No.
Woensdag SS Augustus Iff
31e Jaargang
feuilleton.
De Groote Oorlog.
1
Uitgave van
de Kwueï. Venn. LUCTOR ET EMERGO.
gevestigd te Goes.
L
Ij-
Hoofdbureau te Goes:
I G E VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P? DHUIJ L. B U R.G.
Drukkers
JDoaterbaan Le Cointre, Goes.
'De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post f 1.5Q
nummers 0 08
Prijs der Advertentien.
14 regels f 0.60, iedere regel meer 15 el
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaard®!.
Bewijsnummers 5 cent.
J^Een proeve.
Bij den uitgever v. Sijn en Zonen te
Rotterdam is verschenen: Proeve tot een
wet voor burgerlijken dienstplicht voor
mannen met toelichting door mr. 'N. G.
Teding van Berkhout-
Bij aandachtige lezing, vooral van de
Memorie van Toelichting, is het ons voor
gekomen dat het denkbeeld: burgerlijke
diensten voor hen die gewetensbezwaar
hebben bij het leger te dienen, voor ver
wezenlijking vatbaar is.
Het ie den samensteller er blijkbaar
niet oim te doen geweest een ruimen
toevloed van would-be gewetensbezwaar
den uit te lokken.
In artikel 9 toch van zijn „ontwerp"
leest men: De dienst wordtniet lan
ger dan twee maanden na de langste
oefening in wet'kelijken militairen dienst
achtereenvolgens uitgeoefend, behoudens
het elk half jaar te verleenen verlof van
één week.
Derhalve is voorgeschreven: langer
diensttijd dan bij de militie, en veel min
der vrij af. Bij de militie toch is het
(mogelijk dat de dienstplichtige iedere week
minstens een dag verlof bekomt; en iedere
maand een verlof van twee tot vier
dagen.
De samensteller zegt in zijn memorie
van toelichting:
i Bij de tegenwoordige regeling van den
militairen daenst is de langste dienst die
der bereden wapenen, te weten 2 ja
ren, met vier weken voor de herhalings
oefening. Onder deze regeling zal der
halve de burgerdienst 2 jaar en 3 maan
den kunnen duren.
Wanneer men bedenkt dat verreweg de
grootste kans voor de meesten bestaat
om bij de onbereden wapens te worden
ingedeeld, die de bereden wapens in ge
talsterkte ongeveer tienmaal overtreffen,
dan springt het zeer zware offer, de gróo-
te deugdelijkheid van den- hier gebruik
ten toets der gewetensbezwaren in het
oog.
Het is zeer de vraag of niet behoorde
te wonden volstaan met den langsten mi
litairen oefentijd, derhalve thans 2 jaren
en 1 maand, juist nu bijna alle dienst
plichtigen de hoop koesteren bij de on
bereden wapensingelijfd te zullen wor
den voor een oefentijd van gemiddeld
ongeveer één jaar. Twee jaren en drie
maanden toch is voor den arbeidenden
stand, waar de verdiensten van den jon
gen man veelal zeer welkom zijn, een
zeer lange tijd.
Toch heb ik gemeend deze 2 maan
den boven den langsten militairen oefen
tijd te moeten handhaven, teneinde de,
zuiverheid dezer zoo belangrijke en in
grijpende aangelegenheid door een zelfs
zwaar drukkend offer ongerept te houden.
Mocht later de langste oefentijd bij do
militie gevoegelijk korter kunnen worden,
en, het Zwitsersche leger is daar, naar
ik meen, om dit aannemelijk te doen
zijn, dan zal ook de burgerdienst zooveel
korter kunnen worden, al zal het offer,
2 maanden langer te moeten dienen, blij
ven.
Daarbij komt dat de burgerdienst op
zichzelf zoodanig is ingericht dat hij' vrij
vat meer opofferingen of nadeelen vra
gen zal.
De samensteller wijst op de volgende
gevallen, waarbij deze meerdere opoffering
in het oog loopt.
1. de diensttijd is langer;
i 2. de arbeid is. zwaarder, doordat de
53)
Bewerkt naar het Engelsch van
EMMA JANE WORBOISg.
