Maandag SO Augustus 1917
31e Jaargang
De Groote Oorlog.
Binnenland,
Uit de Provincie.
Uitgave van
da Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO.
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LOGE VORSTSTRAAT 219
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. D HU IJ L. BURG.
Drukkers
Dosterbaan Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post fl.öG
Losse nummers -0.05
Prijs der Advertentiën.
14 regels f 0.60, iedere regel meer 15 d
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaard®.
Bewijsnummers 5 cent.
Aanhoudende zorg.
Onder vigeur van de vorige grondwet
was het openbaar onderwijs voorwerp
van de aanhoudende zorg vier regeering.
Thans zorgt d,e regeering zoowel voor
de openbare als voor de bijzondere school.
Edoch met onderscheid. Wij', 'die altijd
geroepen hebben en '"terechtda
school aan de ouders, zijn in de eerste
plaats aangewezen op de zorg voor het
bijzonder onderwijs.
Het bijzonder onderwijs voorwerp van
de aanhoudende zorg der ouders.
Wie als ouder dat deel zijner roeping
verstaat, zal ook met belangstelling! hdt
schrijven' van het Hoofdbestuur der Unie
van Chr. Onderwijzers gelezen hebben,
in welk schrijven aan de Eerste Kamer
leden onzer richting instemming gevraagd
wordt met 'tvoorstel-Marchant tot Ver-
hooging der wettelijke minima met hon
derd gulden.
Ook de zorg voor goede bezoldiging
onzer onderwijzers behoort tot de aan
houdende zorg voor het bijzonder onder
wijs. Vooral in dezen tijd, nu in menig
gezin van "Chr. onderwijzers de nooden
nijpen.
Daarom moge de vraag blijven dringen
wordt overal voldoende gezorgd dat de
salarissen en toeslagen onzer onderwijzers
zoodanig zijn dat Zij met opgewektheid
zich kunnen blijven wijden aan de ern
stige taak der opvoeding onzer kinderen?
Laten in de vergaderingen der School-
vereenigingen de ouders en verdere be
langstellenden in den bloei van ons Chris
telijk Onderwijs zich hiervan vergewis
sen.
Menig schoolbestuur deed wat het kon.
Doch allicht deed menig schoolbestuur
niet wat het kon. Laat men hierop
letten.
En Jaat men die besturen welke gaar
ne meer zouden doen, helpen, hun de
taak verlichten door ruimiere bjjdragen.
Een ieder werke mee naar vermogen.
Onze Chr. onderwijzers mogen dit waar -
deeren, door steeds mieerder© getrouw
heid in de zorg voor onze kinderen, de
zwakkeren 'in de eerste plaats.
En de band tusschen de Chr. school
en de ouders worde steeds hechter!
Sefcr.cpt overzicht van d6n toestand.
In België gaan de Fransche vorderingen
voort ten N. van den weg: Bixschoote
Langemarck
Bij vergelijking van de verschillende
stafeommuniqué's komt men echter tot
de conclusie, dat deze successen slechts
een lokaal karakter dragen
De' Duitschers erkennen thans het ver
lies van Langemarck Zij zouden in een
flauwen bocht om het dorp liggen.
De geallieerden, die naar zij beweren
hun doeleinden bereikten en soms meer
dan dat, stelden huin nieuwe linie in
staat van verdediging:
De Duitschers, die begrijpen, dat in
den strijd "in "Vlaanderen en Artois hun
bezetting' van Oost-België en van de Fran
sche noordelijke departementen op het
spel staat, verweren zich krachtig door
een reeks tegenaanvallen, doch zij be
reikten volgens Havas niets anders dan
onbeteekenende heroveringen.
De verovering van Langemarck en het
buitmaken van 24 kanonnen, mogen niet
onbelangrijke successen voor de gealli
eerden zijn, toch gelooven wij, dat de
tweede slag in Vlaanderen met hooger
bedoelingen is!ingezet.
Op het Oosterfront hebben de centra-
len het offensief bijl ,0kna en Grocesti
voortgezet. Bij Grocesti "werden den Rus
sen en Roemeniërs ernstige verliezen toe
gebracht en verloren zij 1600 gevangenen!.
