwoord. De heer
Posthuma toch kan onmogelijk in dewerv
schen van den heer Snoeck Henkemans
treden. Tegenover diens opmerking, dat
2 II.L. aardappelen opgeslagen in een
goeden kelder, niet zullen bederven, merkr
te de minister op, dat al" die nu z'onuw-
ar.htige dames' niet zouden opslaan een
hoeveelheid, die voldoende is, maar zoo
veel mogelijk. Dan zouden de beste aard
appelen zijn opgekocht, die de .regeering
het beste kan 'bewaren en het gevolg
zou fcijn, dat groote vooraden zouden
blijken te zijn bedorven. Hoe. moeilijk do
positie voor den minister is, bleek uit
de mededeel'ing, dat tot eergistermorgein
van de 1100 gemeenten, op de aanvragaj
aan de burgemeesters om opgave van
den aardappelenvoorraad, slechts 9 ant
woorden inkwamen.
Z.Ex. ging dus niet op het verlangen
van den interpellant in, doch beloofde
zooveel mogelijk te voldoen aan de aan
vragen van de gemeenten.
Ondanks den aandrang ook van an
dere zijde (de heer Beumer sloot zich
in hoofdzaak aan bij den interpellant,
dia volgens dr. de Visser zich te een
zijdig heeft laten inlichten) volhardde de
minister bij zijn besluit, dat de'gezinnen
geen beperkte voorraden mogen opdoen.
Wel bleek de minister bereid voor meer
dan zes weken reserve toe te staan, als
hij dan maar die reserves ter beschikking
hield, opdat het reserveeren geen middel
zou worden om aardappelen aan de algc-
rneene distributie te onttrekken of zè dooi'
verkeerde behandeling te doen verloren
gaan.
D© Oorlog*
Beknopt overzicht van den toestand.
Dat de slag aan de Tagliamento voor
de Italianen niet onder gunstige omstan
digheden is begonnen, hebben onze le
zers gisteren reeds kunnen zien.
De groote cijfers spreken duidelijke taal.
Ze spreken van de wanordelijke omstan
digheden, waaronder de terugtocht dei-
Italianen heeft plaats gehad en van, de
moeilijkheden, waaronder de overtocht
over de rivier moest geschieden. Het mo
reel der legers is wel gevaarlijk gezon
ken.
Met spanning verbeiden wij1 nadere be
richten over de actie op dit front.
Op het Westerfront strijd op kleine
schaal.
Vrij levendige artillerie-gevechten op de
nieuwe Fransche posities in België en
op het front ten N. van de Aïsne. De
Duitschers hebben een coup de main ge
poogd op de kleine Fransche posten ten
Noorden van Loivre (ten N.O. van Reims';
evenwel zonder succes.
Van hun kant hebben de Franschen
welgeslaagde invallen gedaan in de Duit-
sche linies bij Bethincourt, in Champagne,
in den sector van Soaim, in den streek
van Bolante, en Woëvre, ten N. van Fli-
rey. De Franschen hebben daarbij een
40-tal gevangenen gemaakt.
De kansen van Von Hertling schijnen
met het uur te wisselen.
Het laatste bericht (misschien kunnen
wij het in een andere rubriek reeds, be
vestigen of tegenspreken) is, dat Von Hert
ling gisteren nog een laatste onderhoud
met de partijleiders1 had, met het resul
taat, dal hij het Kanselierschap en het
Mini ster-Presidentschap van Pruisen op
zich neemt. Gisteren zou v. Hertüug een
bezoek brengen aan den Keizer. Daarna
gaat hij voor acht dagen naar Munchen.
Helt'ferich en de voedingsdictator Von
Wialdow hebben hun ontslag ingediend.
De Rijksdag zal in de eerste helft van
November vergaderen. De Keizer heeft
het kiesrechtontwerp goedgekeurd.
Von Capelle treedt niet af.
Afwachten blijft de boodschap na
zulke officieuse berichten.
Neemt hij Engeland bij den neus
De Boerengeneraal' Smuts' heeft te Shef
field een rede gehouden, waarin hij o.a.
zedde
Ik hoop dat wijl nooit Vrede zullen
sluiten, voordat wij weten, da.t wijl niet
langer door het militairisme bedreigd1 wor
den. Wij willen Duit'schland en Oosten
rijk niet uiteen slcheuren, maar wijl ver
langen, dat de kleine naties' - daarnaast
de autonomie zullen behouden, wanneer
zlij niet onafhankelijk kunnen; worden."