Ze bad, mijn hart, dat zoo hoog
moedig en mijn wil, die zoo onbuigzaam
was, te neigen in Zijn dienst van liefde,
die aan Zijn kinderen nooit had verdro
ten. En ook bad zij: voor mij om de
wijsheid en kracht, om de beproeving te
dragen, die misschien voor mij gereed
kon liggen en om de verzachting van
den toorn van hen, die ik had gekrenkt
on gegriefd en leed berokkend had, opdat
wg weer allen vereenigd mochten wor
den in liefde.
"a nü dadïlHt' ■■arLte Rachel toen,
„ga nu dadelijk, en gij Hagar
het fand mee, maar kom dadelijk temï
S H m^^eef binnengelaten^l
Lhrystie, ik zal blij zijn, als alles ach
ter den rug en weer in orde is. Kom
dienstplichtige in de mijnen, in heide-
ontginning en bogchaanplant, voor sjou-
werswerk, in rijksgestichten, enz. enz. te
werk gesteld zal- kunnen worden. Behou
dens de voorwaarden van lichamelijke ge
schiktheid, door keuringsraden na te gaan,
zal het Landsbestuur 'tin de hand heb
ben dezen toets van hel gewetensbezwaar
nog te versterken door een landbouwer
in de mijnen, eén mijnwerker in ont
ginningen enz. te werk te stellen;
3. de geldelijke uitkcering (voor den
malitieplichtige ongeveer £23 per dag) is
aanmerkelijk lager
4. er is geen gelegenheid 0111 door het
bereiken van een hooger graad meer gel
delijk voordeel zich te verschaffen;
5. er heeft geen loting plaats;
6. bij keuring komen lengte en gezicjits-
scherpte niet in aanmerking als reden
voor ongeschiktheid, althans niet in de
zelfde male als voor den militairen dienst;
7. de burgerdienst geeft geen recht tot
vrijstelling wegens broederdienst. De broe
der wien het aangaat en vermoedelijk
ook de ouders zullen om deze bepaling
de keuze voor burgerdienst niet gemak
kelijk maken. Hierdoor komt, in veel ge
vallen, een ander element te pas bij de
vorming van het gewetensbezwaar: dat
deu- ouders, die er vaak een steun in
de kostwinning minder door zullen krij
gen gedurende een niet geringen tijd.
Ofschoon wij de gewetensbezwaren der
dienstplichtigen van onzen tijd niet dee-
len, en wij de motiveering dezer bezwa
ren ten eenemale onjuist vinden, ach
ten wij die bezwaren van zoo groot be
lang dat wij- gaarne deze „proeve" in
de overweging der autoriteiten en der
Rijksoverheid aanbevelen.
Immers ook zij zijn geroepen voor wer
kelijke gewetensbezwaren uit den weg,
en zoo het kan, er aan te genaoet te
komen.
Er behoeft nog niet naar burgerdiensten
gezocht -te worden.
„Dienstweigeraars" kunnen gebezigd
worden in mijnen, in ziekenhuizen, bij
de heideontginning, het droogleggen van
plassen, verplichte politiediensten, enz.
enz.
Te aneer nu er in Denemarken reeds
een zoodanige wet bestaat Denemar
ken is ons op meerdere terreinen reeds
ver vooruit! zou in Nederland met
deze wijze van tegemoetkoming een proeve
kunnen genomen worden.
Wel ware het wenschelijk dat deze bur
gerdiensten een internationaal belang wa
ren. Doch hoe zullen zij dit worden, wan
neer de natiën afzonderlijk niet begin
nen en een moet toch de eerste
zijn.
in de proeve ontbreekt een strafbe
paling dat tot den militairen dienst kun
nen „teruggesteld" worden, bijv. zij die
zich schuldig maken aan vergrijpen waar
tegen het Strafwetboek straf bedreigt, en
waaronder dan zeker vallen bedreigingen
of aanslagen tegen het leven. Voor dezul
ken is dan de "militaire dienst een nut
tige klas van discipline.
Men mag toch niet verwachten dat deze
burgerdienstplichtigen altegaar vrome jon
gens zullen zijn; al ware het natuur
lijk te wenschen.
Beknopt overzicht van den tuastana.
