irint.
31e Jaargang
No 300
ÏSWONING,
feuilleton.
Uit
Pers.
De Groote Oorlog.
Woensdag- ill! Mei 1917
jen verloren,
eten.
osderbieten.
zen,
afschaffing:
5i Koe,
Yaarsjes,
FRANCKE,
ÏDERHOUD, bij
o e
larzen,
o e j
ersknecht
Iknecht
lersknecht
landknecht
■vraagd,
meisje.
Ce vakscholen voor boerd
en Zuid-Beveland.
AHaiie Evanisn ie Hsnielwacht.
12)
aan te neme*
SO M3 GRINT
jkenskcrke naar
rorden verzocht
(ieveren bij de*
te Ovezand,
rouwepolder, e*
(bezorgen tege»
fctkantoor
lerooskerke (W.)
mtract
in schip of
art en prijs aan
ft.
KOSTER,
Kleverskerke.
ie Maaimachl*
messen en 12
Ij M. VAN DEN
naar 4e kalf, bij
Ikerke.
jrrieweulen of
Merriepaard,
RUIL
liaar 7 de kalf en
STROO, Bigge-
i P P E J A N te
>P
mi en 3 Juli, bij
t-Souburg.
lavenpolder.
3H1ERE, Grijps-
ïgen, bij J. C.
|r te Hoek.
November
IsP. SLABBER,
rnecht gevraagd
eulen te koop,
Pz., Aagte-
3E Kz. te Oost-
per
Jr., Nadorst, St.
ÏY, Goes.
|ctober een Meld
-jarige of I1/»'
bp, bij
7ER te Gapinge.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
DANGlE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg
E1RMA F. P. DHUJJ L- BURG.
Drukkers i
Dosterbaan Le Cointre, Goes.
De. behandeling van de plannen voor
een volledige dubbele vakschool voor jon
gens en meisjes te Goes is begonnen.
De stukken zijn publiek eh ze behoo-
ren dus in het publiek besproken te
worden, want met deze omvangrijke plan
nen is het welzijn van een groote plat
telandsbevolking gemoeid.
Da, bevolking is ten opzichte van het
vakonderwijs heuscli niet verwend. De
landbouw slaat nog al heel nuchter en
heelemaal niet enthousiast, tegenover haat-
vakschool de rijkslandbouwwinterschool.
Die school is maar zeer matigjes bezet
en in een zoo prachtig landbouwmid-
delpunt als Goes ik, moest daar voortdu
rend ruimte tekort zijn. Dat ligt aan
den landbouwenden stand. Het belang
van goed theoretisch landbouwonderwijs
wordt nog lang niet algemeen ingezien.
Dat conservatisme, dat zweert bij de
oud-vaderlijke metboden, is nog niet uit
gestorven en dat een jongen van boven
de twaalf nog eenige jaren naar school
moet om nu eens echt goed nog wat
te leeren van zijn toekomstig vak, dat
vinden velen nog een dwaasheid.
Toch is de kentering merkbaar; de
techniek van den landbouw dwingt er
wel toe en ziende blind is hij, die dat
niet opmerkt. En elke landbouwer, die
niet zorgt dat zijn zoons, die in zijn be
drijf zullen komen, goed theoretisch on
derlegd zijn, bevordert noch het welzijn
van zijn kinderen, noch de toekomst van
zijn en der kinderen hoofdbron van be
staan.
Nog treuriger staat het met de op
leiding van den handwerksman. Hoeve-
len zijn er niet, die tot hun schade be
merken, dat ze nu al achter staan bij
de goed geschoolde arbeidskrachten van
de steden. En het handjevol dat de
Goesche ambachtsschool bezocht heeft,
verzinkt in het niet bij het groote aan
tal, dat alleen door de praktijk in de_
praktijk is gekomen.
Zoo is nu de stand van zaken reeds.
Maar hoe zal het zijn als na den oor
log de goed onderlegde ambachtsman
overal met open armen wordt "ontvan
gen. Vraag naar menschen, die wat kun
nen, is er nu al te over; maar als straks
het vernielde opgebouwd moet worden
en aan de eischen van techniek en schoon
heid zal moeten worden voldaan, .dan
komt de niet-geschoolde ver ten achteren.