Zou de oolijke Boerengeneraal hierkwa-
s'i gezinspeeld hebben op de militaire
macht van Engeland en de Entente? Want
hoe wil' de Entente het Duitsche mili-
tairismo -overwinnen, wanneer het zelf
niet een grooter militairisme aan don dag
legt? En slaat het laatste niet op Trans
vaal? Immers ook Transvaal behoort tot
'do kleine natieis!
Do Kanselierscrisis opgelost?
De „Vossische Zeitung1" meldt, dat
graaf Hertling -de volgende eischen der
meerderheidspartijen heeft aangenomen,:
1. Ten jiitvoerbren.ging van de Prui
sische kiesrechtibervorming'
2e. VcrmicliUiig ofopheffing van de
politieke censuur of van den staat van
beleg;
3e. De leiding: der buitenlandsche po
litiek te voeren op de basis der antwoord
nota aan den Paus.
De „Vorwarts" brengt de volgende na
men
Von Payer (Fortschrittliche Volkspartei)
kanselier en Pruisische minister-president.
on Payer (Fortschrittliche Volkspartei)
plaatsvervanger van den Rijkskanselier en
Friedberg (Nat. liberaal), plaatsvervanger
van den Pruisischen minister-president.
De keizer heeft in den loop van den
namiddag graaf Von Hertling in audiëntie
ontvangen.
Korte oorlogsberichten.
In Engeland zijn 2000 mijnwerkers
ontslagen wegens gebrek aan scheeps-
ruimite, om de kolen te vervoeren.
Lansing publiceert nieuwe documen
ten die Duits,chland's voornemen, om het
zuidelijk deel van Brazilië- onder toezicht
te stellen, officieel bevestigen, en naar
het heet, in 'ialgemeen Duitschland's
kuiperijen in Zuid-AMka in het licht
stellen.
In het nij ve rheids ge b i ed van Como
(Italië) is een staking 'uitgebroken.
De ,,N. R. Ct."-correspondent te
.Havre meldt, dat de Duitschers nieuwe
looiTogsmachines in de nabijheid van het
Belgische front hebben opgesteld. Het zijn
kleine ijzeren torens, die vier man kun
nen bevatten en bestemd zijn in den grond
geplant te worden.
Het „Volkshuis" te Brussel heeft tot
30 Juni 1917 niet minder dan 29 mil-
lioen 178.250 koeken kosteloos gebakken
voor de Brusselsche schoolkinderen.
De waarnemende burgemeester van
Bruissel, de heer Steens, heeft een na
drukkelijke waarschuwing tot zijn gemeen
tenaren moeten richten, om hun duiven,
volgens besluit van den G.-G. beslist aam
le geven. De lasten en onaangenaamheden,
die uit verzuim dier aangiften voor de
gemeente kunnen voortvloeien zijn van
zeer ernistigen aard, daar de Duitsche
autoriteiten zeer beducht zijn voor het
overbrengen van berichten dooi' postdui
ven.
Het troepenvervoer in het centrum van
België is dan ook zeer druk op het oogen-
bli-k.
In de vorige week werden de kof
fiehuizen te Gent bij wijze van straf ge
sloten. Een koffiehuishcuder) die clan
destien gasten ontving, is gevangen ge
nomen en de in zijn inrichting aanwe
zige personen werden met 1000 Fr. be
boet.
Volgens bericht uit Baltimore heeft
een op de pier van de BaltimoreOhio-
spoorwegen ontstane brand een schade
van 5 millioen dollar eroorzaakt. Men
vermoedt brandstichting.
Naar men uit Haparanda verneemt,
heeft er Vrijdagavond te Petrograd een
groote demonstratie voor den vrede plaats
gehad. De betoogers droegen borden met
het opschrift: „Leve de vrede!" en „Alle
regeeringsmacht aan den Raad van Ar
beiders en Soldaten!"
De maximalisten beweren, dat zij deze
demonstratie niet hebben georganiseerd
en er niets van hebben geweten.
Duitsche duikbooten hebben in het
Eng. Kanaal weer 17000 ton scheeps-
ruimte vernietigd.
Volgens bericht uit Rome zijn Fran
sche en Engelsche strijdmachten mei oor
logsmateriaal in het Italiaansc'he oorlogs
gebied aangekomen.
Keizer Wilhelm heeft gelast, 'dat
op 1 Nov. in Pruisen en Elzas-Lotha,-
ringen de vlaggen uitgestoken en vreug
deschoten gelost moesten worden.
Naar uit Stockholm wordt geseind,
weet de „Rjetsj" mede te deefen, dat het
vredesvoorstel van Skobeleff onder de di-
plomaten der Geallieerden teleurstelling
en ontstemming heeft, veroorzaakt. De bij
eenroeping der Parijsche conferentie zal
daardoor opnieuw worden uitgesteld.
