Bank aarborg \o 337 Zaterdag 30 Juni 1917 31e Jaargang jSrrï""- iet in fijving D, riool. ent rnde, Eerste Blad De Groote Oorlog. ijving RAS, 25000 IN. 99 in stokken van 97 NHAGE, IOUTEN. I BRUGGEN GATE, ïKX, Apotheker, planten, lecht Sit nummer bestaat uit twee bladen FEU1LLETON. udster Uit dg Pers. len, in de [dichtingen liden en M. f', Segeers- JtNELISSE, (ijzing geeft. 'iitiuttximuii: iAppiJ VOOR |igd te Juli a. s. verval- Pandbrieven vanaf lar zijn: bfj het Bankierskaa- j Kann en ten kantore Molenstraat No. 39, 3e Heeren H. Ovens IzAAK BoASSON EK kantoor, l HoEDIJk's Rail Ir i-'n bij de bekende Indenten der Maat- D E R. lering der Spijsvef* in mate gebruikt ico per post f 1,90, >or Nederland en in Haag. er aardappelen m Operatieve Landfe, en", bij de Coöpe» eschikbaar. MONbE, Meliskerke. »1. VERHULST >ekt voor Wol een Bureau dezer E Kz. te Oost- N, Boekhandel, mogelijk ide. Eenigeken- strekt tot aan- ■soon zonder kin- Uitgave van £t Naaml. Venn. LUCT0R ET EMgRGO, gevestigd te Goes. EDE Hoofdbureau te Gees: SANGE VQRSTSTRAAT 219.. Bureau te Middelburg: S1RMA F. P. DHUIJ - BURG. Drukkers i .ïoaterbaan Le Cointre> Goes. )e Oostkerk te Middelburg 1667-1917. Trotsch verheft zij haar fieren koepel poog en vormt .met de abdij- en stad- istorens en die der R. K. kerk het jlhouet, dat onze stad, van de land- zfiile gezien, zulk een aantrekkelijk voor- kjmen geeft. 16 Juli 1917 zal het 250 jaar geleden zijn, 'dat deze kerk in gebruik werd ge- öpmen. n Vóór den overgang aan de zijde van *rins Willem van Oranje op 21 Februari .574 telde onze stad drie parochieker ken, n.l. de Westmonsterkerk, staande op e Grootje Markt, de Noordmonsterkerk an het -tegenwoordige Hofplein en de iostmonsterkerk, onze tegenwoordige fieuwe Kerk. Behalve deze parochiekerken, die toebe- oorden aan de wereldlijke geestelijkheid n dus, onder bestuur der stadsregeering tonden vond men hier nog de Abdij- :erk, die onmiddellijk aan de Oostmonster- :erk grensde en daarmede verbonden was, loewel bestemd voor de geestelijkheid Ier -beroemde abdij. Door de kloostergangen konden de mon- riken deze kloosterkerk bezoeken. Dat deze kerk, onze tegenwoordige Koorkerk met de Nieuwe Kerk niet één >ebouw uitmaakte, zooals steeds wordt aeweerd, blijkt m.i. duidelijk uit de vol gende feiten. Toen op 22 Augustus 1566 de beel- lenstorm in onze stad woedde, werden in de Oostmonster- of Voorkerk door een bende van 400 personen de altaren en sieraden vernield, maar de Achterkerk bleet gesloten, zoodat daarin geen schade werd aangericht. Toen in 1568 beide kerken tengevolge (van een onweder op 18 Januari met den Abdijtoren geheel in de asch waren ge legd, werd de Abdijkerk uit de Bisschop pelijke fondsen spoedig opnieuw opge- ouwd en van het prachtige kruisgewelf oorzien, dat nu nog zoo zeer de aan lacht trekt. Dit blijkt uit een contract gesloten tus- fcch^a Anitheunis Serxon en Jan Borre- ®nans, beiden van Antwerpen, ter eenre en Bisschop Nicolaas van der Burcht ter andere zijde over 't opmaken, overwelven en metselen van het hooge koor in de kerk van Onzer Lieve Vrouwe-klooster. De aannemingsaom bedroeg 7850 Ka- rolus guldens van 20 stuivers Brabantsch. Maar voor den herbouw van de pa rochiekerk van de Abdij, genaamd St. Ni- coiaaskerk, die „op St. Pauls-bekeering- avont jammerlijk metten viere uit den hemel en met een donderslag verbrant I is en nu desolaet licht" werd toegestaan I een collecte