de voorwaarde gesteld worden, dat al
het materiaal voor de mijnen afkomstig
moet zijn uit fabrieken in Engeland of
de geallieerde landen.
De gevechtsactie in Tirol, Karinthië
en aan den Isonzo is aanmerkelijk her
leefd. De Duitsclie artillerie nam aan het
'vuurgevecht deel. De Duitsche en Oosten
rijksch-Hongaarsche infanterie hebben bij
Flitsch, Tolmoin (Tolmino) en op het
noordelijke gedeelte van de hoogvlakten
van Bainsdzza de voorste Italiaansche li
nies genomen.
De directie der Pruisische staats
spoorwegen heelt in verband met de le-
dcrschaarschte haar personeel houten
schoenzolen verstrekt.
Yan het Zuiderfiont meldt het Duit
sche avondcommuniquéHet gemeen
schappelijk offensief heeft het verwachte
verloop. Tot nu toe wordt gemeld, dat
Verscheidene duizenden gevangenen zijn
genomen. Uit Weenen wordt gemeld: Op
hef .geheele Zuid-West-front is de ge
vechtsactie aanzienlijk toegenomen. Bij
Flitsch, Tolmino en op de Noordelijke
gedeelten van de hoogvlakten van Bain-
siz?a- H. Geest is. de Oostennjk-Hongaar-
sche en Duitsche infanterie na machtige
artillerievoorbereiding in de Italiaansche
-linies binnengebroken.
Volgens het laatste Duitsche staf-
bericht hebben de Fransbhen hun aanval
aan den "Chemin des Dames niet voort
gezet.
Duitsch stafbericht. Tusschen da
Golf van Riga en de Duna hebben wij
in de nachten tot den 22en dezer zon
der belemmering door den vijand onze,
in een breed front vóór de hoafdstellinlgj
ver vooruitgeschoven dekkingstroepen te
ruggenomen, die in gevechten, met suc
ces geleverd, den Russen sedert begin
September belet hadden, onze positie te
leeren kennen.
De Franschen melden nu een aan
tal van 8000 gevangen, o.w. 160 offi
cieren.
Volgens de Neue Frei© Pres se zal die
Russische oogst dit jaar 310 millioen
poecl broodkoren en 200 millioen poed
haver minder opbrengen dan anders. Dit
beduidt een vermindering met een zesde
gedeelte van een normalen oogst.
In Japan zijn in September 9 scha
pen, waarvan de gezamenlijke waarde
45115 ton bedraagt, te water gelaten.
Dit is een record. Het schecpsbouw-pro-
'grarn voor het loopend jaar, dat met
April 1918 eindigt, omvat 300.000 ton,
waarvan reeds 35 schepen, van ©en ge
zamenlijke ijnhoud van 154.727 ton be
draagt, gereed zijn.
Binnenland.
Vier Engeische vliegers te
Vlissingen aangebracht.
Gisterenmorgen werd van uit Westka-
pelle een vliegmachine drijvend gezien,
waarop zich nog menschen bevonden.
Vanuit Vlissingen gingen torpedobooten
uit om de drijvende machine te zoeken
en een dezer booten vond de machine,
welke met vier personen bemand was.
Het was een bijzonder groote machine
met twee motoren. Dinsdagavond had de
machine een noodlanding moeten doen
en was daarbij onder water gedoken,
bovenkomende was de machine defect
en moesten de Engelschen trachten haar
drijvend te houden, zij maakten een han
gen en killen nacht door, maar konden
zich boven water "houden, 'tot redding
opdaagde. Bij de poging om de machine
Veilig "te Vlissingen te brengen is deze
gezonken, maar toch zal worden getracht
haar te lichten. De vier mannen, onder
wie twee officieren, zijn te Vlissingen
onder militaire bewaking gesteld, in af
wachting van de beslissing of zij al of
niet moeten worden geïnterneerd.
De onderwijzerssalarissen.
Het Haagsche Correspondentiebureau
schrijft:
Er verluidt dat het wetsontwergrMar-
chant tot verhooging der onder wij zersi-
jaarwedden niet door de Kroon zal wor
den bekrachtigd. De regeering zou voor
nemens zijn, zelf een andere regeling .bij
de Kamers in te dienen, welke echter
voor de onderwijzers minder tegemoet
komend zou zijn.
