i\0. 18 Woensdag 17 October I11S7 S2e Jaargang De Groofe Oorlog. FEUILLETON. Uitgave van de Naam I. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes Hoofdbureau te Goes: LANGE VÖRSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre, Goes. Een ideaal. Onder Koning Salomo's regeering was er vrede en welvaart in Israël. In 1 Ko ningen 4 vers 25 lezen wij: „Een ieder zat onder zijn wijnstok en onder zijn vijgeboom". - Toen was er derhalve een kapitalisti sche maatschappij, eene zooals wij ook gaarne voor onzen tijd zouden verlangen. Als hoofdkenmerk van een zoodanige maatschappij wordt steeds aangenomen het stelsel van privaten eigendom, het geen ook in Israël gold. Het is het ideaal eener Christelijk-sociaal georganiseerde maatschappij. De sociaal-democratie bestrijdt dat. Voor haar is zulk eene kapitalistische maat schappij de vijand, als zijnde een middel om de toestanden te verslechteren in plaats van te verbeteren. .Zoo staan derhalve Kapitalisme en So cialisme als twee vijandige systemen tegen elkander over. Het woord kapitalisme wordt altijd in drieërlei zin gebruikt; en wel als: pri vaat kapitalisme, als een aanduiding van den privaten eigendom; industrieel kapi talisme als saamvatting van alle machi nale voortbrengingsmiddelen, als stoom, electriciteit, en in verband daarmede de machine in het algemeenen eindelijk het mammonistisch kapitalisme (mammo- hisme, als aanduiding van geldzucht en zelfzucht). Deze drie, hoewel eenzelfden naam dra gende, verschillen zooveel, zoodat men van het eene voorstander kan zijn en van de beide andere tegenstander. Het is zoo goed als zeker, dat alle antirevolutionairen voorstanders zijn van het privaat kapitalisme. De antirevolutionaire partij toch be schouwt den privaten eigendom als een instelling Gods en als een der grondpila. ren onzer samenleving. Zonder den pri vaten eigendom zou er geen rust zijn. Wanneer ieders eigendom niet voldoen de beschermd werd, zouden wij een toe stand krijgen als voor ee'n twintigtal ja ren te Klondyke; ja nog erger: een oor log van allen tegen allen. Onze partij beschouwt het privaat be zit als een der machtigste factoren der maatschappelijke ontwikkeling. Als toch iemand weet dat hij voor zichzelf arbeidt, dan is hem dit een prikkel tot werkzaam heid, meer dan wanneer hij maar steeds voor een ander moet werken, ook al duidt men dien ander dan ook aan ondeT den weidschen naam: gemeenschap. Toen en nu. Ofschoon, voorzoover wij zien en oor- deelen kunnen, de oorlog door Rusland,, althans door de drie politieke schavuiten Soechomlinov, c. s., ontketend is, mag toch nimmer het vermoeden worden prijs gegeven, dat het waarneembare- motief aan Oostenrijks zijde, om aanleiding tot oorlog te maken, gezocht en onverdedig baar is geweest. De weigering van Oostenrijks eisch door Servië gaat schuil in de opvolgende ge beurtenissen; doch reeds voor den oorlog stond voor den buitenstaander vast, dat Servië op diep. eisch niet kon ingaan, zonder zichzelf uit te schakelen. De houding van Oostenrijk tegenover die kleine natie was al even on-correct als die van Keizer Wilhelm indertijd tegenover Kruger, den vertegenwoordiger der kleine Zuid-Afrikaansche Republieken, 'DeZeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG* Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. post f 1.50 Losse nummers -0.05 Prijs der Advertentien. 14 regels f 0.80, iedere regel meer 20 et. 3-maal wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden; Bewijsnummers 5 cent. Bewerkt naar bet Engelsch van EMMA JANE WORBOISE. 