bij de burgers te houden e tot bevordering van den opbouw der kerk. De Bisschoppelijke fondsen konden dus I hiervoor niet worden aangesproken. "'"te bracht echter niet zooveel -•e, evenals iu de daarnaast ge- r legen Klooster- of Jilariakerk een gewelf kon worden aangebracht en tot in het midden der 19e eeuw hleef dit gebouw onbekoepeld, eerst omstreeks 1850 werd het plafond aangebracht, dat de Nieu we Kerk nog altijd o n t s i er t Behalve deze kerken vond men te Mid delburg nog onderscheidene kloosterker ken of kapellen. Op de plaats van de tegenwoordige Botermarkt stond het Min- 12} Bewerkt naar het Engelsch van EMMA JANE WORBOISE. uit den boeren- i. Brieven onder blad te Goes. „Ja, dat is ze nu", antwoordde mijn heer Crabb, met een zucht van verlich- hn(g. U kunt haar bij u nemen, en, zooals ik gezegd heb, ze ïs een meis je van goeden huize en beschikt over een goed verstand en een uitstékende ge zondheid, Kinderziekten zal ze allicht Wel niet meer krijgen" en zieh nu tot mij wendend?„je hebt al eens toen Vtnk êol5ad' n«3twaar> Chrystie?" En voort ^stemmend knikte, ging hij weer. u Tt: „En Wat liet voornaamste voor thans Vs *-otaad §een famüie, al- ook to A mÜ n'e'; hekend en zal zich dedeelin luisterde naar al dre me- korte hnnfeiInet zichtbaar genoegen en meur?" I ikies- „En hoe is haar hu- uitgesproken toen miinheer Crabb nebroeders-klooster met kerk voor deze orde. De Augustijnen hadden hun klooster met kapel in 't tegenwoordige Schutters hof „de Edele Handboog" aan 't einde van de Vlasmarkt. Het gebouw der Soepkokerij aan de Simpelhuisstraat was het klooster der Cel- lebroers. De kapel van dit klooster is thans Engelsche Kerk. Het klooster der Bogarden bevond zicli achter de St. Pieters- en Spanjaardstraat, thans een stalhouderij; de Fransche Kerk was de kapel van dit klooster. Voorts bevonden zich in onze stad nog twee vrouwenkloosters, dat der grauwe zusters aan de tegenwoordige Zuster straat; de kapel is tot 1808 onder den naam van Vischmarktkerk bij de Her vormden in gebruik geweest, maar toen voor afbraak verkocht. Het klooster der zwarte zusters stond, waar zich de Latijnsche school bevindt, „bachten 's Graven Steen". Voorts had men het Bagijnhof met kerk op de plaats, welke deze nog altijd draagt; de wet tot onbewoonbaarverklaring van huizen maakt van dit stadsgedeelte lang zamerhand een ruïne. Eindelijk bevond zich hier nog de St. Barbarakapel, de latere Gasthuiskerk in de Langedelft, die verbonden was aan het tot 1864 aldaar gestaan hebbende Gasthuis. Vóór hot graven der binnengracht, die nog den naam draagt van „Nieuwe Ha ven" telde men nog de St. Janskerk aan het einde van de St. Janstraat; de naam van deze straat alsmede de St. Jansgang herinneren nog aan deze kerk. Deze kerk werd reeds in 1558 met toestemming van den Bisschop van Utrecht afgebroken om plaats te maken voor de zooeven genoemde binnenhaven. Wel was onze stad rijk aan kerken en kloosters en begrijpelijk is het daar door, dat Al va alle krachten in het werk stelde om haar voor den koning van Spanje te bewaren; „zij was te schoon, een bloeme voor zulke guiten" gelijk het in de legende van de Geuzen troubele in Zeeland (een Roomsch geschrift) luidt. Bij den overgang cler stad aan den Prins werden de kloosters verlaten, afge broken. of tot andere doeleinden inge richt. De NoorcLmonster- of St. Pieterskerk aan het tegenwoordige Hofplein werd het eerst voor den