Dr. A. Kuyper.
Naar de Avp. verneemt is het plan
om aan "dr. Kuyper, ter gelegenheid van
zijn 80en verjaardag, een paar gebrand
schilderde (ramen aan te bieden, met his
torische voorste l ngen van afscheidingen
doleantie, welke ramen zouden worden
geplaatst in het nieuw te stichten ge
bouw der Yrije Universiteit, afgestuit op
onoverkomelijke bezwaren.
Het comité heeft nu besloten een Kuy-
perkatheder te stichten aan de Vrije Uni
versiteit. Do daarvoor aan te wijlzen hoog.-
leeraar zal dan speciaal het anti-revo
lutionaire staatsrecht moeten doceeren.
Onze schepen in Amerika.
Reuter meldt uit Washington: Neder
land heeft door middel van zijn gezant
opnieuw voorstellen bij het „war trade"
departement omtrent het -vrijlaten van de
„Nieuw-Amsterdam" en andere in Ame-
rikaansche havens liggende Ned. schepen
aanhangig gemaakt.
Men gelooft, dat de Ned. regeering
bereid is tot aanzienlijke consessies ten
einde het requireeren dor schepen te
voorkomen.
Hoewel Nede-land niet er in toestemt,
dat zijn schepen binnen de gevaarlijke
zone varen, zou het er wellicht voor
te vinden zijn, dat zij deelnemen aan de
kustvaart of aan clen overzcesChen han
del. Op die manier zouden de bondge-
nooten dan toch ook de beschikking krij
gen over meer scheepsruimte.
Honderden Duitsche onderdanen hel>
ben een verzoekschrift tot Wilson ge
richt, waarin zij zijn hulp vragen voor
passage naar Nederland. Vele aspirant
passagiers zijn van heel ver gekomen
om op de „Nieuw-Amsterdam" een plaats
te bespreken.
Prov. Staten.
In Rotterdam I is J. Schouten (a.r.)
tot lid der Prov. Staten van Zuid-Hol
land gekozen niet 2665 stemmen tegen
2085 op L. M. Kool (s' d. .a. p.)
Pistributie van gieren.
Vastgesteld is door den Minister van
Landbouw een nieuwe regeling tot dis
tributie van eieren, geconserveerd over
eenkomstig de bepalingen van zijne be
schikking van 3 Mei 1917.
Ondpr regeerings-kalkeieren worden in
deze regeling verstdan de geconserveerde
eieren, welke ingevolge de daarvoor be>-
staandc voorschriften ter beschikking
worden ge leld voor onmidellijk binnen
landsch verbruik. Voor verdere bijzon
derheden verwijzen we naar Staatscou
rant no. 249.
Fruit..
Thans worden de zoete appelen als
volgt geveild: 40 pet. voor fruitdrogerijen,
30 pet. voor binnenland en 30 pet. voor
dë stroopfatbrieken.
Zure appelen: 30 pet. voor binnenland,
20 pet. voor de stroopfabrieken en 50
pet. voor buitenland.
Bij zure appelen blijven de bepalin
gen omtrent overveilen voor de fabrieken
van kracht.
V e e u i t v o e r naar D ui t s c h 1 a n d en
O os t e n rijk.
Naar „De Veehandel" meldt, is «je re
geling inzake den uitvoer van koeien
naar Duitschland en Oostenrijk gereed
gekomen. -De heeren Niepage en Rotte
zijn uit Berlijn en Weenen teruggekeerd,
met de mededeeling, dat de ge-telde voor
waarden aldaar aanvaard werden.
De positie der neutralen.
De „Daily Express" bevat een artikel
over de positie van de neutralen, waarin
o.a. het volgende wordt gezegd: Wij be
seffen, dat het lot van de neutralen hard
is, doch wij kunnen niet vergeten, dat
terwijl de geallieerden hu nbloed en goed
sommige van hen hun zakken vulden,
offerden. Terwijl de geallieerden hun strijd
streden, gaven de Hollanders en de Zwe
den de voorkeur aan het materieele bo
ven het gevoel, doch thans zijn de geal
lieerden besloten, levensmiddelen en
grondstoffen buiten Duitschland te hou
den, ook al moeten zij ze daartoe bui
ten de neutrale staten, die aan Duitsch
land grenzen, houden.