En van hoe groot belang is het, dat
op elk dorp een stel goede ambachts
lieden disponibel is. Knoeiers zijn er ge
noeg bp de wereld, hun aantal behoeft
niet vergroot te worden, maar de bekwa
men regeeren per slot van rekening de
wereld.
'tls een blijk van verwonderlijke ener
gie, dat het bestuur der Ambachtsschool,
krachtig gesteund door zijn wakkeren di
recteur, nu de plannen tot een vergroote
en op de eischen van onzen tijd ge
brachte ambachtsschool klaar heeft en
J;,A- VAN NOPPEN,
Oud-hoofd eener Chr. School.
(Slot.)
12. Het dubbele huwelijk.
\Ve zullen den indruk niet schetsen,
dien schrijven op Marie ,in- de eerste
plaats, maar ook op haar- Vader en haar
broede' maakte en ook niet wat er door
haar 'n de eenzaamheid in gebed en ge-
peins® werd doorgemaakt, of met haar
vader Wend besproken.
bi de gedachteWjiplaatsen we ons liever
ruim twee jaren later in de groote fabrieks
stad Gtasgow. t Is weer Zondag. In de
vriendelijke woonkamer van een knap
pe burgerwoning, gelegen bij een wan
delpad merken wie een gezellig rond de
tafel geschaard gezin op. De jonge huis
vrouw met een gelaat, stralend van ge
zondheid en genoegen, zit met een lief
kindje PP 1 m schoot, haar eersteling en
sprekend evenbeeld. Voorts zien we even
eens im t ^^agsgewaad een flink inan
van tusschan 4Q en 50 jaren, bruin
van tm* opslag en in gesprek mtet
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN .WERKDAG,
Abojinementsgrjjsi
Per 3 maanden fr. p. pont f 1.50
Losse nummers- 0.05
H
Prijs der Advertentiën.
14 regels f 0.60, iedere regel meer 15 ct.
3-maal wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden*
Bewijsnummers 6 cent.
als 'tmaar even kan wil uitvoeren. Daar
in kwam Goes nu eens niet achteraan.
En hoe heeft ze die plannen aangepakt?
Alle peuterigheid is vermeden, alle k'ein
heid in de kan gedaan en als straks
het nieuwe gebouw klaar is, zal er ruimte
en gelegenheid zijn voor iederen begin-
nenden handwerker om het vak zijner
keuze behoorlijk te leeren. Het vak van
de foekomst electrotechnick zal geheel
nieuw ingericht worden, en aan stoom
werktuigkunde zal behoorlijk wat gedaan
worden. Een buitengewoon gelukkige ge
dachte is ook het aanpakken van het
vakonderwijs voor meisjes. Zoo er aan
iets behoefte is, dan is het wel daar
aan. Meer dan wat de lagere school bood
en hier en daar te sober ingerichte her-
halingsonderwijs, was er voor' de meeste
meisjes niet te krijgen wat voorbereiding
voor haar eigenlijke taak betreft. Een
enkele naaiwinkel en een enkel atelier
in Goes of Middelburg moge wat gedaan
bobben, dat bleef nog maar bij enke
len, de massa van de aanstaande vrou
wen en moeders ging ongeoefend het hu
welijksleven in, vaak tot groote schade
van huis en hof, keuken en kind.
De goed geoefende moeder kon voor
het kind nog wel wat doen, maar daar
voor ontbrak vaak tijd, lust en gelegen
heid.
De landarbeid was voor vele meisjes
een toevlucht, en daarvoor behoefde je
niet te leeren en daarmee kon je nog al
aardig wat verdienen. Maar de landbouw
vult niet het leven van de vrouw; noch
den tijd er is voor haar nog zooveel
anders te doen.
Voor die allen, die in hun huis en
door hun huis in de, maatschappij het
geluk en de welvaart in hun handen
(letterlijk en figuurlijk) hebben, biedt
straks de meisjesvakschool te Goes een
goede kans. Zeer zeker in de eerste plaats
voor eenig beroep: naaister, oostumiére.
hoedenopmaakster, verstelster, huishoud
ster. lingerie bewerkster, maar ook en niet
in de laatste plaats voor het bestuur
van de huishouding. We denken 'aan de
waschbehandeling, het koken, het linnen-
naaien, het verstellen en het boekhouden.
