So. 248
Woensdag 25 Juli 19IV
31e Jaargang
De Groote Oorlog.
Binnenland.
's Heer Areiidskerke.
FEUILLETON.
Stat8f*-@@ü8raal,
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
~LTFGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg
FIRMA F. P. D H U IJ L. BUR G.
Drukkers
Oosterbaan Le Co int re. Goes.
qaMinrnwJMU m
De. Zeeuw steunt voor de a.s. ge
meenteraadsverkiezing, vacature wijlen
den heer A. Zandee, gaarne de candi-
datuur van diens zoon den beer
JACOB ZANDEE Az„
oud-lid van den gemeenteraad van Oude-
lande, die, evenals wijlen zijn uitnemen
de vader, de antirevolutionaire beginse
len van harte liefheeft.
VeZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
1 J
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post f 1.50
Losse nummers
-0.05
Pan a m a.
Panama of Islnvo was tot voor kort
geleden een departement van den Zuid-
Amerikaanschen staat Columbia; doch is
thans, sedert 1903, een zelfstandige repu
bliek geworden onder bescherming van
de Vereenigde Staten van Noord-Amerika.
De republiek bestaat uit zeven provin
ciën. In dat opzicht herinnert zij aan de
oude republiek der Zeven (Noord) Neder-
landsche gewesten.
Ook van deze republiek is de regeering
ga'usell en alop Europeesche leest ge
schoeid. De Grondwet dagteekent van 13
Feb; 1904. De Kamer van Afgevaardigden
wordt om de vier jaar vernieuwd. Ook
de president wordt voor vier jaar be
noemd.
De tegenwoordige president heet Beli-
sario Porras.
Het aantal inwoners bedraagt nog geen
Vierhonderdduizend; van deze zijn 26 dui
zend protestant, het aantal Rooinschen is
tienmaal grooter. De rest zijn meeren-
deels heidenen en bouddhisten.
De voornaamste steden zijn: Panama,
■Colon, David en Rocas del Toro.
Het klimaat leent zich slecht voor ko
lonisatie. Jammer genoeg want Panama
is een prachtig land met gebergten, waar
op de weelderigste plantengroei gevonden
wordt.
Wijl grootere schepen te Panama, op
bet schiereiland van dezen naam niet
konden ankeren, deden zij dit op bet
nabij .gelegen eiland Tabago.
De republiek ontleent haar grootste be-
teekenis aan het beroemde Panama-
kanaal.
Het heeft in letterlijken en figuurlijken
zin heel wat voeten in de aarde gehad,
eer dit kanaal tot stand kwam.
Reeds in 1881 was er sprake van de
doorgraving der landengte, teneinde den
Grooten Oceaan en den Atlantischen Oce
aan met elkander te verbinden. En zie,
pas in 1913, den lOen October, kwam
bet kanaal tot stand.
Of er dan twee en dertig jaar over
dat werk gedaan is?
Dat niet.
Laten wij in 'tkort meedeelen, hoe
deze zaak gezeten heeft.
In 1881 richtte Ferdinand de Les-
seps, de geniale Franschman, een der
bekwaamste ingenieurs van zijn tijd, de
stichter van het Suezkanaal een maat
schappij op met een 'aandeelenkapitaal van
600 miljoen francs.
De regeering van Columbia bad bereids
verlof gegeven tot het graven van bet
Panamakanaal.
Bewerkt naar het Engelsch van
EMMA JANE WO RB 01 SE.
30)
Bovendien was de wijze, waarop mijn
heer Perren zijn kunstschatten ten toon
spreidde weinig smaakvol. Als men hem
zijn zin had gegeven, had hij zijn schil
derijen zonder lijst in de huiskamer op
gehangen, maar zijn zusters hadden zich
daartegen verzet. Maar in de koogenaam-
de galerij was hij haas en daar had
hij ze op; grillige wijze door elkaar ge
hangen, zonder lijst, aan allerlei eindjes
touw 'óf koord. Het was duidelijk te zien,
dat hij voor het ophangen maar alles
had geibruikt, wat hem voor de hand
gekomen was.
