Maandag 23 April 1917
31e Jaargang
ta Mai SÉII zjjn vriend vond.
No. 170
De Groote Oorlog»
Binnenland
FEUILLETON.
Ve Zeeuw
voorpostenvaartuig werd vernietigd.
Toen bij den terugtocht geen vijand
gezien werd, keerden gedeelten der Duit
sch© strijdkrachten, onder leiding van kor
vetten-kapitein Gautier om en zeiten nog
maals koers naar den uitgang van het
kanaal. Hierbij stietten zij ten Oosten
van Dover op een groot aantal Engel-
sche torpedojagers en voorhoede-sche
pen. Er hadden scherpe gevechten op
korten afstand plaats. Een voorhoede
schip der geallieerden werd door een
torpedoschot tot zinken gebracht. Ver
scheidene andere werden door artillerie
treffers zwaar beschadigd. Waarschijn
lijk is er van deze laatsten ook een ge
zonken.
Van de Duitsche torpedobootèn zijn de
G 85 en de G 42 uit deze gevechten
niet teruggekeerd en moeten als verlo
ren worden beschouwd. Alle overige
schepen zijn zonder schade of verliezen
weder binnengeloopen.
Over de aangerichte schade zijn Lon
den en Berlijn het natuurlijk oneens.
Turkije heeft, als goed bondgenoot van
Duitschland, de diplomatieke betrekkin
gen met Amerika -verbroken.
De gezant der Ver. Staten Elkus, zal,
daar hij aan typhus, lijdt, nog eenigen
tijd te Konstantinopel moeten blijven.
De Argentijnsche regeering heeft een
krachtige nota aan Duitschland gericht,
waarin algeheele voldoening gevraagd
wordt voor het tot zinken brengen van
de „Monte Protegido". Zij heeft den Ar-
gentijnschen. gezant te Berlijn opgedra
gen onmiddellijk de diplomatieke betrek
kingen te verbreken, indien Duitschland
poogt de verantwoordelijkheid van zich
af te schuiven..
Dit dreigend conflict kan den toestand
echter niet veel chaotischer maken.
Korte Oorlogsberichten.
Naar aanleiding van de overwin
nend afgeslagen aanvallen aan de Aisne
en Champagne, zond keizer Wilhelm een
telegram aan den kroonprins.
Het was gisteren de duizendste dag
van den oorlog.
Ter aanvulling ven het voedsel wordt
in Duitschland gebruik gemaakt van ge
droogde knolrapen.
Te Rome had in tegenwoordigheid
van den koning, de ministers, de par
lementsleden en 40.500 leerlingen der
scholen te Rome een eenvoudige plech
tigheid plaats, n.l. de opening van den
„archeologischen wandelweg", een prach
tig park, door Guido Baccelli ontworpen
en na 30 jaar werken tijdens den oorlog
voltooid.
De „Matin" bericht volgens Havas,
da,t de ministers der gealliëer.len tot
volle overeenstemming kwamen over de
verschillende hangende kwesties waarbij
zij o.a, het jongste vredesaanbod van den
vijand naar waarde schatten, dat, uit
Weenen afkomstig zich. verbergt achter
de skandinavische neutralisten. Verder
bleek, dat er geen enkele kwestie was,
welke tot toekomstige onderlinge moei
lijkheden zou kunnen leiden.
Met 1 Juli zal de melk te Londen
zeven stuiver de quart (ruim 1.1 L.)
kosten. Ze kost er nu zes stuiver en zal
van 1 Mei af 61/2 stuiver kosten.
In Duitschland besteedt men nu voor
oude kurken de volgende prijzen: voor
gebruikte lange kurken 50 mk. de 1000,
voor korte kurken 35 mk. de 1000.
De Lokal Anzeiger berekent, dat be
halve den kleinen Engelschen kruiser, ver
moedelijk van de Foxglovesoort, die be
westen Aleandrië door torpedoes zwaar
beschadigd werd, zes andere Engelsche
duikbootjagers van dat type door Duit
sche torpedo's zijn getroffen.