Want wat voor den handel geldt, geldt
ook voor het goede huishouden: Wie wil
blijven, die moet schrijven. En dan de
versiering van huis en hof, kleeding en
schoeisel, hoe erbarmelijk is het daar
mede nog vaak gesteld. Wat worden er
nog een prullen voor mooie dingen ver
sleten.
Handvaardigheid, oefening van het oog,
van deai smaak, den goeden smaak, zie
daar prachtzaken waarvoor een meisjes
vakschool gelegenheid biedt.
Goes zal voor een groote uitgave ko
men te staan. De raad zal straks heb
ben te heslissen of de gemeentehuishou
ding dat dragen kan. Maar er zijn fac
toren, waarmede duchtig rekening gehou
den moet worden,en dat zijn de buiten
gemeenten. Dergelijke vakscholen bestrij
ken een breed terrein, twee bloeiende,
schoone eilanden, waarvan de welvaart
en die zin voor netheid en regelmaat
een vriendelijken grijsaard in een rust
stoel naast hem gezeten. Het gesprek gaat
over een godsdienstig onderwerp, terwijl
de vrouw1 zioh nu en idan in dat onder
houd mengt als de zorg voor haar lie
veling dit niet belet. Aan den wand
hangen o.a. een paar schilderijen en tus-
schen de gouden lijsten- van de eene prijkt
in keurige sierletters het Gebed des Hee-
ren en van de andere het 4e vers van
psalmi 34.
„Des Heeren Engel schaart.... enz.",
door engelen met palmtakken omgeven.
We behoeven niet lang te raden bij wie
we zijn. Ja, Roberts wenseh en bede is
vervuld. Marie is nu zijn gelukkige echt-
genoote en heden is haar dochtertje ge
doopt, waarover thans het gespirek gaat
tusschen haar vader en haar man, dien
ze innig lief heeft.
't Is waar, Marie had aanvankelijk veel
bezwaar tegen het huwelijk gehad. Zij
kon zich -wel' niet ontveinzen voor Ro
bert hartelijke genegenheid te koesteren,
waar het uit alles bleek, hoe innig hij
haar beminde en hoe oprecht de veran
dering was, bij hem voorgevallen, maar
van haai' geboorteplekje te scheiden waai'
een oude vader haar zorg behoefde en een
broeder haar voor de huishouding voor
alsnog ook niet anissen kon, woog bij
haar te zwaar, om op het verzoek in
bt-kfend zijn, zullen er van profiteeren.
Zullen de buitengemeenten ook naar
verhouding meedragen in de algemeene
lasten? Een bedrag van t3500 voor Goes
is geen kleinigheid, maar de buitenge
meenten kunnen met haar allen toch wel
meer doen dan Goes alleen kan doen?
'tls te hopen, dat die gemeentebestu
ren hel belang van de zaak voldoende
inzien en bij de raden hunner gemeenten
weten te bewerken, dat het bestuur der
school krachtig ook door hen gesteund
worde in het reuzenpogen van deze
beide scholen, die ook voor hunne ge
meenten van levendig belang zijn.
G. B.
Staatsman èn Evanqeliebeüider.
Wij willen nogmaals bnze stem men
gen in het koor der huldebetuigingen aan
het adres- van Jhr. mr. A. F. de Savor-
nin Lohmau door enkele persstemmen
weer te geven:
Dr. Kuyper, des jubilaris' broeder-ve
teraan, schrijft in De Standaard
o.m. het volgende:
„In heel onze partij 'leeft daarbij de
gedachtenis aan wat o-ns in Lolunan
geschonken is, en het klare inzicht van
wat onzerzijds gederfd zou zijn, indien,
in de lange periode sinds het Volkspeti
tionnement, Lohman niet een kostelijke
steun Voor ons geweest was, en ons in
het öcho-olgeding niet steeds met trouw
en veerkracht Ier zijde had gestaan. Het
is nauwelijks te berekenen, wat we niet
gemist zouden hebben, indien dezfe ve
teraan uit de* hachelijken sitrijd ons niet
reeds in 'het midden der vorige eeuw
ware toegekomen. Iets wat te meer op
prijs mag worden' gesteld, daar Lohman
van den aanvang af reeds een eeoiigszins
anderen blik op den toestand had, en van
meet- af veelal zijn eigen weg moest kie
zen, om te beter voor ons Christenvolk
te bereiken, wat 'hij zich als doel bij dien
strijd had voorgesteld."