Toen het ontbijt geëindigd was, liet
Mona mij het geheele huis zien. Het buis
was bijzonder groot en had veel meer
ruimte dan de familie Perren noodig had.
Mona vertelde mij, dat de buitenplaats
,,Elmwood heette en dat zij al jaren
achtereen het erfelijk eigendom der Per-
renS was, die van een oude Nortshire-
familie afstamden.
De lengte van het kanaal zou 75 ki
lometer zijin, in de vlakte zou het 50
breter breed worden, en in het geberg
te 28.
Berekend was dat 120 miljoen kubieke
meter aarde en steen zouden moeten wor
den uitgegraven. De opening van het ka
naal zou dan in 1888 kunnen plaats
hebben
Al spoedig bleek, dat De Lesseps zijn
berekening niet gestand kon doen. Er kwa-
inen te veel tegenheden, te veel om die
hier alle te noemen. De grootste was
zeker wel dat zoovele arbeiders ten ge
volge van het klimaat bezweken. En nu
had men nog wel negers genomen in
plaats van blanken, omdat negers over
het algemeen aan heete klimaten gewoon
zijn.
Doch juist ook onder nen brak de
sterfte uit. En wat schoten zij1 slecht op
met hun werk. In 1886 hadden 20 dui
zend arbeiders _nog slechts 20 miljoen
kilometer aarde' verzet. Dat is één ar
beider 'tweehonderd kilo per jaar, of per
dag iets meer dan een halve kilogram.
'Men zag het aankomen," dat werd een
strop.
De Panamamaatschappij deed wat zij
kon om een krach te voorkomen; doch
reeds 14 December 1888 schorste zij hare
'betalingen en legde De Lesseps zijn taak
neer.
De maatschappij, willende de betaling
der coupons verschuiven tot na de mo
gelijke opening van het kanaal, trof een
overeenkomst, met ffe Parijsche 'Bank be
treffende zestig miljoen nieuwe aawdee-
len.
Dit zou haar zijn gelukt, en het geld
Zou er ook wel gekomen zijn, eu eveneens
het kanaal; en de rente met aflossingen
■zou daarna ruimschoots uitgekeerd zijn
geworden.
Maar men had nu eenmaal een af
keer van dezen op zwendel gelijkenden
handel.
Het gerechtshof van de Seine sprak
de ontbinding van de Panama-maatschap
pij uit en De Lesseps, de eens zoo ver
gode, trad van het wereldtooneel. om er
nooit weer terug te keeren.
Zijn werk werd echter door meer prak
tische mannen overgenomen. De Noord-
Amerikanen, echte dollar- en business-
menschen pakten de zaak aan en
slaagden, zij het al na vele jaren.
Het heeft 400 miljoen dollar gekost;
maar het kanaal is er, en zal de
Amerikanen enorm bevoordeelen.
Het was een mooi oogenblik, toen op
den straks genoemden datum, 10 October
1913, de president der Vereenigde Staten
van Noord-Amerika, Wilson, zelf duizen
den mijlen van de plaats verwijderd, van
uit zijn werkplaats, de opening van het
kanaal bewerkstelligde, enkel door een
druk op de knop van een electrische
schel.
Door deze daad viel de scheidsmuur
tusscheu de heide oceanen weg, en viel
ook weg het bezwaar der volken tegen
de souvereiniteit van Amerika over het
door het Kanaal doorsneden gebied.
Waarin bestaat nu de groote beteeke-
nis van dit kanaal?
Mona Louise was buitengewoon mede
deelzaam en zoo kreeg ik verscheidene
bijzonderheden te hooren over hun eigen
geschiedenis, onder meer vertelde zij mij,
dat haar broeder Matthias in de rechten
had gestudeerd, niet zoozeer omdat hij
groote juridische talenten bezat, maar
eenvoudig wijl het zoo zijn vaders wil
was geweest. De oude heer Perren had
namelijk verkeerd gevonden, dat een jonge
man, enkel omdat hij wel over eenige
middelen beschikt, met zijn tijd geen raad
weet. „Hij was van meening", vervolgde
Mona sprekende, alsof ik dl volwassen
was, én iemand van groote ondervinding,
„dat ieder jongmensch een beroep moest
leeren en daar Matthias nooit bijzonder
knap is geweest, koos hij voor hem de
rechten".