Het aantal ongewonde gevangenen, dat
den geallieerden bij Verdun, op 20 Aug.
het mij maar spoedig vertellen. Eu ga
nu maar gauw, want anders zakt je moed
alweer.
Ik ging tante Rachels gebed had,
mij versterkt, maar toch gevoelde ik mij
nog onrustig te moede. Ik beefde over
mijn geheele lichaam, en mijn knieën knik
ten, terwijl ik door die verschillende gan
gen heenliep, die naar mijnheer Perren's
kamer voerden. En toen ik de galerij
overging, diezelfde .galerij, die eenmaal
het tooneel van mijn verschrikkelijk kwaad
was geweest, durfde ik nauwelijks naar
de nis kijken, waar nu weer als vroeger
het marmeren beeld op het voetstuk stond,
het beeld, dat ik in dien vreeselijkenj
nacht weggenomen had, om er den sche
del voor in de plaats te zetten.
0ogenblikkelijk daarop stonden wij' voor
de deur van mijnheer Perren's kamer en
mijn gedachten richtten zich nu op wat
er volgen zou. Öip het bescheiden tikje
van Hagar deed miss Judith zachtjes de
deur open, terwijl ze mij een wenk gaf
haar te volgen. Ik ging achter miss Ju
dith aan do slaapkamer door en zoo
kwamen we in de kleedkamer en daar
bij het open raam want het was een
erg warme dag zatmijn oude vij1-
'and. Maar o, wat zag hij er zwak en
bleek en mager uit, daar was nu geen
in handen viel', bedraagt meer dan 5000,
waarvan 116 officieren.
I Dit bevestigt, dat de Duitschers, niet
opgewassen tegen den onverwachfceu
kraehtigen aanval', eon harden strijd 'hal
den te strijden, en dat zij een belang
rijk eind moesten terugwijken,
j Doch, nu heerscht er dan ook veer
stilte. De geallieerden wisten tot nog toe
i slechts heftige slagen toe te brengen,
doch zij wisten zelden een flink suc
ces onmiddellijk uit te builen in een
■reeks volgende aanvallen.
Voor Verdun wordt nu op enkele pun
ten nog gevochten, doch de Duitschers
weten de Franse he aanvallen weer a£
te slaan.
De Duitschers beweren, dat het verlies
vair den Mort-Honime en van den Z.
rand van het Corbeaux-boscb geen beslis
sende verandering in den toestand van
het N. Verdun-front vormt.
't Kan zijn. Maar de omkeer van de rol
len in den Verdunstrijd teekent scherp het
geheel veranderde karakter, dal de kamp
vooral in het Westen heeft aangenomen
De centralen nu zijn daar geheel tot het
defensieve dammen en dijken te beperken
bij de alleruiterste krachten in te span
nen om de gevolgen van den stormvloed
tot een plaatselijke afbrokkeling van hum
defneslieve dammen en dijken te beperken
en een groote doorbraak te vormen.
De elfde Isonzo-slag is in vollen gang.
Aan den N. vleugel van het breedïe
front ontwikkelt zich de strijd regelmatig
op het Karstplateau en in de kuststreek.
De Oostenrijksche linie begint op som
mige punten te wankelen is iets terug
gedrongen, zegt Weenen.
De Italianen zouden reeds 10346 man
gevangen genomen hébben, waaronder
243 officieren.
Maar ook de tegenaanvallen zijn niet
mal'sch Rome. zelf geeft daar blijk van.
Het Oostenrijksche stafcomimiuniqué er
kent het échec ten Z van Auzza en
ten 0. van Canala, doch meldt tevens,
dat meer dan 5600 gevangenen en 50
machinegeweren in Oostenrijksche lian-
den 'bleven.
Ondanks alten druk op andere fronten
op hein uitgeoefend, hebben de centralen
op het Roerneemsche front den groeienden
tegenstand van Roemenen en Ruissen op
enkele punten weten te verbreken. Bij
Maracesci, aan de Sereth, hebben de
Duitschers meer dan 2200 gevangenen ge
maakt, terwijl ter weerszijden van het
Oitoz-dal de Russen en Roemenen wer
den teruggeworpen.