Zwitsersche bladen vernemen uit
Petersburg, dat de staatsarchieven en ban
ken uit Helsingfors naar het binnenland
zullen worden overgebracht. De Russische
pers geeft uiting aan hare ernstige vrees
voor een Duitsche landing in Finland,
en verlangt, dat ten spoedigste troepen
zullen worden uitgezonden.
Naar aan de „Frf. Ztng1." uit Stock
holm gemeld wordt, zal Kerenski 'dezer
dagen het ambt van Opperbevelhebber
neerleggen. Als zijn opvolger wordt de
Chef van den Generalen Staf Duchonin
genoemd.
De „Frf. Ztn,g." verneemt uit. Stock
holm, dat de Russische overheid, volgens
een nog [niet beivestie'd gerucht. toeber
roidocicn treft, vuur een ontruiming der
Aalandseilanden.
Het Amerikaansche departement van
marine heeft bekend gemaakt, dat
voortaan leger-transportschepen zullen
worden bemand met marine-ma,trozen én
gecommandeerd door zee-officieren.
In iZuid-Afrika zijn' alle benzine
voorraden opgevorderd.
Een heele spoorwagen met levens
middelen, op 8 October j.l. van Reckling
hausen naar Osterfeld verzonden, is spoor
loos verdwenen. De wagen beva.tte 1000
K.G. kaas, 900 K.G. gebak, 2500 K.G.
erwten, 450 K.G. grutten en 3400 K.G.
soepmeel.
Voor de papierbesparing in den boek
handel zijn nit in' Duifschland ook spe
ciale voorschriften uitgevaardigd. In de
schoolcahiers b.v. moeten de blanco-ran
den vóór aan de bladzijden vervallen,
de bladen moeben geheel vol geschreven,
worden. Couverten mogen niet meer ge
voerd -worden en moeten zoo, smal zijn,
dat, het postpapier (hetwelk'ook van klei
ner formaat moet zijn.) driemaal gevou
wen erin past.
Zooals indertijd gemeld, is, werden
verleden zomerin Duitschland tal van
proeven genomen met het telen van aard
appelen zonder daarvoor poters te gebrui
ken. Te Berlijn worden daarvan nu de
monstraties gegeven en is een kleine ten
toonstelling georganiseerd. Van gezaaide
aardappelen werden 20 tot 60 aardappelen
van middelbare grootte verkregen.
De directeur der stadstuinen te Ber
lijn entte op het loof van aardappelen
tomaten, zoodat dezelfde planten in den
grond aardappelen en boven den grond
tomaten voortbrachten en beide overvloe
dig. Ook het stekken van aardappelen
en het poten van stukjes schil met één
oog; viel niet tegen. Van één enkele stek
werden b.v. 3680 gram vruchten geoogst.
Aan de „Rhein Westf. Zeitung"
wordt medegedeeld, dat de plattelands
bevolking van Hannover en Holstein een
nieuw en doelmatig gebruik mlaakt van
de bekende groote of Roomische boonen.
[Men"laat ze eerst in de zon drogen, roos
tert ze daarna op de kachel en maalt
.fee tenslotte in den koffiemolen. Vervol
gens .zet men erkoffie van. Kpffie-
arsatz dus. Het is te proheeren.
Wolff meldt,, dat de bondgenooten
Italië 4000 vierkante K.M. lands hebben
ontrukt en dat het aantal veroverde ka
nonnen, voor 't grootste deel onverlet en
van moderne makelij, bijna tweemaal
zoo groot is als dat der Amerikanen in
vredestijd.
Een Duitsch prentjesblad beeldt da
mes, heeren en kinderkleeren (confectie)
ondergoed, werkpakken, schorten enz. van
papier af.
De koning van Italië is met Orlando
naar de oorlogszone teruggekeerd.
Aan den Tagliamento werden de
op den 0. oever bij Pinzano en Latisa-
na nog stand houdende Italianen terug
geworpen of gevangen genomen.
Koning Gustaaf zal een bezoek bren
gen aan koning Christiaan in Kopen
hagen.
Volgens een officieel bericht uit
Petrograd hebben twee Russische torpe
dobooten een vijandelijken torpedojager
en twee stoomschepen in de Zwarte Zee
vernield.
Duitsche vliegers hebben in den
nacht van den 29sten Calais en in den
nacht op den lsten Duinkerken gebömL
bardeerd. Er is weinig belangrijike ma-
lerieele schade aangericht. Geen slacht
offers onder de burgerlijke bevolking.