„Maar miss Mona", merkte ik op, nog
geheel onder den indruk van de reputatie
van mijnheer Crabb, „ik dacht, dat ad
vocaten zulke geleerde menschen waren".
„Ja, dat is te zeggen", zeide Mona,
„als zij vooruit willen komen als ad-
vokaat, moéten zij dat ook zijn, maar
iets anders is of het je alleen maar te
doen is om een fatsoenlijke 'betrekking
te hebben, dan behoef je zoo heel knap
niet te zijn'. Nu had mijn vader Mat
thias' wel voor dokter kunnen laten 'lee
ren, maar dat durfde hij niet aan, daar
ïn de eerste plaats dat het de afstanden
verkort.
AVie den kortoren weg van IJmuiden
naar Amsterdam kent, en den langeren
weg van Den Helder naar Amsterdam nog
niet .vergeten is, zal dit terstond kufSien
indenken,
In de tweede plaats dat het de wel
vaart der landen om haar heen be-
heerscht.
Gelijk het Suezkanaal de welvaart der
Eiui'opeesche volken om de oude wereld
zee, zoo bevordert het Panamakanaal
den bloei der Amerikaanse he landen, tus-
Jscheh de beide oceanen gelegen.
Vooral de Vereenigde Staten zullen vdn
dezen arbeid rijke vrucht oogsten. De
producten zullen gemakkelijker worden
uitgevoerd, en het bemoedigde op ruimer
schaal en tegen goedkoop er prij zen bin
nen gebracht worden.
In de derde plaats zal een ruimere
bedding gevonden worden voor den
stroom der landverhuizing. Eon vooral
niet te miskennen voordeel.
Tot nog toe trokken de landverhuizers
sneerendeels uit Europa (ook uit ons land)
naar de oostelijke staten van Noord-
Amerika, en dan liefst naar het noor
delijk gedeelte. Thans zullen ook de wes
telijke staten het Far West een
beurt, krijgen, aangetrokken als men zal
worden door hun vermeerderden bloei.
Ook de staten van Zuid-Amerika zullen
er op vooruitgaan. Spoorweglijnen in Pera
en Ecuador nabij de kust bewijzen dit
reeds.
Heel wat grooter, en meerder evenwel,
zijn de voordeelen voor Amerika, wanneer
men let op de staatkundig-krijgskundige
beteekenis van dit kanaal. (Slot volgt.)
Tweede Kamer.
De heer Schaper richtte gisteren een
vraag tot den minister, hierop neerko
mende. of de regeering de wetsontwer
pen welke door de Eerste Kamer als
vervallen beschouwd waren, als komende
na een ontbonden Tweede Kamer, niet
opnieuw zal willen indienen.
De minister wil blijkbaar niet alles wat
verviel weer indienen. Voorzoover er geen
politiek in het spel is, zal de Regeering
die ontwerpen weel* indienen, na ze eerst
te hebben ingetrokken. Echter staat het
anders met de ontwerpen (drie in. ge
tal) welke' betrekking hebben op sociale
verzekering en staatsouderdomsbedeeling.
Daar is een politiek luchtje aan,
Nu twijfelt de Regeering of zij ook
die ontwerpen her-indienen kon. Zij twij
felt, omdat zij heeft toegezegd in de Eer
ste Kamer, dat zij geen politieke ontwer
pen indienen zou in het neutrale jaar,
dat reikt tot de volgende verkiezingen.
Ook in de Troonrede wordt die belofte
aangetroffen. Dus weerhoudt die belofte
de Regeering.