86 ACHT EN TWINTGiSTE HOOFDSTUK. Het was een zachte. Aprildag', toen wij tante Judith op het protestantsche kerk hof te Rome begroeven. De zon scheien helder over de bloemrijke terassen en groene heuvelen, het gezï -g der vogelsj liet zich overal hooren, 'bloeiende oranje- en citroenbommen preidden hun' geuren door de zachte, wawne 'richt, het gras perk onder onze vc - ,s bezaaid met viooltjes en bo> en onze hoofden welfde zich de goud-blauwe hemelkoepel, vol heerlijke majesteit. We stonden daar bij de geopende groeve en luisterden naar de ernstige stem, die ons verkondigde, hoe de dood verslonden was ter over winning, een juichtoon, onbeschrijfelijk vertroostend om te vernemen. Hoe droe vig wij ook gestemd waren, toen zij huis waarts keerden, toch leefde er in ons hart bij het overdenken van dit woord hëmelsche blijdschap op, die ons sterk- waarop Engeland op zoo bloedige wijze beslag had gelegd. Toen de groote Transvaalsche balling, na zijn sympathieke ontvangst in Frank rijk, de Duitsche grens overschreed, om den Keizer te ontmoeten, zond deze hem een renbode tegemoet met een afwijzing j van 't verzoek. Duitschlands Keizer moest I op de jacht en kon daarom President i Kruger niet ontvangen, j Een afwijzing, aan welke was voorafge- i gaan een huidewoord aan Engelands poet 1 laureate, den dichter Rudyard Kipling en de- ontvangst ten paleize van Engelands gemeensten staatsman Cecil (spreek uit Siesel) Rhodes, beiden de meest geduchte haters onzer Transvaalsche en Vrij staat- sche Boeren en dezer nationale vrijheid. Wat De Standaard terecht noemde Real-Po 1 itik. „Ga onder wat onder gaat, zoo eigen macht en grootheid maar kan bloeien". Dezelfde drijfveer, die nu al sinds ruim drie jaren de volkerenzee in beweging houdt. Voor ons, neutralen, die de minne be jegening van Kruger en in hem den gan- schen Nederlandschen stam destijds zoo diep gevoeld hadden, blijft het nog altijd de vraag: Waarom geen recht zoeken voor dien man en zijn volk, een nog levende dus, en wel voor de nagedach tenis van den, immers overleden, Oosten- rijkschen troonopvolger aangedurfd. En waarom bij den een voor den oor log als gevolg gevreesd, en bij den ander niet? Beknopt overzicht van den toestand. Wij ontvingen een beschouwing van. een militairen medewerker van de „Deut sche Tages'Zeitung" over de heteekenis van de landing der Duitschers1 >op het eiland Oesel. Ze komt ons te belangrijk,' voor, om, er niet enkele brokstukken aan te ont- leenen. Toen de Duitsche 'Generale Staf begin September meldde, dat de Duitsche vloot de G;Olf van Riga beheerschte, aldus ge noemde journalist, was het duidelijk, dat het naaste doel der Duitsche legerlei ding zou bestaan in de zuivering der eilanden Oesel en Dagoe, die zich nog in Russische handen bevonden. Deze eilanden sluiten de Golf van Riga, valni de .Oostzee af, en wel' zoodanig, dat slechts .een circa, 25 kilometer breed'e hoofdvaargeul tusschen den zuidpunt van het eiland Oesel en den Noordkaap Do- miesnas van Koerland open blijft, terwijl de Mponsund tusschen de eilanden Oe sel' en Dagoe en de moerasachtige west kust van Esthl'and slechts 10 'kilometer breed is. Ofschoon de toegang Tot deze havens bij een moderne verdediging voor eene vijandelijke vloot eenerzijds onneembaar scheen, bleef anderzijds het feit bestaan, dat deze eilanden de sleutel tot de Fin sche Golf vormen. De kortelings door de Russische bladen vermelde nederzet ting van sterke Engelsche troependeeletm aan de