Mo.. 9 Woensdag 19 October 191V 32e Jaargang itkl 11 Atlverl De Groote Oorlog. ;lange vorststraat 219. Uitgave van Éa Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: Bureau te Middelburg: 5H.RMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers: fJosterbaan Le Cointre, Goes. In verband met de wederom verhoogde exploitatie-kosten van ons blad zal met ingang van 15 October a.s. de advertentie prijs gebracht worden op 2 0 cent per regel. Ook de contract-prijs wordt in overeen stemming hiermede voor nieuw aan te gane contracten verhoogd. CENTRALEN-CONVENT. Het Centraal-Comité van Antirevolutio naire Kiesverenigingen brengt hiermede ter kennisse van de Centrale en Districts- besituren, dat D.V. op Donderdag 18 Oc tober e.k., des namiddags te twee ure, in een der zalen van het Gebouw voor 'Kunsten en Wetenschappen te 's-Graven- hage een vergadering van het Central en Convent zal worden gehouden. Ingevolge Artikel 28, 2e lid der Statuten, kunnen ■de Provinciale Comité's elk één lid naar deze bijeenkomst afvaardigen. De Cen trale en Districtsbesturen worden hier mede uitgenoodigd, voor de afvaardiging elk van één lid naar deze vergadering zorg te willen dragen en hun afgevaardig de van een lastbrief te willen voorzien. Dagbladen van Antirevolutionaire rich ting, wier redactie zich officieel bij' het Centraal-Comité heeft aangesloten, kunnen zich doen vertegenwoordigen door één lid der redactie, die ingevolge Artikel 30 der Statuten een adviseerende stem kan uitbrengen. In deze vergadering zal het rapport inzake de reorganisatie der Antirevolutionaire partij1 ter sprake worden gebracht. Namens het Centraal-Comité: Dr. A. KUYPER, Voorzitter. C, VAN DER VOORT VAN ZIJP, '"N/i o iwf n Ttl IQ L. F. DUYMAER VAN TWIST, Pénningmeester. 's-Gravenhage, 8 October 1917. lerseke Het Bestuur der vrijzinnige kiesvereen. „Algemeen Belang" te lerseke heeft den heer v. Stee onder handen genomen we gens' diens overgang tot de Chr. Hist. Unie. In dit geding mengen wij ons! niet. Er zijn te lerseke wei mieer menschcii liberaal geweest, die Christelijk Histo risch hadden behooren te zijn. En |hét blijft de verdienste der Chr. Historische Unie, dat zijl in zoo menige gemeente dezulken uit den vrijzinnigen hoek ge haald en op 'hun plaats gezet heeft, waar zij hooren. Zoo iS 'took den heer v. Stee ver gaan. Wij verwachten dat hij de hier- -over gemaakte koude drukte stilletjes zal laten overgaan. In een naburige ge meente werd een antirevolutionair ge meenteraadslid in de laatste weken vrij zinnig democraat; wij vernamen echter niet dat hij hierover onzerzijds!' is: ge ïnterpelleerd. Doch 'dit daar gelaten. In een der berichten over de quaes- lie-v. Stee in de I e r si e k s c h e, G o. u- rant schrijft bovengenoemd bestuur dat ds'. Steinz1 te lerseke zou geziegd heb ben dat de Chr. historische kiesvereen. aldaar „aangewezen was omi zoo spoe dig de nieuwe onderwijswetten aangeno men zijn (daar) een bijzondere school te slichten van de Neierl. Hervormde Kerk." Wie ds. Steinz kent heeft, dit l'eizen- FEUSLLËTON. Bewerkt naar het Engelsch van HMMA' JANE WORROIS& 89) „Ik geloof, dat we heel verkeerd met die afspraak gedaan hebben, Louis. Een dergelijk geheim mag ik niet hebben vooir mijn oom en tante". „Voor een ,koït poosje ook niet? Och, och, wat 'n geduld hebben jullie, meisjes, toch". Nog lang spraken wij over het geval, maar hoe ik ook redeneerde, Louis was met over te halen. Schertsend 'beslooiü hij„Chrystie, koningin van mïjin hart, ga nu maar lekker slapen, ik weet secuur, dat je morgen de zaak heel wat