Het zand en grind.
Havas seint uit Parijs
„De bladen deelen mee, dat de Fran
sche gezant te 'Den Haag aan den minis
ter van Buitenlandsche Zaken een nota
overhandigde, waarin het Fransche stand
punt uiteengezet wordt met betrekking
tot het gebruik voor militaire doelein
den van het zand en grind, dat vate
Duitschland naar Noord-Frankrijkgaat,
door Holland en België. De Fransche
Regeering merkt op, dat het onderzoek
van |do Nederlandsche officieren geen
waarborgen biedt voor een juiste beslis
sing, daar zij niet geweest zijn in de
zóne, waar het zand en grind voor mili
taire doeleinden gebruikt worden.
De Fransche pers spreekt haar sym
pathie jegens Holland uit en uit den
wensch, dat het de Ned. Regeering zaï
lukken een oplossing te vinden, die zijn
nentraliteitsplichten jegtens de Geallieer
den regelt en steunt op het recht, dat
krachtens art. 2 van de 5e conventie
van Den Haag, aan Holland jegens Duitsch
land toekomt."
Ook de Britsche legatie heeft een of-
ficiëel communiqué gepubliceerd over deze
kwestie.
De afgevaardigde van Zie-
r i k z e e.
Wij vernemen, dat de heer mr. R. J.
H. Patijn, afgevaardigde van Zierikzee,
op van verscheidene zijden tot hem ge
richte vragen heeft geantwoord, dat hij
in 1918 geene Kamercandidatuur jjieer
wenscht te aanvaarden. (Hbl.)
Uit tfg Provinci?
Middelburg. Geplaatst met ingang van
16 Jan. a. s. ten postkantore alhier, de
commies-titulair W. II. v. d. Weele te
Amsterdam.
Voor de Jongelingsvereenigingen
„Rom. 116a' 'en „Herman Faukeel" al
hier, trad gisterenavond op Ds. G. Koning
van Utrecht, met het onderwerp: „de
sexueele hygiëne of wat wil de witte
Kruisbond?" Ds. Van Empel ging na het
zingen van Gez. 621 voor in gebed en
leidde met een kort woord den spreker in.
Spr. begint met op te merken, dat hij
door aanraking met vele jonge mannen,
iets gepeild heeft van de groote moeilijk
heden, waarmede ze te kampen hebben
en waar over ze schier met niemand
durven spreken. Voor dezulken is hulp
noodig. Men moet ze tegenkomen met
liefde, met vertrouwen. Ze moeten ge
leid tot Jezus.
Tiet Witte Kruis' wil hulp hetoonen. Zij
is een organisatie van hulpbetoon, van
waarschuwing en voorlichting, die dient
tot bevordering van Christelijk rein leven
onder de jeugd; zij beoogt tevens de
bestrijding van de opvatting van de dub
bele moraal en die van liet Neo-Mal-
thusianisme.
Ernstig waarschuwt spr. tegen de stille
zonde der zelfbevlekking, der onanie,
waaraan duizenden onzer jonge mannen
zich schuldig maken. De bezwaren, door
deze geheime zonde aan lichaam en ziel
veroorzaakt, hebben bij de jeugd een nood-
stand gebracht. Kinderen van 9 a 10
jaar zijn vaak reeds bezig zich te be
derven. Vele jongelingen, slaven dezer
zonde, vermoorden lichaam en ziel. Het
Witte Kruis nu beoogt zielszorg, nade
ring van een jongere tot een oudere,
dien hij volkomen vertrouwt, aan wien
hij zijn hart kan uitstorten, van wien
op den jongere suggestieve kracht kan
uitgaan, door wien gebeden kan worden,
die ons leiden kan naar den Middelaar
Gods.
Met kracht bestrijdt spr. het „Leef je
leven maar uit, 't komt er voor een jonge
man zoo niet op aan".
De jonge man moet zich leeren beheer -
schen en lichaam en ziel zal er wel
bij varen. In de jeugd moet de deugd der
zelfbeheersching worden betracht, dan
staat men ook sterk in den strijd tegen
het Neo-Malthusianisme.
Met een hartelijk woord dankte Ds.
Van Empel den spreker voor zijn helder
woord, waarna gezongen werd Ps. 119:5
en Ds. Koning in dankgebed voorging.