Finsche Golf, en in het bijzonder pp de Aalandseilanden en op Oesel en Dagoe, waarvan de verdediging naar ver luidde, geiheel onder Engelsch bevel stond, bewees verder voldoende, da.t mén ook te Londen het strategische probleem; te om de levensreis verder voort te zet ten: Dien avond zaten mevrouw Trafford en j,k bij elkaar. Mij'n ooin was gaan wandelen 'met James, die hem allerlei vriendelijkheden betoonde, van d£e op lettendheden, waarvoor de oude man al tijd zoo gevoelig was. Louis: was laat in den middag naar d'e Catherwoods ge gaan. „'Ga, vanavond niet, Louis", smeekte ik hem. „Het is hier zoo treurig nu". Maar Louis .zeide, niet onvriendelijk, maar toch ongevoelig: „Het spijt mij zéér, Chrystie, maar ik heb mevrouw Edmund beloofd te kjomen. Je weet, dat ze in Rome geen kenissen heeft". „Wij hebben ook geen kenissen", her nam ik, „en het is hier nu zoo eenzaam. Doe mij het genoegen eens één keertje thuis te blijven". „Onmogelijk, liefste Chrystie. Je walt toch niet, dat ik mijn woord niet bioudi en heusch, Clementine rekent er op, dat ik kom, uk zou haar helpen met het uitzoeken van een paar cameeën". „Ik hoor tegenwoordig niet anders-dan Clementine voor en na", zei ik op ge- krenkten ttipon. „Meisjes zijn toch allen precies eender", zei Louis knorrig, „ze zijn allemaal even jaloersch". „O neen, dan vergjs je je", gaf ik koeltjes Ten antwoord, „ik ben niet ja- dat zich door de verovering van 'Riga en de Golf van Riga ontrold had, dn zijn vollen omvang: begreep. Het thans door de Duitschers behaalde succes treft dus ten slotte Engeland het meest, aangezien zijn Oostzeeplannen door de verdere verovering' van Duitsche steun punten in eene dreigende nabijheid van de Finsche Golf meer en meer in duigen vallen. Terwijl de door beide eilanden afgestoten Golf van Riga biji eene ge middelde breedte van 90 kilometer, en een lengte van 150 kilometer een op pervlakte .heeft van meer dan 13,000 vierkante kilometer, en zelfs! de groot ste vloot er dus plaats kan vinrlen, zijn de bochten en de havens aan denMoon- sund onvergelijkelijke steunpunten voor duikbooten, luchtschepen der marine en watervliegtuigen. Doch ook op de militaire werkzaam heden te land kan de toenemende in vloed der Duitsche strijdkrachten op de Livlandsche en Esthlandsche kust niet zonder uitwerking blijven, aangezien de flankbescherming van den rechtervleugel van ,het Russische Westelijk front voort durend zwakker wordt, terwijl omge keerd de flankdekking van den Duit se,hen linkervleugel in gelijke mate in kracht "toeneemt. Tot zoover de zakelijke én niet onaan nemelijke beschouwingen van den Duit- schen dagbladschrijver. Van de fronten wederom hoegenaamd geen nieuws. Opmerkelijk is het bericht van de Mor ning Post uit Athene, waarin naar aan leiding van de rei» van Keizer Wilhelm naar J3ulgarije en Turkije, nieuwe ge ruchten worden verspreid over aanstaan- de vredesvoorstellen der centralen. Veel' waarde kan men natuurlijk aan deze geruchtyen uit Athene afkomstig niet hechten zij hebben alleen in zooverre heteekenis, dat uit de .medeeling:en van de .