vroolij- ker zult inzien. Maar o, wat 'p. ontzet tende bezoeking is dat met die Cather- woads". Ik ging naar mijn kamer in een zeer mistroostige stemming; denkelijk zullen er weinig pas verloofde meisjes zijn', di|ej De Zeeuw de, terstond beseft dat ds. Steinz dit niet k O' n gezegd hebben. Ds. Steinz s'taat hiertoe te vast op het antirevolu tionaire standpunt dat politiek en kerk (let wel: niet politiek en religie) moe ten gescheiden zijn. t (Wij hebben ons tot ds. Steinz ge wend, en Z.Eerw. heeft 'ons "terstond gemachtigd mede te deelen, dat hij: In bedoelde vergadering dér nieuw op te richten Chr. Hist. Kiesvereeniging niet heeft gezegd dat een dergelijke actie moet uitgaan van de Kiesvereeniging, miaar van de talrijke Ned. Hervormden daar ter plaatse. lerseke miet zijn groote, bloei ende Hervormde Gemeente, had al lang, zoo merkte ds. S. op, een Chr. Herv. school moeten én kunnen hebben. „Moeten" hebben, laten wij zoo; maar „kunnen" hebben 'is zeker. Een kwart eeuw geleden waren er vele rijke Her vormde Iersekenaars in staat geweest een Chr. School hunner kerk te stich ten, wanneer zij geen last hadden van de Chr. School ten onrecht© Geref. of Afgescheiden gescholden niet ge liefden of vermochten te steunen. Dit mooie moment hebben zijl echter voorbij laten gaan. Zij hebben, behoudens een enkele uitzondering, do gereformeer de broeders laten zwoegen om de school in stand te houden, en gingen intus- schen voort, immers glad tegen hun be ginsel in, de openbare school te steunen. In den laatsten tijd is echter ook bij de Hervormde menschen de liefde voor Chr. Onderwijs ontwaakt, dank zij vooral den daadwerkelijken steun en de voor lichting van hun leeraar ds. Boer, zoo dat uit dit oogpunt een opwekking al'sl dio van ds. Steinz niet noodig Was. Doch waar er nog vele Hervormden .zijn die krachtens hun "beginsel en het lidmaat schap hunner kerk de Chr. pch.ool bo ven de openbar© dienen te verkiezen, heeft ds. Steinz. dezulken toegeroepen: zorgt dat ge krijgt een Herv. 'School. Maar hl-en heeft verkeerd verstaan, wanneer men hem laat zeggen, dat de KiesVereeniging dit doen moet. 'Wanneer men de periode van ds'. Ver maas uitzondert, dan kan gezegd worden dat de Hervormde Kerk van Iers'eke ge durende een halve eeuw ia bediend ge worden door rechtzinnige predikanten, voorstanders van Chr. onderwijsVan Griethuijisen, de Bel, de Lint, Callen- bach, v. Hoogenhuijze, Paauwe, Steen beek; 'Kijne; alleen beide laatstgenoem den steunden, zij het ook zwakjes, de bestaande Chr. School; doch van de ove rigen iS nooit eenige actie voor de Chr. School of voor een Hervormde School Uitgegaan. Ook dit zal bij ds'. S. hebben voorgezeten toen hij op „aanpakken" aan die zijde aandrong. En wanneer de be staande Chr. School er geen schade bij lijdt, wie zou dan de stichting eener Hervormde Chr. School te lerseke niet toejuichen! 83e onthullingen. Het schijnt, na de onthullingen der laatste maanden, vast te staan dat, ge lijk (in Engeland beweerd was', geen sprake is geweest van een Kroonraad' op 5 Juli 1914 te Potsdam onder voor zitterschap des Keizers, met de leidende politieke en militaire personen uit Duitsch- land en Uostenrijik. En vast staat ook dat Duitschland van den inhoud van het Oostenrijksche ultimatum aan Servië niets geweten heeft. Terwijl ook vast staat, dat vóór het uitbreken van den oorlog Duitschland aan Oostenrijk liet mededee- l'en, dat het de Bondsplichten zou na komen, mits; Oostenrijk geen onderhande- meer geneigdheid tot schreien hebben ge voeld zoo kort na hun eerste geluk, dan ik, toen ik