De Maasbode naar aanleiding van
's heeren Lohman's SOsten jaardag zijn
verdiensten opnoemende, besluit aldus
„Wat staatsminister De Savo-rnin Lob
man als- fouten heeft, zijn de overdrijvin
gen zijner deugden. Tot zijn -deugden,
welke in het staatkundig leven niet veel
gevonden worden, rekenen wij: zijn ridder
lijke èerlijkheid, zijn bartstoehtelijken af
keer van onrecht en verdrukking, zijn be
wonderenswaardige nauwgezetheid en liet
afwegen van belangen en rechten, zijn
onkreukbare onbaatzuchtigheid, zijn on
bezweken, nog immer jongeren bescha-
meluden werkijver.
Deze deugden hebben hem tejlaimen 'met.
een warm geloof er toe gebracht met zij-n
groote geestesgaven in velerlei werk
kring tie woekeren voor 's-lands zaak."
Roodhuijzen schrijft in het Vader
land o.m.i
„Wij hebben nu bijna 13 jaren de eer
zijn collega- te zijn, maar wij hebbe-n
geen verandering bespeurd in d-e scherp
heid van zijn intellect, 'in de groote ga
ven die hem geschonken zijn, en hijfkan
zich nog even driftig maken alsl toen
wij pas de Kamer binnen kwamen. En
te kunnen gaan. Maar toen Willie in den
loop van het jaar zijn voornemien te ken
nen gaf, om1 met een jonge dochter zijner
keuze in het huwelijk te willen treden
en Robert op den bepaalden tijd terug
kwam, zooals hij beloofd had, om het
antwoord op zijn schrijlven te velpnemen,
was -de zaak spoedig beslist. Vader Ver
kreeg van -den landheer vergunning de
huur aan zijn zoon over te doen en nam
het Voorstel' van Robert gaarne aan, om
bij hem en Marie in te gaan wonen. Wie
kan ook beter voor een ouden vader zor
gen, dan een eigen dochter?
Het dubbele huwelijk, zoo van Robert
als van Willie, weid op een en denzelfden
dag met groote Vreugde, en met veel tee
kenen van belangstelling van alle zijden-,
gesloten en in de dorpskerk ingezegend.
Tot de Vele huwelijksgeschenken van fa
milie en Vrienden, voegde Robert er ook
nog een paar bij voor zijln beminde bruid,
namelijk het tweetal schilderijen, die we
reeds aan den wand der woonkamer van
Marie's nieuw' gelukkig tehuis hebben zien
hangen, als een dankbare herinnering aan
de allereerste kennismaking, terwijl va
der het kabinet zijner onvergetelijke vrouw
voor zijn nieuwe schoondochter, en. onder
meer, moeders fraaien kerkbijbel met zil
veren sloten voor Maïie bestemde, gelijk
den grooten huis- en familiebijbel voor
wij houden van driftige menschen van zijn
genre; idtaf is sfechts de overborreling
van de oprechtheid.
Maar wij zouden haast onzen geluk-
wcnsch vergeten aan den man wien wij
hoogachten _,en brengen dus een warm
woord van hulde aan Z. E. Jhr. Mr. A. F. j
de Savo-rnin Lohman, Minister van Staal, j
die zoo welbesteed leven achter zlich
heeft, en tegen wien mede- en tegenstander
met rechtmatigen eerbied opzien; Jjijl is'
een van de mannen o-p wie Nederland
met het volste recht trotsch kan wezen."
Ook de Middelburgse he Cou
rant schaart zich gaarne onder de zéér-
velen in ons land, die deze karaktervolle
figuur een getuigenis: van groote waardeo-
ï'ing wenschen te geven.
„Men zegjt, dat hij bij de verkiezin
gen van 1918 zich niet- meer herkies
baar zal stellen. (Nog lang niet zéker.
Red. De Zeeuw). Het zou begrijpelijk
zijn, maar een gemis voor ons parlement."