gereformeerden eeredienst ingericht op Zondag 24 Februari 1574. Tot 1809 werd daarin steeds dienst gedaan; 14 Augustus van dat jaar pre dikte hier voor 't laatst ds. Snouck Rur- gronje; ze moest daarna gebruikt worden voor de inlegering der' Engelsche solda ten, die Walcheren bezet hadden en heeft daardoor zoo geleden, dat ze sinds dien tijd niet meer kon worden gebruikt en tot 1833 ledig stond, waarna ze gesloopt werd, hetgeen zeer te bejammeren valt, aangezien de afbeelding ons dit gebouw doen kennen als een ruime Gothische kruiskerk met fraaien toren. Als tweede kerk werd 19 September 1574 de Westmonsterkerk op de Markt in gebruik genomen, echter slechts tot Maart 1575, toen besloten werd dit bouw vallige gebouw af te breken ter verrui ming van het Marktplein. In plaats daarvoor werd 1 April de Oostmonster- of Abdijkerk tot een twee de kerk voor de Hervormden geopend; in tegenstelling met de Noordmotisler- of Oude Kerk kr.eeg zij den naam van Nieu we Kerk, hoewel ze de eerste in ouder dom overtrof. Vijftien jaar later begon men ook in „Ja, dat kan ik n niet bepaald zeg gen", antwoordde deze, „maar, eerlijk gezegd, erg volgzaam lijkt ze me niet toe. Maar misschien past dit juist in uw systeem, en in elk geval is het voor u een voldoening, als u er wat goeds van te maken weet. Ik voor mij zou een; af te zaoht humeur nu ook niet zoo prettig vinden". Mona Louise knikte toestemmend. Miss Judith scheen die mededeeling maar ma tig aan te staan, wat inderdaad geen wonder was, want ik zelf maakte het er niet naar, oms haar vertrouwen te wekklen*ik stond er met een erg zuur gezicht bij. Mijnheer Perrén merkte op1 gewichtigen toon op, gebruik makend van de korte stilte: „Evenwel is beminnelijkheid een hoedanigheid, welke een vrouw ten zeer ste "Siert". Toen hij dat gezegd had, begon hij genoeglijk te grinniken, later merkte ik, dat liij dat altijd deed, als hij vond, dat hij Tets heel verstandigs 'zoo langs zijn neus weg opgemerkt had. Miss Judith echter scheen die opmer king weinig verstandig te achten. „Ge bedoelt eenvoud, Matthias, en niet beminnelijkheidje hebt nog altijd niet de Gasthuiskerk te prediken; 29 Juni 1597 werd de tegenwoordige Koorkerk tot vier de kerk in gebruik genomen; sinds den overgang der stad had deze oude Kloos terkerk dienst gedaan voor het huisves ten van armen en daarna voor de gods dienstoefeningen der Engelsche gemeente en als kazerne voor krijgslieden. Het einde der 16e en het begin der 17e eeuw was een tijdperk van giwten bloei voor onze stad, die toen aan alle zijden werd uitgelegd. (Slot volgt.) Over de Troonrede. D-e Ned. geeft de persstemmen als volgt weer: Sommige bladen weten-nog merkwaar dig veel te putten uit de korte Troon rede van gisteren. Zoo bijv. de "Nieuwe Ct., die er de geheele Indische, defen sie in weerspiegeld ziet. Het Handelsblad legt het zwaar tepunt in de zinsneden over den oor logstoestand, waaraan de Staten-Generaal hun volle aandacht zullen te wijden heb ben; ook de N. Rott. C t. stelt de vraag naar de taak van liet Kabinet na de Grondwetsherziening, en legt op de vra gen, die bij vredessluiting zich ook voor ons 'land zullen opdoen, allen nadruk. De Regeering zorge, dat zij er niet door wordt overvallen. Deize onderwerpen, meent Het Va derland, liggen in de neutrale z;öne. Het is goed, dat op de waarschijnlijk heid der voortduring van den ogrlog,. en op den ernst daarvan ook voor ons land nog eens