Had de minister nu tegenover den vra
ger maar flink positie gekozen, dan zou
allicht de linkerzijde, zij 't mopperend,
daarin berust hebben. Nu hij echter een
standpunt innam van wil ik of zal ik,
greep de vrager moed om een motie voor
te stellen eischende dat alle ontwerpen
Weer zouden worden ingediend. Dus ook
iemand, die niet bijzonder knap is, als
dokter gevaarlijk voor zijn patiënten kan
zijn. En voor officier kon hij Matthias
ook niet laten leeren, want daar was
hij nog veel minder geschikt voor. Als
hij hoort schieten, is hij doodsbenauwd,
en als het dichtbij plaats heeft, denkt
hij1 er hard over te gaan loopen. Mijn
vader liet Matthias dus maar voor ad-
vokaat leeren en hij is gelukkig door zijn
verschillende examens heen gerold, hoé
weet ik nég niet. Zelf denkt Matthias,
dat hij met glans er door gekomen is,
want je moet weten, Chrystie, dat hij
vreeselijk ijdel is en altijd zichzelf over
schat. Dat is pen Ieelijk gebrek van hem,
maar overigens is het een beste jongen,
Chrsytie, vergeet dat nooit, Matt heeft
een karakter van goud, afgezien dan van
zijn verwaandheid, 'tls wel jammer, dat
hij zoo vreeselijk is, want de meeste
menschen mogen hem niet lijden".
Zoo ging Mona maar voort, mij al
lerlei dingen uit haar familieleven te
vertellen op een manier van vertrouwen,
of ik haar vriendin was en niet het kleine
meisje, dat door haai' zuster eu 'haar
moest worden opgevoed. Zoo vertelde zij
mij, 'dat, toen haar vader stierf, zijn
fortuin onder hun drieën was verdeeld,
dat zij niet bepaald rijk, maar wel ta
melijk vermogend waren, dat tante Ra-
hef. aanpassingswetje, hetwelk de Twee
de Kamer, of liever de linksclie meer
derheid, zoodanig door amendementen be
dorven had, dat het nu ook eeu po
litiek ontwerp geworden was. Geheel in
strijd met de door de partijen gesloten
overeenkomst om alle politieke twistap
pels thans, tot na de verkiezingen van
1918, ter zijde te laten.
De heer Rutgers .herinnerde er terecht
aan dat ,dank zij dit Convenant nui nog
steeds links in de meerderheid was, ter
wijl hij een istembusuitspraak op dit oogen
blik rechts in de meerderheid zou zijn.
Wat moest nu de minderheid de meer
derheid haar wil opdringen.
Ook de heer Nolens en Kooien be
toogden dat de létter van het convenant
meebrengt, dat de Kamér niet worde ge
steld voior politieke beslissingen, terwijl
de dragende gedachte van de overeen
komst Is geweest, dat de rust van 'het
neutrale jaar niet door politiek geschil
mocht worden gestoord.
De "Kamer besloot met '35 tegen 23
stemman dat alle ontwerpen weer Zou
den worden ingediend.
Na. deze beslissing kwam de Export-
Centrale weer aan 'de orde. De heer Teen
stra kamde het' ontwerp af in zeer scher
pe bewoordingen. Hij noemde het een'
der grootste prullen 'die minister Treub
ooit i.had ingediend. De heer Teenstra
moet niets hebben van dat overdragen
van regeeringsbevoegdheid aan eennaam-
loozie vennootschap. Dat moge staatsrech
telijk geoorloofd zfijn; in de practijk, zegt
hij. krijgt men daardoor het meest ge-
perfectionneerde afsehuivingssysteem. .De
geheele bevolking is daar 'beu van. Zij
wil' niet geregeerd worden door mannen
van wie men niet weet wie het zijn en
waar rij zijn en of z-'ij er zijn. Men krijgt
op deze wijze een ware anarchie. De
heer Treub noemde eens de vrije libe
ralen anarchisten. Thans gaat hij de
zelfde richting uit. Men krijgt nu een
democratisch bedrijvenparloment, demo
cratisch a f25.000 per aandeel! Neen.
de: beste waarborg voor onpartijdigheid
is', dat de regeering het zelf doet.