Te Nieuweschans aangekomen rei
zigers deelen mede, dat Vrijdag in de
haven van Wilhelmshaven een ernstige
ontploffing heeft plaats gehad, die uren
in de nomtrek vernielingen heeft aange
richt.
Er zijn te Maagdenburg onlusten
uitgebroken. Mannen en vrouwen hielden
demonstraties, waarbij een gevecht met
de politie ontstond. Verscheidene perso
nen werden gewond.
Met goedvinden van de Oostenrijk-
sche Regeering hebben de Russische
krijgsgevangenen uit de Ukraine, die te
Freidstadt zijn geïnterneerd, een adres ge
richt aan de nieuwe Regeering van hun
land, waarin aangedrongen wordt op te
ruggave van het land aan de bevolking
en op vrede. Op welke wijze het stuk
aan zijn adres is bezorgd, verhaalt de
historie niet. Maar indien het mogelijk
ware, zou vermoedelijk elk gevangenen
kamp een vredesadres aan de Regeering
van eigen land doen toekomen.
Levensmiddelen uit Amerika.
Het Departement van Buitenlandsche
Zaken deelt het volgende mede:
Naar aanleiding van bij het Congres
ingediende voorstellen ter beperking van
den uitvoer uit de Vereenigde Staten,
speciaal van voedingsmiddelen en meta
ten, is aan den gezant te Washington
opgedragen zich van de voornemens der
Begeering aldaar te overtuigen. De ge
zant heeft ter zake een onderhoud gehad
met den President der Ver. Staten en
hem den toestand hier te lande uiteen
gezet, alsmede de gevolgen, welke een
eventueel uitvoerverbod speciaal van voe
dingsmiddelen en metalen naar Nederland
voor ons zou hebben.
De heer Wilson heeft er op gewezen,
dat de ingediende voorstellen een uitvoer
verbod niet voorschreven, maar hem
slechts de bevoegdheid gaven het zoo
noodig -af te kondigen.
De President voegde daaraan toe, dat hij
slechts ingeval van uiterste noodzaak, die
hij intussehen niet voorzag, er toe gebracht
zou kunnen worden den uitvoer van voe
dingsmiddelen en metalen, bestemd voor
Nederland, te verbieden, aangezien lfij
zich volkomen rekenschap- gaf van den
toestand waarin wij ons thdHfc bevinden,
meer in het bijzonder wat betreft onze
positie tegenover de oorlogvoerenden.
De President maakte van de gelegen
heid gebruik om onzen gezant zijn alge
heele sympathie voor ons land kenbaar
te maken.
Later werd medegedeeld, dat de Geal
lieerden in de eerste plaats van voedings
middelen zullen worden voorzien en dat
vervolgens de aanvragen van neutrale lan
den in overweging zullen worden ge
nomen.
De vredespogingen.
In een interview van den heer Troel
stra in Het Volk antwoordde de heer
Troelstra op de vraag of hij naar Stock
holm ging om een afzonderlijken vrede
tusschen Rusland en Duitschland te be
werken
„Natuurlijk gaan wij niet met die be
doeling. Wij gaan om de pogingen van
verschillende socialistische partijen, om
in contact te komen met de Russische
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VÖRSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P- DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
Vredemakers, aanjagers.
Het feit dat niet de Kerk, maar het
internationale socialisme als „vredema-
ket'5 optreedt, althans tracht op te tre
den, is een aanklacht tegen de Chris
telijke Kerk.
}fjj hebben dit terstond gevoeld.