Of de centralen echter genoeg krachten
zullen kunnen eoncentreeren om! hun suc
ces nog verder tot de Sereth door te
kujnnen zetten?
Gisteren wend te Londen de belangrijke
conferentie der Labour-partij gehouden
ter voortzetting van He conferentie op
10 Aug.
De belangstelling was zeen- groot,, daar
de afgevaardigden der mijnwerkers, (die
600.000 werkers, vertegenwoordigen, se
dert de vorige conferentie hebben beslo
ten de beslissing van 10 Augustus ten
gunste van het zenden van afgevaardigden!
naar Stockholm te herroepen. In de gch-
tendzitting nam Henderson het woord.
Hij zette den toestand uiteen en verklaar
de te weten, dat Kerensfcy de conferentie
te Stockholm verlangt.
Een resolutie werd voorgesteld waarbij
de conferentie de beslissing; om afgevaar
digden naar Stockholm te zenden hand
haaft en stappen zal doen bij de regee,-
schijn van jeugd meer, maar het was de
gedaante van pen ouden man, die in
de kussens weggezonken lag en het ge
laat van een grijsaard, dat mij treurig
aanzag, bleek en vervallen, terwijl hij
me zijn bevende, vermagerde hand reikte
voor een handdruk. Het was in één woord
een hartverscheurend gezicht dien ouden,
zieken man daar te zien zitten, met de
sporen pp ,zijn gelaat van zwaar licha
melijk lijden en met dien treurigen oog
opslag. Ik barstte bij het zien van zijn
vervallen gezicht dan ook in tranen uit
en ik kon niet anders dan luid snikken
de roepen: O, mijnheer, -vergeef me toch.
wat ik 'gedaan heb. Vergeef het mij1 toch.
iO, als ik 'had kunnen weten, wat ik
gedaan heb, zou «k er uooit mee begon
nen zijn. Het is heusch mijn bedoeling
niet geweest, u zoo ziek te maken
0, wees toch niet meer boos op mij,
heb toch maar geen hekel meer' aan me
ik ben zoo bedroefd over, ik heb er
zoo'n-. spijt v,an.
Vat ik daar zei de, was echt, het was
gemeend, ik had er nu spijt van en
was zielsbedroefd over het gebeurde. En
nu ik dear dien ouden armen man £oo
diep-ongelukkig voor mij zag, gevoelde
ik mij zoo1' .ongelukkig als ik. me nog nooit
had ge.oéid. 0, wat zou ik het heer-
j ring om' terug te komen op de weigering
I der paspoorten.
De conferentie besloot op
nieuw afgevaardigden naar
Stockholm1 te zenden; ditmaal met
i 1234000 tegen 1231000 stemmen,, aldus
j met een kleine meerderheid yan 3000
j stemmen.
Het vredesvjurste' van den Paus.
i In de hoofdcommissie-vergadering van
j den Duitschen rijksdag sloten alle par
tijen met meer of minder geestdrift zich
aan bij den kanselier*
En watzeide deze?,
De rijkskanselier gaf een overzicht van
den inhoud van des Pausen nota, .en
merkte op, dat Duitschland geen defi
nitieve beslissing kan nemen zonder zjjn
bondgenooten te hebben geraadpleegd.
Hoewel zooveel mogelijk spoed is be
tracht, is hel nog niet mogelijk geweest,
overleg met de bondgenooten te plegen.
De rijkskanselier beperkte zich daarom
tot eenige algeineene* opmerkingen. Wij
hebben, aldus zeide hij, geenerlei invloed
geoefend op den stap van den Paus. Dit
is de naakte waarheid, waarvoor ook de
toestand, waarin Duitschland zich be
vindt, spreekt. Iedere eerlijke, gemeen
schappelijke poging om den vrede nader
te brengen, begroeten wij met sympathie
en wij nemen zonder meer deze eerlijkheid
bij 1(1 en Paus aan. Hoewel wij' geen aan
leiding hebben gegeven tot deze nota,
begroeten wij het streven van 'den Paus.
om een einde te maken aan den wereld
oorlog, met sympathie.
De rijkskanselier besloot met de op
merking, dat'hij. alvorens zijn standpunt
te bepalen, voeling met de hoofdcom
missie van den rijksdag zou nemen.