Op dit laatste standpunt staat natuur
lijk iedereen die voor Staats-socialisme)
is. Wij antirevolutionairen, die daar tegen
Zijn, behoeven met dit „zelf doen" van
dep heer Teenstra niet mee te gaan,.
Practisch kon de overdracht aan de Uit-
voeir-Central'e wel eens verkieslijker blijt
ken.
Bskr.opf overzicht van den toestand.
Aan heit Oostfront schijnt de ztegevie-
rende opmarsch der Central'en in Oost-
Galicië /voort, te duren. Na de door
braak bij Zl'oczbw, ongetwijfeld een ver
rassing voor de Russen, werd de spoor
lijn naar Tarnopol bezet en 'trokken de
Rusfeen in verwarring terug. Ook ten
noorden van Brzezany leden zij "de ne
derlaag, De Duitschers drongen van de
Sereth tot in de Boisch-Karpathen zege
vierend voorwaarts. Zij hebben den over
gang van de Sereth ten Zuiden van Tar
nopol gjeforceerd.
O.ok aan weerszijden van den Dnjes-
ter gingen 3e Oostenrijkers tot de ver
volging van den vijand over.
Nog altijd is heit onmogelijk, het aantal
gevangenen en de hoeveelheid buit van,
elke soort op te geven evenals om alles
te [schiften en te bergen, wat de Russen
bij hun in een vlucht ontaardend ont-
chel een flink kapitaal bezat en dat de
familie zich in niets behoefde te be
krimpen. „E-n", zoo eindigde zij1 haar me-
dedeeling, wij zullen je een flinke op
voeding geven, Chrystie, en zorgen, dat
je een knappe) jonge dame wordt. Maar
dan moet je ook een lief meisje zijn
en het bijten voortaan laten. En vooral,
je moet" Judith strikt gehoorzaam zijn
en als ik je dan nog één goeden raad
geven mag, maak Matthias dan niet te
vaak .boos".
Ik Juisterde maar half naar dat ver
zoek inzake het bijten, .naar mijn zin
kwam ze ei' te spoedig weer op terug.
Tamelijk vrijpostig vroeg ik haar nu, waar
om mijnheer Perren nooit getrouwd was,
waarop Mona haar schouders ophaalde
ten teeken dat zij dat zelf niet wist.
„Ik weet het heuseh niet, Chrsytie,
hij denkt er wel steeds over, maai hij
bezit nu eenmaal geen antrekkeli,-. Iioid
voor de dames. Een enkele maal heeft
hij ons eens willen wijsmaken, dat hij|
op het punt stond zich te verloven, maar
er kwam nooit wat van. In 't begin ge
loofden wij die praatjes, 'maar op het
laatst lachten wij maai' eens, zonder er
op ï'n te gaan".
„Maar waarom is li niet getrouwd, miss
Mona?" vroeg ik nu.
„Je moet niet zoo nieuwsgierig zijn,
Prijs der Advertentiën.
14 regels f0.60, iedere regel meer 15 ct.
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarde».
Bewijsnummers 5 cent.
ruimen van het strijdgebied in den steek
moesten laten.
Voor een groot deel moet deze uitslag
geweten worden aan de Russen zeiven.
Zij (vluchtten toch als hazen bij elke
nadering van een vliegtuigeskader. Ook
deserteerden zij bij secties, of weiger
den de bevelen ,op te volgen.
Herhaaldelijk trachtten dan ooit de of
ficieren hun manschappen tot staan te
brengen, door hun een voorbeeld van op-
offerenden heldenmoed te geven. Daaruit
vloedden zware verliezen aan officieren'
bij de Ruissen voort.