In Palestina hebben de Enigelsohen
Bir-es-Seba bezet. Ze namen 1800 man
gevangen en veroverden 10 kanonnen.,
In Rusland is een wetsontwerp op
gesteld, waarin voorgesteM wordt, dat de
senaat dadelijk stappen zal nemen voor
de verkiezing; van een president der Fin-
sche republiek.
Volgens de laatste rapporten van
de politie bedraagt het totaal aantal slacht
offers van den luchtaanval op eergister
avond in alle districten van Engeland!
8 dooden en 21 gewonden. De materieels
schade is zeer gering. Een groot aantal
Engelsche machines steeg op. Alle keer
den behouden terug.
Maura heeft geen Spaansch kabinet
kunnen vormen.
A a r d a.p p e 1 e n.
De Minister van Landbouw brengt ter
algemeen© kennis;, dat voor de in z:ijn
bes'chikkking van 13 Oct. j.l1. betreffende
da aai-dappeldistributie, bedoelde, reserve
nader worden aangewezen lloode stars
van Zandgrond, Eigenheimers1 (Borgers)
van kleigrond, Industries van zand- en]
kleigrond en daarmede gelijk' te stellen
soorten, alsmede partijen, daartoe; aan te
wijzen door de Aardappelvereeniging.
V e-evoeder.
De Minister van Landbouw heeft ver
boden het voederen aan het vee en het
bereiden tot veevoeder' of het vermengjein
met veevoeder van voor de consumptie
geschikte aardappelen met uitzondering
van ztg. „Kriel." i
De toewijzinglséommissie voor veevoeder
te 's-Gravenhage, maakt bekend, dat bè-
stelbilletten om veevoeder, te leveren in
December en Januari a.s. moeten worden
ingediend uiterlijk 19 November a.s. "bij
de veevoederbureaux in den lande, waar
van Maandag; 5 „November a.s. 10 uur
V.m. af formulieren en inlichtingen ver
krijgbaar zijn.
Buitenland.
Roof-moord. Een vreeselijk dra
ma heeft zich dezer dagen in een plaats
je van het boven-Silesische district Lw
blisitz afgespeeld. Drie vermomde man
nen, met revolvers gewapend, drongen
het huis van den grondbezitter Nossol-
lik binnen en aischten gteld. Nossollik)
verklaarde zich hiertoe bereid en braoht
de drie roovers naai- een kamer. Twee
(lezer gingen mede, de derde bleef bij
de overige familieleden in de keuken,
Hier gaf de woesteling de vrouw van
Nossollik een slag met zijn revolver op
het 'hoofd en doodde haar vervolgens.
De 15-jarige dochter, welke haar moeder
te hulp kwam' werd door den roover onder
tafel geslingerd en bleef daar zwaarge
wond liggen. Een zoontje van 10 jaar
werd door revolverschoten gewond, ter
wijl hij1 uit een venster poogde te vluch
ten.
Intusschen hadden in de aangrenzende
kamer de roovers van Nossollik geld ont
vangen. Vooraleer zich echter te verwij
deren schoten ,z,ij' dien man een kogel
jdoor het hoofd, zoodat hij dood ineen
zlohk.
De roovers namen daarop- de vlucht,
's Anderen daags keerden zé terug, doch
werden do,or de bewoners verjaagd.
Provinciale Staten van
Zeeland.
De opening van de najaarszitting der
Provinciale Staten van Zeeland is be
paald op Dinsdag "4 December a.s. De
opening zal niet des avonds, doch des
morgens te half tien plaats hebben, zülks
met het oog op de lichtbesparing. Dien
32e Jaargttsu,;
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG*
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post f 1.60
Losse nummers- 0.05
Prijs der Adverteutiën.
14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 ct.
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement roordeelige voorwaarden,
Bewijsnummers i cent.
zelfden dag kunnen dan ook nog bij dag
licht de sectievergaderingen plaats heb
ben.
Aan J. de Taaije te Eede en G.
Stevelinck te Sas van Gent, .vroeger uit
het in staat van beleg verkeerende ge
bied van Zeeland uitgewezen, is thans
voorwaardelijk vergunning verleend in
Zeeland terug te keeren.
Sinds het begin van den oorlog
is door de verschillende elkaar opvolgen-
de militaire commandanten in Zeeland
aan 430 personen het verblijf in hun ge-
zagsgebied ontzegd, terwijl aan 165 van
deze personen later voorwaardelijk ver
gunning werd verleend terug te keeren.
'Opgemerkt dient nog dat onder de 43Q
uitgewezenen er enkele zijn, die twee
maal zijn uitgewezen, maar dan ook 'tyvee
maal zijn medegeteld.