Dezer dagen, ontdekte «Ie paarden
knecht J. V. van den heer P. Kodde,
dat een der paarden de staart was afge
sneden.
De storm van gisterenavond en he
dennacht, welke thans nog met onver
minderde kracht voortduurt, heeft aan ver
schillende schoorsteenen en daken schade
veroorzaakt, o.a. is eengroot gat gesla
gen in een dak op de Haringplaats. Van
den Abdijtoren hing hedenmorgen een
opengeslagen luik naar beneden. Op het
Bolwerk tusschen de Koepoort en de Veer-
sclie poort is een boom omgewaaid. Dat
er verder geen hoornen omwoeien is ze
ker te danken aan de weinige bladeren,
die nog aan de hoornen hangen.
Ook op den Marktdag heeft de storm
heden een zeer slechten invloed gehad.
Wel heeft men hedenmorgen nog pogin
gen aangewend de ientjes op de Markt
op te zetten, maar men heeft den strijd
tegen de elementen moeten opgeven; de
tentjes zijn spoedig weer opgeborgen.
Hedenmorgen viel op de Markt de
bodem uit een kevie met kippen. De kip
pen vlo«gen naar alle kanten en het werd
een algemeene jacht op de gevleugelde
vluchtelingen.
Goes. De lievige storm heeft aan de
daken van vele huizen meer of minder
ernstige schade veroorzaakt. Vele dakpan
nen en hoornen moesten het ontgelden.
Op oen hofstede aan de Voorstad is een
groote Plataan ontworteld.
Rilland-Bath. Tot lid der gezondheids
commissie te Kruiningen is benoemd de
heer W. M. Moree, alhier.
Colijnsplaat. Benoemd tot ambtenaar
ter secrètarie te Buiksloot, dhr. J. de
Bruijne, thans in gelijke betrekking alhier.
Nisse. In de Woensdag gehouden raads
vergadering waren alle leden aanwezig.
Het tractament van den telefoonhouder
werd met f25 verhoogd en gebracht op
f 125. Op de reclame van Iz. Boone in
zake H. O. werd afwijzend beschikt. De
begrooting voor 1918 werd vastgesteld
in ontvang en uitgaa fop f 11788.45 met
inbegrip post onvoorzien groot f 150.04.
De salarissen van het onderwijzend per
soneel werden als volgt vastgesteld: aan
vang salaris hoofdonderwijzer f 1050 met
vijf driejaarlijksche verhoogingen van f 75,
tot een max. van f 1425, bij gemis van
vrije woning f 200 vergoeding. Salaris on
derwijzer: aanvang f600 met vijf drie
jaarlijksche verhoogingen a f75, max.
f975, hoofdacte f 100. Salaris onderwij
zeres aanvang f 600, met vijf driejaar
lijksche verhoogingen a f 75, max. f 975,
les in handwerken buiten de gewone les
uren 1 per lesuur. In geval van ziekte
zes maanden vol tractement en daarna
zes maanden half tractement.
Koudekerke. Gisteren vergaderde de ge
meenteraad. Voorzitter H. P. Baron van
der Borcli tot Verwolde. Tegenwoordig
alle leden.
Verordening winkelsluiting: Van 1 Oct.
tot. 1 Maart mogen de winkels geopend
zijn van 7 uur voorm. tot 7 uur nm.van
1 Maart tot 30 Sept. van 5 uur vm. tot
9 uur nm., des Zaterdags ee nuur later.
Vastgesteld wordt het kohier tot navor
dering H. O. en in verband hiermede is
de begrooting 1917 gewijzigd. Op een
verzoek van de Kon. Maatsch. „de Schel
de" te Vlissingen om steun voor den
tijd, dat de tot deze gemeente behoorende
werklieden werkloos zijn, naar een rede
van 3/u> met bepaling, dat de gemeente
zoolang de steun verleend wordt, over de
krachten dezer werklieden gedurende hun
ne werklooze uren zal kunnen beschik
ken, wordt gunstig beschikt.