Sedert het begin der operaties in het
oosten, sedert 19 Juli ,zijn ïn Oost-Ga-
Hcië, de Boekowina en Moldavië in han
den der verbonden troepen gevallen655
officieren, 41 '300 man, 257 kanonnen,
546 mitrailleurs, 191 mijnwetpers, 50,000
geweren. Aan oorlogsmateriaal werden
buitgemaakt groote hoeveelheden ammu
nitie, 25000 gasmaskers, 14 gepantserde
auto'si 15 last-auto's, 2 gepantserde trei
nen, 6 beladen spoorweg treinenbene
vens 26 locomotieven. 218 spoorwagens,
verschillende vliegtuigen, groote hoeveel
heden voertuigen, met belangrijke hoeveel
heden levensmiddelen.
-In de richting van Focsani blijven de
vallen^611 ^CK,rnen-'®rs heftige tegenaan-
Vrijdagmiddag is aan het Isojizofront
een hevige geschutstrijd ontbrand die
ach den volgenden dag over het geheele
front tusschen de Mrzlivea en de zee
heeft uitgebreid.
De Oostenrijksche batterijen vuren .te
gen troepenverzamelingen achter het Ita-
liaansche front-
Alles' wijst er op, dat een nieuw Itali-
aansch offensief op til is. Maarde
vijiand is gewaarschuwd.
Ondanks de weigering der Westelijke
Entente-regeeringen om. aan de gedele- j
geerden passen te verstrekken, is mien in
Conferentie-kringen te Stockholm nog over
tuigd, dat er van de Conferentie een
groote invloed zal uitgaan. Slechts!1- de
oorlogsdrijvers in de verschillende oor
logvoerende landen wanen zich van het
Stockholmsche vredesspook verlost
maar nu kwam ook de Paus en verhief
zijn stern tegen de voortzetting van den
waanzinnigen1" krijg.
De vredesbeweging is op weg en
niets, kan haar tegenhouden!
Het vredesvoorstel van den Paus.,
Een bericht uit Weenen brengt ons
reeds een ontgoocheling, vermoedelijk de
eerste van een lange reeks teleurstellin-
-gen.
Inzake Trente en Triest valt n.l. niet
te rékenen op een minnelijke schikking:,
althans wanneer het volgende waarheid
bevat. v
De o f f i c i e u s e „Wiener Allgemeine
Zeitung" verklaart, dat de (monarchie geen
voetbreed aan Italië zal afstaan.'
't Is nog maar een officieuse tijding,
doch we hebben 't gevreesd.
Hier geldt het dan ook de meest zwakke
plek in 's Pausen voorstel.
Een ander belangrijke tijding is het be
richt van de „Nordd. AlLgemeine Zei
tung", "dat rijkskanselier Michaëlis Dins
dag in de Centrale Rijksdagcommissie ook
zal spreken over de nota van den Paus.
Nog een andere, dat naar de „Associa
ted Press" uit Washington verneemt, Lan
sing heeft verklaard, dat het antwoord
aan den Paus zal gezonden worden on
afhankelijk van de antwoorden der an
dere oorlogvoerenden. Echter wordt aan
genomen, dat Wilson de opvattingen der
andere bondgenoofen zal toetsen bij het
opsteller, van zijn antwoord.
Korte Oorlogsberichten.
Cam, Huysmans, secr. van het in-
ternationaaFSoc. Bureau begroet de vre
desvoorstellen van den Paus met. vreugjdë,
doch vreest, dat ze gereduceerd worden
tot een eerbiedwaardige, maai' vruchte-
looze poging.
In Spanje moet het nu veel rusti
ger geworden zijn.
Pasjits de Servische eers te-minis
ter, is Zaterdag van Londen naar Pa
rijs vertrokken.
De Grieksche Kamer heeft een wet
aangenomen, waarbiji het hèele land in
staat van beleg wordt verklaard.
De Times1 van 10 en 11 Augustus
geeft aan Engelsche verliezen op 424
officieren en 5580 soldaten.
In Engeland is een vergadering van
den Engelschen Raad van arbeiders en
soldaten verboden.