mij ter ruste begaf. Den volgenuen morgen gevoelde tantie Judith zich nïet beter en zoowel mijn oom als mevrouw Trafford drongen er op aan, dat z,ij den Engelschen dokter zou laten komen: Doch zij had het er nu op gezet, zichzelf te genezen, ze kende haar eigen gestel 'hiet bestel^ heiweerdq zij en buitendien had ze een uitnemend handboek bij zich en daarin vond zij alle ziekteverschijnselen opgeteekend. Hagar verstoutte zich de opmerking te maken, dat de auteur van het boek geen malariakoortsen beschreef, terwijl zij voor zich overtuigd was, dat miss Judith die ziekte onder de leden had. Maar tante Judith antwoordde heftig, dat zijl géén, malaria had, ze had de griep en een begin van keelontsteking, wat Hagar be weerde was dwaasheid. Nog nooit had ik haar zoo boos hooren spreken, en met zoo weinig zelfbeheersching. Ze zat rechtop in haar ledikant met een fla nellen lap over haar hoofd gespeld en om haar hals gewonden, terwijl ze haar verlangen te kennen gaf naar een trek pleister. 'Ze sprak erg luid en gejaagd lingen met Rusland afwees. Bovendien staat vast .het is door Ribot uitge bracht dat Frankrijks streven omi op den linker Rijnoever een aan Duitsch land te ontrukken strook in het Saar- gebied tot autonomen staaf in te rich ten, door Rusland zou worden gesteund. En niet onwaarschijnlijk is het daarbij dat Engeland van dit alles geweten heeft, WiCnt atleen zoo kan Carsons onvoorzich tige uitlating verklaard dat de Duitschers eerst achter den Rijn terug moeten, eet sprake kan zijn van onderhandelen. Dit, gevoegd bij de feiten door de s'chuMigen zeiven uit gebracht, dat 'de drie bekende staatslieden van 1914, on danks1 het bezwaar en zelfs zonder me deweten van den Czaar, een half miiL joen Russen op Duitschland en Oosten rijk loslieten. en door een leugen den Czaar 'tot hun helsche plannen overhaal den, doet nu wel eenigszins concludeeren aan welken kant de schuld van dezen oorlóg ligt. Beknopt overzioht van den toestand. Wiji zullen op deze plaats niet uitweiden over de Fransche en E.ngelsche successen (op 'het Westfront, waarvan wijl zooeven be richt ontvingen, doch aanstonds aandacht vragen voor een merkwaardige Rijks dag zitting. Weliswaar zijn de merkwaardigste clau sules uit het telegrafische verslag door den censor geschrapt of door den storm vertraagd, Red,), doch als men diet overblijvende brokstukken goed leest en nog lusschen de regels door weet te lezen, dan blijkt, dat voor de agitatie tegen de al Duitschers een afleider is gezocht en gevonden in de beschuldiging van drie socialistische afgevaardigden, Vogtherr, Dittmann en Haase, dat zij een soort partiji-conferentie gehouden hebben en op bedenkelijke wijze een vredesstemmingi propageerden, zelfs onder hen, die den militairen rok dragen. 't Begon met een heftig debat tusschen Michaëlis en den onafh. socialist Ditt mann, waarbij eerstgenoemde o.m. getuig de, dat de onafhankelijke socialisten niet behoóren tot de partijen, die geen doel nastreven, dat het bestaan van het rijk bedreigt. „Dat de voorlichting van de soldaten absoluut noodzakelijk is, aldus, de rijks kanselier, dat geestelijke en zede lijke voorzorgen een dringende ver pis ch te zijn, daarmede zij allen het eens, die de toestanden aan het front kennen. Dat erkennen de soldaten zelf op de meest dankbare wijze, doch ook de afgevaar digden, die de soldaten ginds hebben be zocht, konden zich van de weldadige in stellingen aldaar overtuigen. „Deze instellingen vormen een schakel tusschen het front en het vaderland. Het zij uitdrukkelijk .gezegd en het is ook door