„Morning Post" blijkt, hoezeer rnlen in zekere Ententekringen nog voortdu rend. speculeert op mogelijke oneenigheid tusschen de leden van het viervoudig) ver bond en dan wel' in het bijzonder op den afval' van de Bulgaren, die wel tot een afzonderlijken vrede geneigd Zouden zijn, mits die hun maar de verwezen lijking van hun eigen plannen zou brengen. De Duitsche socialisten. In de zitting van den sociaal-democra- tiisichen partijdag te Würzburg nam Schei- demann nogmaals het woord inzake de Elzas-Lotharingsche kwestie. Hij' verklaar de o.a.Een partijgenoot sprak van Elzas- Lotharingen in verband met het zelfbe- stemmingsrecht der volkeren, maar de El- zassers zijn geen bijzondere natie. Elzas- Lotha,ringen is Duitsch gebied. Wij verlan gen voor Elzas-Lotharingen volle autono mie binnen het kader van het rijk. On gereptheid va,n het rijk in onze vredes voorwaarden (levendige bijval). In de morgenzitting van den sociaal- democratischen partijdag verklaarde Mul ler (Berlijn) nog: Slechts aan een over wonnen Duitschland zou thans Elzas- Lotharingen afgenomen kunnen worden. Wij strijden voor de integraliteit van het rijk. Schmid (München) deelde deze opvat ting en zeide verder nog, dat niemand in Beieren denkt aan een bijvoeging van Elzas-Lotharingen bij iZuid-Duitschland. Ook bij de Beiersche regeering was deze gedachte opgegeven. loersch. Het is heelemaal mijn bfedoe- ling niet me te bemoieden met de zaken van miss Catherwood, maar nu wei al len zoo in droefheid zitten, had ik ge dacht, dat je zielf liever thuis gebleven z'oudt zijn. We hebben heusch wiel een beetje vertroosting nooidig". „Kind, kind, wat ben je onredelijk, ik heb nooit de gave der verstroosting be- zeten, daar moest je bij James: voor zijn, -die heeft het héél vier gebracht in del kunst gebroken harten te helen. Maar bovendien, waarom moeten we nu alle maal in Zak en asch gaan zitten? Om dat miss Judith doo|d is? Dat gaat toch) niet aan. Zeker, het was een heel goe de ziel en ik vind hét ook jammer, dat ze dood is, maar ze had toch haar leef tijd en het is dus heelemaal zoo'n won der niet, dat ze nu overleden is. Ik heb miss Judith aJtijd voor heel verstandig gehouden en nu moet ik peggen, dat ze het opnieuw bewezen heeft, door heen te gaan, zonder veel onnoodige drukte te makenMaar wat zie je me ver schrikt aan, lieveling, is het dan niet waar, dat oude menschen schrikkelijk lastig zijn?'' „Louis, wij hopen toch ook eenmaal oud te Worden, ziou jij! het dan pret tig vinden, als er zoo overje gesipro; ken werd". f Ik was bedroefd over Louis' woorden, zóó lichtzinnig had ik hem nog nooit De strijd in het Oosten. Het Duitsch groothoofdkwartier meldt: De op Oesel strijdende troepen stel den zich in het bezitvan het voornaam ste gedeelte van het eiland. Op het Zuidwaarts loopend schiereiland Sworben bieden de afgesneden Russische Troepen nolg hardnekkigen tegenstand. Die zware kustbatterijen zijn door hdti vuur van onze schepen tot zwijgen gebracht. Tegen de Oostkust werd de vijand zoo sterk opgedrongen, dat slechts een deel over den naar Mohn voerenden dam kon' uitwijken. Bij gevechten aan het bruggenhoofd van Orisar,aan het strand van Oesel werkten vanuit het Noorden onze zee- strijdkrachten succesvol mede. Ruim 2400 gevangenen zijn tot nu toe geteld. Dit aantal zal nog hoioger wor den als de verstrooide soldaten zijn op gezocht.. 30 kanonnen, 21 machinegewe ren en eenige vliegtuigen en veel voer tuigen zijn tot nu toe in handen onzer: landingstroepen,, Mie onder de voortref felijke medewerking van de vloot het voornaamste deel van hun taak in 4 dagen vervulden. In de Golf van Riga zijn de eilanden Runö en Abro door ons bezet. Korte oorlogsberichten. De Engel'sche pers twijfelt, dat de onderneming 'der Duitschers in de Oost zee zich nog dezen winter zal ontwik kelen. Een kort telegram' heeft onlangs! in hechtenisneming, gemeld van mevrouw Tunnel, de vrouw van het Fransche Ka merlid, dat beschuldigd