Sir W. J. Pattern heeft aan den
redacteur van de Syren and Shipping
500 p. st. gegeven oen nit te reiken aan
de bemanning van het tweede ongewa
pende Engelsche koopvaardijschip, flat, een
duikboot in den grond heeft geboord.
Wegens! het lot van kapitein Fryatt, zegt
de 'Times, worden geen namen en bij
zonderheden bekend' gemaakt.
- De Koning van Bulgarije heeft ter
gelegenheid van zijn 30-jarig koningschap
een millioen ïres. gegeven ten voordeeje
der oorlögsweezen.
Volgens de Neue Freie Pregse heeft
de nuntius Zaterdag de pauselijke vredes
nota aan den keizer overhandigd.
Het Belgische blad XXe Siècle
meent, dat het zoeken van een vrede
door .overeenstemming een ijdel' pogen is.
In Frankrijk beweert men het be-
wjjs te hebben, dat vele Fransche jongje-
lieden door de Duitschers zijn ingedeeld
bij graaf bataljons, militair belast met den
aanleg van werken op het front.
Een derde der korenmolens! in Oeral
(Rusland) staat stil. De tneelvoorraden
in de stad Jekaterinemburg raken op.
Van de uit het gouvernement Tobolsk
toegezegde 200.000 pud is slechts een
klein deel aangekomen. In Tacheljabrin.sk
liggen op de spoorwegstations 450.000
pud meel1, zonder eenige mogelijkheid het
te vervoeren.
De „Daily Express" oordeelt, dat
Sir George Toul'win niet overdreef, toefa
hij onlangs: in een zitting van het La
gerhuis' zeide, dat dè tegenwoordige vaat-
stelling der prijzen een bitter gevoelen
opwekt bij de menschen, die 'de prach
tigste opofferingsgezindheid ten toon heb
ben gespreid en hun zoons hebben ge
geven aan de natie. Zij! beginnen to
mompelen, dat hun mannen niet zijn
gestorven voor de natie maai' voor hen,
die voordeel trekken uit den oorlog.
Volgens' officieele mededeelingenzijn
dit jaar in Frankrijk bebouwdmet graan
4,294,170 H.A. of 911,450 H.A. minder
dan in 1916; met gerst 785,435 H.A. of
199,150 H.A. minder dan in 1916met
haver1 2,985.740 H.A. of 59.020 H.A. min
der dan in 1916.
Tengevolge .van de hooge kolen-
en cokesprijzen heeft de Parijsche scheep-
vaartmij. zich genoodzaakt gezien, vanaf
2 Augustus haar bedrjjf volkomen stil
te leggen. Dat is voor de Parijizenaars
een harde slag, daar zoodoende het
verkeer der hoofdstad in een moeilijke
positie komt.
Een paar schoenen kost op het
oogenblik le Parijs 50 tot 60 frs.
In Engeland is een proclamatie uit
gevaardigd, waarbij de staking van ma
chinisten en stokers verboden wordt.
Eveneens wordt verboden een beroep te
doen op de kassen der vereenigingen ten
einde stakingsuitkeeringen te ontvangen.
Italiaansche vliegers wierpen met
-succes bommen op de militaire instellin
gen van Comeno.
In Petersburg begint men algemeen
in te zien, zelfs in socialistische kringen,
dat er geen sprake van is om de Con-
stitneerende Vergadering op 20 Septem
ber bijeen te roepen. Het zal veel later
worden.
Door de wekenlange (sluiting der
grens is het aantal reizigers te Haparan-
da en Tornea 'Zoo groot geworden, dat de
mensehen er dakloos zijn of in goederen
wagens overnachten. Over enkele dagen
wordt een nieuwe afsluiting der grenjs
verwacht.
Thieffry(Belgisch onderofficier)
heefLzijn 7e vliegtuig geveld.
In Rusland is een omvangrijke or
ganisatie „het Heilige. Rusland" ontdekt.
De vereeniging liet een krant drukken,
die in het bizonder werd verspreid on
der (de troepen aan het Roemeensche front.