de legeraanvoering met nadruk be toogd, dat de geheele inrichting niet met politieke vraagstukken in verbinding wordt gebracht. „Wiji zouden veel verder komen, indien ook 'zij, die de vre des resolutie van den 19 Juli bestrijden en van deze beweren,', dat haar aanhangers een „hongervrede" willen, ideze resolutie recht zouden laten wedervaren. Wij moeten de doeleinden, die in deze resolutie zijn vervat, in hun positieven zin naar buiten ontwikkelen en ons duidelijk voor oogen stellen, wat daarmede wordt bedoeld. Het Duitsche volk zal als één man onwrikbaar den strijd volhouden, totdat zijn recht om te en ik verbeeldde mij, dat ze soms ijlde. Kort voor het tweede ontbijt kwami mevrouw Trafford bij me om te zeggen, dat oom om den Engelschen dokter had gezonden, 'die in Hotel d' Angleterre woonde. Beiden waren ze overtuigd, dat de ongesteldheid van tante Judith iets meer te beteekenen had dan eetn gewone verkoudheid. Ik was zeer opgelucht, toen Louis met zijn gewone goedhartigheid aanbood, om ^elf dokter Grigor te gaan halen, gedurende al dien tijd hield zijn moeder mij huiten' de ziekenkamer, uit vrees, dat de ziekte besmettelijk mocht zijn. Ik zat dus gansch alleen in het salon, mismoediger dan ooit en vol zelfverwijt, dat ik er in had toegestemd jn Rome te blijlven tot na de heilige week, toen opeens de bediende binnentrad en mij twee kaartjes overhandigde. Ik Ids de namen: mevrouw Edmund Catherwood en miss Catherwood. Voordat ik iets kon vragen of e'enig antwoord kon gevenj hoorde ik een geweldig ruischen van zij den japonnen en in het volgend oogen- blik stonden twèe pronkerig uitgedoste dames; voor mij. „Ik wenschte mevrouw James Trafford leven en zijn ontwikkeling, alsmede dat zijner bomdgenooten, verzekerd Ls. In zijn eenheid is het Duitsche volk onoverwin nelijk. „Ik omschreef denzelfden dag, met de instemming van den Rijksdag, de doel einden nog in deze richting, toen ik zeide, dat wij; verder moeten volhouden, totdat bereikt is, dat het Duitsche rijk op het vasteland en ter zee zijn beteekenis be houdt; wij moeten er voorts naar streven, dat het wapenverbónd onzer tegenstan ders zich niet tot eoonomischen bond. ontwikkelt. Wij kunnen in dezen zin een vrede bewerkstelligen, die den landbouwer de opbrengst van zijn akker waarborgt, den arbeider het loon naar zijn ver diensten geeft, de industrie een afzetge bied verschaft en die de grondslagen biedt voor een- sociale ontwikkeling, welke on zen schepen de mogelijkheid opent om op- hun vrijen vaart in alle plaatsen der wereld aan te leggen en kolen in te nemen; een vrede van de meest uitge breide economische en cultureele ontwik keling, een werkelijke vrede. Die kunnen wij in dit kader bereiken. Zoolang onze tegenstanders ons tegemoet treden met eischen, die ejken Duitscher onaannemelijk voorkomen, zoolang zij eischen, dat wij van het Duitsche land iets zullen prijs geven en zoolang zij: de gedachte nastre ven om tusschen het Duitsche volk en zijn keizer een wig te drijven, - zoo lang zullen wij onze vredeshand 'terug houden. Wij wachten af, wij kunnen af wachten; de tijd is in ons voordeel. Tot dat, de vijand inziet, dat hij zijn eischeh moet inbinden, tot zoolang moeten de kanonnen en duikbooten- den arbeid ver dichten. Onze vrede zal toch komen". Daarna kwam vermoedelijk Capelle met zijn beschuldigingen. De soc.