Verordening jaarwedde onderwijzers 1
Jan. 1918. Het hoofd der school vangt
aa nop f 1200, krijgt 3-tweejaarlijksche
verhooginge nad f50 en'twee ad f75 tot
een maximum n atien jaar van f 1500,
met vrije woning of een vergoeding van
f 250 per jaar. De onderwijzer begint met
f600, krijgt 4 tweejaarlijksche verhoogin
gen ad f75 en een ad f 100 tot een
maximum van f 1000 na 10 jaar. Voor
de hooxfdacte wordt f200 en voor elke
bijakte f 50 uitgekeerd, benevens f 100 wo-
ninghuur voor den gehuwden onderwijzer
boven de 25 jaar.
Begrooting 1918 sluit met een totaal
van f 28503.751/2.
Op voorstel van dhr. A. de Lasge
wordt de post f 100 salaris wethouders
met f 50 verhoogd en gebracht op f 150.
De post salarissen veldwachters is njet
f250 verhoogd en gebracht van f1200
op f 1400. In verband met een te benoe
men huurcommissie wordt een post hier
vöor uitgetrokken va nf 125. Machtiging
zal worden gevraagd den H. O. met f 4000
te verhoogen en te brengen van f 9000
op f 13000. De heffing van opcenten op
de personeele belasting zal met 10 pet.
worden verhoogd en gebracht op 25 pet.
Het percentage van den H. O. stijgt van
1,55 tot 2,30.
Stavenisse. Naar wij vernemen, blijft
de veiling „De Eendracht" te Tliolen uit
sluitend. door «Je rijks-commissie van toe
zicht op de Fruit- en Groentencentrale,
belast met 't veilen voor export in het
eiland T'hoJen. Het ligt in de bedoeling,
vermoedelijk reeds volgende week. van
wege «Ie Thoolsche veiling ook één dag
te Stavenisse veiling te houden, zooals
dit roeds te St.-Maartensdijk en SI.-Anna-
land geschiedt. (Z. N.)
Neuzen. Dank zij de militaire verorde
ning zijn er in deze gemeente geen voor
raden te maken. Evenwel werd aan den
burgemeester kennis gegeven van voor
raden spijkers. De Afd. crisïszaken bij
Landbouw zal hiermede in kennis wor
den gesteld.
Gisteravond vergaderde de commis
sie voor de centrale keuken. Verslag vqj'd
uitgebracht door de finantieele commissie,
betreffende den rondgang. Met de lijsten
was bijeengebracht de som van f 898,50.
Besloten werd de werkzaamheden te ver-
deelen en een viertal sub-commissies te
vormen, n.l. kookcommissie, inkoopcom
missie, finantieele commissie en propa
ganda-commissie.
Na deze indeeling werd door den voor
zitter uiteengezet welke de werkzaamhe
den waren van iedere commissie, waarbij
aan ieder inlichtingen werden verstrekt
ten opzichte van zijn taak. Men hoopt
15 November a. s. voor de eerste maal
warme spijzen beschikbaar te kunnen stel
len.
sCerkrilerws.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Serooskerke (S.) A. C.
Diederiks, cand. te Rotterdam.
Aangenomen naar Thesinge door K.
Hendriks te Aduard; naar Zwolle door
C. D. v. Noppen te Oude-Pekela; naar
Grolloo door H. G. Brink, em.-pred.
Bedankt voor Tholen door J. Kraaij te
Gorinchem; voor IJselmonde door'F.
Kijftenbelt te Leerdam; voor Stèen-
wijk door dr. W. Lodder te IJlst;
voor Leerdam door Ph. J. Vreugdenhil
te Sprang; voor Oude Tonge door J.
H. v. Paddenburgh te Staphorst.
Geref. Kerken.
Ds. J. H. Landvvehr te Rotterdam
is overspannen en moet zich voorloo-
pig van allen arbeid onthouden. Thans
zijn er vier van de zeven Rotterdamsche
leeraars slachtoffers van de overtollige
ambtsplichten.
Doopsgezinde Gemeenten.
Beroepen te Wageningen F. F. W. Braak
te Surhuisterveen.
III. Hervormingscongres.
De namiddagbijeenkomst werd eergiste
ren geopend niet het zingen van Psalm
361 en 2.