De'Rotterdammer schrijft
„Eigenlijk wonderlijk,, dat Lohman in
de politiek is gegaan en daar partijleider
is' geworden. Voor een man van zijn
zielsstructuur moet dat als z-oodanig; wei
nig behagelijks hebben. Een ro-buste, eer
lijke, uitgesproken natuur, met een aan
geboren afkeer van krammen en lijmen,
van verdediging van vooropgestelde opi
nions1, van tactisch vasthouden of losla
ten wat in werkelijkheid reeds lang ward,
losgelaten of nog steeds werd vastgehou
den. Voor organisatie noch actief noch
passief veel gevoel. Ge-en neiging, om
hét woord uit tie spreken, dat tot de
groote menigte spreekt. Wars van alle
holle frases Jiet oog steeds nuchter voor
de „feiten" geopend wij telden in een
principieele Kamerrede dat woord eens
zevenmaal in vijf regels 1 vol van' -re-
ëelen levenszin en Zakelijke argumentatie
begeerte. Zulk een man is- geen man,
die eigener beweging het parfijleiderschap
zoekt.
Lohman is dan eigenlijk ook niet in
de politiek gegaan; hij 'is er in gedreven
door zijn ontembaar rechtsgevoel."
G. G. van As- en J. Schokking schrij
ven i'n De Nederlander woorden]
van lof en hulde, en M. Veren geeft er
een schoon vers, waarvan wij enkele re
gelen willen afdrukken:
Voer' efders heldenarm het blinke-nld]
oorlogswapen
Uw scherpe degen was het woord;
Mocht soms uw pen den tegenstander
wonden,
Den klank van w aarhei d hebben allen
reeds gehoord.
Leid nog een wijle ons voort, da kleinen
èn de grooten,
W|' ontberen noode uw sterke Vrienden
hand,
Nu 't Scheepje van den Staat, geslingerd
in "de branding
De veil'ge kusten zoekt en Vredes' lief
lijk Strand I
En komt het uur, dal; 's grooten Konings
Stemme
U roept en waarschuwt: „Trouwe 'Die
naar, kom!"
Dan geve God de Nederlands'che Natie
Een Staatsman-Christen zooals gij,
weerom.
haar man.
Laatstgenoemde vertrok een dag na het
huwelijk terstond weer naar Glasgow,
maar kwam een paar weken later terug
om zijn Marie en haar vader, die bei-
'den voor Willie en zijn vrouw, alsook
voor zichzelven nog heel1 wat in orde
hadden te brengen gehad, te komen af
halen. Toen zij per postboot de haven uit
voeren, stonden langs den oever Marie's
drie broeders en vtelfe vrienden en vrien
dinnen geschaald, om het geliefde en ge
achte drietal' een hartelijk „vaarwel en
een God zegene u!" toe te roepen.
13. 'sV aders laatste levens
jaren bij zijln Marie.
John Evans zag in het achttal' jaren,
die hij nog in zijd Gosen, zooals hij zijn
nieuW verblijf noemde, mocht wonen, het
gezin met nog drie zoontjes en ëen doch
tertje vermeerderen, zoodat hij hier dus
de gelukkige grootvader van vijf kinderen
Was, toen Marie haar veeirtigsten geboor
tedag vierde en hij kortelings geleden den
ouderdom' van tachtig jaren had bereikt,
dien hij echter niet zou overschrijden,
daar hij niet lang na Marie's verjaardag
zijn einde voelde naderen.
Aan zjjn leger stonden zijfa drie zo
nen, die door Robert ware®. gewaar
schuwd, dat de oude man het niet lang
De A in s t erd am mer merkt op
„Met hoeveel liefde heeft hiji gestre
den voor zijn ideaal, de vrijheid van' liet
Christelijk önderwijs. Op een eminente
wijze zijn deze belangen door hein behar
tigd, zoo, dat, Gode zij' dank, op schoone
resultaten mag gewezen en toch ook de
tegenstander den eerbied voor den vu-
.rigen leider nimmer verloor.
„Saus peur'et sans reproe he", zoo heeft
bij steeds ges laan en gestreden voor 'de
belangen van liet Christelijk deel der na
tie. Op een uitnemende wijze vriend
en zij die tegenover hem staan, achten',
bewonderen hem."