-dem. David vraagt voorbehoud en volle gelijkheid van staatkundige en burgerlijke rechten bij de behandeling door de autoriteiten. Uit David's antwoord blijkt, dat Ciapelle de klacht van een onafh. soe. matroos vertolkte, en dat er erge verbittering bleek te zijn op de vloot. Vogtherr (onafh. socialist): Ook ik heb met den béwusten matroos van gedachten gewisseld. Herhaaldelijk heb ik met hem over den toestand van zijn schip en de marine gesproken. Dat is het recht van soldaat en afgevaardigde. Uit de woorden van den staatssecretaris scheen men te .moeten opmaken, dat liet plan van ons is uitgegaan. Dat houdt geen steek. Dittmann (onafh. soe.): Ook mij hebben in het gebouw van den Rijksdag matro zen en soldaten opgewacht, met wie ik een onderhoud had, maar van verband met plannen, gelijk Capelle aanduidde, is daarbij geen sprake. Staatssecretaris Capelle: dan blijft er niets .anders over dan de zaak zoo dui delijk te maken als bij gerechtelijk onder zoek geschiedt. Vogtherr zei, dat ik de voorstelling heb verwekt, dat de heeren van de onafhankelijke partij tot zekere hoogte de plannen hebben uitgebroed en den matrozen ingegeven. Daarvan heb ik niets gezegd. 'Ik heb hier een uittreksel uit de .stukkeu, dat het volle bewijs be vat, voor wat ik heb te berde gebracht. Trimborn (centrum)ik moet met vreug de vaststellen, dat de kanselier zich van daag onverbloemd tot medestander v,an de Rijksdagmotie van 1917 heeft ver klaard. Ik moet aannemen, dat Capelle ■zich bij de beschuldiging, tegen de af gevaardigden uitgebracht, op deugdelijk materiaal kan beroepen. Anders "(had -hij hier niet voo'r de beschuldiging kunnen en mogen roepen. Wij verwachten stellig, dat, als de drie afgevaardigden zich aan de wet hebben vergrepen en hoog- of te spreken," zeide de oudste der beide dames, terwijl zijl haar wijde japon breed uitspreidde over een der sofa's. Ik .ant woordde, dat mevrouw Trafford op dat oogenblik afwezig was, doch a,ls ik de kaartjesi bij haar liet brengen, zou ze misschien wei even naar beneden kunnen komen. „Is mijnheer Trafford thuis luidde de volgende vraag. Natuurlijk moest ik antwoorden van niet en ik bemerkte, dat de beide dameg mij ongeloovig aanzagen. Mevrouw Cather wood was een kolossale vrouw, zeer lang, creed en miet een geweldig stemgeluid. Haar kleeding strééd tegen eiken goeden smaak. Zij droeg een rood satijnen japon, een langen hermelijnen mantel, een flu? weelten hoed met gele linten en gele bloe- m'en, en lichtgroene handschoenen, fer- wijl zij een blauwe parasol stijf vast hield. Haar gezicht had een kleur aid van koper en blijkbaar was de herme lijnen mantel haar te zwaar. „Dat treft vervelend, Clementine." Met dezen uitroep wendde zij zich tot haar dochter. Het uiterlijk van deze was aller-on- bevalligst en Louis had volkomen VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden fr. p. post f 1.50 Loese nummers -0.08 Prijs der Advertentiën. 1regels f 0.60, iedere regel meer lft ïS, 3-maal wordt 2-maol berekend. Bij abonnement voordeeïige voorwaarde*. Bewijsnummers 5 cent. landsverraad in aanmerking komt, met alle strengheid der wet tegen ljen zal .worden opgetreden. Ik vind, dat het van zelf spreekt, dat alle agitatie ten .gunste van onwettige handelingen krachtig woidt vervolgd, dat leger en marine met de meeste nauwgezetheid daarvoor worden gevrijwaard en dat alle vlugschriften de zer richting "daaraan onthouden worden. Tenslotte voerde K h 1 ma n n het woord. Het verband ontbreekt, dus! -stip- pen wij: enkele belangrijke volzinnen aan: „De reden, waarom Europa's volken vechten en hun bloed vergieten, isi niet in de eerste plaats de Belgische kwestie, het is de toekomst van Elzas-Lotharin- gen. Engeland heeft zich, volgens: "be trouwbare herichten, "diplomatiek: jegens Frankrijk