Zoo terecht schrijft Die Heraut:
„Wat het socialisme doet, had door
haai moeten gedaan worden. Zij had de
volkeren weer tot elkaar moeten bren
gen-. Het hoog gebod, dat Christus gaf:
hebt elkander lief, had door haar moe
ten! gepredikt worden. 'Van haar had de
stuwkracht moeten uitgaan die de vol
koren tot den vrede leidde. Haar diena
ren hadden als vredesapostelen de door
oorlogswaanzin verbijsterde volken weet
tot elkander moeten brengen. Ze zou
dan geestelijke kracht die in het
Christendom schuilt hebben getoond, en
voor de heele wereld, die door dezen
oorlog zoo nameloos lijdt, tot een zegen
zijn geweest. En het loon voor dezen
arbeid zou de dank aller volkeren ge
weest zijn. Maar in stee van deze ho-oge
en nobele roeping te vervullen, heeft de
Kerk in al deze landen zich van meet
af j,n dienst van de oorlogszuchtige partij
gesteld. Wat van haar dienaren, pope
of priester, predikant of bisschop-, in de
zen oorlog beluisterd werd was schier
uitsluitend een prikkelen van den oor-
logshartstocht, een telkens weer aanspo
ren om den strijd tot het biltere einde
voort te zetten tegen degenen, die toch,
dat is het schrikkelijke, hun broeders
waren in het geloof, en voor wie men
geen woorden schamper genoeg te vin
den wist om hen als het uitvaagsel der
menschheid aan de kaak te stellen.
„De diepere oorzaak van dit droeve
verschijnsel schuilt natuurlijk hierin dat
deze geestelijken zich niet in de eerste
plaats dienaren van Christus
voelden maar dienaren van de
Sta atskerk, wier glorie het nauwst
met de glorie van hun volk verbonden
vyas. Het huwelijk tusschen Staat en
Kerk, of wil men liever, het nationalisee-
ren der Kerk, heeft deze wrange vrucht.
Als dienaar der Engelsche Kerk
moet men wel voor Engelands glorie
opkomen; als dienaar der Du it sch-
Luther sc he-Kerk zweren bij Duitsch-
lands rechten; en als dienaar der Rus
sische Staatskerk het belang van Rus
land het hoogst stellen. Dat de Kerk naar
haar aard en wezen niet nationaal mag
zijn, maar oecumenisch, zij- niet het eigen
dom is van een bepaalde natie, maai1
een band moet vormen tusschen alle
Christelijke volkeren, werd al minder ge
voeld. Het nationaliteitsgevoel won hel
van het Christendom. De band aan de
aardsche overheid kwam boven den band
aan den Koning der Kerk te staan. Dat
de zware schuld die de Kerk daardoor
op zich geladen heeft niet ongestraft zal
blijven spreekt wel vanzelf. Elke on
trouw aan haar heilige roeping wreekt
zich altoos. Wanneer straks, door den
invloed van mannen die de Kerk vij
andig zijn, de vrede komt, zullen de vol
keren de hand zegenen, die dezen vrede
hun bracht, en ze zullen met weerzin
zich afwonden van een Kerk, 'die het
„zalig zijn de vredemakers" in zijn te
gendeel omzette".
Tec en hst vloeken.
Met genoegen zagen wij dat ook de
Roomsche pers ten onzent al meer zich
de actie tegen het vloeken ten taak gaat
stellen.
Dezer dagen, bevatte de Nieuwe
door M. V. d. Staal.
I)
Een harde dienst.
,,'k Ga effies hierover, Johann. Als 'k
terug kom, zijn die snippers bijeeng©
veegd en moete de leeste op d'r plaats
staan".
„Effies hierover!" herhaalde zuch
tend de jongen, nadat baas Schoeman
achter de deur van het proeflokaal aan
den overkant verdwenen was. „Dat
„effies" zal wel weer 'n mooi poosje
dure. Daèr komt ie gewoonlijk niet zoo
gauw vandaan. Hè, 't is nou al bij tiene
't Wordt laat van avond. En 'k ben
zoo moe. En 'k wou zoo- graag naar
huis. Want moeder wordt vast we&r
ongerust
Johann begon, ijverig te doen, wat de
baas hem zoo kort-af en bits bevolen had
Maar -dat bukken telkens, om de overal
verspreide leesten op te rapen, viel heel
saw. fedecen fewer vowhte bf die
Zeeuwsche Courant, van de hand
van zijn bekwamen redacteur, een met
warmte geschreven artikel, waarin op
principieêle gronden tegen het vloeken
wordt opgekomen.