Verlichting van druk.
In de Amsterdamsche Kerkbo
de trof ons dit ernstig woord, dat ook
buiten Amsterdam tot godvruchtige over
peinzing moge leiden
„Zoo wordt de druk van des Heeren
hand al meer merkbaaral kwam: da
vrede spoedig, zoo boort men vaak, dan,
nog ware het einde niet te verwachte*
van den bestaanden nood.
Waarom zoude dat ook zijn?
Van verlichting van druk voor bedruk
ten spreekt wel de Heere; maar in Zijn
Woord wordt dit uitzicht reeds verbon
den met schuldbelijdenis.
Ninevé werd gespaard, maar van deze
stadsstaat ook opgeteekend, dat zij zich in
zak en p.sch heeft verootmoedigd.
Op zulk .een gespaard worden, heeft
niemand rechtzulk gespaard worden
duurt slechts voor een tijd, den tijd der
lankmoedigheid; eens neemt zulk ge
spaard worden een einde; als de tijd, den
Zone Gods1 noodig voor de uitvoering van
de Hem opgedragen taak voorbij is', zat
het oordeel zich wentelen als eene ri
vier, en dan komt het groote einde.
Dat is de goddelijke prediking, waarop
eveneens nadruk gelegd moet worden, zal
het volle (Woord Gods tot zijn recht ko
men. Zulke prediking wordt evenwel
dwaasheid geacht; zulk een rede is hard;
maar gerechtigheid 'is ook hard voor den
zondaar.
Wie dat liarde verstaal, dat harde als
rechtvaardig en verdiend erkent, dien zal
de Christus als Borg dierbaar' en liefelijk
zijn; maar wie zich daarvan afkeert, die
zal ook van den Christus naar de Schrif
ten zich afkeeren.
Daarom is de gezichtseinder zoo donker,
omdat dit tegengestaan wordt en verwor
pen; omdat in deze zoo bange tijden hel
voor zoovelen nog alleen maar gaat ove»
kunst eh vermaak, over verpoozing, en
cultuur, en niet om de vraag, hoe een
schuldig zondaar' bestaan zal voor God, is
er zoo we'inig grond voor verwachting.
Mocht dit nog eens veranderen I
Mocht het gebed verhoord worden, dpit
tot het Eeuwige Wezen opstijgt uit de
harten der zijnen.
Mocht nog; eens een kentering gezien
worden in dien onzaligen stroom.
Ësknopt overzicht van dsn toestand.
Het stormloopen tegen den Oostenrijk-
schen muur van ijzer en staal houdt
nog aan.
Na een kalmeren Pinkster-Zondag is
de Isonzo-slag Maandag ten derde male
ontvlamd.
De nieuwe groote aanvalsgolf van de
meer zou maken en daarom overgeko
men waren, en voorts Robert met zijn
Marie, die haar kindertjes reeds afscheid
van hun goeden grootvader had doen
nemen.
„Zie, ik sterf", zegt de grijsaard, even
als eens de aartsvader Jacob, begraaf
mij aan de zijlde mijner echtgenoot® in
het land mijner vaderen.
De God, voor Wiens aangezicht mijn
lieve vrouw en ik hebben mogen wan
delen, die ook in u Zijne vreeze heeft ge
legd en mij gevoed heeft van dat ik was
tot op dezen dag, de Engel', die mjj ver
lost heeft van alle kwaad, zegene u en.
uwe kinderen tot jn lengte van dagefl
voor het hedenals ook voor hier namaals'.
Op Uwe zaligheid wacht ik, o Heere 1"
Daarop l'eide hij zijh Voeten samen em
gaf den geest.
Marie - geeft haar vader- onder tranen
nog een kus en sluit zijn oogetn.
„Kan grootvadertje nu niet meer tegen
ons lachen en praten?" vraagt Marie, haa»
jongste dochtertje.
„Neen, lief kindl" -antwoordt de moe
der, „maar hij is nu bij Jezus in den he
mel en als wij ook eens zoo zalig mo
gen sterven ,dan komen "we daar Boven
bij hem en bij je grootmoedertje, van wiïs
ik je al zoo dikwijls verteld heb".