wordt van han del' 'met den vijand. Mevrouw Turmel wordt van medeplichtigheid daaraan be schuldigd; zij as naar de St. Lazarus- gevangenis overgebracht. Mevrouw Tur mel wisselde steeds het Zwitsersche bank papier, dat haar mian ontving) Een be ambte van de Jordaan-bank, te Parijis, heeft verklaard, dat hij: mevrouw Turmel wel ïheerdan tien maal aan de bank geholpen had. In het Z. van Oost-Pruisen worden den laatsten tijd wolven aangetroffen, die het vee uit de weiden e'n stallen rooven. Met ingang van 1 Nov. zal dnNoor- wegen de broodkaart worden ingevoerd. Het wekelijksch rantsoen zal 2 K.G. be dragen. In de pijn Achenbach' biji Dort mund vond een ontploffing plaats'. Er wenden ongeveer 11 personen gedood. Galatz is door vliegers gebombar deerd. Onder de burgefs vielen slacht offers. Te Londen dreigt een chauffeurs!- staking uit te braken, tenzij! de vracht prijzen met 50 pet. verhoogd mogen wor den. De Franschen moeten in de Middel- l'andsche Zee twee Duitsche duikbooten tot zinken hebben gebracht. Volgens een bericht in de „Linzer Blatter" hebben de laatste dagen in som mige gedeelte van hoven-Oostenrijk hevige! sneeuwvallen, die 'hier en daar giepaard! gingen met sneeuwstorm plaats gehad. Do boomschade is zeer aanzienlijk. Op, talrijke plaatsen moest het electrisch ver keer worden stopgezet. Verschillende fa- brieken moesten tengevolge van deze sto ring in het electrisch "bedrijf den arbeid staken. De temperatuur is zeer l'aag, op, de bergen ver beneden het vriespunt. hooren spreken. „Louis", vroeg ik hem; „dat meen je toch niet, zeg mij: toch, dat je 'tniet meent, want je maakt me daardoor Zoo ongelukkig. Je bent izlooi heel anders dan vroeger, Louis, ik be grijp je niet meer". „Je kunt me toch wel begrijpen, alsi ik je zeg, dat ik je meer dan ooit lief heb, Chrystie. Ik zoek de, CathenVoodlsi alleen op, omdat grootmoeder het twil, heusch niet omdat ik er zoo gecharmeerd ben. Hoe kun je jaloersch zijn op Cle mentine, zé is even leelijfc als jiji mooal bent en 'zeis nog onbeschaafder, aljS! het er pp aan komt, dan haar moeder, want bij haar moeder is het louter na tuur en bij haar zijn de manieren eeri vernisje". „Nu ja, Louis; spreek 'mij! daar nu, maar niet meer van, ik wilde je eigen lijk nog wel even wat anders zieggen'. Toen ik je beloofde onze verloving te verzjwijgen, heb ik daar later bitter ver driet over gehad en bij' het sterfbed van tante Judith heb ik mezelf herhaaldelijk verweten, dat ik op dien avotnd naar je geluisterd heb. Ik kou wel alles willen geven, als ik dat ééne geheim maar niet verziwegen had. Zoodat, nu moet'je kie ken: óf je moet met oom sprei, i, óf w,e moieten voor elkaar eenvoudig niet m,eer wezen dan we waren vóór dien avond in de Villa Borghese''. Een paar minuten stond Lo.u: met de Uit New-York wordt bericht, daft de World uit Boistou verneemt, dat dé gouverneurs der Staten Masschusets, Ver mont en Connecticut, voornemens zijn tot de regeering van Washington het 'ver zoek te richten de aanwerving eener di visie in deze drie staten goed te keuren', waarvan zij het opperbevel zouden aan bieden aan den oud-president Roosevelt* Volgens een Petrograid's bericht vanl de „Times" rekent men er in Russische diplomatieke kringen op, dat minister* president Kerenski in den loop van den a.s. winter een actie ten gunste van deal vrede op touw zal zetten. Uil; Petrograd wordt geseind: Het congres der Russische Joden zal 10 Ja* nuari bijeenkomen. De verkiezingen zul* len in December plaats hebben. Het con