De Roomschen in de Vereenigde Sta
ten werken met optochten, laten de
Roomschen in Nederland het doen met
protesten welke meer strooken met ons
volkskarakter en onzen landaard. Doch
laten, zij he.t niet laten bij- niets-doen,
en de actie alleen overlaten aan hun
pers.
Op meerdere terreinen reeds zag men
de acties van Roomschen en Chr. Pro
testanten parallel loopen; en daardoor
slagen, naar den strategischen regel van
wijlen Von Moltke: gescheiden optrek
ken, vereend slag leveren. Wij noemen
slechts de actie voor de vrije school,
de rechtsgelijkheid, de geheelonthouding,
de vakorganisatie, de Chr. werklieden,
de jeugdvereenigingen, enz.
Wie weet, zou een gelijkloopende ac
tie van Roomsch en Chr. Protestant ook
in zake deze groote volkszonde niet een
even gelukkig effect kunnen hebben.
Beknopt overzicht van den toestand.
Sedert gistermiddag vervalt dreunend
kanongebulder de lucht, afgewisseld door
liet geluid van korte, maar hevige ont
ploffingen.
Op de meeste plaatsen in Zeeland
rammelen de ramen en rinkelen de rui
ten.
Dit is echter nog maar een afscha
duwing van het geweld der zware artil
lerie-gevechten hij Atrecht.
De Franschen beweren nu 'n 20000
man gevangen gemaakt en 100 kanonnen
ingepalmd te hebben.
Inderdaad een welsprekend antwoord
op alle commentaren en een welspre
kend bewijs voor den omvang der vor
deringen.
Nóg is de bloedige worsteling niet
ten einde, doch blijkens een der jongste
Fransche communiqué's wordt de strijd
in veel minder grooten stijl voortgezet.
De gevangenen komen nu slechts bij
tientallen binnen en hier en daar kun
nen de Duitschers lastige tegenaanvallen
doen.
De artillerie op het Engelsche front
van Loos en Atrecht neemt nog steeds
in hevigheid toe, zoodat een nieuwe
aanval der Britten aanstaande schijnt te
wezen. De Franschen blijven met groote
kracht werkzaamsedert zij hun offen
sief aan de Aisne en in Champagne
hebben aangevangen, lieten zij de Duit
schers niet tot zich zelf komen en be
stookten ze hen onverpoosd met hun ge
schut, om daarna mei hun infanterie voor
uit te dringen. De Fransch-Russische
troepen geven hun pogingen tot vermees
tering der versterking van Brimont niet
op en blijven er aanvallen met een on
verzwakte heftigheid. Noordelijk der
Aisne vorderden de Franschen in de
richting van den Chemin-des-Dames, wel
ke herhaaldelijk in de berichten wordt
genoemd.
In den nacht van 20 op 21 April heb
ben 5 Duitsche torpedojagers een aaD-
val op Dover en Calais ondernomen.
De vestingen Dover en Calais wer
den .van nabij met 650 projectielen met
succes onder vuur genomen. Calais was
onbewaakt. Een voor Dover aangetroffen
1 in 1
moeheid in rug en beenen meer. Wacht,
hij zou op zijü knieën gaan liggen, en
dan met één grooten zwaai -de leesten
bij elkaar vegen. Ja, zóó ging liet beter
Maar 't was een karwei, hoor. Even be
komen nu; even uitrusten maar. De baas
was toch „effies hierover", 't Kon dus
best.
't Was heusch geen wonder, dat hij
afgemat was. Van morgen om half zeven
al, stond hij in den winkel. En heel
den dag door had hij gewerkt en ge
sjouwd. Maar hij wist niet meer hoeveel
straten hij had moeten loopen, om de kar
weitjes weg te brengen en maar een en
kel uurtje schafttijd schoot er zoo'n Za
terdag voor hem over.
Even rusten? Johann had niet met de
overgroot© moeheid van zijn lichaam
gerekend. Hij zat niet stil, of zóó zakte
zijn hoofd voorover en viel hij in slaap
tusschen den nog niet half opgeruimden
hoop leesten en te midden der snippers.