Ook in Dobroedsja, aan het Roemeea-
stehe front hadden ernstige artillerieaan-
vallen van "Russische zijde plaats, die
in het Oostenrijksche afweervuur smoor
den.
i Er gaan geruchten en het zou ona
niet verwonderen, indien Zij waar- We
ken dat de gebeurtenissen aan het
RusSische front de aanvoerders der an
dere entente legers' in verlegenheid heb
ben gebracht, want de ineenstorting varï
het Russische leger brengt, "dè strategi
sche plannen tin het Westen en Italië
eveneens aan- het wankelen.
Korte Oorlogsberichten.
Mc Kerrna heeft in het Engelsche
Lagerhuis meegedeeld, dat voor het loo-
pende financieel© jaar voorbij zal zijn,
men dagelijksche uitgaven van 8,000,000
pd.st. venvachten kan. Het- dagelijksche
inkomen is ongeveer 2,000,000 pd.st., wat
beteekent, dat er tot 6,000,000 pd.st.
daags moet worden geleend. Het Lager
huis heeft het gevraagde krediet toege
staan.
De regeering der Vereenigde S taten
heeft aan het 'Congres een krediet van
nog 5,000,000,000 dollar voor leger etn
vloot verzocht.
De gewezen bevelhebber van het
poolsche legioen, Pilsoedsld, is Zaterdag
nacht te Warschau in hechtenis geno
men, omdat hij zich bij het overgaan
van de grens van het koninkrijk Polen
van een gas bediende, die bij; nader ou-
drzoek vervalscht bleek. Officieel wordt
meegedeeld, dat het ten zeerste te be
treuren is, dat de man, die het zinnebeeld
der toekomst van Polen wilde worden
en had kunnen worden, ten slotte toch
niet in staat was den weg uit zijn ver
leden naar de toekomst te vinden, den
weg van verborgen samenzweringen.
Social is'tischeopruiïng.
Wij) lezen in de Nieuwe Koerier:"
Op welke ongelooflijke wijze de socialis-
partij het volk tracht op te ruien tegen!
de Christelijke partijen, bleek weerom
'een keer te meer uit „Het Volk" vara
j.l'. Woensdag.
Zooals men weet, heeft' de Eerste Ka
mer uitgemaakt, dat alle wetsontwerpen;
door de Tweede Kamer bij haar aanhan
gig gemaakt, vervallen zijn door de ont
binding dier Kamer.
Aan dit besluit heeft ook de socialisti
sche afgevaardigde Van Kol zijne stem
gegeven. - L
Wat doet nu „Het Volk?''
Dit blad moet eersit Van Kol schoon-
schen, omdat hij heeft medegewerkt, aan
dit beshiit, waardoor ook de ingediende
ouderdomswet vervallen is.
En daartoe' wordt de beslissing van de
Chrystie, dat is nu juist iets, wat een
meisje van jou leeftijd nooit vragen mag,
die mogen niet zoo onbescheiden wezen.
Dat. ik nog nief getrouwd ben, is mijn
eigen vrijen wil. 'tKan wezen, dat ik al
te kieskeurig ben, maar dat hindert niet,
die vroege huwelijken zijin dikwijls de
beste niet, (daar hebben de menschen vaak
genoeg later spijt van. Maar daar be
grijp je toch nog niets van, Chrystie. Kom,
laten wij naar beneden gaan, want Ju
dith zal nu wel met Dobbs klaar zijn
over de keuken en ze wil je een en
ander vragen om te zien, wat je zooal
weet. Ze is van plan je alles te leeren,
wat je noodig hebt, geheel volgens baar
eigen methode. Ze heeft die uit de. bes
te boeken over opvoedkunde Samenge
steld. Ze wil nu eens zien, wat ve vol
gens die methode van je maken kan,
ik hoop, dat je haar niet teleurstelt, maar
dat zal, denk ik, wel niet".
Ik begreep bijna niets van wat ze zei
had ik het wél begrepen, dan zou ik haar
zeker heel wat minder vlug achterna ge-
loopen zijn.
Mona Louise bracht mij naar de bi
bliotheek, waar haar zuster reeds op mij
wachtte.
(Wordt vervolgd.)
J