De Reichpost" verneemt over de hou
ding van Üostenrijk-Hongarijë tegenover
den Pauselijken vredesoproep van welin
gelichte zijde, het volgende:
Wat de concrete voorstellen aangaat
kan door 0 o steur ijk -Ho rig a r ij e tot de ont
ruiming van de bezette gebieden en het
afzien van wederzij'dsehe schadeloosstel
ling worden overgegaan, zoodra de Pau
selijke stappen betreffende de beperking
van bewapening, Se stichting van een
internationaal scheidsgerecht, de voile
vrijheid op tzee de noodige waarborgen
opleveren voor den wereldvrede.
Het is £cfrter noodzakelijk, ook 'de uit
's Pausen voorstel voortvloeiende c-otnsei-
quenties dóór te voeren, zoodat de ope
ratiebasis der Engelsche vloot, Gibraltar,
Malta en bij het Suez-kanaal verdwijnen,
evenals de bezetting van Valona door
Italië.
Omtrent de territoriale kwesties, welke
tusschen Italië en de monarchie moeten
worden opgelost, moet het Pauselijk voor
stel van onzen kant niet als ontoerei
kend worden beschouwd, zooals zulks van
Italiaansche zijde geschiedde. Italië kan
niet de geringste aanspraak maken op
grondgebieden, welke reeds eeuwen on
der Oostenrijk hooren, en de autonome
bevolking van Zuid-Tiroi,, is tegen een
aansluiting bij 'Italië, evenals de Itali
aansche Sloveensche Kroatische bevolking
van tstrië, het Kustland en Dalmatië.
In politieke kringen te Bern wordt ge
zegd, dat de Paus aan de oorlogvoerenden
een nieuwe nota gezonden heeft, waar
in hij een wapenstilstand voor
stelt.
Korte Oorlogsberichten.
Over de door den duikbooten-oor-
log geschapen moeilijkheden in Frank
rijk geven onlangs gevonden brieven in-
lijfc gevonden hebben, als hij gezond en
sterk voor niij gestaan had, als ik zijn
stem weer krachtig had gehoord, al was
het dan misschien ook om op mij te
brommen. Ik had er vroeger zioo'n, hekel
aan gehad, als "hij over zijn schilderijen
begon te praten, maar ik zou nu blij
zijn geweest, .als hij het weer net als
vroeger had gedaan, al vond ik het toen
ook onaangenaam. Want dan was hij ge
zónd geweest, en nu zat hij daar zóó
voor mij, een gebroken man, en dat door
mijn toedoen. Inderdaad, mijn gevoel van
haat was geheel verdwenen en ik ge
voelde niets dan het schrijnendst be
rouw.
Mijnheer Perren zag mij vriendelijk aan,
toen ik uitgesproken had. Met zachte stem
zacht vanwege zijn zwakheid zei
hij goedig: „ik 'héb geen hekel aan je,
Chrystie, heusch niet, maak je daar
maar geen zorg meer over. Ik ben zelfs
blij je weer bij me te zien. En het was
ook niet alleen jou schuld, denk rik
zoo".
„O, zeg dat toch niet, mijnheer", riep
ik buiten mijzelve van smart en berouw,
zeg dat toch niet, het is mijn schuld en
mijn schuld alleen". Ik had mij voorbe
reid op een hevige uitbarsting van toorn
en blijken van afkeer verwacht, en in
lichtingen. Zoo schrijft men uit Calais
den 8 en 10 Juli: Gisteren en eergiste
ren was er groote opwinding onder de
huisvrouwen van Calais. De bakkers kon
den ,wegens gebrek aan meel en kolen geen
brood meer leveren;. Men heeft in do
laatste dagen de bevolking door aanplak
biljetten tot rust moeten manen, daar er
twee dagen 'lang geen brood meer was1.
Het ligt iu het voornemen van de
Zwitsersche regeering, zich voor de tijden
na het sluiten <van den vrede, van eienl
of meer schepen te voorzien.
Engelsche strijdkrachten, ter hoog
te van de kust van Jutland opereeremd,
hebben een Zeppelin vernietigd. Geen en
kel lid der bemanning is gered.