D,e krant is sterk anti-Semietisch. Zij
tracht de schuld voor de voortzetting van
den oorlog op de Joedsche speculanten
te werpen. Slechts de terugkeer van den
tsaar kan Rusland vrede geven. De Fran-
schen en de Engelschen zijn de ergste
vijanden van Rusland, men moet daar
om vrede sluiten, het koste wat het wil.
Te Antwerpen genieten dagelijks
150.000 menschen van de volkssoep.
Een telegram van hert Korr. Bur.
wijst erop, dat in een Italiaansch be
richt over een vliegeraanval op 14 Aug.
Venetië uitdrukkelijk een wapenplaats ge
noemd wordt." Nu is van officieele Itali
aansche zijde erkend, dat Venetië helt
karakter van een vesting heeft.
Candid a tuur Enkhuizen.
Het Chr. Nat. Vakverbond-bestuur had,
gelijk men weet, in een schrijven aan het
Centraal Comité van A.-R. Kiesvereeni.-
gingen den wensch te kennen gegeven,
dat dhr. Smeenk zon worden gecandideerd
voor de Tweede Kamer. Imimers de ge-
heele Chr. Vakbeweging 'zou dit op hoo-
gen prijs gesteld hebben. Het C. N. V.
verzocht daarom het C. C. de candi-
daatstelling en verkiezing van dhr,
Smeenk te bevorderen.
Namens het Centraal-Comité werd daar
op het volgende schrijven verzonden.
Het was tot nu toe niet de regel dat
het C. C. invloed uitoefende op de can-
djdaat.s telling van een of ander persoon
in een bepaald district. De districten
waren in dit opzicht autonoom, al is
het ons niet onbekend, dat in sommige
gevallen gelijk vanzelf spreekt over
leg werd gepleegd met den leider der par
tij. Het C. C. als zoodanig echter ont
hield zich steeds van te bevorderen een
candidatuur van wien ook.
De geheele opzet der statutenwijziging
is niet van dien aard, dat daardoor zou
zijn gewettigd, veel' minder zou zijn voor
geschreven, een afwijken van den tot nu
toe gevolgden regel bij de thans" aan de
orde zijnde verkiezing'in het district Enk-
huizen.
Het nieuwe Art. 11 toch uit de daar
bij behoorende artikelen blijkt het ten
duidelijkste doelt op den toestand, zoo
als deze zal zijn geworden nadat het
stelsel der Evenredige Vertegenwoordi
ging is ingevoerd.
Hoezeer dan ook door ons de persoon
en de arbeid van den door U genoemden
candidaat wordt gewaardeerd, meenen wij
de Kiesvereenigingen in bovenbedoeld dis-
strict bij deze verkiezing, die nog ge
heel volgens het oude stelsel plaats heeft,
volkomen vrij te mogen laten. Wiji (ver
trouwen dat ook uwèrzijds hiertegen te
minder bezwaar bestaat wijl binnenkort
generale verkiezingen voor de deur staan,
waarbij alsdan het C. C. overeenkom
stig Art. 11 der Statuten leiding zal ge
ven en ongetwijfeld zeer ernstig rekening
zal houden met den dooi' U in uw schrij1-
ren geuiten wensch.
C. y. d. VOORT VAN ZIJP.
De vliegtuigen boven Zeel and.
Nader vernemen wij, dat Zaterdagoch
tend zich ongeveer 20 vliegtuigen boven
Zeeland hebben bevonden, die zich 111
verschillende richtingen hebben verspreid.
Uit. Westkapelle: Zaterdagmorgen half-
twaalf vlogen hier over de territoriale
wateren 22 vliegmachines, komende uit
noordelijke richting. Zij verdwenen in de
richting van Zeebrugge.
Behalve te Westkapelle zijn de vlie
gers ook beschoten te Cadzand en te
Domburg. In eerstgenoemde plaats werd
een visscher aan den armi getroffen.
Men meldt nog uit Goedereede:
Arbeiders, die hij de plaats, waar de
bommen neerkwamen, aan het werk war
ren, verzekeren, dat een der vliegtuigen
bommen wierp, terwijl hij boven de an
dere machine vloog, waardoor ook zij
den indruk kregen, dat er een lucht
gevecht plaats had. Toen de machines
boven Stellendam vlogen, hoorde men
het schieten van machinegeweren.