Daarna sprak de heer Jü. Bené van
Ouwenallcr, over: De Hervorming en de
Bijbel Spr. herinnerde eerst aan het
overschrij ven van den Bijbel in een kloos
ter, door een kloosterling, die zich dit
als levenstaak had gesteld, en vervolgens
aan het drukken van den Bijbel in de
moderne drukkerij. In causerie-vorm be
handelde spr. het tijdperk, dat tusschen
beide wijzen van vermenigvuldiging van
den Bijbel ligt. Speciaal stond spr. stil
bij de Staten vertaling, welke ijlgang vond
in de huizen en harten van duizenden,
die vertrouwd raakten met de schoone
Oostersohe beeldspraak.
De Oost-Indische Compagnie liet in
1629 het Nieuwe Testament in het Ma-
leisch vertalen. Omstreeks dien tijd werd
door een. predikant te Batavia de geheele
Bijbel in liet Maleisch vertaald. Spr. vroeg
of zonder hervorming en zendingswerk
vele Oostersche talen wel "zouden zijn
bestudeerd en hun gramatica wel zijn
vastgelegd. De Bijhei heeft het Oosten
met het Westen verbonden.
Een zeer omvangrijke litteratuur is
Over den Bijbel ontstaan. 'Aldus sprak
het eene geslacht tot het volgende. Hoon
noch onverschilligheid kon den Bijbel uit
het leven der volkeren doen verwijderen.
In den aanvang van de, Hervorming
was de verspreiding van den Bijbel aan
den particulieren boekhandel overgelaten.
Eerst in de 13e eeuw werd een Bijbel
genootschap opgericht. Bijbelgenootschap
pen stellen thans gratis of tegen lagen
prijs Bijbels beschikbaar voor minder ge
goeden. Hun werk vindt groote belang
stelling. De "Bijbel kwam binnen het be
reik van slechtzienden en van blinden,
kwam in de cellen der gevangenen. Het
Woord der Verlossing komt bij "leger en
vloot, komt tot in de loopgraven.
Spr. behandelde «daarna den invloed
van den Bijbel' op ieder individu.
Ook jn deze bloedjaren dsi <je Bijbel
een vertroosting bij de onbekende, web
licht donkere toekomst," is hij een lamp
voor onze voet en een licht op ons pad.
Hierna werd gezongen psalm 89:7.
Vervolgens was aan het woord prof.
dr. H. Bavinck, over ,,De Hervorming
en ons nationale leven." Spr. begon met
te wijzen op het uitsluitend religieuze
van het karakter der hervorming, wier
devies was: het Woord alleen, de Ge
nade alleen, liet Geloof alleen. De re
formatie nam aldus -in het hart der re
ligie haai- uitgangspunt aan, moest zij
ook vele uitingen des levens wijzigen.
Het staatkundig leven, de kunst ondergin
gen haar invloed, zij moest dus ook haar
stempel drukken op het nationale leven.
De door haar gewekte overtuiging maak
te vrij van priester en sacrament, bracht
het algemeene priesterschap, moest den
weg banen tot de politieke vrijheid der
volken. De vrijheid van het individu en
de nafie ds daardoor bewerkt. Die uit
werking was sterker bij de reformatie,
die haar uitgangspunt vond te Gcnève
en te Zurich, dan die uitging van Wit
tenberg. Alle historieschrijvers zijn het
daarover eenshet Calvinisme is een
waarborg voor de vrijheid van individu
en volk. Dat is nergens beter uitgeko
men dan in ons land.
Spr. herinnerde er .ook aan, hoe het
vooral onder den kleineren burgerstand
was, dat de reformatie aanhang vond en
hoe die stand er goed en bloed voor
over had. De beeldenstorm door het ge
peupel deed de i invloed der reformatie
verminderen. Toen richtte men algemeen
het oog op Willem van Oranje, die aan
vankelijk naar Duitschland uitweek, maar
op ve'.er smeekbede den géwapenden strijd
aanbood tegen Spanje. Eerst in 1572
keerde eenigszins de kans, in 1573 gaat
de victorie uit van Alkmaar. Zoo gaat
men zigzagsgewijze naar de gewetens
vrijheid en de onafhankelijkheid van ons
volksbestaan. In 1618 is ilte onafhanke
lijkheid en die vrijheid geboren. De re
formatie breidde zich uit over ons ge
heele nationale leven.