gewezen is. Terecht spreekt Het Centrum van een niet rooskleurig verschiet, ook niet in financieel opzicht. Wij blijven vrij van lolitiek, consta teert De Tijd. Maar h e zal het met sociale verzekeringsontwi' pen gaan De Residentiebode constateert, dat de Troonrede geen belangrijk nieuws brengt, de Standaard noemt haai* „een doodgeboren kindeke"; de Maas- fa o de hoort eerst nu in de Troonrede den zuiveren klank („geen politiek"), die van 1914 af had moeten klinken, terwijl de a. r. Rott. de Troonrede prijst als een gelukkig gesteld stuk. Beknopt overzicht van den toestand. Brazilië in den oorlog. Griekenland in den oorlog1. Alles spot met de bewering, dat men op weg naar den vrede is. De vredesstemming moge wijdvertakt ■zijn, ze wordt nog geheel overschaduwd door den oorlogswaanzin. Vermoedelijk is de drang naar den vrede het grootst in Oostenrijk-Hongarije. Al thans de debatten in het Oosteniijksche huis van afgevaardigden geven dien in druk. De geesten zijn er veel meer rijp voor den vrede dan in Duitschland. Duide lijk is gebleken hoe zoo goed als alle partijen in de Donau-monarchie zich ten opzichte van het vredesvraagstuk op een redelijk en aannemelijk standpunt stel len in tegenstelling met verschillende Duitsche partijen. Doch wat baat deze neiging, als ander zijds de oorlogslust wastl Nu zijn de geallieerden er bijna in geslaagd Grie kenland in den brand te jagen. Reuter meldt: Ofschoon de oorlog nog veel succes met je aanhalingen, meestal zijn ze onjuistMaar zeg jij me nu eens, kleine meid, hoe oud dat je bent". „Ik moet tien jaar worden", zei ik, met eenigen trots op mijn leeftijd. „Dat wil zeggen, dat ze een paar maanden negen is", mengde zich mijn heer Crahb in het gesprek, „met Mei is ze jarig geweest en we hebben nu September. .Ze heet ChCTstabel, of hèb ik dat al gezegd?" „Chrystabell, wat een verrukkelijke naam", lachte Mona Louisa opgetogen. „En nu iets omtrent haar opvoeding", zei miss Judith, „hoe staat het daarmee, mijnheer Crabb?" „Daar kan ik nu niet veel 'bemoedi gends over mededeelen", zei deze be denkelijk, „het is een onbebouwde grond, die n ter bearbeiding krijgt. Maar dan hebt u ook niet veel uit te roeien". Dat scheen miss Judith aan te staan. „Rrecies wat ik hebben moet, mijnheer Crabb, het past volmaakt in mijn sy steem, daar heb ik een ongeoefend kind voor noodig, dat nog niet bedorven is door verkeerde opvoeding of "door de tegenwoordige methode van onderwijs", „Dan is Chrystabel TyndaLe juist het Jrind, dat u hebben moet, miss Judith, ze niet is verklaard is „de regeering" van meening, dat de oorlogstoestand met de centrale mogendheden bestaat, sinds de liberale regeering aan het bewind is ge komen. De terugroeping der diplomatieke ver tegenwoordigers bij de centralen en haar bondgenooten geaccrediteerd ;s elk oogen- blik te verwachten. Later heette hetDe regeering heeft aan baar gezant in Zwitserland last ge geven de Grieltsche legaties in Berlijn, Weenen, Sofia en Constantinopel mede te deelen, dat de betrekkingen tusschen Griekenland en Duitschland, Oostenrijk- Hongarije, Bulgarije en Turkije zijn afge broken. Hiermede is yveer een bedrijf van het ontzettende Grieksche drama afgesloten. De rol, welken de geallieerden hierin spelen, is beneden kritiek. Op de gevechtsfronten komt meer actie, In liet oosten was de toenemende aan- valsacliviteit der Russische artillerie tus schen de Strypa en den Dnjester voor