Uit RenesSeTusschen 11 en 12 uur
werd hier een eskader van 8 vliegtui
gen waargenomen. De vliegtuigen bescho
ten elkaar. Twee zijn over Schouwen
gevlogen in Oostelijke richting. Er Z!ij|n
drie bommen geworpen; één nabij de
hofstede Duinen op 200 M. afstand van
liet islot Moermond bij Renesse en één
op Scharendijke. De aangerichte slchade
isi gering. De andere vliegtuigen verdwe
nen in Z.-Wi. richting.
v De neergeschoten Duitsclie
vliegmachine.
Te Blijham en ook te Beerta landde
een. Duitsehe vliegmachine.
De te Blijham gelande machine ver
brandde, van het bedienend personeel was
niemand te vinden.
De machine te Beerta werd te Tuft-
jeshut geraakt door een schot van ser
geant Lok en 'moest, doordat een stuik
van de schroef werd .afgeschoten, dalën,
terwijl bovendien een stuk van het dek
was1 afgeschoten, waardoor het even
wicht verloren ging.
De machines kwamen van Gent, gin
gen vandaar naar Engeland en van hier
in de richting van Duitschland. Bovejn
den Dollard meenden ze Duitschland te
hebben bereikt, Toen het schot, trof, kon
den ze niet -meer terugkeren, volgend
hun mededeeling door den hevigen wind.
De drie militairen worden vermoedelijk
geïnterneerd.
Te Blijham werden later ook de drie
inzittenden gezondenallen zijn onge
deerd. Beide vliegmachines waren .twee
dekkers en voorzien van 'drie machine
geweren. Tal van ledige hulzen wezen
op een veelvuldig gebruik. In elke ma
chine zaten een officier, een onderof
ficier en een soldaat. i
Te Beerta wilden de vliegeniers! nog
trachten weder pp te stijgen, doch de
direct aanwezige brigade maréchaussee
van Finsterwolde verhinderde dat; zij
namen de drie inzittenden mede en de
machine bleef onder bewaking van mi
litairen.
De turf blijft liggoa!
Men schrijft aan „Het N. v. d. D."
uit de Veenkoloniën
Wie de buitengewoon slappe turfvaart
door onze Noordelijke Veenkoloniale wa
teren opmerkt, en dat wel in Augustus
doorgaans mede de drukste maand van
,het verweer der nieuwgegraven turf, zou
meenen, dat er noch vraag noch aan
bod in het artikel is; toch zijn de venen
zwart van de turf en bagger, welke turf-
hooperr bij duizendtallen staan te wachten
op, ja, waarop?,... Er is aangedrongen
op een zoo mogelijk extra grooten aan
maak van brandstof. En nu staan daar
sinds Juli honderden scheepsladingen turf
te wachten op vervoer de schippers
liggen stil, alsof het December was
en ook dezen wachten en verdienen
niets en worden ongeduldig, want over
eenige weinige weken begint het aard
appel- en bietenvaren, en over 6 weken
is 't October, als wanneer op 'tland niet
alleen, maar ook in de steden de brand
stof moet ingeslagen zijn of worden.
Het zal zeer wenschelijk zjjp, dat de
distributie van brandstoffen haar werk
tempo versneltof wel de turfhandel
weer vrij gegeven wordt.
Langer eerste oefeningstij! d.
In afwachting van een nadere wijzi
ging van het oefeningsprogramma roor
de recruten in de depots nu hun ver-
v -
blijf aldaar tot zes maanden is verlengd,
heeft de inspecteur der infanterie be
paald, dat voor hen die op 1 October
naar het veldleger vertrekken, het pro
gramma voorloopig moet worden aan
gevuld tot het verkrijgen van een marsch-
vaardigheid met volle uitrusting tot 60
K. M. in 2 maal 24 uur, gevolgd door
een korte gevechtsoefening, meerdere
schietvaardigheid en het overwinnen!
van alle hindernissen in veldtenue, ba-
nevens het klimmen met en Zonder klimL
sporen.
PlakZegels.