Ook in politiek opzicht had de Refor
matie grooten invloed. .Meende de Prins
eerst hulp te moeten zoeken bij Frank
rijk, het volk zocht die meer bij Enge
land en won aan invloed onder den in
vloed van den bloednacht van St. Barth-
lomeus. Maar in 1672 stort liet ge
bouw van de binnen- en buitenlandsche
staatkunde ineen en dan valt het oog
weder op den Prins' van Oranje. Wil
lem III, die de heerschzuchf van Lo>-
dewij'k XIV wist te bedwingen en_ den
strijd tegen hot Roomsche Frankrijk aan-
bond en al- Koning van Engeland de
strijder werd voor Prolestanlsche waar
heid.
In den aanvang van de 19e eeuw had.
een herleving plaal- van de godsdiensti
ge, nationale en Reformateele beginse
len, een réveil in den ruimsten zin van
het woord, op het gebied van den staat,
van de maatschappij, de letteren, de kunst,
de kuituur. In den loop der 19e en 20e
eeuw zien we de worsteling tusschen de
de Revolutie en het Evangelie, niet lan
ger tusschen Staats- en Oranjegezinten
enz Die worsteling kenmerkt zich daar
door dat zij een zuiver geestelijke strijd
is, gestreden alleen met geestelijke wa
pens, in tegenstelling njet vroegere wor
stelingen.
Alleen de Potentaat der Potentaten,
met wien Willem van Oranje em ver
bond had gesloten, kan de wereld red
den van zielennood.
Donderdagochtend zou in de plaats van
dr. J. Lammerts van .Bueren, die door
ongesteldheid verhinderd is. mr. A. de
Graaf spreken over: „De Hervorming en
de Inwendige Zending."
De eerste congresdag werd besloten met
het zingen van p?afm 118 vs. 1.
Nadat vooraf een gebedsuur was ge
houden, is de tweede congresdag gister
morgen aangegevangen met het zingen
van Psalm 65 vs 1: „De lofzang klinkt
uit Zions zalen" en het -Ide vers, waar
na ds. Breukelaar, van Zaandam, voor
ging in gebed, waarin hij inlaschte e©ni
bede om het einde van de bangie wereld
worsteling en de komst van den vrede.
Daarna was het woord aan Prof. Dr.
J. R. Slotemaker de Bruine, over: „De
hervorming en het sociale leven".
Het interessante van den reformato
rische)! lijd is, dat de eenvoudige feiten
zeer klaar liet bestaan van een verband
tusschen het sociale en het reformato
rische bewijzen. Hel gaat bij hel sociale
toch om (de waardij van het aardse,he leven,
als zóódanig. Dit is een geestelijke vraag,
doch die onmiddellijk in een sociale om
slaat. Rome ziet het natuurlijke leven
als beneden-goddelijk. Wel niet als anti-
goddelijk, gelijk sommige stroomingen in
en buiten het christendom doen; maar
wel beneden-goddelijk, zoadat hot boven
natuurlijke noodig is om deze natuur God
te doen dienen. De natuurlijke miensch
behoeft de bovennatuurlijke middelen van
kerk en priesterschap. Deze laatste vormt
een .aparten stana met. eigen karakter
en gaven. Derhalve is er tweeërlei leven,
voor leeken en anderen, waarbij liet leven
der leeken onvermijdelijk als interieur
wordt geschat. De hoogere waardeering
van het beschouwende leven en het leven
der annoe.de «doet dan het bedelen en
met-arbeiden ook als een levenstaak er
kennen. En dit wordt weider in de hand
gewerkt door de leer van de verdienste
lijkheid der goede werken, ook der lief
dadigheid.
Hierna sprak prof. mr. P. A. Diepen
horst over„De Hervorming en oais eco
nomisch leven".
Prof. Diepenhorst bepaalde zijn hoor
ders bij het feit, dat de reformatie is
gemengd in den strijd over de vraag naar
het voortbrengingsstelsel, dat voor hef
leven der menschen de meeste baat Zhl
opleveren.
Spr. verdedigde in den breed© delzte
vier gedachtenDc Reformatie brengt een
krachtige waarschuwing tegen don ma
terial islischen trek, welke zich in dc toer
spitsing van de tegenstelling tusschen ka
pitalisme en socialisme openbaart; zij
keurt ruif de geringschatting van het his
torisch gewordene, waaraan zich vele be-