verbonden, zoolang' in politiek opzicht en gewapenderhand in de bres te staan, als Frankrijk zelf bijl dien eisch blijft. Het is' merkwaardig dat niet alleen bij önz;e vijanden, doch zelfs vaak J>ij de neutralen en bij onze vrienden twijfel rijst omtrent onze houding ten opzichte van dit vraagstuk. Op de vraag of Duitsch land miet betrekking tot Elzas-Lotharin- gen eenige concessies kan doen, hebben wij slechts één antwoord: Neen, neen, nooit! (stormachtige bijval,) Zoolang een Duitsche vuist(woorden verminkt. Red.) kan het rijksgebied dat wij1 als een glorierijke erfenis' onzer voorvaderen" hebben verkregen, niet het voorweirp zijn van eenige onderhandeling of concessie. Elzas-Lotharingen is Duitschland's schild en het symbool der Duitsche eenheid. Daarvoor ik ben er zeker van staan allen, van links tot rechts, borg. (bijval1.) 1 1 Kühlmann ging voort: Hierop zou ik, na mijn in de centrale commissie gledalne- opmerkingen den nadruk willen leggen en het moge mij vergund zijn, daarop, telkens sterker den nadruk1 te laten val len: de buiitenlandsche politiek kan al leen succes hebben, als ze door de toe stemming van een groot deel van het Duitsche volk wordt gedragen, als 'Ze den wil' van het heele volk' vertegen woordigt. In dezen ernstigen, van jde ine est ingrijpende gebeurtenissen Zlwan- geren tijd, heeft een ieder tot taak, voet bij istuk te houden tot liet hereiken van de zege en den vrede. (Stormachtige, lang aanhoudende bijval.) De Rijksdag heeft weliswaar de (mo tie Van wantrouwen der onafhan kelijke sociaal-democraten tegen de stem men der beide sociaal-demokratische groe pen in verworpen, doch uit dit rijks dagdebat is 'toch wel gebleken, dat dé eenheid van het Duitsche volk, door wel ke booze invloeden dan ook, de laatste weken geducht geleden heeft. Ovsrwintiing der geallieerden. PARIJS. (Officieel.) De Franschen ver overden over een front van 2i/o kilometer en een diepte van 2 kilometer vijande lijke verdedigingswerken en bereikten den Zuidelijken Zoom van Houthulsterbosch. LONDEN. (Officieel.) De Engelsche troepen ondernamen in samenwerking met de Franschen een aanval op het front vanaf Zuidoosten van Noordeinde tot St. - Jans'beek en bereikten al hun doelen. De verovering van Poelcapelle' werd vol tooid. De t| roepen bereikten den Zoomt van het Houthulsterbosch, 2 mijlen ten Noordwesten van Poelcapelle. De ontsnapping der U 293. De Fransche pers beschouwt eenstem mig Tiet pijnlijke .incident te Cadiz; als een nieuwe, groVe heleediging van de waardigheid der neutralen en ziet ereén gehad, toen hij haar leelijk noemde. Het waren nog niet zoozeer het roode haar, de sproeten of "haar wipneus, die haar zoo buitengewoon leelijk maakten, maar haar oogen, die een bijzonder val'sche uitdrukking hadden. Zij was kostbaar ge kleed1 'en jn<et meer smaak dan haar moeder, toch was zie vei; van élégant. Haar stem was in tegenstelling met die harer moeder zacht, maar ze sprak erg eentonig, haar bewegingen maakten een indruk van gluiperigheid op noljj, kortom, heel haar voorkomen deed mij oogfen- blikkelijk denken aan een kat „Ik .veronderstel, dat u: miss Tyudale is?" zeide mevrouw Catherwood. „Ikheb veel van u gehoord." Ze zeide dit op een eigenaardigen toon, alsof' hetgeen zq van me gehoord had, nu juist niet in; mijn voordeel wa.. intusschen Zat liaar dochter 'me met haar vajsche, groene oogen onafgebroken aan te staren, op zulk een wantrouwende wijze, dat ik er haast boos om werd. l -^'(s m ws (Wordt vervolgd.) j :j 1

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1917 | | pagina 1