Er is bepaald, dat stukken, waaraan
een plajkzegel is gehecht, niet tegen druk
werktarief kunnen worden verzonden. De
aanhechting van plakzegels aan brief
kaarten is geoorloofd.
Het vredesvoorstel van den
paus.
Het Nederl. Correspondentiebureau in
Den Haag meldt
Zijn wij wel ingelicht, dan, is de tekst
van de pauselijke vredesaanbieding niet
aan onze regeering overhandigd. Uit den
aard (der zaak is echter onze vertegen
woordiger bij den' 'Pauselijken Stoel ervan
in kennis gesteld.
Steenkolen.
Naar Het Tolk verneemt, wordt bij de
onderhandelingen over den nieuwen aan
voer _van steenkolen van Duitsche zijde
een verhooging van den prijs met £10
per ton of flOO per wagon geëischt.
Petroleum.
Be minister heeft den burgemeesters be
richt, dat voor licht- en kookdoeleindein
ten behoeve van huishoudelijk gebruik
voorloopig geen petroleum ineer wordt
verstrekt. Zoodra nieuwe aanvoer heeft
plaats gevonden zal een nieuwe regeling
worden getroffen.
Het wittebrood.
Naar de Ned. verneemt, zal de sar
menstelling van het wittebrood over
eenige weken weer een verandering; .on
dergaan. Het ligt in de bedoeling de rog
gebloem te vervangen door gerstehloem.
Volkomen vast staat dit laatste echter
neg niet, omdat alles afhangt van de
vraag of binnenkort weer schepen rnlet
graan uit Amerika komen. In elk geval
wordt de roggebloem! over een week of
drie door bl'oemi van een andere soort
vervangen.
Be commandant der stelling van
de monden der Maas en der Schelde
heeft het verblijf in zijn gezagsgebied
ontzegd aan Mauritius de Clercq, gebo-
ren 24 Februari 1872 te Ledeberg (B.),
wonende te Philippine, van beroep land
bouwer en koopman, van nationaliteit
Belg.
Aan E. Maas, destijds uitgezet, werd
voorwaardelijke vergunning verleend te
rug "te keeren.
Middelburg. Vrijdag a.s geeft het Mid-
delburgsch muziekkorps weder een uitvoe
ring op het Molenwater, aanvangende te
acht Uur.
Goes. Be reserve 2e luitenant M. G-
van den Bout is1 overgeplaatst bij het
depót-bataljon der 3e infanterie-brigajd'e.
Wemeldinge. Zaterdag vergaderde de
Raad. De geloofsbrieven van de nieuw
benoemde leden J. Nijssen en J. Linden-
bergh worden onderzocht en tot hun toe
lating besloten. Ingekomen is een ken
nisgeving van J. Nagengart, dat hij zijn
benoeming aanneemt, en een kennisgeving
van Ged. Staten, dat de verordening re
gelende het financieel beheer van het
levensmiddelenbedrijf is goedgekeurd.
Deze stukken worden voor kennisgeving
aangenomen. Aan de begroeting van de
gemeentegasfabriek wordt goedkeuring
verleend tot een bedrag van f 15713.90
in ontvang en uitgaaf, terwijl de gasprijs
woodt bepaald op 20 en 21 ct. per M3.
ingaande 1 Augustus 1917; bovendien
wordt de gascommissiemachtiging ver
leend hen, die" meer gas verbruiken dan
is toegestaan, af te sluiten. De heer Lin-
denbergh zegt te hebben vernomen, dat
de aangevoerde kolen een gasgehalte heb
ben Van ruim 18 pCt., hij zou daarom
geen f27.50 per ton betalen en ernstig
protesteeren tegen aflevering van zulke
kolen. De voorzitter stalt deze zaak in
handen van de gascommissie ter afdoe
ning. Tot leden dier commissie worden
herbenoemd Adr. Dominicus, J. Nijssen
en J. A. Dominicus. De gemeenbereke-
ning woodt voorloopig vastgesteld in ont
vang op f36293.34V2 en in uitgaaf op
f36105.08. De rekening van het Burger
lijk Armbestuur woodt goedgekeurd in ont
vang op f27377.31 en in uitgaaf op
f 12450.12. De gömeentebegrooting voor