Sarrail ontving, naar Havas meldt een
delegatie van de monniken op den berg
Athos, die hem dank kwamen bètuigenj
voor Frankrijk's welwillende houding te
genover het Hellenisme. De deputatie
reikte o.a. 20.000 fr. voor het Franschiei
Roode Kruis en het Ooster-Ieger over.
Den 18 Aug. heeft een Itaiiaansch
watervliegtuig in de Adriatische zee een
vijandelijke duikboot tot ziuken gebracht.
Engeland klaagt' over gebrek aan
dokters in den lande, nu er meer en
meer bij de legers werden ingelijfd.
Aan het station Geldem (Rijnld.)
zijn twee Fransche krijgsgevangenen, diö
in burgerkleeding en vergezeld van hum
Duitsche bruidjes naar Nederland tracht
ten te ontsnappen, gearresteerd. Ook die
beide Duitsche meisjes werden in arrest
gesteld.
De Russische grens is tot nader or
der opengesteld.
De Duitsche keizer heeft in Wil
helmshaven een bezoek aan de vloot ge
bracht. Hij is naar Helgoland gestoomd
en heeft onderweg een duikboot verwel
komd ,die juist van een tocht terug)-
kwam, waarop zij' 23.000 ton in den
grond had geboord.
Van Duitsche zijde wordt er aan
herinnerd, dat er behalve suiker en sac
charine nog een izoetende stof ris, diet
soms suiker kan vervangen, n.l. de zoet
houtwortel, de Succus Liquiritiae, diö
vier zoetsmakende bestanddeelen beivat,
n.l. rietsuiker, druivensuiker, rnannit eij
vooral glycerine dat 5 a 7 pet. ervan
uitmaakt. t
Het Engelsche Lagerhuis is tot 16
October verdaagd.
Graaf van Bernstorff is bestemd
om benoemd .te worden tot Duitsch ge
zant te jvonstantinopel.
Gisteravond vlogen drie onbeken
de vliegtuigen in Z. W. richting voorbij
Hoek van Holland.
Twee Zeppelins zijn in W;. rich
ting voorbij Ameland .gekomen. Ze waren
ook te Winschoten waargenomen.
Gisterochtend zweefde een Zeppelin
westwaarts voorbij Vlieland, 's middags
werden er vijf gezien.
Te Sommelsdijk is een onbemande
Duitsche luchtballon neergekomen.
Zondagnacht hebben Engelsche vlie
gers verscheidene tons bommen geworpen
op de munitie-depóts van Middelkerke en
de militaire werken van Brugge.
Het Parijsche stafooimmuniqué meldt:
Duitsche vliegers bombardeerden gedu
rende den nacht de Fransche achterhoe
den, in het bijzonder een kamp, waar
Duitsche krijgsgevangenen verzameld wor
den. Zij maakten een groot aantal slacht
offers onder de 'Duitschers.
plaats daarvan nam hij! een deel van de
schuld op zich. Deze plotselinge beken
tenis overweldigde mij geheel en ik kon
niet hooren, ook al was het waar, dat
zijn eigen gedrag ook afkeuring had ver
diend.
„Neen, het is heelemaal mijn schuld
geweest alleen mijn schuld", riep ik
schreiend uit, „ik ben vreeselijk ondeu
gend geweest. Ik had moeten doem, wat
u wilde, dien dag, toen n mij les kwam
geven, maar ik wilde weer niet zooals
ik zoo vaak iets niet heb gewild
ik had best dat eene uurtje vau mijn
vacantie-middag kunnen missen. Ik 'heb
er zoo'n spijt van, dat ik toen ondeugend
ben geweest, en dat ik u toen zoo uit
gescholden heb; ik schaam mij daarover.
Dat van dien middag is: de oorzaak van
alles geweest, als ik toen gewillig had
gedaan, wat n van me wilde, was er
niets gebeurd, maar ik wilde niet en
begon u te haten. O, mijnheer Perren,
vergeef mij' toch, het spijt mij zoo, dat
het gebeurd is en ik wil zoo graag nu
een nieuw leven beginnen en iets doen,
dat u aangenaam is".
(Wjordt vervolgd.)