de centralen aanleiding om krachtig te ant woorden. JWeenen maakt melding van groote ge vechtsactie in Galicië. Komt straks inderdaad echter het Rus sische offensief los, dan valt te verwach ten, dat dit meer een demonstratief dan juist een strategisch karakter hebben zal. De Russen zullen hun bondgenooten wil len laten zien, dat zij van goeden wil zijn. Dat, ook in geval van een 'Russisch offensief, van zulke groote en ingrijpende successen vooreerst geen sprake zal zijn. valt op twee gronden vooral te veronder stellen. Vooreerst mag men aannemen, dat de herorganisatie van het Russische leger niet zoover reeds is*doorgevoerd 'kunnen worden, dat een actie op groote schaal ondernomen kan worden. In de tweede plaats zou het oogenblik al heel slecht gekozen zijn, wijl op de andere fronten geen aanstalten gemaakt zijn of worden om een offensief in het oosten te steunen. In het westen zijn het juist de Duit- schers die den toon aangeven. In de streek van, het bo-sch van Avo- court en hoogte 304 werd een hevig bom bardement met groot kaliber geopend op de Fransche posities. Te half zeven volgde een machtige Duit sche aanval, die door speciale storm troepen over een front van 2 kilometer ten Westen van hoogte 304 werd .uitge voerd. Het hevige vuur der Franschen slaagde er in den aanval te desorganiseeren. De Duitschers kregen op enkele punten van de eerste linie vasten voet. Zoo kleedde de Fransche berichtgever het in. Men mag dus aannemen, dat de Duitschers een niet onbelangrijk succes behaalden. De Engelschen namen ten Z. en W.-van Oppy enkele Diuitsche stellingen. Zijl zijn Avion binnengedrongen en gaan voort ter rein te winnen. Lloyd George heeft in een redevoering weer eens getracht de verantwoordelijk heid voor de voortzetting van de men- schenslachting af te wijzen; hij had een zwaar hoofd over den toestand in Rusland, doch meende dat het straks de Entente een nog vollediger overwinning zal ver zekeren. Hij wasi blijde te kunnen mededee len, d^t men goed slaagt met het ver nietigen van vijandelijke onderzeeërs. Sprekende over de vredeskwestie, zeide Lloyd- George: volgens mijn oordeel zal kan lezen en schrijven en een beetje rekenen, maar meer toch niet en haar ■oude kindermeid, Mantie, heeft me ge zegd, dat ze nooit op school heeft ge gaan. Ze moet dus feitelijk nog geheel gevormd worden". „Precies wat ik verlang", herhaalde miss Judith weer. En zich nu tot mij Wendende: „We zullen ons lastig hu- meurtje wel kwijt raken, en ons best doen een lief, braaf meisje te worden, nietwaar, ki ndl ief Ik andwoordde niet én bleef stug voor me zien en daar miss Judith of haar zuster niet dadelijk het woord weer na men, werd het nu even stil. Dit gaf mijnheer Perren weer gelegenheid zich te doen hooren, want opeens galmde hij uit: Verrukkelijk toch het jong gemoed te leiden En aan den schoenen plicht zich zeiven toe te wijden. Misschien zou er nog meer gevolgd zijn, ware het niet, dat miss Judith op scher pen toon haar broeder had verzocht nu even zijn mond te houden, waaraan deze onmiddellijk voldeed. VERSCHIJNT ELKEN £ERK1)AÜ AbonnementsprQat Per 3 maanden fr. p. post fl.5C Losse nummers -0.06 Prjjs der Advertentifla. 