gres zal de eischen der Russische Joden tegenover de Constituante en het vre descongres formuléeren. Volgens de „Köln. Volksztg." deelt het „Nowoje Wremja" mede, dat deRusl* sische minister van verkeer heeft ver* klaard dat het geheele particuliere spoor* wegverkeer in Rusland vanaf November tot het einde van den oorlog moet wor* den stopgezet, daar wegens het gebrek aan brandstoffen in het vervolg alleen] de militaire treinen zullen loopen. .Volgens1 Italiaansche bladen zou generaal Alexieff verklaard hebben, daij Japan 'bereid is, actief in te grijpen opj de Europeesche oorlogstooneelen tegen zekere concessies, die speciaal door Rus land zullen moeten worden verleend. (De Parij.sche correspondent der „Neue Zurcher Zeitung," verklaart, idat bij den oogenblikkelijken toestand een vrede door vergelijk niet te verwachten is, en dat de oorlog slechts door eeni volkomen nederlaag van ééne der oorlog voerende groepen kan eindigen. Een Franseh matroos werd! vijf maal „getorpedeerd" en gered. Door een wolkbreuk zijn de dorpen Ardenza en Salviano, bij Livorno, bijbal geheelverwoest. Veel huizen staan on* der water. Een gasfabriek werd geheel vernield en vele personen gekwetst. Wolff meldt/ dat de Duitsche ree* derijen onmiddellijk een aanvang) zullen maken met den wederopbouw van haar vloot. Het totaal bedrag der subsidies werd in den Rijksdag op meer dan een milliard mark geschat. Het Engelsch Ministerie van Oor log heeft een groote instelling opgericht, waar de afgedankte militaire kleedingf- stukken van de slagvelden en de kaml- pen worden gesorteerd en hersteld, of al!s lompen verkoent; 300,000 vrouwen sorteferen de kl'eedingstukkèn. Volgens een Hayas-bericht zijn del geallieerden tot overeenstemming geko men over een nieuwe verscherpte blok kade van Duitschland, waarbij ook!de| voorziening der onzijdigen aan meer be perkende bepalingen onderworpen wordt. Te .New-York is een man, die zich Dunbar noemit, gearresteerd onder beschul diging van samenzwering ten nadeele der Vereenigde Staten. De arrestatie wordt van zeer veel' belang geacht. De mart is, naar mien gelooft, een Duische agent. Hij moet aan boord van een 'Amerikaan* schen onderzeeër dienst gedaan hebben. Meer dan de helft der voorraad schuren van Kansas City, op eén na dé meeste aandacht zijn hoed te bekijken- Eindelijk zeide hij: „Ik geloof, dat je' gelijk hebt, Clhrystie, ik zal biet mijn beer Perreu .sprekenvanavond nog niet, morgen misschien ook 'nog niet, maar toch heel gauw. Je begrijpt wel, vandaag kunnen we daarover moeilijk beginnen, begrafenis en verloving pas sen niet goed bij elkaar en je moet toch de vormen in acht nemen. Maar nu, lieve Chrystie, moet ik weg, anders kom ik nog te laat in ,,1'Angleterre'1'. Dus tot morgén". Eenige dagen gingen voorbij' 'en Louis had nóg niet met "mijn oom gesproken, onder voorwendsel nu, dat mijnheer Per- ren niet al te best in orde was. Einde lijk kwam het oogenblik, dat wij naar Engeland terug zouden keeren. Wij hadden ons voorgenomen, zoo spoe dig mogelijk te reizen en ons in geen! enkele stad op te houden, Jwant oomi en ik. wij verlangden beiden even hard naar Elmwood. Tot mijn verwondering ging Louis mét ons mede, er scheen in die dagen een verkoeling tusschen de Catherwoods en hem te zijn ontstaan en ik verbeeldde mij, idat hij het niet onaangenaam zou vin den, op gemakkelijke wijze met zijn tante en nicht te breken. v ji; iii mm fës /"Wordt vph nart i Mil WM*m

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1917 | | pagina 1