Apojtheken.
Zondag) zal1 te Goes geopend zijn da
apotheek van J. B. van Kalmthout, te
Middelhuis die van fa,, wed. A. A. Non
hebei e§. te Vlissing'en die van wed. van
Ockenbürg',
Middelburg. Dc com. voor distributie van
zoolleder enz. maakt bekend, dat voor
houders van l'ederkaarten wederom ge
legenheid bestaat aan het bureau van
den Armenraad, hoek Bogardstraat en
Korte Burg. tot het verkrijgen van bons
voor schoenreparatie, voor de nummers
300500. Zaterdag) 3 November, 500
700, -Maandag 5 November, 700900,
Woensdag 7 November, telkens des nar
middagjsl van 16 uur en des avonds
van 7—91/2 uur. Alleen op vertoon der
leder-kaarten worden bons .afgegeven.
Goes. O h r Volksbond. Gaarne ko
men wij nog eens terug op het 25-jarig
jubileum van den veelgeprezen Chr.
Volkshond en zijn nuttige afdeeling voor
Werkverschaffing, en wel naar aanlei
ding van he,t pas uitgekomen boekske,
dat behalve de gewone. verslagen en me-
dedeelingen oen stukje historie bevat,
benevens; 'foto's van het gebouw van deni
Chr. Volksbond en de- blokjeszagerij eni
portretten van J. M. Kakebeekké f "1910
en W. A. van Griethuijjzen f 1913.
In 1892 werd de Bond opgericht door
genoemde heeren en den heer J. Don-
nei', die thans nog secretaris is. In het
eerste bestuur had ook zitting ,de heer
A. Dekker Jzn. De commissie voor
de Werkverschaffing bestond destijds
Uit de heeren J. Adriaause, Jobs. de
Jonge Azn., Jac. de Kruijiter, C. La,ban',
H. J. van Noppen en J. W. v. d. Weert.
Het v'ersl'ag gaat verder:
Met moed kon nu het werk worden
aanvaard en door de goede zorgen vani
de C. v. W- werd er weldra werk gé-
vonden. Konden niet allen die zich aan
meldden geholpen worden, toch werd er
aan een groot deel werk verschaft. Beni
ge landbouwers gaven land ter bespit
ting en dit was het begin. Er werd naar
een geschikt huis gezocht, dat ook werd
gevonden. Het huis van dhr. Ortelee ini
de 's-TIeer Hendrikskinderens(raat kwam
ons zeer geschikt voor. E.erst voor f200
gehuurd, later voor f 200 gekocht. Ver
schillende heeren namen aandeelem vani
f 100 tegen matige rente en nu kon mem
ook aan arbeiders binnenshuis werk'ver
schaffen. Tot bode werd aangesteld dhr.
P. den Hollander, die wegens; ,zijn be
noeming tot agent van politie zijn be
trekking moest nederleggen. Tot zijn op
volger werd benoemd dhr. J. L. v. d.
-Kuip. Achtereenvolgens dienden ons dhrn.
J. Rottier en M. Hillebrand; de laatste
sinds een tal' van jaren. Van alle kun
nen wij een goed getuigenis! afleggen.
De arbeid bestond uit matten en be
zems maken, blokjes zagen, manden fa-
briceeren, zelfs! kleeren werden gerepa
reerd en dan aan de burgers verkocht.
Een tijd lang 'hield men zich bezig met
het maken van sigaren, doch het resul
taat wasl van dien aa,rd dat een staken
beter was dan voortzetten. Duizenden
zijin uitgegeven, waarvoor veel arbeid is
verricht, zoodat een tal' van huisgezinnen!
een stuk brood verdienden. Niettegen
staande er in clcn winter door Armbe
stuur en Wprkverschaffingi veel1 werd ge
daan om het bedelen tegen te gaa,n, wad
er steeds een categorie die aan het laat
ste de voorkeur gaf.
Met den heer C. L. M. Lambrechtsen
als voorzitter werd er een comissie vani
navraag gevormd, ten doel hebbende het
tegengaan van bedelarij en misleiding,
alsmede de noodige inlichtingen te ver
strekken aan de stadgenooten, aangaande
personen, die zich 'hij de burgiers ort
een aalmoes aanmeldden.
Niet lang heeft de C;. v. N. bestaan,
omdat er geen gebruik van werd gemaaikt.
Met weemoed denken wij terug! aam
mannen die ons óf door den dood óf
door vertrek naar elders ontvielen. Da
heeren J. M. Kakebeeke, Johs. de Jongei