1—4 regels f 0.60, iedere regel meer 16 m 3-maal wordt 2-maal berekend. Bq abonnement voordeelxge voorwaarde» Bewijsnummers 6 cent. deze oorlog eindigen, wanneer de gealli eerde mogendheden het doel bereikt heb ben, hetwelk zij zich stelden, toen zij de uitdaging van Duitschland aan de bescha ving aanvaarden. Want deze oorlog moet een einde hebben, maar wanneer het ein de ook maar een uur te vroeg komt, dan zal dat de grootste ramp zijn, welke de menschheid ooit trof. Ik hoor zeggen: „Duitschland is bereid ons een bevredigenden vrede te geven." Er valt niet aan te twijfelen: gij kunt nu vrede hebben tegen een zekeren prijs, want zonder twijfel heeft Duitschland den vrede van noode, maar het is een vrede, welke aan Duitschland zou brengen een economische en andere controle over lan den, die Duitschland heeft bezet. Vijf en twintig vijanden. Nu ook de Republieken Haïti ,San Do mingo en Uruguay zich officieel als in oorlog met de centralen hebben verklaard, zijn er, naar de „Frankf. Ztg." uitre kent, vijf-en-twintig staten aan de zijde der Entente in oorlog tegen de vier Cen trale mogendheden. De becijfering van het blad is: I Europa. 1. België. 2. Frankrijk. 3. Engeland. 4. Italië. 5. Montenegro. 6. Portugal. 7. Roemenië. 8. Rusland. 9. Servië. II Amerika. 10. Bolivia. 11. Brazilië. 12. Dominica. 13. Guatemala. 14. Haïta. 15. Honduras. 16. Cuba 17. Nicaragua. 18. Panama. 19. Uruguay. 20. Vereenigde Staten. III Azië. 21. China. 22. Japan. IV A f r i k a. 23. Egypte. 24. Liberia. 25. Marokko. Van de 57 zelfstandige staten der we reld zijn dus de meerderheid, 29 sta ten, in den oorlog. Neutraal zijn nog Abessynië, Afghanis tan, Andora, Argentinië, Chili, Columbia, Costa-Rica, Denemarken, Ecuador, Grie kenland Liechtenstein, Luxemburg, Mexico, Nepal, Nederland, Noorwegen, Oman, Paraguay, Perzië, Peru, San Sal vador, Siam, Spanje, Zweden, Zwitser land en Venezuela. Van de oppervlakte der aarde 145,917.426 vierk. kilometers vast land, zijn 101.529.945 vierk, K.M. aan de zqde der Entente, 2.245.430 vierk. K.M. aan de zijde der Centralen (zonder het Duit sche koloniale gebied) en 29 millioen vierk. K.M. neutraal. Van de 1657 millioen menschen staan 1329 millioen aan de zijde der Entente, 147.8 millioen aan de zijde der Centra len en zijn 282 millioen neutraal. Bommen op den Olijfberg. Naar Duitsche bladen melden hebben zes Engelsche vliegers 70 bommen op den Olijfberg geworpen. Gelukkig zijn geen menschen gekwetst en de stoffe lijke schade is gering. De „Norddeutsche" zegt naar aanlei ding hiervan: Dit voorval bewijst dat de Mijnheer Crabb begon nu uit te leg gen, hoe het nu voortaan met mij gaan zou. Ik zou dus nu, zei hij ongeveer, opgenomen worden in het huis van de familie Perren, maar dan moest ik be loven dankbaar en gehoorzaam te zul len zijn, dan zou de familie Perren mij een uitstekende opvoeding geven en mij als haar eigen kind beschouwen. Als ik' achttien jaar zou zijn, zou ilk het recht hebben, het huis te verlaten. Maar dan moest ik pu beloven, voortaan een lief meisje te wezen, een belofte, die ik met zulk een knorrig gezicht en zulk een gemelijke stem aflegde, dat het onge twijfeld voor de familie moeilijk moet zijn geweest de welgemeendheid ervan te gelooven. „Nu nog een vraag", zei miss Judith, „in welk geloof is Chrystabel opgevoed?" „In hoegenaamd geen geloof", ant woordde mijnheer Crabb, „er is nog al les van haar te maken, zoo weinig weet ze van die dingen af. Veel weet ik er trouwens niet van, alleen weet ik, dat u, desgewenscht, haar doopbewijs kunt bekomen in de parochiekerk van piooms- bury".; (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1917 | | pagina 1