En de hardheid der slaapstede scheen
hem al even weinig te hinderen als de
ongemakkelijke houdinghij sliep vast,
heerlijk-gerust, den slaap der jeugd.
Hij 'wist niet te zeggen later, hoe
toog irfj fevlnpve bad. Maar eensklaps
schrok hij op. Een schopi wekte hem
en een stem, die van zijn woedenden
baas, bulderde in zijn oor:
„Wel heb 'k ooit! In d'n korten tijd,
dat 'k effies hierover ben, is me dat on-
geluks-kind lang-uit op d'n grond gaan
ligge 1Hallo, luilakWaar moete de
leeste 'weze En die snippers As
je niet maakt, dat in een wip 't werk
gedaan is, zul je nog een schop hebbe, die
je door de ruite doet vliege. Versta je?"
Of Joliann verstond! En hij wist, dat
hij den schop zou krijgen ook. als hij
niet vlug voortmaakte. Want de oogen
van baas Schoeman schenen weer in
water te zwemmen en al was hij
nog maai' enkele weken bij hem in
dienst hij had 't geleerd, dat dón
vooral oppassen de boodschap was.
„Nee", herriep de baas dadelijk
daarop zijn bevel „nou doe je niks
meer. Maar Maandagmorge kom je een
half uur eerder hier om d'n boel verder
op te ruime. Nou ga je naar huis en
neem je de schoene mee voor Leendert
in de Lombardstraat!"
„Goed, baas", zei Johann gedwee,
nog bevend van vrees. En in een oog
wenk vros tuj gereed, om weg te gaao.
„Wat nou weer?" snauwde Schoe
man hem toe, ziende, dat hij met heem
gaan talmde. „Waar yracht je op?"
„Op m'n cente, baas".
„Ha, ha!" lachte deze, valsch, trei
terend. „ja, dat zou je wel wille, hé?
Je wacht op je cente, die je verdiend
hebt, zeker? Waaxméé heb je ze ver
diend? Met slape, hé? Maar je begrijpt
toch wel levendig, da' 'k je slape niet
betaal? Nee, hoor. Je centen krijg je
niet. Maandag, als je d'n boel hier net
jes aan kant gemaakt hebt, dan zulle
we 's weer prate".
„Moeder heeft ze zoo nood'g!" viel
Johann hem met een klaagstem in de
rede en er was een traan in zijn oog om
die werkelijk toch zeer onheusche en on
billijke manier van handelen.
„Wat scheelt me je moeder 1" viel
de baas uit, woester nog wordend door
d'e tegenspraak. „En nou gó, je! Voor
uit! En direct! Wacht 's, 'k zal je beenen
leere make, as
Maar Johann was al weg. Want hij
vreesde de pees, waarnaar de baas reeds
greep. En een slag met die pees kon
pijn doen; méér nog dan een schopi.
Snel Mep hij 't straatje door, omkij-
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden fr. p. post f 1.50
Losse nummers-0.06
Prijs der Advertenti5n.
1—4 regels f 0.60, iedere regel meer 16 ci
3-maal wordt 2-maal berekead.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Bewijsnummers 5 cent.
arbeiders, te benutten, om te geraken
tot een overleg tusschen de socialistische
partijen van alle landen.
Ons streven is gericht op een vrede
tusschen alle oorlogvoerende landen en
wel een vrede, zooveel mogelijk in over
eenstemming met onze beginselen. Een
eventueele afzonderlijke vrede zou slechts
dan kunnen worden toegejuicht, voor
zoover hij het door de omstandigheden
geboden middel zou zijn om tot den al-
gemeenen vrede te komen".
Vr ij gelaten.
Volgens bij de Kon. Ned. Stoomboot Mij.,
ingekomen telegram uit Smyrna, hebben
de Turksche autoriteiten, de in October
in beslag genomen Ned. stoomschepen
Achilles'^ en „Deucalion", die in genoem
de haven lagen sedert Turkije de zijde der
Centrale Mogendheden koos, aan de agen
ten der maatschappij teruggegeven. De
bemanningen, die circa zes maanden aan
den wal vertoefden, zijn weder aan boord
gegaan.
Prinses Juliana
kocht Vrijdag bp het Bezuidenhout te 's-
Gravenhage een Emma bloempje van een
der dames, die deze bloempjes ten ver
koop aanboden.
Belangstelling voor onze Oost.
Amerika, Rusland en Australië laten
zich in den laatsten tijd veel gelegen lig
gen aan Nederlandsch-Indië, ten opzichte
hunner handelsrelaties. Men is bezig Rus
sisch kapitaal te steken in de theeplan
tages op Sumatra, bijzonder in Palembang.
De secretaris der Nederlandsch-Ameri-
kaansche Kaïner van Koophandel te San
Francisco, de heer Mao Donald, wordt
binnenkort te Soerabaja verwacht, om de
betrekkingen tusschen Amerika en Indië
uit te breiden. Verder is besloten de
Australische Senator Long tot handels
agent der Australische regeering in Oost-
Indië te benoemen, en daar een perma
nente tentoonstelling van Australische uit-
voer-producten te stichten.
Uit het Turfland.
In het „Mbl." der Geref. Vereen, voor
Drankbestrijding, lazen we
Schrijver dezes behoort tot die cate
gorie van personen uit het ürentsch Rot
terdam, die van tijd tot tijd die veen-
plaatsen daar aan die Duitsche grens
bezoeken om zaken te doen.
Het gebeurde me eomsl, dat ik te Em>
mer-Conipasouum eenige van mij,n Kan
ten niet thuis trof. Ze waren allen naar
Ros'winkel, ëen plaatsje, dat niet verder
dan drie kwartier daar vandaan ligt. Ik
moest ook nog iemand te Ros'winkel
spreken en ging er daarom per fie'.s naar
toe in de 'hoop er 'tevens die afwezige
broeders te zullen treffen. Op de plaats
aangekomen, waar ze, zooals men mij
verteld had, zouden zijn, Yond ik nie
mand van degenen, die ik zocht. En ik
informeerde daarom, waar ze dan toch
konden wezen. De man, die mij' de in
lichtingen verstrekte, vertelde mij, dat ze
wel daar .zouden zijn, waar „God de
hand uitsteekt."
Daar, waar God de hand uitsteekt!
Verwonderd keek ik hem aan. Die
plaats had ik' nog nooit eerder hooren
noemen. En op mijn vraag, wat dat
voor een plaats of gebouw was, daar
God Zijn hand uitsteekt, vertelde hij indj,
dat hij de kroeg had bedoeld. „Zoo noe
men we hier zoo'n wirtsliaus," zeide hij.
„Ja meneer," zoo ging hij verder, „je
bent hier in een rare wereld. Een poosje
geleden had je daar in 'tveld aan den
veenweg een arbeider wonen; die had
.1 ,1 ..I
kendtelkens, of die half-dronken man
hem niet met da.t vreeselijke marteltuig
achtervolgde. Gelukkig neen. De baas
was in den winkel gebleven. Veilig was
hij dus en genist kon hij nu naar huis
gaan, naar moeder.
Naar moeder! 0, wat zou 't hóór tegen
vallen, als 'hij zonder geld thuis kwam,
En vooral deze week had ze 't zoo
noodig. Ze was zoo moe geweest, klaag
de ze. Half-ziek was ze bepaald. En
heel veel werk, dat ze anders 's avonds
thuis nog deed, had ze nu moeten la
ten liggen.
Moeder had geklaagd. En Johann
wist 't wel T moest al heel erg zijn,
eer 't zóó ver kwam.
En nu zou hij thuis komenzón
der geld!
Er sprongen tranen in zijn oogen, toen
hij er aan dacht, hoe teleurgesteld moeder
wezen zou. En hij liet die tranen den
vrijen loop. Ze vloeiden nog, toen hjj
de donkere trap- opklom, drie-hoog
(Wordt vervolgd.)
